.
Nίκος Σοφιαλάκης (English: Nikos Sofialakis 1914 - 2002) Κρητικός γλύπτης του 20ου αιώνα, γνωστός για την χαρακτηριστική τεχνοτροπία του Κλασσικού Ρεαλισμού.
Η Ζωή και το Έργο του
Τα Πρώτα Χρόνια
Γεννήθηκε στους Έρφους Ρεθύμνου Κρήτης το 1914 και απεβίωσε στις 9 Δεκεμβρίου 2002. Σε ηλικία 10 ετών ήρθε στην Αθήνα και από το 1925-1937 μαθήτευσε κοντά στο νεοκλασσικό γλύπτη Γεώργιο Μπονάνο[1]. Συνέχισε τις σπουδές του με υποτροφία του Κληροδοτήματος Αθηνάς Σταθάτου, και εισήλθε στην Σχολή Καλών Τεχνών του Πολυτεχνείου το 1938, όπου και μαθήτευσε κοντά στον Καθηγητή Μιχάλη Τόμπρο. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του έλαβε τέσσερις επαίνους και δυο πρώτα βραβεία[2].
Η καλλιτεχνική πορεία του Σοφιαλάκη ξεκίνησε όσο ο ίδιος ήταν ακόμη φοιτητής στην Σχολή Καλών Τεχνών, με τη συμμετοχή του στην Πανελλήνιο Καλλιτεχνική Έκθεση του 1940 στο Ζάππειο με τη γύψινη μελέτη Κεφαλή Νέου, αλλά και με τη συμμετοχή του σε ομαδικές εκθέσεις, όπως την Επαγγελματική Έκθεση στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο το 1943 (με τους Ευθυμιάδη, Κεφαλινό, Νικόλα, Κατράκη, κ.ά.), τις Εκθέσεις στον Παρνασσό το 1944, 1945, 1946, καθώς και στη Γαλλική Ακαδημία το 1946, μεταξύ άλλων.[3] Κατά το τελευταίο έτος του στην Σχολή Καλών Τεχνών, ο Σοφιαλάκης κέρδισε το Πρώτο Βραβείο Γλυπτικής το 1944 με τη διπλωματική του εργασία Μητρότητα, μια μελέτη σε τερακότα μικρού μεγέθους που απεικονίζει μια καθιστή, γυναικεία μορφή που θηλάζει το βρέφος της.
Ο Ανερχόμενος Καλλιτέχνης
Τα Μνημειώδη Έργα 'Παιδί της Κατοχής', 'Ο Πολεμιστής', και 'Ἐλ Γκρέκο'
Στην Έκθεση Παρνασσού του 1945, ο Σοφιαλάκης είχε την τύχη να γνωρίσει τον μεγάλο Κρήτα συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη, ο οποίος τότε διατελούσε Υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην Κυβέρνηση Θεμιστοκλή Σοφούλη.[4]. Ο Καζαντζάκης εντυπωσιάστηκε τόσο από τον νεαρό καλλιτέχνη, που του ζήτησε να ποιήσει δὐο εμπνεύσεἰς του με ιδιαίτερη σημασία. «Να σου εμπιστευτώ δυο ιδέες μου, να τις γράψεις στο μάρμαρο - το 'Σκλαβωμένο Ελληνόπουλο'και τον 'Πάσσαλο της Αγιάς'», του είχε πει κατά την δεύτερη συνάντησή τους, στο ατελιέ του γλύπτη.[5] «[…] Ο πάσσαλος της Αγιάς ήταν ένα κομμάτι δρυός όπου εδένανε απάνω οι Γερμανοί τους ομήρους και τους εκτελούσαν έναν-ένα. Γι’αυτό στο ύψος της καρδιάς, όπου πήγαιναν οι πιότερες σφαίρες, λίγο ακόμα και ήθελε να κοπεί το ξύλο....Αυτό το δεύτερο είν’ ο Χριστός μου κι ο Θεός μου. Κοντά 480 Κρητικοί ξεψύχησαν πάνω του, φερμένοι όμηροι απ’τα χωράφια. Μπορείς να κάνεις, απ΄αυτό το κούτσουρο, να βγαίν’ η λύτρωση; Κάν’το σε φυσικό μέγεθος και εγώ θα σου το στήσω με δικά μου έξοδα...»[6]
Ο Σοφιαλάκης 'έγραψε' στο μάρμαρο και τις δύο ιδέες, που ενσαρκώνονται στο Παιδί της Κατοχής και στον Πολεμιστή, έργα που έμελλαν να γίνουν δυο από τις πιο σημαντικές συνθέσεις του γλύπτη και από τις πιο χαρακτηριστικές απεικονίσεις της Ελληνικής μεταπολεμικής πραγματικότητας.
