Βιογραφικό

Ο Μανώλης Παναγ. Λαζαρίδης βρέθηκε στο προσκήνιο της επικαιρότητας του Μεσοπολέμου, σημαδεύοντας την ιστορία του κέντρου της Αθήνας ως αρχιτέκτων του μνημείου του Άγνωστου στρατιώτη (1928-1932). Γεννιέται στην Κωνσταντινούπολη το 1894 και αφού τελειώσει το Ζωγράφειο Γυμνάσιο εκεί, αναχωρεί το 1913 για να ακολουθήσει σπουδές αρχιτεκτονικής στην Ecole Nationale Superieure des Beaux Arts στο Παρίσι. Διακόπτει τις σπουδές του για να έρθει στην Ελλάδα και να ενταχθεί, ως εθελοντής, στο κίνημα της Εθνικής Άμυνας του Βενιζέλου. Παράλληλα, εγγράφεται στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και μέχρι τη λήξη του Α' Παγκόσμιου Πολέμου εργάζεται ως βοηθός στα γραφεία των καθηγητών Α. Νικολούδη και Β. Κουρεμένου. Στη συνέχεια επιστρέφει στο Παρίσι για να ολοκληρώσει τις σπουδές του και εκεί θα διακριθεί επανειλημμένα με ιδιαίτερες επιδόσεις στην Ιστορία της Αρχιτεκτονικής και στα συνθετικά μαθήματα. Επιστρέφοντας στην Αθήνα παντρεύεται το 1924 την Κωνσταντινουπολίτισσα Αγνή Κ. Δημητρακοπούλου, από την οποία αποκτά την πρόωρα χαμένη μοναχοκόρη του, Κατερίνα. Το ξεκίνημα της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας συμπίπτει με τη δημιουργική θητεία του βενιζελικού δημάρχου Σπύρου Πάτση και ο Λαζαρίδης, ως τμηματάρχης των Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Αθηναίων συμβάλλει αποφασιστικά στο εξωραϊστικό πρόγραμμα της τετραετίας 1925-1929. Η ήττα του Πάτση στις δημοτικές εκλογές θα τερματίσει τη γόνιμη θητεία του Λαζαρίδη στον Δ. Αθηναίων. Ακολούθησε η βράβευση του στον διαγωνισμό για το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη και αλλεπάλληλες διακρίσεις σε άλλους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς μέχρι το 1935 που τον έκαναν διάσημο και μπόρεσε να φτιάξει το δικό του αρχιτεκτονικό γραφείο. Σε συνεργασία με τους αρχιτέκτονες Λ. Μπόνη, Ν. Κακούρη και Γ. Βυργιώτη ίδρυσε την Σχολή Αρχιτεκτονικών Μελετών φροντιστηριακού χαρακτήρα για τους σπουδαστές του Ε.Μ.Π. που στεγάζονταν στο γραφείο του και απευθυνόταν κυρίως σε όσους ήθελαν να σπουδάσουν στην Ecole des Beaux Arts. Ήταν κάτοχος εργοληπτικού πτυχίου Δ΄ τάξης από το 1948 και έτσι εκτός από την μελέτη και την επίβλεψη έπαιρνε μέρος και στην κατασκευή. Πεθαίνει στην Αθήνα το 1961.
Αρχιτεκτονικό Έργο

Α' περίοδος 1924-1940
Β' περίοδος 1949-1961

Η διάκριση αυτή οφείλεται κυρίως στα ανενεργά χρόνια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου
Μεσοπολεμική Αρχιτεκτονική (1924-1940)

Α' φάση 1924-1929: Ποικιλία κτιριακών θεμάτων, κυρίως δημόσια ή δημοτικά έργα.

