Ο Νικόλαος Κ. Ρόκας (Μάνδρα Αττικής, 1870 – Αθήνα, 1947) ήταν Έλληνας στρατιωτικός που διακρίθηκε για τη δράση του σε πολλές μάχες των αρχών του 20ου αιώνα.
Πρώιμα χρόνια
Γεννήθηκε το 1870 στη Μάνδρα Αττικής και ήταν γιος του Κωνσταντίνου Ρόκα, δικαστικού επιμελητή, και της Ελευθερίας Νικολαΐδη. Από την πλευρά της μητέρας του ήταν εγγονός του Καπετάν Κολιού, ταγματάρχη της Οροφυλακής, και ανιψιός του Γεωργίου Νικολαΐδη, βουλευτή και στρατηγού. Μετά την αποφοίτησή του από το προπαρασκευαστικό σχολείο υπαξιωματικών Κέρκυρας έλαβε μέρος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 σαν Λοχίας. Στη συνέχεια σπούδασε στη Σχολή Υπαξιωματικών, απ’ την οποία αποφοίτησε ως ανθυπολοχαγός πεζικού (1902).
Μακεδονικός Αγώνας
Το διάστημα 1905-1907 συμμετείχε στο Μακεδονικό Αγώνα ως ανθυπολοχαγός του πεζικού με το ψευδώνυμο «Καπετάν Κολιός», το οποίο όφειλε στον παππού του, ο οποίος είχε λάβει μέρος με το ίδιο όνομα στην Επανάσταση του 1821 καθώς και στην απομάκρυνση ληστών από την Αττική. Συγκεκριμένα, έδρασε αρχικά ως αρχηγός σώματος 20 ανδρών στον Όλυμπο (περιοχή Πιερίων, Βοδενών/Έδεσσας). Η περιοχή αυτή ήταν κρίσιμη, διότι διασφάλιζε παροχή πολεμοφοδίων και τη συντήρηση δύναμης ικανής να επέμβει στην περιοχή Γιαννιτσών. Στη συνέχεια (Ιούλιος 1906) μετετέθη στη Νάουσα, αντικαθιστώντας τον Ανθυπολοχαγό Κατεχάκη[1]. Το ίδιο έτος και μετά από αίτημα του Ν. Ρόκα εκλήθη στην περιοχή και ο Σαράντος Αγαπηνός (Τέλλος Άγρας)[2]. Τον Αύγουστο του 1906 αντιμετώπισε με επιτυχία στον Αλιάκμονα σε κατά μέτωπο επίθεση τους κομιτατζήδες, οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για τη δολοφονία ιερέων και άλλων πολιτών καθώς και τον εκβουλγαρισμό του πληθυσμού, μέσω ίδρυσης βουλγαρόφωνων σχολείων. Την ίδια επιτυχία σημείωσε και αργότερα στο Βέρμιο όρος. Τον Οκτώβριο του 1906 δέχτηκε πρόταση συμφιλίωσης από το βοεβόδα των Βουλγάρων Τζανέτωφ, την οποία και απέρριψε.
Συμμετοχή σε μάχες και αποστολές την περίοδο 1907 – 1919
Το 1907 επέστρεψε στην Αθήνα και έλαβε εντολή να συμμετάσχει στην ίδρυση πολιτοφυλακής Κρήτης, κατ’ ουσίαν του πρώτου στρατού στην Κρήτη, ο οποίος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στους Βαλκανικούς Πολέμους το 1912-13. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στα Χανιά γεννήθηκε και ο γιος του Κωνσταντίνος Ρόκας, μετέπειτα Καθηγητής Νομικής (1910-1981).
Το 1912-13 συμμετείχε στους Βαλκανικούς Πολέμους ως Υπολοχαγός, ενώ από την θέση του Ταγματάρχη υπηρέτησε στην Β. Ήπειρο-Αλβανία.
Το Σεπτέμβριο του 1916, ο Ελευθέριος Βενιζέλος με επιστολή του κάλεσε τον Ν. Ρόκα να τάξει προς το μέρος του κινήματος που οργάνωνε το Σύνταγμα Χανίων που διοικούσε ο Ν. Ρόκας, κάτι το οποίο ο τελευταίος αρνήθηκε, μη θέλοντας να συνδεθεί με οποιαδήποτε κομματική παράταξη[3]. Ο Βενιζέλος αποδέχτηκε την ουδετερότητα του Ρόκα χωρίς να θίξει την παραπέρα στρατιωτική του καριέρα. Έτσι, λίγο αργότερα, κατά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, ο Ν. Ρόκας υπηρέτησε σαν διοικητής του 1ου Συντάγματος πεζικού, το όποιο έδρασε στο μέτωπο του Στρυμόνα.
Αργότερα, έλαβε μέρος στην Εκστρατεία στην Ουκρανία διοικώντας το 1ο Σύνταγμα πεζικού και απελευθέρωσε τη συμμαχική φρουρά της Χερσώνας (25.2.1919), την οποία πολιορκούσαν ισχυρότατες σοβιετικές δυνάμεις. Αυτή ήταν και η πρώτη μάχη με την εμπλοκή ελληνικών δυνάμεων[4]. Το Μάρτιο, το 1ο Σύνταγμα έλαβε μέρος στην άμυνα της Μπερόζβκας.