Η Έκθεση Ελλήνων Καλλιτεχνών της Βασιλικής Σουηδικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών και η Διεθνής Έκθεση Καΐρου
Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, ο Σοφιαλάκης άρχισε να ταξιδεύει και να συμμετέχει σε μερικά από τα πιο αξιοσημείωτα καλλιτεχνικά γεγονότα της εποχής, καθιερώνοντας τον εαυτό του ως έναν από τους πιο διακεκριμένους Έλληνες καλλιτέχνες, και όπως ειπώθηκε από τον Γ. Μαρμαρίδη, ίσως τον "πιο αυθεντικό Έλληνα καλλιτέχνη της εποχής του".[7] Το 1947 ο Σοφιαλάκης συμμετείχε σε δύο από τα πιο σημαντικά διεθνή καλλιτεχνικά δρώμενα της δεκαετίας: Την 'Grekisk Konst' Έκθεση και την Μπιενάλε Καΐρου. Τον Απρίλιο - Μάιο του 1947 ο Σοφιαλάκης παρουσίασε τη δουλειά του στην περίβλεπτη Έκθεση Ελλήνων Καλλιτεχνών (Grekisk Konst Exhibition) η οποία είχε διοργανωθεί από τη Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Καλών Τεχνών και η οποία έλαβε χώρα στη Σουηδία, τη Δανία και τη Νορβηγία. Η κεφαλή σε υψηλό ανάγλυφο Μητέρα και Παιδί κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Όσλο (των Εκθέσεων Στοκχόλμης, Κοπενχάγης και Όσλο)[8] και σχολιάστηκε εκτενώς από τον τύπο, τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα. Το φθινόπωρο του ίδιου έτους, ο Σοφιαλάκης συμμετείχε στη Διεθνή Έκθεση Καΐρου (1947) με τα έργα Ο Πολεμιστής[9] (το οποίο έργο είχε εμπνευστεί και προταθεί από τον Νίκο Καζαντζάκη), Μωρό με Σκούφια,[10] και Τα Δίδυμα[11], τα οποία επίσης διακρίθηκαν και σχολιάστηκαν από τα έντυπα μέσα της εποχής. Ο Σοφιαλάκης επέστρεψε στην Ελλάδα, έχοντας ανέλθει στο πρώτο στάδιο της αναγνώρισης του και διεθνώς εντός εντός και εκτός της Ελλάδας. Είχε πλέον ξεκινήσει την ανοδική του πορεία ως καλλιτέχνης.[12]
Κατά την Πανελλήνια Καλλιτεχνική Έκθεση του 1948, η δραστηριότητα του γλύπτη στο εξωτερικό ήταν τόσο γνωστή, που το κοινό υποδέχθηκε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις συμμετοχές του Μητέρα και Παιδί, Κεφαλή Κρητικού, Αιγινήτισσα Κόρη, και Μωρό με Σκούφια. Τα έργα του Μητέρα και Παιδί και το Μωρό με Σκούφια ήδη σχολιάζονταν θετικά, λόγω της παρουσίασής τους σε εκθέσεις του εξωτερικού και η Αιγινήτισσα Κόρη, μια κεφαλή σε πορόλιθο Αιγίνης, αγοράσθηκε από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος.[13] Η αυξανόμενη δημοτικότητα του Σοφιαλάκη είχε ως αποτέλεσμα να του ανατεθεί, από τον Δήμο Ηρακλείου, η προτομή του μεγάλου Κρήτα ζωγράφου Δομένικου Θεοτοκόπουλου. Η εργασία αυτή, εκ μαρμάρου σε υπερφυσικό μέγεθος, εγκαινιάστηκε στις 6 Ιουλίου 1949 και τοποθετήθηκε στην Πλατεία Ελευθερίας Ηρακλείου (σήμερα Πλατεία Δομένικου Θεοτοκόπουλου).[14]
Αναγνώριση και Εξέλιξη