-Δημοτικός Σταθμός Αυτοκινήτων στην οδό Λιοσίων
-Υπόγεια ουρητήρια στην πλατεία Συντάγματος
-Σταθμός υπόγειου σιδηροδρόμου στην πλατεία Ομονοίας
-Εξωραϊσμοί υπαίθριων χώρων (πλατεία Κλαυθμώνος, Κάνιγγος, Κολωνακίου και Αμερικής/Αγάμων) και ανακαινίσεις ιστορικών κτιρίων (Δημαρχείο Αθηνών)
-Δημοτικό Βουστάσιο
-Οστεοφυλάκιον Α' Νεκροταφείου Αθηνών
-Δημοτικό Ιατρείο (εις μνήμην του Α.Μπενάκη)
-Μνημείο Άγνωστου Στρατιώτη (Α' βραβείο στον πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό)
-Επαύλεις των δυο γιων του Σ. Σινιόσογλου στο Ψυχικό
-Υφαντουργείο Μουταλάσκη (Σινιόσογλου) στη Ν. Ιωνία
-Banca Commerciale Italiana στην Αθήνα (Σοφοκλέους 2)
-Υποκαταστήματα Λαϊκής Τραπέζης στο Βόλο, στη Λάρισα και στην Πρέβεζα
-Συμμετοχή στο διαγωνισμό του μεγάρου Μετοχικού Ταμείου Στρατού ("FOX")
-Ανεκτέλεστη μελέτη για το Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης
-Ανεκτέλεστη μελέτη για ένα πολυλειτουργικό κτίριο (κινηματογράφος, καμπαρέ και γραφεία) Πανεπιστημείου και Κοραή

Β' φάση 1930-1940: Η παραγωγικότερη περίοδος, συνεχίζονται οι διακρίσεις σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, εστιάζει σε πολυκατοικίες και μονοκατοικίες

-Α' και Β' βραβείο στον διαγωνισμό για το Ηρώο Θεσσαλονίκης (ψευδώνυμο "Λέων"-1930) (ανεκτέλεστη)
-Διακεκριμένη προμελέτη για την οικοδομή του Υπουργείου Στρατιωτικών (οικόπεδο στη γωνία Ριζάρη και Βασ. Κωνσταντίνου-β ήμισυ της δεκαετίας του '30)
-Ανάπλαση του μεγάρου του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων (γωνία Κοραή και Πανεπιστημίου-μαζί με τον Λ. Μπόνη-1932) (εκτελεσμένο)
-Πολυκατοικία Λαζαρίδη, Συγγρού 4 και Τζιραίων, 1932-1933
-Πολυκατοικία Εταιρίας Οδών και Οδοστρωμάτων, Αμαλίας 42 και Θαλού, 1932-1934
-Πολυκατοικία Π. Ζηρίνη, Αλωπέκης 47/49, 1934-1935
-Πολυκατοικία Ζ Λορεντζάτου, Β. Ιωακείμ 36, 1935
-Πολυκατοικία Χ. Κλαυδιανού, Λυκαβηττού 11, 1935
-Πολυκατοικία Κ. Σελεστίνου και Γαλάνη, Κανάρη 5, 1937
-Πολυκατοικία Β. Ζηρίνη, Πατησίων 70 και Κότσικα, 1935
-Πολυκατοικία Ελ. Ι. Βλαβιανού, Αγ. Κωνσταντίνου και Νικηφόρου, 1936
-Πολυκατοικία Βασ. Καπογιάννη, Τροίας 30, 1935
-Έπαυλη Β. Ζηρίνη/Μαρκίδη, Λ. Κηφισίας, Μαρούσι
-Οικία Α. Κονταράτου, Καστριού, Εκάλη, 1932-1933
-Διπλοκατοικία Λαζαρίδη/Καναβαριώτου, Μάρως 2, Γλυφάδα, 1927 και 1947
-Ταφική αρχιτεκτονική (Άθω Ι. Ρωμανού 1934, Β. Ζηρίνη 1935/1938, Σινιόσογλου)

Μεταπολεμική Αρχιτεκτονική (1949-1961)

Λιγότερα έργα και μικρότερης σημασίας, προσπαθεί κυρίως να ακολουθήσει τα νέα ρεύματα της εποχής, έντονη συνεργασία με τον Λ. Μπόνη
Χαρακτήρας-Χαρακτηριστικά

