Ο Νικόλαος Α. Νησιώτης (1924-1986) ήταν Έλληνας θεολόγος, φιλόσοφος και καθηγητής πανεπιστημίου. Υπήρξε ηγετική φυσιογνωμία του οικουμενισμού και του ολυμπισμού.[3]
Βίος
Γεννήθηκε στις 21 Μαΐου 1924 στην Αθήνα. Ο πατέρας του, Άγγελος Νησιώτης ήταν ιερωμένος καταγόμενος από τη Μικρά Ασία. Πραγματοποίησε τις εγκύκλιες σπουδές του στην Ιόνιο Σχολή από το 1932 μέχρι το 1942 οπότε εισήχθη για σπουδές στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών από όπου αποφοίτησε το 1947. Στη συνέχεια πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Ζυρίχη της Ελβετίας από το 1948 μέχρι το 1949 και παρακολούθησε μαθήματα του θεολόγου Εμίλ Μπρούνερ και του ψυχολόγου Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ. Μετά το διάστημα 1949-1951 οπότε πραγματοποίησε τη στρατιωτική του θητεία, επέστρεψε στη Βασιλεία της Ελβετίας για τη συνέχιση των μεταπτυχιακών του σπουδών παρακολουθώντας τους Καρλ Μπαρτ και Καρλ Γιάσπερς. Την περίοδο από το 1952 έως το 1953 μετέβη στο Βέλγιο, στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λουβαίν απ’ όπου έλαβε μεταπτυχιακό δίπλωμα (Licence) φιλοσοφίας.[4]
Ακαδημαϊκή σταδιοδρομία
Επέστρεψε στην Αθήνα και εργάστηκε ως πανεπιστημιακός βοηθός στο Θεολογικό Σπουδαστήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1956 αναγορεύθηκε αριστοβάθμιος διδάκτωρ της θεολογίας με τη διατριβή «Υπαρξισμός και χριστιανική πίστη κατά τον S. Kierkegaard και τους συγχρόνους υπαρξιστάς φιλοσόφους Κ. Jaspers, M.Heidegger και J. P. Sartre».[5] Επίσης εξελέγη καθηγητής του Πανεπιστημίου της Γενεύης στο οποίο δίδαξε από το 1962 έως το 1974 και κοσμήτορας της Μεταπτυχιακής Σχολής Οικουμενικών Σπουδών από το 1966 μέχρι το 1974. Από το 1984 μέχρι το 1986 διετέλεσε πρόεδρος της «Διεθνούς Ακαδημίας Θρησκευτικών Επιστημών» στις Βρυξέλλες. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1965 και αναγορεύθηκε έκτακτος καθηγητής και στη συνέχεια τακτικός από το 1968 μέχρι το 1986 στην έδρα της Φιλοσοφίας της Θρησκείας και μετά σε αυτή των Στοιχείων της Ψυχολογίας της Θρησκείας στη Θεολογική Σχολή Αθηνών. Από το 1976 μέχρι το 1977 διετέλεσε κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής[6] και από το 1982 μέχρι το 1986 πρόεδρος του τμήματος Ποιμαντικής της Θεολογικής Σχολής Αθηνών.[7] Αποχώρησε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1982.[8] Διετέλεσε επισκέπτης καθηγητής στη Θεολογική Σχολή της Νεσατέλ (1965-1966), της Βοστώνης (1962), του Σικάγο, της Πενσυλβάνια, του Μάντσεστερ (1981) και της Καλιφόρνια.[9]
Η δράση του στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών
Από το 1956 μέχρι το 1974 εργάστηκε στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών και στο Οικουμενικό Ινστιτούτο στην Ελβετία. Στο τελευταίο διήλθε από όλα τα επίπεδα: εκπαιδευτής (1956-1958), υποδιευθυντής (1958-1962), συνδιευθυντής (1962-1965) και τέλος διευθυντής (1965-1974). Επίσης διετέλεσε αναπληρωτής γενικός Γραμματέας του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών από το 1968 μέχρι το 1972. Δύο φορές προτάθηκε για τη θέση του γενικού γραμματέα του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών που όμως αρνήθηκε λόγω των ακαδημαϊκών υποχρεώσεών του στην Ελλάδα. Διετέλεσε ορθόδοξος παρατηρητής στη Β΄ Βατικανή Σύνοδο εκπροσωπώντας το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών και με την ίδια ιδιότητα συμμετείχε στις εργασίες των Πανορθοδόξων Διασκέψεων στην Ρόδο το 1961 και 1964. Από το 1977 μέχρι το 1982 ήταν πρόεδρος του Τμήματος «Πίστης και Τάξης» (Faith and Order) του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών.[10]
