Η Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη (23 Νοεμβρίου 1899 - 17 Αυγούστου 1998)[1] γνωστή ως Nelly's από την αγγλική υπογραφή της υπήρξε Ελληνίδα φωτογράφος με διεθνή αναγνώριση.
ι
Πρώτα χρόνια
Γεννήθηκε στο Αϊδίνι, αλλά έλαβε την πρώτη της μόρφωση στη Σμύρνη, όπου εγκαταστάθηκε η οικογένειά της μετά την καταστροφή του Αϊδινίου. Παρόλο που μετέβη στη Δρέσδη μαζί με τον αδελφό της για να σπουδάσει ζωγραφική, εντέλει την κέρδισε η φωτογραφία, στην οποία στράφηκε με δασκάλους τον Ούγκο Έρφουρτ διάσημο πορτρετίστα της Δρέσδης και τον Φραντς Φίλντερ[2].
Nelly: Παραλληλισμοί, κολάζ στη Διεθνή Εκθεση Νέας Υόρκης, 1939
Μετά την εγκατάσταση της οικογένειας στην Αθήνα του 1924, η Έλλη Σουγιουλτζόγλου φτιάχνει το πρώτο της εργαστήριο επί της οδού Ερμού και ασχολείται με τη φωτογράφιση πορτρέτων και θεματικών ενοτήτων κατ' ιδίαν ή επί παραγγελία του ΥΠ.ΠΟ[3]. Πρόσφυγας ουσιαστικά η Ελληνίδα φωτογράφος απαθανάτισε με ζωντάνια πορτρέτα προσφύγων[4] αλλά και σημαντικών προσώπων της εποχής της, όπως ο Κωστής Παλαμάς και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Ιδιαίτερη θέση στο έργο της κατέχουν οι γυμνές ή ημίγυμνες φωτογραφίσεις στην Ακρόπολη της Μόνα Πάεβα (Mona Paeva), πρώτης μπαλαρίνας της Opera Comique[5] οι οποίες προκάλεσαν σκάνδαλο στην κοινωνία του μεσοπολέμου, όταν δημοσιεύθηκαν το 1929, στο γαλλικό περιοδικό Illustration[6]. Στη σειρά "Παραλληλισμοί" επιχειρεί να συγκρίνει προσωπογραφικά βοσκούς και χωριατοπούλες με κούρους και κόρες για να αποδείξει τη φυλετική συνέχεια των Eλλήνων. Όταν το Υπουργείο Τύπου και Τουρισμού της δικτατορίας Μεταξά της αναθέτει το 1939 να διακοσμήσει με τις φωτογραφίες της το Ελληνικό περίπτερο στη Διεθνή Έκθεση της Νέας Υόρκης, η Σεραϊδάρη επιλέγει και χρησιμοποιεί αυτές ακριβώς τις φωτογραφίες κάνοντας ένα γιγαντιαίο κολάζ [7]. Παρόλο που αρκετοί κριτικοί θεώρησαν τους παραλληλισμούς της αφελείς και αρκετοί τους συνέδεσαν με τη ναζιστική ιδεολογία της εποχής (το Τρίτο Ράιχ και ο "Τρίτος Ελληνικός Πολιτισμός" του Μεταξά), η ίδια η Nelly ήταν εξαιρετικά περήφανη γι'αυτούς, και μάλιστα επιθυμούσε να τους εκδώσει σε αυτόνομο λεύκωμα [8].
Στο εξωτερικό
Φωτογράφισε τις Δελφικές γιορτές του Σικελιανού και της γυναίκας του Εύας Πάλμερ το 1927 και κατ' αποκλειστικότητα το 1930, ενώ το 1936 μετέβη στο Βερολίνο για να φωτογραφίσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το ξέσπασμα του Β' Π.Π. τη βρήκε στις ΗΠΑ, όπου έμεινε αναγκαστικά σχεδόν 27 χρόνια από το 1939 μέχρι το 1966. «Η πόλη της Νέας Υόρκης έδωσε στη Nelly's» κατά την Κατερίνα Κοσκινά «και τη δυνατότητα να καταγράψει σημαντικές στιγμές από την οικοδόμησή της και να αποτυπώσει στιγμιότυπα από την κίνηση των δρόμων και των πλατειών της. Έτσι, με δύο σημαντικότατες φωτογραφικές σειρές, το "Easter Parade" και τους "Δρόμους", κατέπληξε το νέο δάσκαλό της και απέδειξε ότι εκτός από το να εκτελεί παραγγελίες είναι σε θέση να δώσει μια νέα δυνατότητα ανάγνωσης της αρχιτεκτονικής»[9].
Επιστροφή στην Ελλάδα και θάνατος
Το 1966, επιστρέφοντας στην Ελλάδα, έμεινε με τον σύζυγό της Άγγελο Σεραϊδάρη στη Νέα Σμύρνη διαμορφώνοντας το διαμέρισμά της σε φωτογραφικό μουσείο. Το 1989 δημοσίευσε την αυτοβιογραφία της[10]. Δώρισε το μεγαλύτερο κομμάτι του έργου της στο Μουσείο Μπενάκη. Έχει τιμηθεί με το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικα, με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, ενώ εξέδωσε πολλά λευκώματα με φωτογραφίες της και παρουσίασε τα έργο της σε πολλές εκθέσεις. H Έλλη Σεραϊδάρη πέθανε στη Νέα Σμύρνη Αττικής , στις 17 Αυγούστου του 1998.
Σημειώσεις-παραπομπές
Nelly's > χρονολόγιο
Ο πρώτος της δάσκαλος, ο Έρφουρτ, της μετέδωσε την κλασική παιδεία που χρειαζόταν ένας πορτρετίστας φωτογράφος, ενώ ο Φίντλερ της άνοιξε το δρόμο προς την ελεύθερη θεματολογία. Βλ ΚΛΗΜΕΝΤΙΝΗ ΒΟΥΝΕΛΑΚΗ «Με τα μάτια της Nelly's» εφημ. Το ΒΗΜΑ, 22/12/1996, Σελ.: B16
Κοσκινά Κ. (επιμ.) 1997, Nelly's. Από την Αθήνα στη Νέα Υόρκη, Μπάστα-Πλέσσα, Ίδρυμα Ι.Φ. Κωστοπούλου, Μουσείο Μπενάκη Αθήνα, 3-4, ISBN 960-7418-27-1.
Κατά παραγγελία του ιδρύματος Near East Relief της Νέας Υόρκης. Βλ. Nelly's > χρονολόγιο
Βλ. αντιπροσωπευτικό υλικό
Nelly's (1899-1998) 99 a.v. Ελληνίδα φωτογράφος
[Κ.Ζαχαρία "Capturing Greek Heritage for Display at the 1939 New York World's Fair", συνέδριο Greek (Hi)stories Through the Lens, King's College, Λονδίνο, Ιούνιος 2011]
Κ.Ζαχαρία, οπ π. Βλέπε επίσης και Nikos Panayotopoulos “On Greek Photography: Eurocentrism, Cultural Colonialism and the Construction of Mythic Classical Greece” στο Third Text, Volume 23 Issue 2, σελ.181-194, 2009.
Κ. Κοσκινά, «Αθήνα - Νέα Υόρκη».
Tόμος 300 σελίδων με τίτλο Αυτοπροσωπογραφία.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Nelly's (1899-1998) 99 a.v. Ελληνίδα φωτογράφος
«Η NELLY’S KAI Η ΚΡΗΤΗ» στο Στιγμές.
Έλλη Σεραϊδάρη (Nelly's) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
