.
| Κυκλαδικός πολιτισμός | (3η χιλιετία π.Χ.) |
| Μινωικός πολιτισμός | (3000-1450 π.Χ.) |
| Μυκηναϊκός πολιτισμός | (1600-1100 π.Χ.) |
| Γεωμετρική εποχή | (1100-800 π.Χ.) |
| Αρχαϊκή εποχή | (800-500 π.Χ.) |
| Κλασική εποχή | (500 π.Χ.- 323 π.Χ.) |
| Ελληνιστική εποχή | (323-146 π.Χ.) |
| Ρωμαϊκή περίοδος | (146 π.Χ.-330 μ.Χ.) |
| Βυζαντινή περίοδος | (330-1453) |
| Οθωμανική περίοδος | (1453-1821) |
| Νεότερη Ελλάδα | (1821 έως σήμερα) |
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία (τουρκ. Osmanlı İmparatorluğu) ήταν ένα αχανές κράτος που ιδρύθηκε τον ύστερο 13ο αιώνα από τουρκικά φύλα στη Μικρά Ασία και κυβερνήθηκε από τους απογόνους του Οσμάν Α' μέχρι την κατάλυσή της το 1918. Η σύγχρονη Τουρκία είναι μόνον ένα τμήμα της ιστορικής οθωμανικής αυτοκρατορίας παρόλο που οι όροι Τουρκία και Οθωμανική αυτοκρατορία χρησιμοποιούνται εναλλακτικά για να χαρακτηρίσουν μία από τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες αυτοκρατορίες της σύγχρονης ιστορίας. Ο πολιτισμός της διείσδυσε στην ευρωπαϊκή ήπειρο μετά από μια μακρά περίοδο απουσίας του Ισλάμ από την Ευρώπη (8ος αιώνας - εισβολή των Μαυριτανών στην Ισπανία). Όπως και στις προηγούμενες περιπτώσεις οι Οθωμανοί κατόρθωσαν να εγκατασταθούν σε ευρωπαϊκό έδαφος και να μεταδώσουν τμήμα της ισλαμικής κουλτούρας και παραδόσεων που επιβιώνουν ακόμη και σήμερα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Η οθωμανική αυτοκρατορία διήρκεσε μέχρι τον 20ο αιώνα. Παρόλο που οι ιστορικοί μιλούν για αυτοκρατορίες με όρους ανάπτυξης και παρακμής, οι Οθωμανοί παρέμειναν στρατιωτικά και πολιτισμικά υπολογίσιμοι έως τη διάσπαση της αυτοκρατορίας, στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Το πραγματικό τέλος της οθωμανικής κουλτούρας ήρθε με την εκκοσμίκευση της Τουρκίας μετά τον Β' παγκόσμιο πόλεμο σύμφωνα με ευρωπαϊκά πρότυπα διακυβέρνησης. Η μετάβαση στο κοσμικό κράτος δεν ήταν εύκολη και οι επιπτωσεις της είναι ακόμη ορατές στη σύγχρονη τουρκική κοινωνία.
