Ο Ματθαίος Μυλωνογιάννης (Άνω Κεφαλά Χανίων, 1828 - Χαλέπα Χανίων, 14 Νοεμβρίου 1901) ήταν Έλληνας επιφανής οπλαρχηγός της Κρήτης που συμμετείχε σε πολλές επαναστάσεις.

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννήθηκε στον Άνω Κεφαλά της επαρχίας Αποκορώνου του νομού Χανίων και ήταν γιος του Σταματίου Μυλωνογιάννη οπλαρχηγού στην Επανάσταση του 1821. Από νεαρή ηλικία, λόγω του ασυμβίβαστου χαρακτήρα του, καταδιωκόμενος από τις τουρκικές αρχές της Κρήτης, αναγκάσθηκε να καταφύγει στην Αθήνα. Λίγο αργότερα συμμετείχε με ενθουσιασμό στην επανάσταση της Θεσσαλίας το 1851, επικεφαλής ομάδας Κρητικών, όπου και τραυματίσθηκε σοβαρά στη μάχη της Καλαμπάκας τον Μάιο του 1851.

Όταν εκδηλώθηκε η Κρητική Επανάσταση του 1858, επέστρεψε στη Κρήτη, λαμβάνοντας μέρος ως οπλαρχηγός. Στην Κρητική Επανάσταση του 1866, έλαβε και πάλι τα όπλα από τους πρώτους, ενώ εκλέχθηκε ως ένας των αρχηγών της περιοχής του Αποκορώνου, ιδιότητα με την οποία και διακρίθηκε σε διάφορες επιχειρήσεις στις επαρχίες Αποκορώνου, Κυδωνίας, Σελίνου, Κισάμου, Σφακίων, Ρεθύμνης και Αγίου Βασιλείου.

Μετά το τέλος της επανάστασης, κατέφυγε και πάλι στην Αθήνα όπου και παρέμεινε μέχρι το 1878, όταν και επέστρεψε στην πατρίδα του, προκειμένου να συμμετάσχει στη νέα επανάσταση στην οποία και πάλι ως οπλαρχηγός, διακρίθηκε ιδιαίτερα στη μάχη του Τσιβαρά στις 10 με 12 Ιουνίου 1878, στην οποία καταδίωξε πολυάριθμους Τούρκους στρατιώτες μέχρι τα παράλια και μάλιστα υπό τις επευφημίες του αγγλικού στόλου που ναυλοχούσε στη Σούδα. Στη περίοδο της αυτόνομης κυβέρνησης Κρήτης, εξελέγη κατ΄ επανάληψη βουλευτής της επαρχίας του μέχρι και το 1889, όταν καταλύθηκε η αυτονομία του νησιού και κατέφυγε και πάλι στην Αθήνα.

Το 1895, λόγω της εκδήλωσης της επανάστασης του 1895, κατέφτασε αμέσως στη πατρίδα του, όπου και συμμετείχε στη τελευταία αυτή επανάσταση ως αρχηγός των εξεγερθέντων Αποκορωνιατών.

Για τις σπουδαίες του προσφορές προς την πατρίδα ο Βασιλεύς Γεώργιος ο Α΄ του απένειμε το παράσημο του Τάγματος του Σωτήρος. Ο Ματθαίος Μυλωνογιάννης πέθανε στη Χαλέπα Χανίων, στις 14 Νοεμβρίου του 1901 και κηδεύτηκε από την Κρητική Πολιτεία με τιμές "εν ενεργεία στρατηγού". Από τα παιδιά του Ματθαίου, διακρίθηκαν ο Γεώργιος Μυλωνογιάννης ή Μυλωνογιαννάκης, που σπούδασε ιατρός με υποτροφία του Βασιλέως, ο Μιχαήλ Μυλωνογιάννης, επίσης οπλαρχηγός που έδρασε στη τελευταία Κρητική Επανάσταση και ο Σταμάτιος Μ. Μυλωνογιάννης, ο γιος του οποίου, ο Αλέξανδρος υπήρξε στρατοδίκης και πολιτικός.

Πηγές

"Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τομ.ΙΖ΄, σελ.866.