Παναγιώτης Σταματάκης

Ο Παναγιώτης Αντ. Σταματάκης, (Βαρβίτσα Λακωνίας 18;;–19 Μαρτίου 1885, Αθήνα), ήταν Έλληνας, αυτοδίδακτος αρχαιολόγος του 19ου αιώνα και σύμβουλος της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας (1885).

Βίος

Ο Παναγιώτης Σταματάκης γεννήθηκε στη Βαρβίτσα της Λακωνίας, αλλά προς το παρόν είναι άγνωστο το πότε ακριβώς. Ήταν αυτοδίδακτος αρχαιολόγος, ο οποίος σύμφωνα με την Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία «με τη δραστηριότητά του, τη μεθοδικότητα και την ακρίβεια της εργασίας του έδωσε επιστημονική ποιότητα στο έργο του».[1] O Σταματάκης, πέθανε στις 19 Μαρτίου 1885 πάσχοντας από χρόνια ελονοσία. Σύμφωνα με δημοσιεύματα εφημερίδων της εποχής εκείνης είχε προσβληθεί από την ασθένεια αυτή κατά τη διάρκεια των ανασκαφών της Χαιρώνειας.
Σταδιοδρομία - δραστηριότητες

Προσλήφθηκε ως βοηθός του γενικού εφόρου των Αρχαιοτήτων τον Ιανουάριο του 1866 «ίνα καταγράψη μετ’ αυτού τας εν ταις ιδιωτικαίς οικίαις αρχαιότητας»[1] και ορκίστηκε στις 15 Ιουλίου 1866. Με πρόταση της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αποσπάσθηκε το 1871 στην υπηρεσία της, ως περιοδεύων έφορος, ενώ στις 3 Μαρτίου 1875 προάγεται σε έφορο και στις 7 Σεπτεμβρίου 1884 σε γενικό έφορο. Ως υπάλληλος της Εταιρείας «έδειξε μεγάλη δραστηριότητα και οι ενέργειές του είχαν εξαιρετικά αποτελέσματα ως προς τη διάσωση και φύλαξη των αρχαίων».[1]

Αρχαιολογικές έρευνες

Ο Παναγιώτης Σταματάκης πραγματοποίησε πολλές ανασκαφές σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, όπως την Αττική (μυκηναϊκός τάφος στα Σπάτα, Προπύλαια της Ακρόπολης Αθηνών), την Βοιωτία (1879-1880 στη Χαιρώνεια, Θεσπιές), την Φθιώτιδα, την Πελοπόννησο (θολωτός τάφος στην Πρόσυμνα, κοντά στο Ηραίον Άργους), την Δήλο και τους Δελφούς. Το 1876 παρακολούθησε τις ανασκαφές του Ερρίκου Σλήμαν στις Μυκήνες, ως αντιπρόσωπος της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας και ένα χρόνο αργότερα, το 1877 ο Σταματάκης ανακάλυψε τον έκτο τάφο του πρώτου ταφικού κύκλου,[2] της ανασκαφής του οποίου τάφου, σύμφωνα με την ε.Α.Α.Ε., σώζεται «υποδειγματική περιγραφή».[1]

O Σταματάκης, άγνωστος εντελώς ως σήμερα, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Βασίλειο Πετράκο, «υπήρξε εκείνος που εξασφάλισε την επιστημονική υπόσταση της άτακτης ανασκαφής του Σλήμαν. Εκείνος είχε τη γενική επίβλεψη και εποπτεία της, συγκέντρωνε τα ευρήματα και συνέτασσε τους αναγκαίους καταλόγους πάνω στους οποίους βασίζεται σήμερα η μελέτη των ευρημάτων του πρώτου ταφικού κύκλου των Μυκηνών».[2] Ο Παναγιώτης Σταματάκης ήταν αυτός ο οποίος μαζί με τον γενικό έφορο Αρχαιοτήτων Παναγιώτη Ευστρατιάδη αποτέλεσαν την «άλλη πλευρά», απέναντι στον Ερρίκο Σλήμαν.[3] Σύμφωνα επίσης με την αρχαιολόγο Ντόρα Βασιλικού, στο έργο της «Το χρονικό της ανασκαφής των Μυκηνών 1870-1878», πλάι στον Ερρίκο Σλήμαν υπήρξε, ως σήμερα αφανής, και ένας Έλληνας συντελεστής της ανασκαφής, με διοικητική και επιστημονική αρμοδιότητα, καθώς «ὑπῆρχε καθ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ἀνασκαφῆς, ὁ ῎Εφορος τῆς ῾Εταιρείας Παναγιώτης ᾽Αντ. Σταματάκης, ἕνας ἀπὸ τοὺς πλέον μεθοδικούς, εὐσυνείδητους καὶ ἰδεολόγους ῞Ελληνες ἀρχαιολόγους τῆς ῾Ελλάδος. ῾Ο Παναγιώτης Σταματάκης εἶχε ἐξ ἀρχῆς τὴν ἐποπτεία τῆς ἀνασκαφῆς καὶ τὴν εὐθύνη τῆς νομικῆς καὶ ἐπιστημονικῆς ἐξασφαλίσεως τῶν ἀποτελεσμάτων τῆς ἀνασκαφῆς, τῆς καταγραφῆς καὶ κατάταξης τῶν εὑρημάτων καὶ τῆς διάσωσης ὅλων τῶν στοιχείων ποὺ κάνουν μιὰν ἀνασκαφὴ ἀξιόπιστη».[4][5]
Συνεισφορά στην ίδρυση αρχαιολογικών συλλογών & μουσείων