Προέλευση
Το οθωμανικό κράτος ήταν αρχικά ένα από τα πολλά μικρά κρατίδια που προέκυψαν στη Μικρά Ασία κατά τη διάρκεια και μετά την κατάρρευση του κράτους των Σελτζούκων Τούρκων, στα τέλη του 13ου και στις αρχές του 14ου αιώνα. Το όνομά του προέρχεται από τον Οσμάν (ή Οθμάν), ιδρυτή της φερώνυμης δυναστείας των Οσμανλιδών, ή Οθωμανών, όπως είναι ευρύτερα γνωστή. Οι Οθωμανοί Τούρκοι άρχισαν σταδιακά να απορροφούν τα άλλα κρατίδια και κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Μεχμέτ Β' Φατίχ (1451-81) υπερσκέλισαν όλες τις άλλες τοπικές τουρκικές δυναστείες. Η πρώιμη οθωμανική επέκταση υπό τους Οσμάν Α', Ορχάν, Μουράτ Α' και Βαγιαζήτ Α΄ έγινε εις βάρος της βυζαντινής αυτοκρατορίας, της Βουλγαρίας και της Σερβίας. Η Μπούρσα (Προύσα) έπεσε το 1326 και η Αδριανούπολη (σημερινό Εντίρνε) το 1361, γενόμενες με τη σειρά τους πρωτεύουσες της αυτοκρατορίας. Οι μεγάλες οθωμανικές νίκες του Κοσσυφοπεδίου (1389) και της Νικόπολης (1396) έθεσαν τμήματα της βαλκανικής χερσονήσου υπό οθωμανικό έλεγχο και αφύπνισαν την Ευρώπη για τον εξ Ανατολών κίνδυνο. Το 1394 ο Βαγιαζήτ Α' ξεκίνησε μακροχρόνια πολιορκία στην Κωνσταντινούπολη, η οποία, με μικρά διαλείμματα, ουσιαστικά διήρκεσε ως το 1401, έτος που ο στρατός του τουρκομογγόλου κατακτητή Ταμερλάνου εμφανίστηκε στα ανατολικά σύνορα του οθωμανικού κράτους. Την επόμενη χρονιά (1402) ο οθωμανικός στρατός συνετρίβη από τον Ταμερλάνο, και ο Βαγιαζήτ αιχμαλωτίστηκε και πέθανε στη φυλακή. Η συντριπτική ήττα που υπέστησαν οι Οθωμανοί ανέκοψε για κάποιο διάστημα τη γρήγορη άνοδο και επέκταση της οθωμανικής επικράτειας.
Οργάνωση της αυτοκρατορίας
Οθωμανική αυτοκρατορία 1481-1683
Οικονομικά, κοινωνικά και στρατιωτικά η οθωμανική αυτοκρατορία ήταν ένα μεσαιωνικό κράτος, που παρέμεινε, όπως και η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ανεπηρέαστο από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Η οργάνωση του κράτους βασιζόταν στην περίοδο ακμής της στο τιμαριακό σύστημα. Εκτός από τον κύριο κορμό της αυτοκρατορίας, υπήρχαν και υποτελή στον Σουλτάνο κράτη, τα οποία όμως διατηρούσαν το δικό τους σύστημα διοίκησης. Η οθωμανική κυριαρχία στην βόρεια Αφρική πέραν της Τρίπολης και της Αιγύπτου δεν ήταν ποτέ ξεκαθαρισμένη ή αποτελεσματική. Τα ανατολικά της σύνορα ήταν ασταθή και μεταβάλλονταν γοργά σύμφωνα με την έκβαση των συχνών πολέμων με την Περσία, ενώ από τα υποτελή κράτη μόνον οι χαν της Κριμαίας ήταν γενικά πιστοί.
Επικεφαλής και απόλυτος άρχων ήταν ο Σουλτάνος. Ρόλο πρωθυπουργού είχε ο Μεγάλος Βεζίρης, ενώ συμβουλευτικό ρόλο είχε το αυτοκρατορικό Διβάνι. Το Διβάνι ήταν συμβούλιο, στο οποίο προήδρευε ο Μεγάλος Βεζίρης και στο οποίο δε συμμετείχε ο Σουλτάνος -παρακολουθούσε όμως ενίοτε τις συνεδριάσεις του από άλλο δωμάτιο του ανακτόρου πίσω από μια κουρτίνα. Τυπικά ούτε ο Μεγάλος Βεζίρης ούτε το Διβάνι μπορούσαν να αντιταχθούν στη βούληση του Σουλτάνου, η επιρροή τους όμως στη λήψη αποφάσεων ήταν πολύ μεγάλη. Ειδικά την περίοδο της παρακμής της Αυτοκρατορίας τον κύριο λόγο είχε ο Μεγάλος Βεζίρης, ο οποίος όμως πάλι λόγω της γενικότερης αστάθειας μπορεί και να αντικαθίστατο μετά από λίγους μήνες.