Η μεγάλη αναγνώριση του έργου του Σοφιαλάκη ήρθε κατά την Πανελλήνια Καλλιτεχνική Έκθεση Ζαππείου το 1952, στην οποία συμμετείχε με τα έργα Τα Δίδυμα, Ο Σάτυρος (Κεφαλή Θεού Πάνα), Πηνελόπη και Μητρότητα. Η προτομή σε μάρμαρο Τα Δίδυμα ήταν ήδη γνωστή από τη διάκριση του έργου στη Διεθνή Έκθεση Καΐρου, ενώ οι κεφαλές Ὀ Σάτυρος και Πηνελόπη έτυχαν πολλών επαίνων στα έντυπα μέσα της Ελλάδας και του εξωτερικού.[15]
Η Μητρότητα
Η μεγάλη ευκαιρία του Σοφιαλάκη όμως, ήρθε χάρη στην αριστουργηματική του Μητρότητα.[16][17] Το φυσικού μεγέθους άγαλμα σε μαύρο γρανίτη, βασισμένο στη διπλωματική του εργασία που είχε λάβει το Πρώτο Βραβείο Γλυπτικής το 1944 της Σχολής Καλών Τεχνών, τράβηξε την προσοχή του βασιλικού ζεύγους Παύλου και Φρειδερίκης, οι οποίοι, έχοντας θαυμάσει τις συμμετοχές του Σοφιαλάκη στην Πανελλήνια Έκθεση, ζήτησαν κατ' ιδίαν συνάντηση με τον καλλιτέχνη στο ατελιέ του.[18][19][20] Η ιδιωτική αυτή παρουσίαση αποτέλεσε μεγάλο εφαλτήριο για τον Σοφιαλάκη, του οποίου η Μητρότητα αγοράσθηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος έναντι 265 χρυσών λιρών Αγγλίας και εν συνεχεία δωρήθηκε στο Μαιευτήριο Αλεξάνδρας Αθηνών το 1952, κατ' εντολή της Βασίλισσας Φρειδερίκης.[21] Το χρηματικό ποσό αυτό ήλθε σε μια καίρια στιγμή για την εξέλιξη του καλλιτέχνη, καθώς του επέτρεψε να αγοράσει, στην μεταπολεμική περίοδο, το δικό του ατελιέ, και αποτέλεσε το πρώτο ουσιαστικό βήμα στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία.
Η Φρειδερίκη ανέθεσε στον Σοφιαλάκη να φιλοτεχνήσει την προτομή της, για την οποία πόζαρε αυτοπροσώπως στο ατελιέ του. Το έργο ολοκληρώθηκε το 1954 και τοποθετήθηκε στη Σχολή Μαιών στην Αθήνα[22] και ο Σοφιαλάκης, μόλις στο τεσσερακοστό έτος της ηλικίας του, είχε καθιερωθεί ως ο προτιμητέος καλλιτέχνης των Αρχών αλλά και των σημαντικών προσωπικοτήτων της χώρας.[23][24] Αξιοσημείωτα παραδείγματα αποτελούν οι προσωπογραφίες των Πρωθυπουργών Ελευθερίου Βενιζέλου, Νικολάου Πλαστήρα (1950) και Σοφοκλής Βενιζέλος (1964), της Βασίλισσας Φρειδερίκης (1954), της Πριγκίπισσας Αλεξάνδρας (1954), και του Καθηγητού Γεωργίου Παπανικολάου, πολλοί εκ των οποίων πόζαραν στο ατελιέ του.[25]
Η Καταξίωση
Τη δεκαετία του 1960, ο Σοφιαλάκης εισέρχεται πλέον στην πιο παραγωγική του περίοδο, κατά την οποία εργάζεται με ζήλο εντός της Ελλάδας και ιδιαίτερα στο εξωτερικό, όπου ταξιδεύει συχνά. Η σημαντική αυτή δεκαετία ανοίγει για τον γλύπτη με τη συμμετοχή του στην Πανελλήνια Καλλιτεχνική Έκθεση Ζαππείου του 1960, με τη σύνθεση Κόρη με το Σταφύλι, η οποία θεωρείται από πολλούς κριτικούς ως το αριστουργηματικό του επίτευγμα. Τη περίοδο αυτή ο Σοφιαλάκης συνθέτει το μνημειώδες έργο Μάχη της Κρήτης, μια πολυσύνθετη ανάγλυφη σύνθεση, που απεικονίζει την ομώνυμη ηρωϊκή μάχη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και λαμβάνει ειδική πρόσκληση για να παρουσιάσει τα έργα του στις Ηνωμένες Πολιτείες, τις οποίες επισκέπτεται δυο φορές.
