.
Περιφέρεια : Στερεάς Ελλάδας
Νομός : Φωκίδας
Η Αγία Ευθυμία είναι ορεινό χωριό του νομού Φωκίδας, στην περιοχή της Παρνασσίδας. Βρίσκεται στους πρόποδες της Γκιώνας, σε μικρή απόσταση από την Άμφισσα. Διοικητικά υπάγεται στον δήμο Άμφισσας, του οποίου αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα και έχει πληθυσμό 597 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2001.
Γεωγραφική θέση
Η Αγία Ευθυμία βρίσκεται σε υψόμετρο 470 μέτρων, στους νότιους πρόποδες της Γκιώνας, κάτω από τις κορυφές Προφήτης Ηλίας και Κοκκινάρι, σε απόσταση 8,5 χιλιομέτρων νοτιοδυτικά της Άμφισσας, με την οποία τη συνδέει καλής ποιότητας οδικό δίκτυο, και 15 περίπου χιλιομέτρων βορειοδυτικά της Ιτέας. Η τοποθεσία του χωριού αποτελεί μέρος του Δελφικού τοπίου.
Προέλευση ονομασίας
Το αρχαίο όνομα του χωριού ήταν Μυωνία (οι κάτοικοι το αποκαλούσαν Μυνιά}, και αυτό το όνομα διατηρούσε μέχρι το 1580. Τότε, όπως μας πληροφορεί το Χρονικό του Γαλαξειδίου που γράφτηκε από τον ιερομόναχο Ευθύμιο το 1702, έγινε στην περιοχή ένας μεγάλος σεισμός, ο οποίος κατέστρεψε τα Σάλωνα, το Γαλαξείδι, το Λιδωρίκι καθώς και μεγάλο μέρος της Μυνιάς, την οποία οι απελπισμένοι κάτοικοι εγκατέλειψαν και πήγαν στο βουνό για ασφάλεια. Εκεί τους παρουσιάστηκε ένας γέρος με πολύ μακρυά γενειάδα, ο οποίος τους είπε να γυρίσουν στο χωριό, να ξαναχτίσουν τα σπίτια τους και να ζήσουν ασφαλείς αφού δεν πρόκειται να ξαναγίνει σεισμός και αυτός θα τους προστετεύει. Αμέσως μετά ο γέρος αυτός εξαφανίστηκε και λέγεται ότι ήταν ο Άγιος Ευθύμιος, ο οποίος μάλιστα στις αγιογραφίες απεικονίζεται με την χαρακτηριστική μακρυά γενειάδα. Τότε οι κάτοικοι γύρισαν με χαρά στο χωριό και το ονόμασαν Αγία Ευθυμία ενώ στην άκρη του έχτισαν τον Ναό του Αγίου Ευθυμίου ο οποίος αποτελεί και τον πολιούχο του χωριού. Η επικρατέστερη άποψη για την μετονομασία του σε Αγία Ευθυμία αντί για Άγιο Ευθύμιο, είναι ότι οι κάτοικοι ήθελαν το νέο όνομα να θυμίζει το πανάρχαιο όνομα του χωριού και πράγματι κάτι τέτοιο ισχύει, αφού το αποκαλούσαν Αηθυμυνιά και μέχρι σήμερα οι ντόπιοι το ονομάζουν Αηθυμιά που έχει το ίδιο άκουσμα με το όνομα Μυνιά.
Ιστορία
Αρχαίοι χρόνοι
Η ιστορία της Αγία Ευθυμίας ξεκινάει από την αρχαιότητα, όταν ονομαζόταν Μυωνία ή Μυανία. Η Μυωνία αποτελούσε σημαντική πόλη και οχυρό των Οζολών Λοκρών και ερείπια του τείχους της αρχαίας πόλης σώζονται μέχρι σήμερα μέσα και γύρω από το χωριό. Οι Μυανείς αναφέρονται από τον Θουκυδίδη στην εξιστόρηση του Πελοποννησιακού πολέμου (Βιβλίο Γ', παράγρ. 101). Ο Παυσανίας στο έργο του Φωκικά, Λοκρών Οζόλων, αναφέρει ότι στη Μυωνία υπήρχε βωμός των Μειλιχίων θεών, όπου οι θυσίες δεν γίνονταν την ημέρα όπως σε άλλες πόλεις αλλά τη νύχτα, τρώγοντας τα κρέατα πριν την ανατολή του ήλιου, καθώς και τέμενος του Ποσειδώνα, αλλά και ότι οι Μυάνες ανέθεσαν μια ασπίδα στον Δία της Ολυμπίας, η οποία συμπεριλαμβανόταν στον θησαυρό των Σικυωνίων, όταν ο Παυσανίας επισκέφτηκε την περιοχή. Το 338 π.Χ. η Μυωνία καταστράφηκε από το Φίλιππο Β' της Μακεδονίας κατά τον Δ' Ιερό Πόλεμο.
