.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Πελοποννήσου
Νομός : ΗλείαςΚοίμησης της Θεοτόκου

Η Γαστούνη είναι κωμόπολη της δυτικής Ηλείας (η τρίτη σε πληθυσμό στην Ηλεία), σημαντικό αγροτικό και εμπορικό κέντρο της περιοχής. Παλιός τόπος διαμονής των Φράγκων πριγκίπων της Αχαΐας με το όνομα La Gastogne. Όλη η γύρω περιοχή, καλούμενη Κάμπος Γαστούνης, καλύπτεται με πλούσιες καλλιέργειες αμπελιών, ελαιόδενδρων, οπωροφόρων και λαχανικών, ενώ υφίστανται επίσης πολλές βιοτεχνίες και βιομηχανίες.

Επί Φραγκοκρατίας αποτελούσε μέρος του Πριγκιπάτου Αχαΐας, ενώ επί τουρκοκρατίας ήταν πρωτεύουσα της Ηλείας και κατέστη κέντρο ανεφοδιασμού κατά την Ελληνική επανάσταση του 1821. Στη συνοικία "Καθολική" σώζεται η βυζαντινού ρυθμού εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου που σε επιγραφή που υπάρχει αναφέρεται ως χρονολογία ανακαίνισης το 1702. Η Γαστούνη αποτελεί την έδρα του Δήμου Πηνειού, ενώ παλαιότερα αποτελούσε την έδρα του Καποδιστριακού Δήμου Γαστούνης.

Γεωγραφία

Βρίσκεται επί της εθνικής οδού Πατρών - Πύργου, απέχοντας 27 χλμ. βορειοδυτικά από τον Πύργο και 67 χλμ. νοτιοδυτικά από την Πάτρα και σε υψόμετρο 15 μέτρα. Βόρεια και δυτικά της κωμόπολης ρέει ο Πηνειός. Συνορεύει με τα χωριά Βαρθολομιό, Καβάσιλα, Καρδιοκαύτι, Κόροιβος και Σαβάλια.
Ιστορία

Η Γαστούνη άγνωστο πότε ιδρύθηκε , τον 6ο με 8ο αιώνα μ.Χ αναφέρεται ότι η περιοχή ήταν σημαντικό κέντρο παραγωγής μεταξιού και ευδοκιμούσαν γι' αυτό το σκοπό πολλές μουριές[1]. Μετά την κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Φράγκους έγινε εγκατάσταση τους και στην Γαστούνη, ένας από αυτούς ο "Γκαστόν" (Gaston) έδωσε και το σημερινό όνομα της πόλης[1].

Επί Ενετοκρατίας αποτέλεσε έδρα επαρχίας (territorii) της Γαστούνης που ανήκε με τη σειρά της στη διοίκηση Αχαΐας μία από τις τέσσερις της Πελοποννήσου[2].

Μέχρι την Τουρκοκρατία έγινε το σημαντικότερο κέντρο και αργότερα η πρωτεύουσα της Ηλείας. Στην Α' Τουρκοκρατία αποτέλεσε έδρα καζά (επαρχίας) με το όνομα Καζάς της Γαστούνης" και στην Β΄τουρκοκρατία Βιλαέτι με το όνομα "Βιλαέτι της Γαστούνης" και ήταν η πρωτεύουσα όλης της Ηλείας[2]. Ήταν το μεγαλύτερο σε έκταση Βιλαέτι καταλάμβανε όλον τον σημερινό νομό Ηλείας κι επιπλέον εδάφη έξω από αυτού, μετέπειτα αποσπάστηκε ο Πύργος και ακόμα εννέα χωριά και αποτέλεσαν ξεχωριστό βιλαέτι αυτό του Πύργου[2]. Την περίοδο αυτή είχαν εγκατασταθεί πολλοί Οθωμανοί στην πόλη , προύχοντες της Γαστουνης ήταν η Οικογένεια Σισίνη[2].