Οι Εκθέσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες
Το 1967 ο Σοφιαλάκης έλαβε ειδική πρόσκληση για να συμμετάσχει στο Φεστιβάλ Καλών Τεχνών Μεσογειακών Χωρών στη Νέα Υόρκη, όπου και παρουσίασε την έκθεσή του με τίτλο Οι Θεοί της Ελλάδος, μια θεματική συλλογή 70 κομματιών εκ μαρμάρου σε αρχαιοελληνικό μυθολογικό μοτίβο.[26] Το έργο του δημοσιοποιήθηκε εκτενώς, τόσο από τα έντυπα μέσα όσο και από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση[27][28], που όσο βρισκόταν στις ΗΠΑ, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης τον συμβουλεύτηκε σε θέματα που αφορούσαν την αποκατάσταση/αναπαλαίωση αρχαιοτήτων του μουσείου.[29] Η πρώτη επίσκεψη του Σοφιαλάκη στην Αμερική ολοκληρώθηκε με τη διάκριση ειδικού αναμνηστικού Μεταλλίου Αναγνώρισης, που του απένειμε το Πανεπιστήμιο του Λουισβίλ στο Κεντάκυ για το έργο του.[30]
Το 1970 ο Σοφιαλάκης επέστρεψε για δεύτερη φορά στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτή τη φορά για να παρουσιάσει το έργο του στα Φεστιβάλ Καλών Τεχνών που διεξάγονταν στη Βιρτζίνια και στο Κολοράντο.[31] Η πρώτη του έκθεση, η οποία έλαβε χώρα στο Μουσείο Atheneaum της Ένωσης Καλών Τεχνών Βόρειας Βιρτζίνιας, έτυχε μεγάλου ενδιαφέροντος από τον τύπο και το κοινό,[32] και ο Σοφιαλάκης συνέχισε την επιτυχή του περιοδεία στο Ντένβερ του Κολοράντο, όπου και διακρίθηκε με ειδική μνεία από τον Κυβερνήτη του Κολοράντο, John Love (1970), για την προσφορά του στην Τέχνη.[33]
Η Μάχη της Κρήτης
Μεταξύ των εκθέσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Σοφιαλάκης εργάστηκε πυρετωδώς πάνω σε μια από τις πιο σημαντικές συνθέσεις της καριέρας του, η οποία άρχισε να παίρνει μορφή το 1968, όταν ο αρχηγός της Εθνικής Αντιστάστεως Κρήτης κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Στρατηγός "Καπετάν" Μανώλης Μπαντουβάς, ανέθεσε στον Σοφιαλάκη να φιλοτεχνήσει την επική Μάχη της Κρήτης. Ο Σοφιαλάκης, ο οποίος μελέτησε το θέμα επιμελώς, ολοκλήρωσε το έργο σε έξι μήνες, τα αποκαλυπτήρια του οποίου έγιναν στις 4 Ιουνίου 1969, στο ατελιέ του γλύπτη. Η Μάχη της Κρήτης, η μνημειώδης αυτή πολυσύνθετη ανάγλυφη σύνθεση εκ μαρμάρου, μήκους 18μ και ύψους 0,90μ, που απεικονίζει την ηρωϊκή μάχη στην συνέχεια τοποθετήθηκε ως μετώπη, στο Μουσείο Εθνικής Αντιστάσεως Ήρακλείου Κρήτης που ίδρυσε ο "Καπετάν" Μπαντουβάς[34] και έλαβε διθυραμβικές κριτικές από τον τύπο που παρακολουθούσε, πλέον, από κοντά, το έργο του διάσημου Έλληνα γλύπτη.[35]
Γερμανία και Αυστρία
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο Σοφιαλάκης είχε ταξιδέψει εκτενώς στο εξωτερικό και ακολουθώντας την παρουσίαση του έργου του στις Ηνωμένες Πολιτείες, συνέχισε την επιτυχημένη του πορεία και στην Ευρώπη. Η εντυπωσιακή του έκθεση στο Μπλανκενέζερ του Αμβούργου στη Γερμανία το 1975 εγκαινίασε την Γκαλερί "Αγάπη", όπου εξέθεσε 14 έργα εκ μαρμάρου και στην οποία εντοιχίσθηκε μαρμάρινο οικόσημο έργο του.[36] Παράλληλα, η συμμετοχή του στην Έκθεση "Πορτραίτο Ελλήνων Καλλιτεχνών" στη Βιέννη της Αυστρίας το 1980-1981[37] ήταν ιδιαίτερα επιτυχής.[38]
Επιρροή και Συνεισφορά
Ο Σοφιαλάκης συμμετείχε σε όλες τις Πανελλήνιες Καλλιτεχνικές Εκθέσεις από το 1940–1975, με πολλές τιμητικές διακρίσεις για το έργο του στην Ελλάδα και στο εξωτερικό[39][40][41][42] και συνέχισε να έχει έντονο παραγωγικό έργο καθ’ όλη την δεκαετία του 1980. Η δημιουργική του ορμή επεκτάθηκε σε πέντε δεκαετίες, όπου μέσα σε αυτές διαπραγματεύτηκε μια πλήρη γκάμα φιλοσοφικών και εικαστικών μοτίβων και θεμάτων.