Αν και δεν έχει γίνει συστηματική αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή της αρχαίας Μυωνίας, υπάρχουν ευρήματα από την Μυκηναϊκή περίοδο (1600 - 1100 π.Χ.), την Γεωμετρική (9ος - 8ος αιώνας π.Χ.) και την Κλασική (6ος - 4ος αιώνας π.Χ.).
Νεότερη περίοδος
Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, η Αγία Ευθυμία αποτελούσε κέντρο κλεφτών και αρματολών, οι γνωστότεροι από τους οποίους ήταν ο λεγόμενος "Βρυκόλακας", που το πραγματικό του όνομα ήταν Κατσώνης και ήταν θείος του γνωστού θαλασσομάχου Λάμπρου Κατσώνη, ο Κώστας Ζαχαριάς που ήταν γνωστός με το όνομα "Κωνσταντάρας" καθώς και ο Αστραπόγιαννος, όλοι τους Αγιευθυμιώτες.
Σύμφωνα με τα διασωθέντα αρχεία, πολλοί ήταν οι άντρες της Αγίας Ευθυμίας οι οποίοι έλαβαν μέρος στον Μακεδονικό αγώνα καθώς και στους Βαλκανικούς πολέμους.
Κατά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο, το χωριό βομβαρδίστηκε στις 25 Απριλίου 1941 με αποτέλεσμα ο ναός της "Γεννήσεως της Θεοτόκου" στο κέντρο του χωριού να υποστεί πολλές ζημιές. Η αντίσταση των κατοίκων είχε σαν αποτέλεσμα η Αγία Ευθυμία να καεί στις 9 Απριλίου 1943 από τους Ιταλούς και τον Αύγουστο του 1944 από τους Γερμανούς ενώ και ο Ναός του Αγίου Ευθυμίου πυρπολήθηκε τον Απρίλιο του 1944. Επίσημα στοιχεία αναφέρουν ότι από τα 423 σπίτια του χωριού, τα 365 καταστράφηκαν ολοσχερώς και τα 20 μερικώς. Τα θύματα κατά την περίοδο της Γερμανικής κατοχής στην Αγία Ευθυμία ανέρχονται σε πολλές δεκάδες και ο πληθυσμός του χωριού μειώθηκε αισθητά. Έτσι η πολιτεία συμπεριέλαβε την Αγία Ευθυμία στον κατάλογο των "Μαρτυρικών πόλεων και χωριών" της περιόδου 1940 - 1944 και ονομάζεται επίσημα πλέον "Μαρτυρικό Χωριό".
Ιστορικός Πληθυσμός
Η Αγία Ευθυμία παραδοσιακά κατά τον 19ο και 20ο αιώνα αποτελούσε ένα από τα μεγαλύτερα χωριά (κεφαλοχώρια) τόσο της Παρνασσίδας όσο και ολόκληρης της Φωκίδας. Παρόλα αυτά ο πληθυσμός της έχει μειωθεί δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ η απογραφή του 2001 κατέγραψε μόλις 597 κατοίκους, τον χαμηλότερο αριθμό από το 1835.