Συμμετοχή στη Μικρασιατική Εκστρατεία
Στη συνέχεια, στο βαθμό του Συνταγματάρχη ο Ν. Ρόκας πήρε μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία σε όλο το διάστημα από την απόβαση του Ελληνικού Στρατού, ως διοικητής Συντάγματος αρχικά και μετά της 5ης Μεραρχίας. Η 5η Μεραρχία έδωσε σκληρές μάχες στα υψώματα του Τσαούς Τσιφλίκ (2.7.1921) και εξασφάλισε την κατοχή του Καλέ Γκρότο (15.8.1921). Στη συνέχεια, η 5η Μεραρχία κατείχε τον τομέα Μπορντί (υψώματα Ιν Τεπέ και Αγιάζ Ιν Τεπέ μέχρι Χαϊράν Μπαμπά), μήκους 50 χιλιομέτρων, κοντά στο Αφιόν Καραχισάρ[5]. Μετά την τουρκική επίθεση και την υποχώρηση των Ελληνικών δυνάμεων ο Ρόκας ακολούθησε διαφορετικό δρομολόγιο απ’ την ομάδα του Ν. Τρικούπη (η οποία αιχμαλωτίστηκε στην περιοχή Ουσάκ) και έτσι πέτυχε να περάσει πέραν του Ουσάκ και να αποφύγει την αιχμαλωσία της μεραρχίας του, καθώς και να διασώσει τμήματα από άλλες μεραρχίες και μονάδες (16.8.1922). Η φάλαγγα του συνταγματάρχη Ρόκα όταν βγήκε απ’ τον τουρκικό κλοιό είχε 30.000 άνδρες περίπου, πολλαπλάσια δηλαδή δύναμη απ’ την οργανική δύναμη της μεραρχίας του.
Αποστράτευση και τελευταία χρόνια
Το 1923 αποστρατεύθηκε για πολιτικούς λόγους, συγκεκριμένα λόγω διενέξεως με τον Ν. Πλαστήρα[6], με το βαθμό του υποστρατήγου. Αποκαταστάθηκε αρχικά ως υποστράτηγος εν ενεργεία, από το 1927, και στη συνέχεια προβιβάστηκε σε αντιστράτηγο και στο βαθμό αυτό αποστρατεύθηκε (1929). Εκλήθη και έλαβε μέρος στον Πόλεμο το 1940-41 ως Διοικητής της Ε΄ Αναπλ. Στρατιωτικής Διοίκησης Αλεξανδρούπολης.
Απεβίωσε στην Αθήνα. Γιος του ήταν ο διακεκριμένος Καθηγητής της Νομικής και Υπουργός Κωνσταντίνος Ρόκας. Εγγονοί του είναι οι ομότιμοι πανεπιστημιακοί καθηγητές και δικηγόροι Νικόλαος Ρόκας και Ιωάννης Ρόκας.
Διακρίσεις
Χρυσούς Σταυρός των Ιπποτών του Βασιλικού Τάγματος του Σωτήρος
Σταυρός Ανωτέρων Ταξιαρχών Βασιλικού Τάγματος του Φοίνικα
Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας μετά πολλών διαμνημονεύσεων
Ιππότης του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλίας
Τάγμα Διακεκριμένων Πράξεων της Βρετανικής Αυτοκρατορίας για την συμμετοχή του στην Εκστρατεία στην Ουκρανία, από τον W. Churchill, τότε Υπουργό Πολέμου (8.12.1919)
Σταυρός του Μακεδονικού Αγώνος, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Αλ. Ζαΐμη (1932) - εγγραφή στην Επετηρίδα των Μακεδονομάχων 1903-1909 στην κατηγορία των Αρχηγών υπ.αύξ.αρ.Πίνακος 2
Πολεμικός Σταυρός Α΄ τάξης
Γαλλικός Πολεμικός Σταυρός
Σερβικός Πολεμικός Σταυρός των Καραγεωργεβιτς
Ονομασία Κεντρικής οδού της Μάνδρας Αττικής
Ονομασία οδού της Κατερίνης (1961)
Ονομασία στρατοπέδου της Μάνδρας Αττικής ("305 Στρατόπεδο Αντγου Ρόκα")
Σειρά άλλων παρασήμων και ασμάτων αφιερωμένων στον Ν. Ρόκα
Ονομασία τάξης νεοεισερχομένων στη Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών στα Τρίκαλα (2009)
Παραπομπές
Ο Μακεδονικός Αγών (ΓΕΣ 1979) {σελίδα;}
Μεσσηνιακό Ημερολόγιο
Σπ. Μαρκεζίνη, Πολιτική Ιστορία της Νεότερης Ελλάδος, τ. 3, σ. 381.
«Η Εκστρατεία στην Ουκρανία (Κριμαία)». Σαν Σήμερα .gr. Σαν Σήμερα .gr.
Γρ. Δάφνη, Συνοπτική Ιστορία Συγχρόνου Ελλάδος, 1971. (σελίδα;)
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τ. 52.
Πηγές
Το έπος της Μικρασίας, 1919-1922, Χρηστου Νεραντζη, έκδ. Τζιαμπίρης/Πυραμίδα
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τ. 52, σ. 182.
Σπ. Μαρκεζίνη, Πολιτική Ιστορία της Νεότερης Ελλάδος
Λεύκωμα Μακεδονικού Αγώνος, Αγγ. Μεταλλινού
Π. Δέλτα, Στα Μυστικά του Βάλτου
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΔ, ΙΕ
Γρ. Δάφνη, Συνοπτική Ιστορία Συγχρόνου Ελλάδος, 1971
Χ. Ανανιάδης, "Αντιστράτηγος Νικόλαος Ρόκας", στην Στρατιωτική Επιθεώρηση, τ. Ιαν.-Απρ. 2013, σ. 150.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