Αν και πολλά από τα έργα του αποτελούσαν προτομές κατά παραγγελία, η αγάπη του Σοφιαλάκη για τα παιδιά,[43] τα οποία αποτελούσαν συχνά θέμα των έργων του, διαφαίνεται στα έργα Μωρό με Σκούφια (1943), Ο Μικρός Δεσμώτης (1946), Μητέρα και Παιδί (1947), Τα Δίδυμα (1947) και Μητρότητα (1952), έργα που τον κατέστησαν αριστοτέχνη της απόδοσης της νηπιακής μορφής στο μάρμαρο.[44] Η μεγάλη του αφοσίωση όμως ήταν προς την Ελληνική μυθολογία η οποία κατέχει την πρωταρχική θέση επί του συνολικού του έργου.
Ο Σοφιαλάκης την ώρα που σμιλεύει το ανάγλυφο της Θεάς Δήμητρας
Ο Οδυσσέας, υψηλό ανάγλυφο εκ Πεντελικού μαρμάρου δωρήθηκε, από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, στη Βασίλισσα Σοφία της Ισπανίας (τότε Πριγκίπισσα Ελλάδος) το 1962 με την ευκαιρία του γάμου της,[45] ενώ η χαρακτηριστική του τεχνοτροπία μικρογλυπτικής στο μάρμαρο με στοιχεία Ελληνικής μυθολογίας, προσέλκυσε συλλέκτες από όλο τον κόσμο, με πολλά έργα του σήμερα να εκτίθονται σε μουσεία και να αποτελούν μέρος ιδιωτικών συλλογών στη Στοκχόλμη, στην Κοπενχάγη, στο Όσλο, στο Κάιρο, στη Φραγκφούρτη, στη Βιέννη, στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στο Σίδνευ, στην Κορέα, και στις Ηνωμένες Πολιτείες.[46][47][48]
Ο Σοφιαλάκης συνέθεσε δύο χαρακτηριστικούς τύπους στην τέχνη του, οι οποίοι έφεραν την επιρροή, τόσο του μεγάλου δασκάλου Μπονάνου, όσο και του καθηγητή του στην Σχολή Καλών Τεχνών, Τόμπρου. Από τον πρώτο, έμαθε τις τεχνικές γλυπτικής που χαρακτηρίζουν τη σχολή Κανόβα, κατά την οποία είχε εκπαιδευτεί ο Μπονάνος. Από τον δεύτερο, ανακάλυψε τη μοντέρνα ώθηση στο στυλ του Μαγιόλ, κοντά στον οποίο είχε μαθητεύσει ο Τόμπρος, κατά την διάρκεια των σπουδών του στο Παρίσι. Το είδος κλασσικού ρεαλισμού που προκύπτει ήταν εντελώς μοναδικό στον Σοφιαλάκη,[49][50] ο οποίος χρησιμοποίησε την κατάρτιση και τη δημιουργικότητἀ του για να γεφυρώσει στο έργο του, το χάσμα ανάμεσα στη λογική και το πάθος. Ο Σοφιαλάκης συνέχισε να τιμά την παράδοση της μεθόδου του Ατελιέ, κατά την οποία είχε ο ίδιος εκπαιδευτεί, λαμβάνοντας αφιλοκερδώς μαθητευόμενους σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Το 2004 η οικογένεια του καλλιτέχνη ίδρυσε το Κέντρο Νεοκλασσικής Γλυπτικής ΝΙΚΟΣ ΣΟΦΙΑΛΑΚΗΣ, το οποίο βρίσκεται στο ακριβές σημείο του ιστορικού ατελιέ της οδού Ταξίλου 21. Το νέο Κέντρο λειτουργεί ως ιδιωτικός, μη-κερδοσκοπικός ερευνητικός και εκθεσιακός χώρος, αφιερωμένος στη ζωή και το έργο του Νίκου Σοφιαλάκη με ελεύθερη είσοδο για το κοινό. Το 2010 η οικογένεια καθιέρωσε την Υποτροφία Νίκος Σοφιαλάκης, με σκοπό την ενίσχυση της Πρακτικής Μαθητείας και της Αριστείας - δυο αρχών που τόσο επηρέασαν τη ζωή και το έργο του Νίκου Σοφιαλάκη - καθώς και την υποστήριξη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που προάγουν τις παραδοσιακές τέχνες, τις οποίες εκτιμούσε ιδιαίτερα ο καλλιτέχνης.