Η πολυετής παραμονή του στην γαλλική πρωτεύουσα του έδωσε τη δυνατότητα να γνωρίσει από κοντά το μοντέρνο πνεύμα της Art Deco και τις καλαίσθητες πραγματοποιήσεις των Perret, Sauvage, Roux-Spitz κ.α. Αυτή η εμπειρία στάθηκε καθοριστική για την μετέπειτα δουλειά του.
Ως ελεύθερος επαγγελματίας ασχολήθηκε κυρίως με την κατοικία μεσαίων και ανώτερων στρωμάτων, συμβάλλοντας αποφασιστικά στον ποιοτικό εκσυγχρονισμό και στην αισθητική αναβάθμιση.
Διέγραψε μία εντυπωσιακή πορεία ως ελεύθερος επαγγελματίας,χάρη στη στέρεα αρχιτεκτονική του παιδεία, την εργατικότητα, την μετριοπαθή νεωτερικότητα, τη μορφοπλαστική δεξιοτεχνία και τον διακοσμητικό του οίστρο. Ήταν, επίσης, άνθρωπος ήπιων τόνων, πνευματώδης, με έμφυτη καλαισθησία, κοινωνικότητα και αβρότητα προς το ασθενές φύλο και με ευχέρεια στις σχέσεις με συνεργάτες και πελάτες.
Εφαρμόζει έναν απλοποιημένο "αρχαϊκό" κλασικισμό και χρησιμοποιεί επιφάνειες επιχρισμένες με αδρή τσιμεντοκονία (το γνωστό "αρτιφισιέλ" της εποχής) και διάκοσμο που περιορίζεται στο ελάχιστο- όχι σπάνια στο απλοποιημένο ύφος του art deco.

Το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, 1928

-Α' βραβείο στον πανελλήνιο διαγωνισμό.
-Παρά τις αντιρρήσεις για τη θέση του, ο αρχιτέκτονας το τοποθέτησε στα πόδια των Ανακτόρων του Όθωνα ισοπεδώνοντας το λοφώδες τοπίο με εκσκαφή μεγάλης κλίμακας.
-Το έργο αποτελεί σταθμό της μνημειακής αρχιτεκτονικής στην Αθήνα.
-Αστική σύνθεση με αρχές γαλλικής πολεοδομικής παράδοσης και κλασικισμού, συνδυασμένες με το μοντέρνο πνεύμα της Art Deco και με συμβολικές αναφορές στην ελληνική αρχαιότητα.
-Κεντρικό θέμα ήταν η ενότητα του μνημείου με την πλατεία Συντάγματος, η εναρμόνισή του με τα νεοκλασικά Ανάκτορα και η συμβολή στην ανάπλαση της πλ. Συντάγματος με κύριο άξονα την οδό Ερμού.
-Το Μνημείο είναι ένας άρτια κατασκευασμένος αναλημματικός τοίχος σχήματος Π από λαξευμένους πωρόλιθους μεγάλων διαστάσεων που φέρει στο μέσον του την ανάγλυφη πλάκα του νεκρού οπλίτη, φιλοτεχνημένη το 1931-1932 από τον γλύπτη Φωκίωνα Ρωκ.
-Διάκοσμος εμπνευσμένος από την ελληνική αρχαιότητα.
-Οι μνημειώδεις κλίμακες είναι διακοσμητικές, καθώς τα σκαλοπάτια τους προορίζονταν για "θεωρεία" κατά τη διάρκεια τελετών.
-Διακοσμητική ζώνη με σπονδύλους δωρικού ρυθμού, η οποία διακόπτει τον αναλημματικό τοίχο στις δύο του γωνίες.
-Υλικά: μπρούτζος, πωρόλιθος και μάρμαρο.
-Χρώματα: ώχρα, υπόλευκο και πράσινο.

Βιβλιογραφία

12 Έλληνες Αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου, Ελένη Φεσσά-Εμμανουήλ, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2005
Νεοελληνική Αρχιτεκτονική, Δ. Φιλιππίδης, Αθήνα, 1984
Σπίτια του '30 - Μοντέρνα αρχιτεκτονική στην προπολεμική Αθήνα, Δ. Φιλιππίδης (επιμ.), Αθήνα, 1998
Ημερολόγιο της πόλης, Νίκος Βατόπουλος, Καθημερινή, 5.2.1995
Αρχαιολογία της πόλης των Αθηνών, αρχείο νεώτερων μνημείων

Λαζαρίδης, Γιώργος
Λαζαρίδης, Κώστας
Λαζαρίδης, Μάικ
Λαζαρίδης, Μανώλης
Λαζαρίδης, Μάρκος
Λαζαρίδης, Μίλτος
Λαζαρίδης, Νίκος
Λαζαρίδης, Σταν