Οι ίδιοι οι σουλτάνοι είχαν βυθιστεί στην νωθρότητα και τη διαφθορά. Έως την άνοδο στο θρόνο (1603) του Αχμέτ Α', για τη διαδοχή συναγωνίζονταν όλοι οι γιοι του σουλτάνου και ήταν πατριωτικό καθήκον του νικητή να σκοτώσει όλους τους ανταγωνιστές του, προκειμένου να αποκατασταθεί η τάξη. Παρόλο που η συγκεκριμένη πρακτική φαίνεται πιθανώς βάρβαρη, ήταν αποτελεσματική σε ό,τι αφορούσε τουλάχιστον τις εσωτερικές έριδες. Όταν σταμάτησε, δημιουργήθηκαν άλλα προβλήματα. Ο μεγαλύτερος γιος αναγνωριζόταν ως διάδοχος, αλλά για να μην υπάρξει οποιαδήποτε απειλή στο πρόσωπο του σουλτάνου ο αυτοκρατορικός πρίγκιπας απαρνείτο την παραμικρή ανάμειξη στα δημόσια πράγματα και στην πραγματικότητα κρατείτο φυλακισμένος στα πολυτελή του δώματα. Όταν τέλικά ο πρίγκιπας ανερχόταν στον θρόνο ήταν συχνά αλκοολικός ή σχιζοφρενής.
Η πραγματική διακυβέρνηση στην οθωμανική αυτοκρατορία ασκείτο συνήθως από τους μεγάλους βεζύρηδες, πολλοί από τους οποίους ήταν ικανοί άνδρες και οι ίδιοι οι σουλτάνοι ήταν συχνά δημιουργήματα των Γενίτσαρων, η εύνοια των οποίων εξαγοραζόταν με μεγάλα δώρα κατά την ανάρρηση του σουλτάνου. Μια από τις πλέον αρνητικές όψεις της αυλής της Κωνσταντινούπολης (γνωστή επίσης ως Υψηλή Πύλη) ήταν η διαφθορά και οι δωροδοκίες τις οποίες οι διοικητικοί παράγοντες ανήγαγαν σε διαχειριστικό καθεστώς. Οι Πασάδες και οι Οσποδάροι που διηύθυναν τις επαρχίες και τα υποτελή κράτη εξαγόραζαν τις θέσεις τους σε υπέρογκες τιμές και κατόπιν έκαναν περιουσίες επιβαρύνοντας με ακόμη μεγαλύτερες φορολογίες τους υπηκόους τους. Με αυτόν τον τρόπο οι αγροτικοί πληθυσμοί περιήλθαν σε μεγάλη εξαθλίωση.
Θετικό χαρακτηριστικό της οθωμανικής διοίκησης θεωρείται η γενικά ανεκτική στάση προς τους μη μουσουλμανικούς λαούς, πρακτική όμως που δεν εμπόδισε τις κοινωνικές διακρίσεις και τις πρακτικές του εξανδραποδισμού. Στην Κωνσταντινούπολη οι Έλληνες Φαναριώτες κατά κύριο λόγο και οι Αρμένιοι κατόπιν είχαν μεγάλα προνόμια και ασκούσαν μεγάλη επιρροή σε θέματα πολιτικής και εμπορίου ενώ στόν ελλαδικό χώρο προεστοί που κατείχαν μεγάλες εκτάσεις γης και προνόμια, οι λεγόμενοι Κεφαλάδες.
Η περίοδος της μεγάλης επέκτασης
Η υπό τον Μεχμέτ Α' επανενωμένη οθωμανική αυτοκρατορία επεκτάθηκε νικηφόρα υπό τον Μουράτ Β' και τον Μεχμέτ Β'. Η νίκη στη Βάρνα το 1444 επί του σταυροφορικού στρατού που οδηγούσε ο Λαντισλάους Γ' της Πολωνίας ακολουθήθηκε το 1453 από την εκπόρθηση της Κωνσταντινούπολης. Μέσα σε έναν αιώνα οι Οθωμανοί μεταλλάχθηκαν από μία νομαδική ορδή σε κληρονόμους της αρχαιότερης ευρωπαϊκής αυτοκρατορίας. Η επιτυχία τους οφειλόταν εν μέρει στην αδυναμία και διχόνοια των αντιπάλων τους και εν μέρει στην καλή στρατιωτική τους οργάνωση. Η οθωμανική επέκταση έφθασε στην κορύφωσή της τον 16ο αιώνα υπό τους Σελίμ Α' και Σουλεϊμάν Α'.