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι
Κέντρο Νεοκλασσικής Γλυπτικής ΝΙΚΟΣ ΣΟΦΙΑΛΑΚΗΣ [1]
Αρχείο Κέντρου Κεοκλασσικής Γλυπτικής ΝΙΚΟΥ ΣΟΦΙΑΛΑΚΗ [2]
Γλυπτοθήκη Έργων Νίκου Σοφιαλάκη στο Κέντρο Νεοκλασσικής Γλυπτικής ΝΙΚΟΣ ΣΟΦΙΑΛΑΚΗΣ [3]
The Prince's School of Traditional Arts [4]
Τελόγλλειο Ίδρυμα Τεχνών (ΑΠΘ)[5]
Εκδόσεις Καζαντζάκη [Πάτροκλος Σταύρου][6]
Μουσείο Καζαντζάκη [7]
Επίσημο Κανάλι του Κέντρου Νεοκλασσικής Γλυπτικής ΝΙΚΟΣ ΣΟΦΙΑΛΑΚΗΣ στο Youtube [8]
Γλυπτοθήκη [9]
Βιβλιογραφία
↑ Μαρκάτου, Θεοδώρα (1992). DER BILDHAUER GEORGIOS BONANOS (1863-1940). SEIN LEBEN UND SEIN WERK. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης(ΑΠΘ). σελ. 51–59.
↑ Κληροδότημα Αθηνάς Σταθάτου (1945). Ντοκουμέντα, Αρχείο του Κέντρου Νεοκλασσικής Γλυπτικής ΝΙΚΟΣ ΣΟΦΙΑΛΑΚΗΣ. Πιστοποιητικό Κληροδοτήματος Αθηνάς Σταθάτου. Αθήνα, Ελλάς: Κέντρο Νεοκλασσικής Γλυπτικής ΝΙΚΟΣ ΣΟΦΙΑΛΑΚΗΣ.
↑ Κουντουρίδης, Βάσος. "Νίκος Σοφιαλάκης, Ο Καλλιτέχνης με την Κλασσική Νοοτροπία" (στα Ελληνικά). Κρητική Επιθεώρηση (Κρήτη, Ελλάς).
↑ Εκδόσεις Καζαντζάκη (Πάτροκλος Σταύρου). Νίκος Καζαντζάκης, Σύντομη Βιογραφία. Αθήνα, Ελλάς: Εκδόσεις Καζαντζάκη (Πάτροκλος Σταύρου). 2010.
↑ Μαρμαρίδης, Γιώργος (14 Αυγούστου, 197-). "Νίκος Σοφιαλάκης" (στα Ελληνικά). Ακρόπολις (Αθήνα, Ελλάς).
↑ Μαρμαρίδης, Γιώργος (14 Αυγούστου, 197-). "Νίκος Σοφιαλάκης" (στα Ελληνικά). Ακρόπολις (Αθήνα, Ελλάς).
↑ Μαρμαρίδης, Γ (Αύγουστος 1973). "Νίκος Σοφιαλάκης, Μια Καθαρή Αναπνοή στην Τέχνη" (στα Ελληνικά). Εργατική Επιθεώρησις (Αθήνα, Ελλάς): 31–34.
↑ "Moder med Sitt Barn [Μητέρα και Παιδί]" (στα Σουηδικά). Grekisk Konst Illustrationer (Στοκχόλμη, Σουηδία: Kungliga Akademien For de Fria Konsterna [Royal Academy of Fine Arts]): 14. Απρίλιος - Μαΐος 1947.
