.
Περιφέρεια : Ηπείρου
Νομός : Θεσπρωτίας
-- Δήμος Φιλιατών --
Ο Αμπελώνας (πρώην Πόβλα[1]) είναι ορεινό χωριό του δήμου Φιλιατών του νομού Θεσπρωτίας της περιφέρειας Ηπείρου.
Γενικά και ιστορικά στοιχεία
Ο Αμπελώνας είναι κτισμένος στην περιοχή του Τσαμαντά (Μουργκάνα), κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα, σε υψόμετρο 480 μ. Απέχει 40 χλμ. από την πρωτεύουσα του νομού, Ηγουμενίτσα[2].
Οι κάτοικοί του ασχολούνταν παραδοσιακά με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, ενώ αρκετοί ήταν οι μετανάστες προς τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με την οθωμανική στατιστική του 1895, ο πληθυσμός του Αμπελώνα ανερχόταν σε 194 κατοίκους, κατανεμημένους σε 37 φορολογικούς χανέδες[3]. Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους εντάχθηκε στο ελληνικό κράτος ως οικισμός της επαρχίας Φιλιατών. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, σκοτώθηκαν δώδεκα[4] ή δεκατρείς[5] κάτοικοι του οικισμού.
Από το 1999 έως το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδας αποτελούσε έδρα κοινότητας του δήμο Φιλιατών. Από την 1η Ιανουαρίου 2011 αποτελεί έδρα της ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας Φιλιατών, του ομώνυμου δήμου. Μέχρι το 1961 ονομαζόταν Πόβλα[1].
Εκκλησιαστικά υπάγεται στη Μητρόπολη Παραμυθίας, Φιλιατών, Γηρομερίου και Πάργας. Η κεντρική εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο, ενώ υπάρχουν ακόμη οι εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου και της Αγίας Παρασκευής.
Στον Αμπελώνα γεννήθηκαν ο τοπικός ευεργέτης Σπύρος Σταύρου Τσίγκος (1896/97 - 1982) - ο οποίος διέθεσε σημαντικά χρηματικά ποσά σε έργα υποδομής και καλλωπισμού του χωριού[6][7] - και ο συγγραφέας Σωτήρης Δημητρίου[8] (1955). Επίσης, από τον οικισμό κατάγεται η συγγραφέας Σταυρούλα Δημητρίου[9].
Απογραφές πληθυσμού
| Απογραφή | 1895 | 1913 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 194[3] | 414[10] | 263[1] | 381[1] | 293[1] | 312[1] | 174[1] | 162[1] | 162[1] | 222 | 52 |
Παραπομπές
Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βάμβα - Σταματελάτου, Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας, ΤΑ ΝΕΑ, 2012, Α' τόμος, σελ. 68.
Μάνος, Σπύρος Αθ. «Αμπελώνας (Πόβλα)». mourgana.gr. Oμοσπονδία Μουργκάνας. Ανακτήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2017.
Μιχάλης Κοκολάκης, Η τουρκική στατιστική της Ηπείρου στο Σαλναμέ του 1895, στο Τετράδια Εργασίας, τεύχος 18, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών, Αθήνα 2008, σελ. 271.
Έκθεσις των γενομένων ζημιών εν γένει Ηπείρου από της κηρύξεως του Ελληνο-ιταλικού πολέμου (28-10-40) μέχρι της τελικής απελευθερώσεώς της, Οκτώβριος 1944, Βιβλιοθήκη Ηπειρωτικής Εταιρείας Αθηνών, Αθήνα 1987, σελ. 158 - 159.
Αθανάσιος Γκότοβος, Τσαμουριά. Ταυτότητες στην κατοχική Θεσπρωτία και ο ρόλος της μουσουλμανικής μειονότητας, Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 2016, σελ. 112.
Βασίλη Κραψίτη, Σύγχρονοι Ηπειρώτες Ευεργέτες (1913-1986), Πνευματικός Σύλλογος ¨Οι Φίλοι του Σουλίου¨, Αθήνα 1987, σελ. 145 - 147.
Γιώργου Δ. Κούνδουρου, Οι καλαντζήδες της Μουργκάνας, Ηπειρωτική Εταιρεία Αθηνών, Αθήνα 1990, σελ. 328.
Θρασυβούλου, Νίκου. «Σωτήρης Δημητρίου: Ό,τι υπήρχε δικό μας το περιφρονήσαμε…». oanagnostis.gr. Ο αναγνώστης. Ανακτήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2017.
«Σταυρούλα Δημητρίου». mourgana.gr. Ομοσπονδία Μουργκάνας. Ανακτήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2017.
Απαρίθμησις των κατοίκων των νέων επαρχιών της Ελλάδος του έτους 1913 (PDF). Εν Αθήναις: Βασίλειον της Ελλάδος, Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής. 1915. σελ. 70.