Σουλεϊμάν Α΄ ο Μεγαλοπρεπής
Σουλεϊμάν Α' ο Μεγαλοπρεπής
Η ουγγρική ήττα (1526) στο Μοχάτς ετοίμασε τον δρόμο για την κατάληψη της Βούδας (1541) και την κατάληψη ενός μεγάλου τμήματος της Ουγγαρίας από την οθωμανική αυτοκρατορία. Η Τρανσυλβανία έγινε φόρου υποτελές πριγκηπάτο, όπως η Βλαχία και η Μολδαβία. Τα ασιατικά σύνορα της αυτοκρατορίας έφθασαν ως την Περσία και την Αραβία. Ο Σελίμ Α' νίκησε τους Μαμελούκους της Αιγύπτου και της Συρίας, κατέλαβε το Κάιρο το 1517 και ανέλαβε τη διαδοχή του χαλιφάτου. Η Αλγερία κατακτήθηκε το 1518 και το μεσογειακό εμπόριο απειλήθηκε από κουρσάρους όπως ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, που έπλεε με οθωμανική δικαιοδοσία. Οι περισσότερες από τις βενετικές και άλλες λατινικές κτήσεις στην Ελλάδα πέρασαν στη δικαιοδοσία του σουλτάνου.
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Σουλεϊμάν Α' ξεκίνησε το (1535) η παραδοσιακή φιλία μεταξύ Γαλλίας και Οθωμανικής αυτοκρατορίας ως αντίβαρο ενάντια στις δυνάμεις των Αψβούργων στην Αυστρία και της Ισπανίας. Ο Σουλεϊμάν αναδιοργάνωσε το οθωμανικό δίκαιο και επί βασιλείας του άνθισε η λογοτεχνία, η τέχνη και η αρχιτεκτονική. Ωστόσο, οι μεταρρυθιστικές του τάσεις περίορίζονταν από το πνεύμα του ισλαμικού κανονικού νόμου (σαρία), και συνήθως μοιραζόταν την εξουσία του με τον τοποτηρητή της σαρίας (σεϊχολισλάμ) και με το μεγάλο βεζίρη.
Παγίωση
Για την προοδευτική φθορά που ακολούθησε το θάνατο του Σουλεϊμάν Α' μεγάλη ευθύνη φέρεί τόσο ο κλήρος (ουλιμά) όσο και οι Γενίτσαροι. Οι τελευταίοι, κερδίζοντας πολιτική δύναμη, άσκησαν σημαντική απορρυθμιστική επίδραση. Το πρώτο σοβαρό χτύπημα από την Ευρώπη ήταν η ναυμαχία του Λεπάντο (Ναύπακτος)1571 και η ήττα του στόλου του Σελίμ Β' από τον ισπανικό και τον βενετικό στόλο υπό τον Ιωάννη της Αυστρίας. Όμως, ο Μουράτ Δ' κατά τον 17ο αιώνα αποκατέστησε προσωρινά το οθωμανικό γόητρο με την νίκη του επί των Περσών το (1638). Η Κρήτη κατακτήθηκε από τους Ενετούς και το 1683 μια πολυπληθής στρατιά υπό τον Μέγα Βεζύρη Καρά Μουσταφά περικύκλωσε τη Βιέννη. Η αρωγή του Ιωάννη Γ' της Πολωνίας στη Βιέννη και οι επακόλουθες εκστρατείες του Καρόλου Ε' της Λωρραίνης, του Λουδοβίκου του Μπάντεν και του Ευγένιου της Σαβοΐας κατέληξαν σε διαπραγματεύσεις το 1699 (Συνθήκη του Κάρλοβιτς), που κόστισαν στην οθωμανική αυτοκρατορία την Ουγγαρία και άλλες περιοχές.
Παρακμή
Μιντχάτ Πασά, μέγας βεζύρης
Η διάσπαση ξεκίνησε με τους Ρωσοτουρκικούς πολέμους κατά τον 18ο αιώνα. Η μεν Αίγυπτος χάθηκε προσωρινά από τις ναπολεόντειες στρατιές αλλά η ελληνική επανάσταση του 1821, ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1828-29 (βλ. Συνθήκη της Αδριανούπολης), και ο πόλεμος με τον Μεχμέτ Αλί της Αιγύπτου οδήγησαν στην περαιτέρω αποδυνάμωση του κράτους, στην απώλεια μέρους της Ελλάδας, την μετατροπή της Μολδαβίας και της Βλαχίας σε προτεκτοράτα της Ρωσίας, και την ημιαυτονομία της Σερβίας. Έγιναν προσπάθειες δραστικών μεταρρυθμίσεων στα τέλη του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου αιώνα από τον Σελίμ Γ' και ιδίως από τον Μαχμούτ Β', αλλά φαίνεται πώς ήταν πλέον αργά. Κατά τον 19ο αιώνα η οθωμανική αυτοκρατορία ήταν πλέον γνωστή ως ο Ασθενής της Ευρώπης (βλ. Ανατολικό ζήτημα).