↑ Σταυρινός, Σταύρος (22 Νοεμβρίου, 1948). "La Plus Importante Revue d'Orient" (στα Γαλλικά). La Semaine Egyptienne (Καΐρο, Αίγυπτος): σελ. no.27–28.
↑ "Διεθνής Έκθεση Καΐρου" (στα Ελληνικά). Το Βήμα (Αθήνα, Ελλάς). 25 Νοεμβρίου, 1947.
↑ "Les Deux Petits Freres, Par Nicos Sofialakis" (στα Γαλλικά). La Voix de l'Orient (Καΐρο, Αίγυπτος). 25 Σεπτεμβρίου, 1952.
↑ "Ένας Νέος Γλύπτης" (στα Ελληνικά). Ta Nea (Αθήνα, Ελλάς). 26 Νοεμβρίου, 1948.
↑ "Έλλην Καλλιτέχνης Γλυπτικής Εις Έκθεσιν Macy's" (στα Ελληνικά). Εθνικός Κύριξ (Ήνωμένες Πολιτείες Αμερικής). Τετάρτη, 20 Σεπτεμβρίου, 1967.
↑ Πρόσκληση προς Νίκο Σοφιαλάκη, Γλύπτη, από τον Δήμαρχο Ηρακλείου (στα Ελληνικά). Ηράκλειο, Κρήτη. 6 Ιουλίου, 1949.
↑ Πλατονίδης, Πίνδαρος (Ιούνιος 1952). "Yunanistan Dorduncu Devlet Resim Ve Heykel Sergisi". Guzel Sanatlar Dergisi (Τουρκικό Περιοδικό Καλών Τεχνών) - (3): -.
↑ "Η Μητρότητα" (στα Ελληνικά). Ελευθερία (Αθήνα, Ελλάς). 12 Απριλίου, 1952.
↑ Τωμαδάκης, Νικόλαος (6 Ιουνίου, 1952). "Η Μητρότητα, Ένα Έργο του Νίκου Σοφιαλάκη" (στα Ελληνικά). Ακρόπολις (Αθήνα, Ελλάς).
↑ (στα Ελληνικά)Αθηναϊκή (Αθήνα, Ελλάς). 31 Μαϊου, 1952.
↑ "Νίκος Σοφιαλάκης" (στα Ελληνικά). Δρυρός (Αθήνα, Ελλάς). 21 Σεπτεμβρίου, 1958.
↑ Andrews, Rena (November 8, 1970). "The Fine Arts". Denver Roundup.
↑ Ορτεντζάτου, Άννα (Αύγουστος 1963). "Νίκος Σοφιαλάκης". Ο Κύκλος 3 (26).
↑ "Ο Γνωστός Γλύπτης Ν. Σοφιαλάκης εις το Εργαστήριον του" (στα Ελληνικά). Αθηναϊκή (Αθήνα, Ελλάς). 21 Οκτωβρίου, 1954.
↑ "Κρήτες Καλλιτέχνες" (στα Ελληνικά). Δρυρός (Ελλάς). 21 Σεπτεμβρίου, 1958.
↑ Andrews, Rena (8 Νοεμβρίου, 1970). "The Fine Arts". Denver Roundup.
↑ Λιδωρίκης, Αλέκος (13 Ιανουαρίου, 1967). "Στον Κόσμο του Νίκου Σοφιαλάκη" (στα Ελληνικά). Εικόνες (Αθήνα, Ελλάς).
↑ "Έλλην Καλλιτέχνης Γλυπτικής Εις Έκθεσιν Macy's". Εθνικός Κύριξ. Τετάρτη, 20 Σεπτεμβρίου, 1967.
↑ Μαρμαρίδης, Γ (Αύγουστος 1973). "Νίκος Σοφιαλάκης, Μια Καθαρή Αναπνοή στην Τέχνη" (στα Ελληνικά). Εργατική Επιθεώρησις (Αθήνα, Ελλάς): 31–34.
↑ "Έπέστρεψε απο την Αμερική ο Νίκος Σοφιαλάκης Ύστερα απο Λαμπρή Προβολή του στο Νέο Κόσμο" (στα Ελληνικά). Ξενία (Αθήνα, Ελλάς) 130: σελ. 29–30. Μαΐος 1968.
↑ "Σύγχρονη Έκθεση με Αρχαία Μοτίβα". -. 1967.
↑ Ορτεντζάτου, Άννα (Ιούνιος 1968). "Νίκος Σοφιαλάκης". Ο Κύκλος(Περιοδικό της Τράπεζας της Ελλάδος) - (-): 86.
