Άγιος Ανδρέας Πτέρης Αχαΐας

Περιφέρεια : Δυτικής Ελλάδας
Νομός : Αχαΐας

Ο Άγιος Ανδρέας είναι ορεινός οικισμός της επαρχίας Αιγιαλείας του νομού Αχαΐας. Αποτελεί το ένα από τα έξι χωριά της κοινότητας Πτέρης μαζί με την Μπουφούσκια, την Σέλισσα, την Αχλαδιά, τον Άγιο Παντελεήμονα και την Πτέρη. Στην απογραφή του 2011 ο οικισμός βρέθηκε να έχει πληθυσμό 69 κατοίκους ενώ η κοινότητα Φτέρης συνολικά 466 κατοίκους[1].

Τοποθεσία

Χωροθετείται στην ανατολική πλευρά του όρους Ρουσκίου έχοντας απέναντι του τον Βουραϊκό, το Σκυλοζώναρο και τον Κλωκό. Έδρα του Δήμου είναι το Αίγιο από το οποίο απέχει νοτίως 17 οδικά χλμ. και 11 χλμ. σε ευθεία γραμμή.

Ο οικισμός αναπτύσσεται σε υψόμετρο περίπου 276 μέτρα. Γύρω απο το χωριό βρίσκονται οι εξής οικισμοί: Μαμουσιά, Σέλισσα, Δερβενάκι, Μπουφούσκια και Φτέρη ενώ πίσω από το όρος Ρούσκιο βρίσκονται η Βιλιβίνα και η Πλατανιώτισσα (πρώην Κλαπατσούνα) οι οποίοι ανήκουν στην επαρχία Καλαβρύτων.

Περίπου 1 χιλιόμετρο νοτίως του χωριού ρέει ο ποταμός Κερυνίτης ο οποίος πηγάζει από την Κερπινή και εκβάλλει στον Κορινθιακό κόλπο. Πλεονέκτημα του χωριού είναι το γεγονός ότι βλέπει επιβλητικά τον Κορινθιακό μέσα από τον Βουραϊκό και το Σκυλοζώναρο δίνοντας του μία παραμυθένια εικόνα.

Ιστορία

Ενώ η καταγραφή της Πτέρης, που αποτελούσε το κεφαλοχώρι της κοινότητας, ξεκινάει την περίοδο των Ενετών, η ιστορία του χωριού εντοπίζεται λίγο μετά την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Κατά τα μέσα του 19υ αιώνα κάτοικοι της Φτέρης έφτασαν στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το χωριό για να ζήσουν οριστικά εδώ.

Αξίζει να σημειωθεί οτι το χωριό προηγουμένως ήταν γεμάτο απο αμπελώνες, ελαιώνες και σταφιδώνες των Φτερέων έχοντας στην περιοχή αυτή τις αποθήκες τους. Οι κτηματίες αυτοί περι το 1850-55 αποφάσισαν να εγκαταβιώσουν εκεί, πηγαίνοντας στην Πτέρη μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες τον Μάιο τον Ιούνιο και τον Ιούλιο κυρίως, αφού, όπως μαρτυρεί ο Αλεξανδρόπουλος, η κύρια διαχείμαση στους πεδινότερους οικισμούς πραγματοποιήθηκε μετά την επέκταση της σταφιδοκαλλιέργειας, ήτοι μετά το 1840.

Στην συνέχεια όμως ήρθαν να ζήσουν οριστικά εδώ και κάτοικοι άλλων γειτονικών χωριών όπως της Βιλιβίνας της Πλατανιώτισσας και των Καλαβρύτων. Οι απόγονοί τους ακόμη και σήμερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες παραθερίζουν σε αυτά.

Η ονομασία του χωριού οφείλεται στο εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα που υπήρχε εκεί. Το 1969-70 κατασκευάστηκε δρόμος με άσφαλτο συνδέοντας το χωριό με το Αίγιο.
Οικονομική και κοινωνική ζωή

Η περιοχή έχει άμεση οικονομική - εργασιακή, κοινωνική, συγκοινωνιακή, διοικητική, θρησκευτική κ.λπ. σχέση με την παραλιακή περιοχή του Αιγίου, λόγω θέσης, ευκολότερης προσέγγισης και άλλων κοινωνικό-οικονομικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί από παλιά.