Με μια σειρά συνθηκολογήσεων και διομολογήσεων από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα η οθωμανική αυτοκρατορία έχασε βαθμιαία την οικονομική της ανεξαρτησία. Αν και θεωρητικά ήταν ανάμεσα στους νικητές του Κριμαϊκού πολέμου οικονομικά εξαντλήθηκε. Η Σύνοδος του Παρισιού το (1856) αναγνώρισε την ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της οθωμανικής αυτοκρατορίας, αλλά το γεγονός μάλλον επιβεβαίωσε την εξάρτησή της από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, παρά τα δικαιώματά της ως ευρωπαϊκή δύναμη.
Η εξέγερση (1875) της Βοσνίας Ερζεγοβίνης προανήγγειλε τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-78, στον οποίο η οθωμανική αυτοκρατορία ηττήθηκε παρά τη σθεναρή της αντίσταση. Η Ρουμανία (Βλαχία και Μολδαβία), η Σερβία και Μαυροβούνιο ανακηρύχθηκαν πλήρως ανεξάρτητα κράτη, ενώ η Βοσνία και Ερζεγοβίνη πέρασε υπό αυστριακό έλεγχο.
Ο σουλτάνος Αμπντουλμεσίτ εξέδωσε το 1839 διάταγμα με σημαντικές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Με το διάταγμα αυτό (Χάττ-ι-Σερίφ του Γκιουλχανέ) θα ξεκινήσει μια περίοδος μεταρρυθμίσεων και φιλελευθεροποίησης του Οθωμανικού κράτους που θα ονομαστεί Τανζιμάτ. Τον ακολούθησε ο Αμπντουλαζίζ, επί βασιλείας του οποίου συγκροτήθηκε το πρώτο φιλελεύθερο πολιτικό κόμμα. Ο αρχηγός του, Μιντχάτ Πασά, κατόρθωσε να εκθρονίσει το 1876 τον Αμπντουλαζίζ. Το θρόνο κατέλαβε ο Αμπντουχαμίτ Β', μετά από σύντομη σουλτανία του Μουράτ Ε'. Από τον Μιντχάτ διαμορφώθηκε ένα φιλελεύθερο σύνταγμα και το πρώτο οθωμανικό κοινοβούλιο συγκλήθηκε το 1877. Ο σουλτάνος σύντομα διέλυσε το κοινοβούλιο και επέστρεψε σε δεσποτικά πρότυπα διακυβέρνησης. Ο Αμπντουλχαμίτ νίκησε στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, αλλά η Κρήτη, που ήταν και η πραγματική αιτία της σύρραξης, κερδήθηκε τελικά από τους Έλληνες.
Κατάρρευση
To 1908 το κίνημα των Νεοτούρκων, εθνικιστικής ομάδας με ισχυρές προσβάσεις στις τάξεις του στρατού, επανέφερε σε ισχύ το σύνταγμα του 1876, και το 1909 το κοινοβούλιο εκθρόνισε τον σουλτάνο για να ενθρονίσει στη θέση του τον Μεχμέτ Ε'. Στους δύο Βαλκανικούς πολέμους (1912-13) η οθωμανική αυτοκρατορία έχασε σχεδόν όλες τις περιοχές της στην Ευρώπη, τη Βουλγαρία, τη Σερβία, την Ελλάδα και την Αλβανία. Ο εθνικισμός των Νεοτούρκων, των οποίων ο αρχηγός Εμβέρ Πασά απέκτησε δικτατορική ισχύ, ανταγωνιζόταν τις εναπομείνασες μειονότητες στην επικράτεια της αυτοκρατορίας.