Στη επανάσταση του 1770, γνωστή σαν Ορλωφικά, και τον Μάρτιο επαναστάτες κυρίως από την Ζάκυνθο που ήρθαν με πλοία γιαυτό τον σκοπό και μερικοί ντόπιοι πολιόρκησαν την Γαστούνη[2]. Η πόλη καταλήφθηκε αναίμακτα αφού η Οθωμανική φρουρά της την παρέδωσε με την συμφωνία να τους αφήσουν να φύγουν στην Πάτρα όπως κι έγινε[2]. Οι Ζακύνθιοι όρισαν διοικητή "Κυβερνήτης και Πρεβεδούρος Πύργου και Γαστούνης" τον Ν. Φορτούνα [2].

Κατά την επανάσταση του 1821 σημαντικό ρόλο έπαιξε η Οικογένεια Σισίνη, το σπίτι της οικογένειας διασώζεται και σήμερα, όπου με δικό τους στρατιωτικό σώμα πήραν μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα[1]. Στις 27 Μαρτίου 1821 ο Σισίνης με τον Βιλαέτη και 1000 αγωνιστές πολιόρκησαν τη Γαστούνη και 20.000 Οθωμανούς και Αρβανίτες Λαλαίους που ήταν μέσα χωρίς να καταφέρουν να την καταλάβουν[3][4].

Το 1922 έγινε εγκατάσταση προσφύγων από την Μικρά Ασία από διάφορες περιοχές, σήμερα είναι οργανωμένοι στον "Σύλλογο Μικρασιατών Γαστούνης «Οι Ίωνες»"[5].

Στις 20 Αυγούστου 1941 ο Γερμανικός στρατός εισήλθε και κατέλαβε τη Γαστούνη, για τις ανάγκες των κατακτητών επιτάχτηκε το κτίριο του γυμνασίου μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1944 που οι Γερμανοί αποχώρησαν[6]. Κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου οι αντάρτες προσπάθησαν ανεπιτυχώς να καταλάβουν την Γαστούνη[6].

Grafik1

Κοίμησης της Θεοτόκου

Διοικητική ιστορία

Η Γαστούνη το 1835 γίνεται η έδρα του νεοσύστατου δήμου Ηλειαίων και το 1841 έδρα του νέου δήμου Ήλιδος έως το 1891 που αλλάζη η έδρα για να επανέλθει το 1906[7]. Το 1912 γίνεται ή έδρα της κοινότητας Γαστούνης έως το 1997 που αυτή καταργείται και προσαρτάται στον δήμο Γαστούνης και γίνεται έδρα του, το 2010 προσαρτάται στον δήμου Πηνειού του οποίου αποτελεί έδρα[7].

Αναφέρεται πριν το 1835 ότι ήταν έδρα ειρηνοδικείου . Το 1906 υπήρξε αντιδικία των κατοίκων της Γαστούνης και της Αμαλιάδος για το ποια θα είναι η έδρα του δήμου. Οι της Αμαλιάδος ξεκίνησαν με τρένο να πάνε στην Αθήνα να διαμαρτυρηθούν και οι της Γαστούνης έστησαν κανόνι στις γραμμές του τρένου όταν αυτό έρθει να του ρίξουν. Τελικώς οι Αμαλιαδαίοι πήγαν στην Αθήνα με πλοίο από την Κυλλήνη, αφού δεν τους έδιναν αμαξοστοιχία και αποφεύχθηκε η σύγκρουση[8].
Δημογραφία
έτος κάτοικοι
1770[2] 3000
2001 7423
2011 7485
Αξιοθέατα της Γαστούνης
Οικία Σισίνη

Το σπίτι της οικογένειας Σισίνη αναπαλαιωμένο σήμερα προορίζεται να στεγάση μουσείο. Ένα διάστημα ήταν δημαρχιακό μέγαρο του Δήμου Ήλιδας[9].
Ναός Παναγίας Καθολικής

Ναός κατασκευασμένος κατά την Φραγκοκρατία τον 12ο αιώνα μ.Χ που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα. Κτισμένη σε βυζαντινό ρυθμό με μικρή Φράγκικη προσθήκη του 14ου αιώνα, επιγραφή που έχει βρεθεί αναφέρει έτος κτίσης το 1279. Κατά καιρούς γίνονται ανασκαφές στον ναό και βρίσκονται πολλές παλιές τοιχογραφίες πίσω από νεότερες[10].