Χρονολογία Πληθυσμός
1821 300
1835 467
1851 720
1870 1.009
1879 1.275
1896 1.510
1907 1.481
1920 1.418
1928 1.490
1940 1.528
1951 1.173
1961 1.087
1971 851
1981 670
1991 756
2001 597
Αρχαιολογικά ευρήματα
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, αν και δεν έχει γίνει συστηματική αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή της Αγίας Ευθυμίας όπου βρισκόταν η αρχαία Μυωνία, έχουν βρεθεί σημαντικά ευρήματα. Δεσπόζει το αρχαίο τείχος της Μυωνίας, τμήματα του οποίου βρίσκονται μέσα στο σημερινό χωριό αλλά και γύρω από αυτο, κυρίως στη βόρεια πλευρά του. Μετά τον σεισμό του 1580, οι κάτοικοι χρησιμοποίησαν κάποιες από τις τεράστιες μαρμάρινες πέτρες του τείχους για να ξαναχτίσουν τα σπίτια τους. Επίσης τις χρησιμοποίησαν για να επισκευάσουν την κεντρική εκκλησία της Γεννήσεως της Θεοτόκου κάτι που είναι εμφανές μέχρι σήμερα λόγω του όγκου τους. Έτσι χωρίς να υπάρχει δόλος καταστράφηκε μεγάλο μέρος του τείχους.
Ακόμα στην περιοχή έχουν βρεθεί αρχαία νομίσματα του 4ου αιώνα π.Χ., στα οποία στην εμπρόσθια όψη παρίσταται κεφαλή της Δήμητρας με πέπλο και στεφάνη από στάχυα ενώ στην οπίσθια απεικονίζεται ο Απόλλωνας καθιστός, κρατώντας κλαδί δάφνης και στηρίζοντας το δεξί του χέρι στη λύρα. Τα νομίσματα αυτά φέρουν την επιγραφή "ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΩΝ". Είναι γνωστό ότι οι Αμφικτίονες συνήρχοντο στο ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς και στο ιερό της Δήμητρας στην Ανθήλη των Θερμοπυλών, γι'αυτό και απεικονίζονται αυτοί οι δύο θεοί και στα νομίσματά τους. Τα νομίσματα τα οποία αποκαλούνται από τους ειδικούς ως "θησαυρός της Μυωνίας", υπάρχουν σήμερα στο Νομισματικό Μουσείο Αθηνών.
Στην Αγία Ευθυμία έχει βρεθεί επίσης σκαλιστός οικογενειακός τάφος σε βάθος τριών μέτρων, με σκαλιστά σκαλοπάτια και τρία μνήματα. Το 1928 στη θέση Καζάς, 150 μέτρα από το νεκροταφείο του χωριού, βρέθηκαν μέσα σε πέτρινους τάφους δύο σιδερένια ξίφη, αιχμές δόρατος και ακοντίου και άλλα αντικείμενα που εκθέτονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών και ένα χάλκινο κράνος του 6ου αιώνα π.Χ., που βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Άμφισσας. Τα αντικείμενα αυτά παρουσιάζουν ομοιότητες στα χαρακτηριστικά με αντίστοιχα ευρήματα στην Μακεδονία και σε άλλες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, πράγμα το οποίο ίσως καταδεικνύει την δωρική καταγωγή των Λοκρών και την πορεία των Δωρικών φύλων κατά την κάθοδό τους στη νότια Ελλάδα.
Πηγές
Μαρτυρικά χωριά και πόλεις της Ελλάδας
| Δημοτική Ενότητα Αμφίσσης |
|---|
| Δημοτική Κοινότητα Αμφίσσης |
| Άμφισσα, η |
| Τοπική Κοινότητα Αγίας Ευθυμίας |
| Αγία Ευθυμία, η |
| Τοπική Κοινότητα Αγίου Γεωργίου |
| Άγιος Γεώργιος ο |
| Τοπική Κοινότητα Αγίου Κωνσταντίνου |
| Άγιος Κωνσταντίνος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Δροσοχωρίου |
| Δροσοχώρι, το |
| Τοπική Κοινότητα Ελαιώνος |
| Ελαιών, ο |
| Τοπική Κοινότητα Προσηλίου |
| Βίνιανη, η |
| Μοναστήρι, το |
| Προσήλι, το |
| Τοπική Κοινότητα Σερνικακίου |
| Σερνικάκι, το |
|
Νομός Φωκίδας : Δήμος Αμφίσσης | Βαρδουσίων | Γαλαξιδίου | Γραβιάς | Δελφών | Δεσφίνας | Ευπαλίου | Ιτέας | Καλλιέων | Λιδωρικίου | Παρνασσού | Τολοφώνος Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Φωκίδας |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