Στην περιοχή του Αγίου Ανδρέα οι κάτοικοι ασχολούνται με την παραγωγή κορινθιακής σταφίδας,ελαιολάδου,κρασιού αλλά και με την κτηνοτροφία. Παλαιότερα στις αρχές του Κ' αιώνα η περιοχή καλλιεργούσε και βαμβάκι.

Το 2007 εξαιτίας της μεγάλης πυρκαγιάς[2] που ξεκίνησε από το χωριό Κουνινά Αιγίου στις 24 Ιουλίου, καταστράφηκαν πολλά κτήματα όλων των ειδών,καταπράσινα δέντρα τα οποία κοσμούσαν το χωριό αλλά και σπίτια των κατοίκων.
Πληθυσμός

Το χωριό σήμερα απαριθμεί γύρω στους 90 κατοίκους. Οι ντόπιοι κάτοικοι είναι κυρίως 80, όμως λόγω της εξαίρετης ομορφιάς του χωριού την τελευταία 20ετία πλήθος Αθηναίων πολιτών αλλά και Γερμανών ξεκίνησαν να καταφθάνουν εδώ φτιάχνοντας τα εξοχικά τους σπίτια. Ο πληθυσμός του οικισμού αυξήθηκε περίπου στα 120.

άτομα διαμένοντας εδώ μόνο τους θερινούς μήνες. Ορισμένοι εξ αυτών όμως κάθονται εδώ ολοχρονικοίς.

Κατά την δεκαετία του 1920 οι κάτοικοι ανέρχονταν στους 70 ενώ στα δύσκολα χρόνια της κατοχής επειδή το χωριό δεν κατοικήθηκε καθόλου απο Γερμανικό στοιχείο ο πληθυσμός έφτασε τα 100 άτομα περίπου. Στην περίοδο της Μεταπολίτευσης ο πληθυσμός αυξομειώνονταν ενώ την δεκαετία του 1995 και αργότερα ο πληθυσμός μειώθηκε αρκετά φτάνοντας τους 70.

Σήμερα όμως λόγω της οικονομικής κρίσης οι κάτοικοι που ζούσαν στο Αίγιο έφυγαν και ήρθαν να ζήσουν μόνιμα στο χωριό αυξάνοντας αρκετά τον πληθυσμό.
Πολεοδομική οργάνωση

Ο οικισμός ακολουθεί μια χαλαρή δομή με ανεξάρτητες οικοδομές, χωρίς συμπαγή πυρήνα, ακολουθώντας την κατεύθυνση των ισοϋψών και καταλαμβάνοντας τα ενδιάμεσα τμήματα με τις ομαλότερες κλίσεις. Υπάρχει (και υπήρχε) ένα κύριος δρόμος με δύο ή τρεις παράλληλους και η διασύνδεση μεταξύ τους γίνεται με πολύ στενά μονοπάτια ή σκάλες ανάμεσα στα σπίτια. Εντοπίζεται επίσης μια κεντρική πλατεία, η οποία κτίστηκε κατά τον Μάιο του 2008 και η οποία εγκαινιάστηκε 2 μήνες αργότερα, από δωρεά μιας μεγάλης εταιρίας για τους πυρόπληκτους της Αιγιαλείας.

Βορείως της πλατείας είναι κτισμένη από τα τέλη του ΙΘ αιώνα η κεντρική βρύση του χωριού, της οποίας το νερό πηγάζει από την δεξαμενή του χωριού, ενώ απέναντι της πλατείας βρίσκεται το Δημοτικό σχολείο το οποίο σήμερα λειτουργεί ως εκλογικό διαμέρισμα και το οποίο χρονολογείται από τα τέλη του ΙΗ αιώνα.