Πηγές
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica, τόμος 8ος, σελ. 33.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
«Αμπελώνας (Πόβλα)». Ομοσπονδία Μουργκάνας.
| ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΙΛΙΑΤΩΝ |
|---|
|
Δημοτική Κοινότητα Φιλιατών
|
| Ελαία, η |
| Φιλιάτες, οι |
| Τοπική Κοινότητα Αγίου Νικολάου |
| Άγιος Νικόλαος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Αγίων Πάντων |
| Άγιοι Πάντες, οι |
| Παλαιοχώρι, το (Τ.Κ.Αγίων Πάντων) |
| Τοπική Κοινότητα Αετού |
| Αετός, ο |
| Τοπική Κοινότητα Αμπελώνος |
| Αμπελών, ο |
| Τοπική Κοινότητα Αναβρυτού |
| Αναβρυτό, το |
| Τοπική Κοινότητα Αχλαδέας |
| Αχλαδέα, η |
| Τοπική Κοινότητα Βαβουρίου |
| Βαβούρι, το |
| Τοπική Κοινότητα Βρυσέλλας |
| Βρυσέλλα, η |
| Τοπική Κοινότητα Γαρδικίου Φιλιατών |
| Γαρδίκι, το |
| Μέλισσα, η |
| Πέραμα, το |
| Τοπική Κοινότητα Γιρομερίου |
| Γιρομέρι, το |
| Τοπική Κοινότητα Γολάς |
| Γολά, η |
| Ροδοστίβα, η |
| Τοπική Κοινότητα Καλλιθέας Φιλιατών |
| Καλλιθέα, η |
| Τοπική Κοινότητα Κάτω Ξεχώρου |
| Βρυσούλα, η |
| Κάτω Ξέχωρο, το |
| Ποταμιά, η |
| Σίταινα, η |
| Σοκολακάτικα, τα |
| Τοπική Κοινότητα Κεραμίτσης |
| Κεραμίτσα, η |
| Τοπική Κοινότητα Κερασοχωρίου |
| Κερασοχώρι, το |
| Μαυρονέρι, το |
| Τοπική Κοινότητα Κεφαλοχωρίου |
| Κεφαλοχώρι, το |
| Κοσσυβάτικα, τα |
| Τοπική Κοινότητα Κοκκινιάς |
| Κοκκινιά, η |
| Τσατσουλαίικα, τα |
| Τοπική Κοινότητα Κοκκινολιθαρίου |
| Κοκκινολιθάρι, το |
| Νεροχώρι, το |
| Τοπική Κοινότητα Κουρεμαδίου |
| Κουρεμάδι, το |
| Τοπική Κοινότητα Κρυονερίου |
| Κρυονέρι, το |
| Τοπική Κοινότητα Κυπαρίσσου |
| Άγιος Αρσένιος, ο |
| Κυπάρισσο, το |
| Τοπική Κοινότητα Λεπτοκαρυάς |
| Αγία Μαρίνα, η |
| Λεπτοκαρυά, η |
| Τοπική Κοινότητα Λιας |
| Λία, η |
| Τοπική Κοινότητα Λίστας |
| Λίστα, η |
| Τοπική Κοινότητα Μαλουνίου |
| Αχούρια Μαλουνίου, τα |
| Βελεντζινά Μαλουνίου, τα |
| Μαλούνι, το |
| Τοπική Κοινότητα Μηλέας |
| Μηλέα, η |
| Τοπική Κοινότητα Ξεχώρου |
| Δάφνη, η |
| Ξέχωρο, το |
| Τοπική Κοινότητα Παλαιοκκλησίου |
| Άνω Παλαιοκκλήσι, το |
| Κάτω Παλαιοκκλήσι, το |
| Τοπική Κοινότητα Παλαιοχωρίου |
| Δονάτος, ο |
| Παλαιοχώρι, το (Τ.Κ.Παλαιοχωρίου) |
| Τοπική Κοινότητα Παλαμπά |
| Παλαμπάς, ο |
| Τοπική Κοινότητα Πηγαδούλια |
| Πηγαδούλια, τα |
| Τοπική Κοινότητα Πλαισίου |
| Κώτσικα, η |
| Πλαίσι, το |
| Τοπική Κοινότητα Πλατάνου |
| Πλάτανος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Ραβενής |
| Ραβενή, η |
| Τοπική Κοινότητα Ριζού |
| Ριζό, το |
| Χλομός, ο |
| Τοπική Κοινότητα Σίδερης |
| Σίδερη, η |
| Τοπική Κοινότητα Τρικορύφου |
| Τρικόρυφο, το |
| Φράγμα Καλαμά, το |
| Τοπική Κοινότητα Τσαμαντά |
| Καμίτσανη, η |
| Τσαμαντάς, ο |
| Τοπική Κοινότητα Φανερωμένης |
| Φανερωμένη, η |
| Τοπική Κοινότητα Φοινικίου |
| Φοινίκι, το |
| Τοπική Κοινότητα Χαραυγής |
| Αγία Βαρβάρα, η |
| Χαραυγή, η |
|
Νομός Θεσπρωτίας: Δήμος, Κοινότητα Ηγουμενίτσας | Αχέροντα | Μαργαριτίου | Παραμυθιάς | Παραποτάμου | Σαγιάδας | Συβότων | Φιλιατών Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Θεσπρωτίας |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