Σημαντική είναι η δράση του Π. Σταματάκη στη Βοιωτία, όπου σχημάτισε τις πρώτες συλλογές στη Θήβα, Χαιρώνεια, Τανάγρα, στην Πελοπόννησο όπου ανέσκαψε εκτός άλλων τον θολωτό τάφο κοντά στο Ηραίο και στην Αττική, όπου ερεύνησε τον μυκηναϊκό τάφο των Σπάτων.

Το 1875 συνέβαλε στην ίδρυση του Αρχαιολογικού Μουσείου της Σπάρτης και αργότερα στην ίδρυση των μουσείων της Χαιρώνειας και της Τανάγρας.

Τάφος

Ο Παναγιώτης Σταματάκης ετάφη στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Την στήλη του τάφου του είχε σχεδιάσει ο Γερμανός αρχιτέκτονας, Βίλελμ Ντέρπφελντ (Wilhelm Dörpfeld). O τάφος, παρά τις ενέργειες της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, οι οποίες έγιναν προς τον δήμο των Αθηναίων διαλύθηκε επειδή δεν υπήρχαν απόγονοι του Σταματάκη, ώστε να τους παραχωρηθεί.[1]

Εργογραφία

Στην εργογραφία του Σταματάκη περιλαμβάνονται πρωτότυπες ανασκαφικές έρευνες. Χρόνια πριν από τον θάνατό του ετοίμαζε για δημοσίευση τα ημερολόγια των ανασκαφών του στις Μυκήνες, τη Χαιρώνεια, την Τανάγρα, τα Σπάτα και τις Θεσπιές.

"Επιγραφαί Τανάγρας και Δελφών", Εφημερίς Αρχαιολογική, Αθήνα 1883, σ. 158–166.
"Έκθεσις περί των εν Βοιωτία έργων εν έτει 1882", Πρακτικά της εν Aθήναις Aρχαιολογικής Eταιρείας. Αθήνα 1883, σ. 63–74.

Πηγές

Το άρθρο με τίτλο: "Σταματάκης Παναγιώτης", από την ιστοσελίδα www.archetai.gr της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας.
Το άρθρο του Βασίλειου X. Πετράκου με τίτλο: Αρχαιολογικές έρευνες στις Μυκήνες, 08/08/2003, εφημερίδα Η Καθημερινή.
Ντόρα Βασιλικού, "Το χρονικό της ανασκαφής των Μυκηνών 1870-1878", έκδοση: Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, αρ. 274, Αθήνα 2011, ISBN 978-960-8145-87-0.

Δείτε επίσης

Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία

Παραπομπές - σημειώσεις

Σταματάκης Παναγιώτης, από την ιστοσελίδα www.archetai.gr της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας.
Πηγή: Το άρθρο του Βασίλειου X. Πετράκου με τίτλο: Αρχαιολογικές έρευνες στις Μυκήνες, 08/08/2003, εφημερίδα Η Καθημερινή.
Ερρίκος Σλήμαν: Δύστροπος, αλαζόνας, κυκλοθυμικός, 06/02/2012, στην ιστοσελίδα: www.archaiologia.gr του περιοδικού Αρχαιολογία.
Ντόρα Βασιλικού, Το χρονικό της ανασκαφής των Μυκηνών 1870-1878

Ντόρα Βασιλικού, "Το χρονικό της ανασκαφής των Μυκηνών 1870-1878", έκδοση: Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, αρ. 274, Αθήνα 2011, ISBN 978-960-8145-87-0.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Σταματάκης Παναγιώτης, από την ιστοσελίδα www.archetai.gr της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας.
Σταματάκης, Παναγιώτης (Βαρβίτσα Λακωνίας, ; - Αθήνα, 1885), στην ιστοσελίδα www.greekencyclopedia.com της Εκδοτικής Αθηνών, Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό - Τόμος: 9ος, (με εικόνα του αρχαιολόγου Π. Σταματάκη).
Εργογραφία Παναγιώτη Σταματάκη, στην ιστοσελίδα openarchives.gr