↑ Andrews, Rena (8 Νοεμβρίου, 1970). "The Fine Arts". Denver Roundup.
↑ "Τα Γλυπτά του Νίκου Σοφιαλάκη στις Ηνωμένες Πολιτείες". Ελεύθερος Κόσμος. 2 Δεκεμβρίου, 1970.
↑ "A Salute to Colorado". Rocky Mountain News: σελ. 30. 27 Οκτωβρίου, 1970.
↑ Παρασκευαϊδης, Μίλτος (5 Ιουνίου, 1969). "Η Εθνική Αντίσταση της Κρήτης στα Ανάγλυφα του Σοφιαλάκη" (στα Ελληνικά). Ελεύθερος Κόσμος (Αθήνα, Ελλάς): σελ. 9.
↑ Λιδωρίκης, Αλέκος (1969). "Η Αντίσταση της Ηρωικής Κρήτης σε μια Έκθεση στο Χαγιάτι του Νίκου Σοφιαλάκη". Απογευματινή.
↑ "Griechische Kunstler zu Gast" (στα Γερμανικά). Blankeneser Fenster (Αμβούργου, Γερμανία). 2 Οκτωβρίου, 1975.
↑ "Portrats Griechischer Kunstler" (στα Γερμανικά). Wiener Urania Exhibition Guide (Βιέννη, Αυστρία: Wiener Urania) (IX): 7. Μαΐος-Ιούνιος 1981.
↑ "Griechische Kunstler in der Urania" (στα Γερμανικά). Wiener Urania Events Releases (Βιέννη, Αυστρία: Wiener Urania) (1): 6–7. Σεπτέμβριος, 1981.
↑ Τωμαδάκης, Νικόλαος (6 Ιουνίου, 1952). "Η Μητρότητα, Ένα Έργο του Νίκου Σοφιαλάκη" (στα Ελληνικά). Ακρόπολις (Αθήνα, Ελλάς).
↑ "Από την Πανελλήνιον Έκθεσιν Εις το Ζάππειον" (στα Ελληνικά). Αθηναϊκή (Αθήνα, Ελλάς). 25 Οκτωβρίου, 1960.
↑ Σταυρουλάκης, M (15 Μαΐου, 1973). "Η 12η Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεση και ο Νίκος Σοφιαλάκης" (στα Ελληνικά). Κρητική Επιθεώρησις (Κρήτη, Ελλάς).
↑ "An Athenian Beauty". The Athens Daily Post (Αθήνα, Ελλάς). 10 Απριλίου, 1975. "A marble statue by well known Greek artist, Nikos Sofialakis, which is currently displayed at the Zappeion Building a part of the 1975 Greek Artistic Exhibition."
↑ Καλλονάς, Δ (11 Ιουνίου, 1956). "Σημείωμα". Βραδυνή.
↑ Κωσταντόπουλος, M.Χ. (17 Δεκεμβρίου, 1947). "Ένας Έλλην Γλύπτης που Αγάπησε το Παιδί" (στα Ελληνικά). Βήμα Ρεθύμνης (Κρήτη, Ελλάς).
↑ Γράμμα Αγοράς του Οδυσσέα από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. 11 Ιουνίου, 1962.
↑ "Ο Ζευγάς" (στα Ελληνικά). Τουριστική Κρήτη (Κρήτη, Ελλάς): 17. Ιανουάριος 1962.
↑ Σταυρουλάκης, Ανδρέας (13 Φεβρουαρίου, 1971). "Ο Γλύπτης Νίκος Σοφιαλάκης, Τιμή για το Ρέθυμνο" (στα Ελληνικά). Κρητική Επιθεώρησις (Κρήτη, Ελλάς).
↑ Κουντουρίδης, Βάσος. "Νίκος Σοφιαλάκης, Ο Καλλιτέχνης με την Κλασσική Νοοτροπία" (στα Ελληνικά). Κρητική Επιθεώρησις (Κρήτη, Ελλάς).
↑ "Ο Νίκος Σοφιαλάκης και το Έργο του" (στα Ελληνικά). Πανελλήνιος Κύριξ (Αθήνα, Ελλάς). Νοέμβριος, 1971.
↑ "Ο Νεοκλασσικισμός στο Έργο του Ν. Σοφιαλάκη" (στα Ελληνικά). Ελεύθερος Κόσμος (Αθήνα, Ελλάς). 21 Οκτωβρίου, 1971.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