Σημαντικά Πρόσωπα

Οικογένεια Σισίνη
Γεώργιος Σισίνης
Χρύσανθος Σισίνης‎
Μιχαήλ Σισίνης
Νικόλαος Σισίνης, δήμαρχος Ήλιδας
Νίκος Καχτίτσης

Αθλητισμός

Στο ποδόσφαιρο σύλλογος της Γαστούνης είναι ο Αίας με χρώματα κόκκινο - άσπρο και με παρουσίες σε εθνικές κατηγορίες. Άλλοι σύλλογοι είναι οι Γ.Σ. Γαστούνης και ο Α.Σ. Απόλλων.

Πηγές

"Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britrannica" τομ. 16ος, σελ. 209.

Παραπομπές

↑ 1,0 1,1 1,2 Δήμος Πηνειού, Ιστορία Γαστούνης, ανακτήθηκε 19 Φεβρουαρίου 2013
↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Μιχαήλ Β. Σακελαρίου, Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν Τουρκοκρατίαν (1715 - 1821), Εκδόσεις Ερμής, 1939, επανέκδοση Λιθογραφείο Α. Ελευθερίου 2000<
↑ Λάμπρος Κουτσονίκας, Γενική ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως, Τόμος Α΄, Εκ του «Ευαγγέλιμου» Δ. Καρακατζάνη, Εν Αθήναις,1863, ανακτήθηκε 19 Φεβρουαρίου 2013
↑ Γεώργιος Κρέμος (1839-1926), Χρονολόγια της Ελληνικής Ιστορίας : προς χρήσιν παντός φιλομαθούς, ιδία δε των εν τοις γυμνασίοις μαθητών, Τυπογραφείον Δημητρίου Ιασεμίδου, Εν Αθήναις 1879,, ανακτήθηκε 19 Φεβρουαρίου 2013
↑ [http://mikrasiatis.gr/?p=9691 Πρόλογος στο βιβλίο του Κ. Λούρμπα «Οι Μικρασιάτες της Γαστούνης», ανακτήθηκε 19 Φεβρουαρίου 2013
↑ 6,0 6,1 Γενικό λύκειο Γαστούνης, Αναδημοσίευση από το βιβλίο : Η Δεκαετία 1940-50 και το Γυμνάσιο Γαστούνης, ανακτήθηκε 19 Φεβρουαρίου 2013
↑ 7,0 7,1 Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης, Διοικητικές μεταβολές των ΟΤΑ Γαστούνη Ν. Αχαΐας και Ήλιδος, ανακτήθηκε 19 Φεβρουαρίου 2013
↑ Βύρων Δάβος, Η προεδρεύουσα Αμαλιάδα, ανακτήθηκε 19 Φεβρουαρίου 2013
↑ Δήμος Πηνειού, Οικία Σισίνη, ανακτήθηκε 19 Φεβρουαρίου 2013
↑ Δήμος Πηνειού, Παναγία Καθολική, ανακτήθηκε 19 Φεβρουαρίου 2013

Πόλεις της Ηλείας

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ
Δημοτική Κοινότητα Γαστούνης
Γαστούνη, η
Τοπική Κοινότητα Καβάσιλα
Καβάσιλας, ο
Τοπική Κοινότητα Καρδιακαυτίου
Καρδιακαύτι, το
Τοπική Κοινότητα Κοροίβου
Κόροιβος, ο
Τοπική Κοινότητα Λευκοχωρίου
Λευκοχώρι, το
Τοπική Κοινότητα Παλαιοχωρίου
Παλαιοχώρι, το
Τοπική Κοινότητα Ρουπακίου
Ρουπάκι, το

Νομός Ηλείας: Δήμος

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Ηλείας

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

Γαστούνη Ηλείας

.