Ν. Κουτούζης, Προσωπογραφία λογίου (π. 1803). Λάδι σε καμβά, 76 εκ. x 60 εκ. Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου.

Ο Νικόλαος Κουτούζης (Ζάκυνθος, 1741 – Ζάκυνθος, 1813) ήταν έλληνας ζωγράφος της Επτανησιακής Σχολής.

Ο Νικόλαος Κουτούζης ήταν ιδιόρρυθμη και σύνθετη προσωπικότητα: από ζωγράφος και σατιρικός στιχουργός έως ιερέας. Σε ηλικία 16 ετών ανέλαβε να δημιουργήσει δύο εικόνες για την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου του Κόλλα. Το 1766 ζωγράφισε την Λιτανεία στον γυναικωνίτη του Αγίου Διονυσίου της Ζακύνθου. Κατά πάσα πιθανότητα, πριν του ανατεθεί αυτό το έργο, είχε πραγματοποίησει σπουδές ζωγραφικής στην Βενετία.

Το 1770 αναμείχθηκε σε φιλονικία και μαχαιρώθηκε στο πρόσωπο. Για να καλύψει την ουλή που του άφησε η πληγή, άφησε γένια και χειροτονήθηκε ιερέας. Έγινε εφημέριος σε διάφορες εκκλησίες της Ζακύνθου, αλλά εχθροί του τον κατηγόρησαν για «ανάρμοστη συμπεριφορά και παραβίαση της ορθόδοξης τελετουργίας». Εξαιτίας αυτής της κατηγορίας, δικάστηκε και παύθηκε από ιερέας το 1810. Την 1η Φεβρουαρίου 1813, το άτομο που τον κατηγόρησε παραδέχθηκε την συκοφαντία του και έτσι έγινε ανάκληση του Κουτούζη στην ιεροσύνη. Ο ηλικιωμένος Κουτούζης πάντως αρνήθηκε να επιστρέψει στα καθήκοντά του και πέθανε μερικούς μήνες αργότερα.

Ως ζωγράφος, ο Κουτούζης διακρίθηκε όχι μόνον για τις δυτικότροπες αγιογραφίες του, αλλά και για την εισαγωγή της κοσμικής προσωπογραφίας στον ελλαδικό χώρο.