Η ενασχόλησή του με τον αθλητισμό
Μέσα από τον Πανελλήνιο Γυμναστικό Σύλλογο ασχολήθηκε με την καλαθοσφαίριση στην οποία διακρίθηκε λαμβάνοντας και τη θέση του εθνικού προπονητή. Διετέλεσε τακτικό μέλος και στη συνέχεια αντιπρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων από το 1975 μέχρι το 1986, πρόεδρος της Εφορείας της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας (1977-1986) και μόνιμος αντιπρόσωπος της Ελλάδος στη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή. [11] Εισήγαγε πρώτος στην Ελλάδα τις νεώτερες τεχνικές στην καλαθοσφαίριση, αναδεικνύοντας την ομάδα του σε πρωταθλήτρια της Ευρώπης.[12]
Τιμητικές διακρίσεις
Είχε αναγορευθεί επίτιμος διδάκτορας του Ορθόδοξου Θεολογικού Ινστιτούτου του Αγίου Σεργίου στο Παρίσι (1965) και από τα πανεπιστήμια Άμπερντήν της Σκωτίας (1967), Βουκουρεστίου (1977) και Γενεύης (1984). Έλαβε το παράσημο του Χρυσού Σταυρού του Τάγματος του Γεωργίου του Α΄ (1966), τον τίτλο του Άρχοντος Νοταρίου του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, του Ταξιάρχου του Τάγματος των Ορθοδόξων Σταυροφόρων του Παναγίου Τάφου του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και το Αργυρό Μετάλλιο της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής. Σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα[13] στις 18 Αυγούστου του 1986.
Η θεολογική σκέψη του
Ως θεολόγος πρότεινε την «περσοναλιστική» προσέγγιση της ελληνικής πατερικής σκέψης σε διάλογο με το σύγχρονο κόσμο, χριστιανικό και μη. Επικεντρωνόταν στην τριαδολογία και πνευματολογία της Ορθόδοξης θεολογικής παράδοσης ως υπέρβαση στην Ρωμαιοκαθολική θεολογική απολυτοποίηση του Θεού-Πατρός και στον προτεσταντικό υπερτονισμό της θεολογίας του Υιού-Χριστού. Στα πλαίσια του Οικουμενισμού εισηγούνταν ό,τι προϋποθέσεις για την μεταξύ των Εκκλησιών ενότητα ήταν ο διάλογος και η αυτοκριτική.[14]
Ως προς τη θεολογική του γνωσιολογία ξεκινούσε από την απόρριψη της γνώσης του Θεού ως αντικειμένου, των γνωσιολογικών αρχών της αποδεικτικής νοησιαρχίας. Και οι Ορθόδοξες κατηγορίες της γνώσεως του Θεού κατά τον Νησιώτη είναι η μετάνοια ως αλλαγή τρόπου σκέψεως, η δυναμική πίστη εν ελευθερία και ως έργο αγάπης μέσα στον κόσμο και η ευχαριστία ως δοξολογία.[15]
Η φιλοσοφική σκέψη του
Ο άξονας της σκέψης πάνω στον οποίο κινήθηκε ήταν από τον υπαρξισμό στον περσοναλισμό. Πρώτος αυτός εισήγαγε στην Ελλάδα τους προβληματισμούς της υπαρξιστικής φιλοσοφίας με επιστημονική θεμελίωση και τεκμηριωμένες κριτικές επιφυλάξεις.[16] Η φιλοσοφική του ιδιαιτερότητα έγκειται στο ό,τι δεν περιορίστηκε στην ανθρωπολογία αλλά επεκτάθηκε και στην κοινωνιολογία, στην ψυχολογία και την επιστημολογία.[17]
Συγγραφικό έργο
Το συγγραφικό του έργο είναι εκτενές και θεματικά πολύπλευρο (θεολογία, φιλοσοφία, ψυχολογία, κοινωνιολογία, ολυμπισμός). Μεταξύ των έργων του:
Υπαρξισμός και χριστιανική πίστις κατά τον S. Kierkegaard και τους συγχρόνους υπαρξιστάς φιλοσόφους Κ. Jaspers, M.Heidegger και J.P. Sartre – Διδακτορική διατριβή, Αθήναι 1956 και 3η εκδ. εκδ. Μήνυμα, Αθήνα, 1985
Προλεγόμενα εις την θεολογικήν γνωσιολογίαν. Το ακατάληπτον του Θεού και η δυνατότης γνώσεως Αυτού, Αθήναι, 1965.