Το ξέσπασμα του Α' παγκοσμίου πολέμου βρήκε την Τουρκία ευθυγραμμισμένη με τις δυνάμεις της κεντρικής Ευρώπης. Ωστόσο, αν και τα τουρκικά στρατεύματα επέτυχαν νίκη εναντίον των Συμμάχων στην εκστρατεία της Καλλίπολης (1915), η Αραβία εξεγέρθηκε και οι βρετανικές δυνάμεις κατέλαβαν (1917) τη Βαγδάτη και την Ιερουσαλήμ. Το 1918 η τουρκική αντίσταση κατέρρευσε σε Ασία και Ευρώπη και η οθωμανική αυτοκρατορία έφτασε στο τέλος της. Η Συνθήκη των Σεβρών ήταν απλά η τυπική επιβεβαίωση μιας προγενέστερης κατάρρευσης. Με την νίκη των Τούρκων εθνικιστών που αρνήθηκαν να δεχθούν τους όρους της ειρήνης και εκθρόνισαν τον σουλτάνο το 1922, άρχισε η ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας.
Χρονολόγιο
Έτος Κ.Ε. Γεγονότα
1325: Οι δυνάμεις του σουλτάνου Ορχάν καταλαμβάνουν την Μπούρσα (Προύσα) και την κάνουν πρωτεύουσα.
1338: Η παρουσία των Βυζαντινών στη Ανατολία συρρικνώνεται, αλλά διατηρούν ακόμη υπό τον έλεγχό τους την Κωνσταντινούπολη.
1354: Κατακτάται η περιοχή της Άνκαρα (Άγκυρας).
1355: Κατακτάται η Καλλίπολη (Γκελιμπολού) και γίνεται στρατηγικό σημείο για την οθωμανική επέκταση.
1361: Κατακτάται η πόλη της Αδριανούπολης (Εντιρνέ) στη δυτική του πλευρά του Βοσπόρου.
1393: Η οθωμανική αυτοκρατορία εξαπλώνεται στη βόρεια Ελλάδα. 1402: Βαριά ήττα των Οθωμανών από τον Τιμούρ Λενκ (Ταμερλάνος) κοντά στην Άγκυρα με αποτέλεσμα να εξασθενίσει η επιρροή τους για μερικές δεκαετίες. Σταδιακή επανασυγκρότηση της αυτοκρατορίας.
1453: Μετά από αλλεπάλληλες προσπάθειες και πολύχρονη πολιορκία οι Οθωμανοί αναλαμβάνουν τον έλεγχο της Κωνσταντινούπολης.
1466: Κατάκτηση της Αλμπανίας.
1475: Η Κριμαία καθίσταται υποτελές κράτος της αυτοκρατορίας.
1514: Το Ιράν ηττάται στη μάχη του Τσαλντιράν.
1517: Οι Μαμελούκοι της Αιγύπτου και της Συρίας ηττώνται και οι περιοχές τους προσαρτώνται στην αυτοκρατορία. Οι αραβικοί άγιοι τόποι των ισλαμιστών περιέρχονται στις κτήσεις της αυτοκρατορίας.
1519: Η Αλγερία γίνεται τμήμα της αυτοκρατορίας ως υποτελές κράτος.
1521: Η Μπάρκα (ΝΑ Λιβύη) προστίθεται στην αυτοκρατορία. Πέφτει το Βελιγράδι.
1526: Η Ουγγαρία ηττάται στη μάχη του Μοχάτς.
1529: Ο σουλτάνος Σουλεϊμάν Α' προσπαθεί ανεπιτυχώς να κατακτήσει τη Βενετία.
1531: Η Τυνησία περιλαμβάνεται στην αυτοκρατορία ως υποτελές κράτος.
1551: Η Τρίπολη (της σύγχρονης Λιβύης) περιλαμβάνεται στην αυτοκρατορία ως υποτελές κράτος.
1534: Το Ιράκ περιλαμβάνεται στην αυτοκρατορία ως υποτελές κράτος.
1829: Η Ελλάδα αυτονομείται.
1830: Η Σερβία αυτονομείται. H βόρεια Αλγερία καταλαμβάνεται από τη Γαλλία.
1832: Η Ελλάδα γίνεται ανεξάρτητο κράτος.
1839: Έναρξη του Τανζιμάτ, της αναθεωρητικής διαδικασίας που στόχευε στον εξευρωπαϊσμό της οθωμανικής αυτοκρατορίας σε θέματα διοικητικής οργάνωσης και άλλους τομείς.