Εξωτερικά του χωριού είναι κτισμένη από τα μέσα του ΙΘ αιώνα η Παραδοσιακή Βρύση,το νερό της οποίας δεν έχει διευκρινιστεί μέχρι και σήμερα από που πηγάζει.Παλαιότερα, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, οι γυναίκες του χωριού κουβαλούσαν νερό από εκεί πηγαίνοντας το στα σπίτια τους αφού δεν υπήρχαν τα κατάλληλα μέσα για να διατηρούνταν το νερό παγωμένο. Επίσης στο βόρειο τμήμα του χωριού υπάρχει από τις αρχές του ΙΘ αιώνα γήπεδο basket για την άθληση των παιδιών.
Θρησκευτικά μνημεία

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέου προϋπήρχε της δημιουργίας του χωριού. Υπολογίζεται ότι λίγο πριν την Ελληνική Επανάσταση είχε κτιστεί το μικρό τότε εκκλησάκι όπου κατά την δεκαετία του 1950 ξανακτίστηκε σε μεγάλη εκκλησία, και έγινε η κεντρική ενορία του χωριού. Ο Άγιος Ανδρέας βρίσκεται στο κέντρο του χωριού. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός οτι η εκκλησία διαθέτει ιερές εικόνες του αγιογράφου Κωνσταντίνου Φανέλλη ενώ οι εικόνες του τέμπλου ειναι του Κωνσταντίνου Ψαρού.

Κατά την δεκαετία του 1990 χτίστηκε στο κοιμητήριο του χωριού εκκλησάκι αφιερωμένο στους Άγιους Πάντες με ρυθμό σταυροειδούς. Το 2010 χτίστηκε το ξωκκλήσι του Αη Γιώργη περίπου 5 χιλιόμετρα οδικώς βορείως του χωριού σε υψόμετρο 850 μέτρων περίπου. Λίγους μήνες αργότερα του ίδιου έτους χτίστηκε το εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονος από τους ενορίτες του Αγίου Ανδρέα και της Μπουφούσκιας απέχοντας 500 μέτρα από τα δύο χωριά.

Η ενορία του Αγίου Ανδρέα περιέχει εκτός από το ομώνυμο χωριό και την Μπουφούσκια.

Ο κεντρικός ναός της Μπουφούσκιας είναι ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής, η εκκλησία του οποίου χρονολογείται γύρω στα τέλη του ΙΗ' (18) αιώνος. Τη δεκαετία του 1980 όμως ανακαινίσθηκε δίνοντας την σημερινή του μορφή.

Στο ίδιο χωριό υπάρχει κτισμένο το ιστορικό ξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου το οποίο κατα την περίοδο την Τουρκοκρατίας ήταν κρυφό σχολειό.
Παραπομπές-Σημειώσεις

ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011

http://egionews.blogspot.gr/2013/07/24-2007.html

Πηγές

Αλεξανδρόπουλος, Α. (1919). Ιστορία και τοπογραφία της Πτέρης και των χειμαδιών αυτής. Αθήνησι: Καλέργη & Σία
Καλογεράς, Ν. (2001). "Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός στην Ελλάδα – Η πρόσφατη παράδοση" στο: Αμουργής, Σ., (επιμέλεια). Περιβαλλοντική Τεχνολογία. Πάτρα: ΕΑΠ
Παπαγεωργίου, Γ. (1968). Ἡ ἱστορία τῆς Φτέρης Αἰγίου: Μέ ἀνέκδοτα ἔγγραφα ἀγωνιστῶν τοῦ 1821. Ἀθῆναι: [χ.ἐ.]
Χατζόπουλος, Δ. (1934). "Κλωκός – Πτέρη", Εκδρομικά, 6 (57), σσ. 37-40
Τα κρυφά σχολειά στον Μωριά (1997)
Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού−Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012)

Βιβλιογραφία

Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Αγίου Ανδρέα Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 24/03/2016.

Νομός Αχαΐας : Δήμος, Κοινότητα Πατρέων | Αιγείρας | Αιγίου | Ακράτας | Αροανίας | Βραχναίικων | Διακοπτού | Δύμης | Ερινεού | Καλαβρύτων | Λαρισσού | Λευκασίου | Μεσσάτιδος | Μόβρης | Παΐων | Παραλίας | Ρίου | Συμπολιτείας | Τριταίας | Φαρρών | Ωλενίας | Καλεντζίου | Λεοντίου | Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Αχαΐας.

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω