Περιφέρεια : Πελοποννήσου
Νομός : Ηλείας

8 Δήμος Βουπρασίας

Η Αετορράχη είναι χωριό του νομού Ηλείας που βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα αυτού και συνορεύει με τον νομό Αχαΐας. Σε πανοραμική θέση, είναι χτισμένο στην άκρη ενός λοφίσκου που στην ρίζα του απλώνεται η τεχνητή λίμνη του Πηνειού ποταμού. Οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού την περίοδο αυτή (απογραφή 2011) δεν ξεπερνούν τους ενενήντα.

View Larger Map

Είναι χτισμένο στην άκρη ενός λοφίσκου που στην ρίζα του απλώνεται απέραντη, θαρρείς θάλασσα, η τεχνητή λίμνη του Πηνειού ποταμού. Η θέση του είναι πανοραμική και από εκεί φαίνονται όλα τα χωριά της Πηνείας, στο βάθος του ορίζοντα νοτιοδυτικά του χωριού διακρίνεις, την Αρχαία Ήλιδα, πρώτη πρωτεύουσα της Ηλείας, κατά την αρχαιότητα και διοργανώτρια των Ολυμπιακών αγώνων, ακόμη σύμφωνα με το θρύλο σε κείνο το σημείο ο μυθικός ήρωας Ηρακλής ένωσε τα δυο ποτάμια τον Πηνειό και τον Αλφειό και καθάρισε τα βουστάσια του βασιλιά Αυγεία.

Ας αφήσουμε την μυθολογία και ας περάσουμε στην νεώτερη ιστορία. Το χωριό παλιά ονομαζόταν «Βάλακα», η ονομασία αυτή επικράτησε κατά την τουρκοκρατία, όταν εκεί κατοικούσε κάποιος τούρκος τσιφλικάς ο Βάλακ αγάς. Αυτού ήταν ιδιοκτησία όλη η έκταση από τα χρόνια της δουλείας. Μετά την επανάσταση του 1821 και αφού ήρθε η πολυπόθητη λευτεριά, ο Τούρκος έφυγε και όλα τα κτήματα περιήλθαν στην κατοχή των Ελλήνων. Τότε αρχίζει και ο εποικισμός του χωριού. Όλοι σχεδόν οι κάτοικοι προέρχονται από τα χωριά Κάνδαλο Σκούπι Καρούσα των Καλαβρύτων και ήταν όλοι κτηνοτρόφοι, ίσως να και είναι κάτοικοι των γύρω περιοχών και ιδιαίτερα οικισμών που υπήρχαν δίπλα στην κοίτη του ποταμού Πηνειού (Κάτω Χωριό).

Παράλληλα με τον εποικισμό του χωριού άρχισε και η αξιοποίηση και καλλιέργεια της γης. Οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού εργατικοί, όπως είναι και σήμερα, αξιοποίησαν κατά τον καλλίτερο τρόπο τον τόπο που πήραν. Τα καλλίτερα κτήματα βρισκόντουσαν δίπλα στην κοίτη του Πηνειού ποταμού, ο οποίος με τα αστείρευτα νερά του πότιζε την γη και ήταν ευλογία θεού. Στρέμματα πολλά φυτεμένα με αμπέλια, σταφίδα, και κάθε λογής καρποφόρο δέντρο, στόλιζαν την μικρή πεδιάδα, δίπλα στο ποτάμι. Δεν ξέχασαν όμως ούτε την κτηνοτροφία, πολλά ζώα, κυρίως πρόβατα, έβοσκαν στα πλούσια λιβάδια. Συνέχισαν έτσι και συνεχίζουν μέχρι σήμερα, με αστείρευτο ζήλο, την παραγωγική τους δραστηριότητα.

Πέρασαν τα χρόνια και το καλοκαίρι του έτους 1957, το χωριό άλλαξε ονομασία και από τότε λέγεται Αετορράχη, συνθετικό δύο τοπωνυμιών του χωριού, της περιοχής Αετού και της Ράχης, όπου και είναι χτισμένο. Η Αετορράχη από τότε αποτελούσε κοινότητα μαζί με το όμορο χωριό Κουμουθρέκα (που αργότερα μετονομάσθηκε σε Δάφνη). Σήμερα δεν υπάρχει η κοινότητα, καταργήθηκε με τον νόμο «Καποδίστριας» και αποτελεί οικισμό του Δήμου Βουπρασίας. Οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού την περίοδο αυτή δεν ξεπερνούν τους ενενήντα.

Διοικητική εξέλιξη

Από το 1835 έως το 1841 ανήκε στο Δήμο Ξενίας και έως το 1912 στον τότε Δήμο Βουπρασίων[2]. Με το ΦΕΚ 130Α της 12/06/1919 έγινε κοινότητα[2][3]. Ο οικισμός απείχε δυόμισι ώρες δρόμο στα 1885 από τη Μανωλάδα, την έδρα του τότε Δήμου Βουπρασίων[4]. Παράλληλα με τον εποικισμό του χωριού άρχισε και η αξιοποίηση και καλλιέργεια της γης που συνεχίζεται ως σήμερα.

Με το ΦΕΚ 11Α της 24/01/1957 το χωριό άλλαξε την ονομασία του σε Αετορράχη[1][2], συνθετικό δύο τοπωνυμιών του χωριού, της περιοχής Αετού και της Ράχης, όπου και είναι χτισμένο. Η Αετορράχη από τότε αποτελούσε κοινότητα μαζί με το όμορο χωριό Κουμουθρέκα[3] (που αργότερα μετονομάσθηκε σε Δάφνη). Η κοινότητα καταργήθηκε με τον νόμο «Καποδίστριας» και αποτέλεσε οικισμό του Δήμου Βουπρασίας[3], που αργότερα εντάχθηκε στο Δήμο Ανδραβίδας-Κυλλήνης όπου ανήκει σήμερα.
Δημογραφικά στοιχεία

Η εξέλιξη του μόνιμου πληθυσμού του οικισμού τον 21ο αιώνα είναι η εξής:
Έτος Κάτοικοι
2001 96[5]
2011 92[6]
Παραπομπές

Περί της ονομασίας της Αετορράχης Ηλείας, antroni.gr
Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Βάλακα/Αετορράχης, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 17/02/2014.
Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Βάλακα/Αετορράχης, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 11/09/2016.
Νουχάκης 1885, σελ. 69
Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001

ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011

Πηγές

Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012)
Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9.
Νέος χωρογραφικός πίναξ. Συνταχθείς και εκδοθείς εγκρίσει του Υπουργείου των Στρατιωτικών υπό Ιωάννου Εμ. Νουχάκη ανθυπασπιστού του Πεζικού, Εκ του Τυπογραφείου του Υπουργείου των Στρατιωτικών, Εν Αθήναις 1885
Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Πληθυσμός και Οικισμοί της Πελοποννήσου: 13ος-18ος αιώνας, μετάφρ. Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμ. Αγγελική Κόκκου, Ιστορικό Αρχείο - Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα 1987. ISBN 978-000-7059-21-8.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Βουπρασίας - Ιστορικά στοιχεία[νεκρός σύνδεσμος], vouprasia.gov.gr
Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Βάλακα/Αετορράχης, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 17/02/2014.
Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Βάλακα/Αετορράχης, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 11/09/2016.
GTP Travel Pages, gtp.gr
Αετορράχη Ηλείας, moriasnow.gr
Φωτογραφίες από το χωριό Αετορράχη

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΟΥΠΡΑΣΙΑΣ
Δημοτική Κοινότητα Βάρδας
Βάρδα, η
Κουγαίικα, τα
Κώμη, η
Συμπάνι, το
Ψάρι, το
Τοπική Κοινότητα Αετορράχης
Αετορράχη, η
Δάφνη, η
Τοπική Κοινότητα Καπελέτου
Θανασουλαίικα, τα
Καπελέτο, το
Τοπική Κοινότητα Κουρτεσίου
Άνω Κουρτέσι, το
Κοττέικα, τα
Κουρτέσι, το
Τοπική Κοινότητα Μανολάδος
Καρβουναίικα, τα
Λουτρά Υρμίνης, τα
Μανολάς, η
Μέγα Πεύκο, το
Μπρίνια, τα
Σαμαραίικα, τα
Τοπική Κοινότητα Νεαπόλεως
Νεάπολις, η
Τοπική Κοινότητα Νέας Μανολάδος
Νέα Μανολάς, η
Τοπική Κοινότητα Νησίου
Αγία Μαρίνα, η
Άγιος Αθανάσιος, ο
Καραβουλαίικα, τα
Κρεμμύδι, το
Νησί, το
Τοπική Κοινότητα Ξενιών
Καλυβάκια, τα
Ξενιές, οι
Παλαιοχώρα, η

Νομός Ηλείας: Δήμος Πύργου | Αλιφείρας | Αμαλιάδος | Ανδραβίδας | Ανδριτσαίνης | Αρχαίας Ολυμπίας | Βαρθολομιού | Βουπρασίας | Βώλακος | Γαστούνης | Ζαχάρως | Ιαρδάνου | Κάστρου-Κυλλήνης | Λάμπειας | Λασιώνος | Λεχαινών | Πηνείας | Σκιλλούντος | Τραγανού | Φιγαλείας | Φολόης | Ωλένης Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Ηλείας