1875: Η οθωμανική αυτοκρατορία χρεωκοπεί και αδυνατεί να αποπληρώσει τα χρέη της στα ευρωπαϊκά πιστωτικά ιδρύματα.
1876: Υπό τον σουλτάνο Αμπντουλχαμίτ Β', η οθωμανική αυτοκρατορία αποκτά το πρώτο της σύνταγμα.
1878: Το σύνταγμα αναστέλλεται. Η Ρουμανία, η Σερβία και Μαυροβούνιο και ένα τμήμα της Βουλγαρίας ανεξαρτητοποιούνται με τη Συνθήκη του αγίου Στεφάνου.
1881: Η οθωμανική αυτοκρατορία πιέζεται να δεχθεί ευρωπαϊκό οικονομικό. Η Τυνησία καταλαμβάνεται από τη Γαλλία.
1882: Η Αίγυπτος κατέχεται από τη Βρετανία.
1912: Η Λιβύη κατέχεται από την Ιταλία.
1914: Η οθωμανική αυτοκρατορία εισέρχεται στον Α' παγκόσμιο πόλεμο ως σύμμαχος της Γερμανίας.
1915-16: Οι Αρμένιοι της Ανατολίας σφαγιάζονται από Τούρκους. Πάνω από ένα εκατομμύριο Αρμένιοι πεθαίνουν.
1917: Μέσης Ανατολής.
1919: Η Ελλάδα επιτίθεται στη Μικρά Ασία στη Σμύρνη και αναλαμβάνει τον έλεγχο πολλών δυτικών περιοχών.
1920: Η οθωμανική αυτοκρατορία εξαναγκάζεται να υπογράψει τη Συνθήκη των Σεβρών, που οδηγεί σε απώλεια των αραβικών περιοχών και τμήματος της Ανατολίας.
1922: Οι εθνικιστές Νεότουρκοι εξαναγκάζουν τα ελληνικά στρατεύματα να εγκαταλείψουν την δυτική Ανατολία υπό την ηγεσία του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Στις 1 Νοεμβρίου αποκηρύσσεται η οθωμανική αυτοκρατορία και τον επόμενο χρόνο της θέση της παίρνει η Δημοκρατία της Τουρκίας.
Σουλτάνοι
βλ. επίσης Οθωμανική Δυναστεία
Έτος Κ.Ε. Εγίρας Επίσημο όνομα σουλτάνου ή Μπέη
1281-1324 680-724 Οσμάν Α΄ (Osman)
1324-60 περ. 724-61 Ορχάν (Orhan)
1360-89 761-91 Μουράτ Α' (Murat 1)
1389-1403 791-805 Βαγιαζίτ Α' Γιλντιρίμ (Bayezid 1 Yildirim)
1403-21 805-24 Μεχμέτ Α' Τσελεμπί (Mehmed 1 Celebi): διαφορετικά σημεία της αυτοκρατορίας κυβερνήθηκαν από τους αδελφούς του
1421-44 824-48 Μουράτ Β' (Murad 2) επανήλθε στην εξουσία 2 χρόνια αργότερα
1444-46 848-50 Μεχμέτ Β' Φατίχ (Mehmed 2 Fatih), επανήλθε στην εξουσία 5 χρόνια αργότερα
1446-51 850-55 Μουράτ Β' ήταν στην εξουσία 2 χρόνια ενωρίτερον
1451-81 855-86 Μεχμέτ Β' Φατίχ (Mehmed 2 Fatih), ήταν στην εξουσία 5 χρόνια νωρίτερα
1481-1512 886-918 Βαγιαζίτ Β' (Bayezid 2)
1512-20 918-26 Σελίμ Α' Γιαβούζ (Selim 1 Yavuz)
1520-66 926-74 Σουλεϊμάν Α' Κανουνί (Sόleyman 1 Kanuni)
1566-74 974-82 [Mουσταφα Α'] (Mustafa 1) Σελίμ Β' (Selim 2)
1574-95 982-1003 Μουράτ Γ' (Murad 3)
1595-1603 1003-12 Μεχμέτ Γ' (Mehmed 3)
1603-17 1012-26 Αχμέτ Α' (Ahmed 1)
1617-18 1026-27 Μουσταφά B' (Mustafa 1), επανήλθε στην εξουσία 4 χρόνια αργότερα
1618-22 1027-31 Οσμάν Β' (Osman 2)
1622-23 1031-32 Μουσταφά B' (Mustafa 1), ήταν στην εξουσία 4 χρόνια νωρίτερα
1623-40 1032-49 Μουράτ Δ' (Murad 4)
1640-48 1049-58 Ιμπραχίμ (Ibrahim)
1648-87 1058-99 Μεχμέτ Δ' (Mehmed 4)
1687-91 1099-1102 Σουλεϊμάν Β' (Sόleyman 2)
1691-95 1102-06 Αχμέτ Β' (Ahmed 2)
1695-1703 1106-15 Μουσταφά Β' (Mustafa 2)
1703-30 1115-43 Αχμέτ Γ' (Ahmed 3)
1730-54 1143-68 Μαχμούτ Α' (Mahmud 1)
1754-57 1168-71 Οσμάν Γ' (Osman 3)
1757-74 1171-87 Μουσταφά Γ' (Mustafa 3)
1774-89 1187-1203 Αμπντουλ Χαμίτ Α' (Abdόlhamid 1)
1789-1807 1203-22 Σελίμ Γ' (Selim 3)
1807-08 1222-23 Μουσταφά Δ' (Mustafa 4)
1808-39 1223-55 Μαχμούτ Β' (Mahmud 2)
1839-61 1255-77 Αμπντουλ Μεσίτ Α' (Abdόlmecid 1)
1861-76 1277-93 Αμπντουλ Αζίζ (Abdόlaziz)
1876 1293 Μουράτ Ε' (Murad 5)
1876-1909 1293-1327 Αμπντουλ Χαμίτ Β' (Abdόlhamid 2)
1909-18 1327-36 Μεχμέτ Ε' Ρεσάτ (Mehmed 5 Resat)
1918-22 1336-41 Μεχμέτ Στ' Βαχιντοτίν (Mehmed 6 Vahidόttin)
1922-24 1341-42 Αμπντουλ Μεσίτ Β' (Abdόlmecid 2) (στη θέση του χαλίφη, χωρίς την ισχύ της εξουσίας του σουλτάνου)
1924- 1342- Η Τουρκία γίνεται δημοκρατία
Δικτυακοί τόποι
Οθωμανική Αυτοκρατορία
Οθωμανική αυτοκρατορία στην Encyclopedia of the Orient
Οι Οθωμανοί σουλτάνοι και χαλίφες, 1290-1924 Κ.Ε.
Οθωμανικός δικτυακός τόπος – Περιέχει λεπτομέρειες για την Οθωμανική αυτοκρατορία
Royal Ark: Turkey – Εκτεταμένος δικτυακός τόπος με πολλές πληροφορίες
Παγκόσμιοι πολιτισμοί: Οι Οθωμανοί – κράτος και διακυβέρνηση
Turkcebilgi.net Σελίδες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας (Τουρκικά)
Οι Οθωμανοί – Καλύπτει λεπτομερειακά διάφορες όψεις της οθωμανικής αυτοκρατορίας
Σημαίες της οθωμανικής αυτοκρατορίας
Πρωτεύουσες της οθωμανικής αυτοκρατορίας
Τα πάντα για την οθωμανική αυτοκρατορία – (Τουρκικά)
Βιβλιογραφία
Wittek, P. The Rise of The Ottoman Empire, (1938)
Miller, W. The Ottoman Empire and its Successors, 1801–1927, (rev. ed. 1936, repr. 1966)
Lewis, B. Emergence of Modern Turkey, (2d ed. 1968)
Inalcik, H. The Ottoman Empire: The Classical Age, 1300–1600, (tr. 1973)
Fleischer, C. H. Bureaucrat and Intellectual in the Ottoman Empire, (1986)
Pamuk, S. The Ottoman Empire and European Capitalism, 1820–1913, (1987)
Metin Kunt and Christine Woodhead, (eds.) Suleyman the Magnificent and His Age: The Ottoman Empire in the Early Modern World, Addison-Wesley, 1995.
Andre Clot, Suleiman the Magnificent, (translated by John Howe) New Amsterdam Books, 1993.
Δημήτρης Κιτσίκης, Ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, 1280-1924, 4η έκδοση, Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2003, ISBN 960-05-0696-5
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