Φιλοσοφία της θρησκείας και φιλοσοφική θεολογία. Σκέψεις επί του προβλήματος της θέσεως της φιλοσοφίας εν τη συστηματική θεολογία, Αθήναι 1965
Παραπομπές
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) BnF authorities. 115361742.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. 120156857. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2015.
«Νησιώτης, Νικόλαος (1924 - 1986)». www.greekencyclopedia.com. Εκδοτική Αθηνών. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2016.
Μπέγζος 1996, σελ. 9
Μπέγζος 1996, σελ. 9-10
«ΕΚΠΑ: Κοσμητεία Θεολογικής Σχολής - Διατελέσαντες Κοσμήτορες». deantheol.uoa.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2016.
Μπέγζος 1996, σελ. 10-11
«ΕΚΠΑ: Θεολογική Σχολή - Τμήμα Θεολογίας - Διατελέσαντα Μέλη ΔΕΠ». www.theol.uoa.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2016.
Μπέγζος 1996, σελ. 11
Μπέγζος 1996, σελ. 10
Μπέγζος 1996, σελ. 12
Γιανναράς 1992, σελ. 450
«Νησιώτης, Νίκος». www.ygeiaonline.gr. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2016.
Μπέγζος 1991, σελ. 200
Μακράκης 1994, σελ. 201
Μπέγζος, 1991, σελ. 200, Γιανναράς 1992, σελ. 451
Μπέγζος 1991, σελ. 200
Πηγές
Μάριος Μπέγζος, «Νησιώτης Νικόλαος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό-Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, τόμ. 7 (1991), σελ. 199-200
Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα, 1992, σελ. 449-454
Μάριος Μπέγζος, «Νικόλαος Νησιώτης (1924-1986)», Επιστημονική Επετηρίς της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, τόμ. 31 (1996), σελ. 9-30
Μιχάλης Μακράκης, Ιστορία της Φιλοσοφίας της θρησκείας, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 1994, σελ. 198-202
Σταύρος Γιαγκάζογλου, «Ο διάλογος φιλοσοφίας και θεολογίας. Η θεολογική ερμηνευτική του Νίκου Νησιώτη», Θεολογία, τόμ. 84, τχ. 3 (Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2013), σελ. 29-49
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Μάριου Μπέγζου, «Πνευματική και επιστημονική διαδρομή του Ν. Νησιώτη»
Νίκου Ασπρούλη, «Η δυναμική του προσώπου: Σχόλια στην ανθρωπολογία και θεολογική προσωπολογία του Ν. Νησιώτη»
Γεωργίου Βλαντή, «Ορθόδοξη Θεολογία και φιλοσοφία σε διάλογο: Πίστη και σκέψη στο Ν. Νησιώτη»
Γρηγορίου Edwards, «Η θεολογία της Ιεραποστολής στο έργο του Ν. Νησιώτη»
Θανάση Παπαθανασίου, «Ν. Νησιώτης και θεολογίες της συνάφειας. Εννοήσεις της αλήθειας, της μαρτυρίας, της πράξης και της παράδοσης»
Σταύρου Γιαγκάζογλου, «Η πνευματολογική χριστολογία του Ν. Νησιώτη»
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
