.
Ο ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος
O Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος ( Κωνσταντινούπολη 1815 – 14 Απριλίου 1891 Αθήνα) θεωρείται ως ο θεμελιωτής της αντίληψης της ιστορικής συνέχειας του ελληνικού έθνους (αρχαιότητα-Βυζάντιο-Νεότερη Ελλάδα). Ο K. Παπαρρηγόπουλος πιστεύεται ότι έθεσε τις βάσεις για τη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας της νεοελληνικής κοινωνίας.
Βιογραφία
Νεανικά χρόνια
Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος γεννήθηκε το 1815 στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γιος του Δημήτριου Παπαρρηγόπουλου, τραπεζίτη απο την Βυτίνα και προκρίτου της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης. Με την έκρηξη της επανάστασης του 1821 οι Τούρκοι θανάτωσαν[1] τον πατέρα του και τον αδερφό του Μιχαήλ ενώ δήμευσαν και ολόκληρη την περιουσία του. Ύστερα από αυτά τα τραγικά γεγονότα η μητέρα του, Ταρσία Νικοκλή, κατέφυγε στην Οδησσό μαζί με τα οκτώ παιδιά[2] της. Εκεί ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος σπούδασε ως υπότροφος του Τσάρου στο γαλλικό Λύκειο «Ρισελιέ» μέχρι το 1830, οπότε η οικογένεια του εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο Ναύπλιο. Ο ίδιος παρακολουθούσε μαθήματα στην κεντρική σχολή της Αίγινας με δάσκαλο τον Γεώργιο Γεννάδιο αλλά τελικά δεν κατάφερε να αποφοιτήσει. Αργότερα συμπλήρωσε τις σπουδές του σε γαλλικά και γερμανικά πανεπιστήμια.
Επαγγελματική σταδιοδρομία και λοιπά στοιχεία
Το 1833 διορίστηκε υπάλληλος στο υπουργείο Δικαιοσύνης, φτάνοντας στον βαθμό του διευθυντή. Το 1845 απολύθηκε από το υπουργείο σύμφωνα με το ψήφισμα της Α' Εθνικής Συνελεύσεως σχετικά με τους ετερόχθονες. Το ίδιο έτος διορίστηκε καθηγητής ιστορίας στο Γυμνάσιο των Αθηνών, ύστερα από την παραίτηση του Παπαδόπουλου. Το 1848 απορρίφθηκε η αίτηση του για να προσληφθεί ως υφηγητής της Αρχαίας ιστορίας στο πανεπιστήμιο λόγω έλλειψης πανεπιστημιακού πτυχίου. Τελικά το 1851 έγινε καθηγητής[3] της ιστορίας του Ελληνικού Έθνους στη Φιλοσοφική σχολή, αφού πρώτα το πανεπιστήμιο του Μονάχου τον ανακήρυξε διδάκτορα in absentia. Το 1870 και 1871 διεκδίκησε την πρυτανεία χωρίς επιτυχία αλλά τελικά το 1872 κατάφερε να εκλεγεί πρύτανης. Το 1875 ορίστηκε επίτιμος καθηγητής του πανεπιστημίου της Οδησσού, ενώ το 1881 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας της Σερβίας.
Το 1841 νυμφεύθηκε την Μαρία Αφθονίδη, κόρη του Γεωργίου Αφθονίδη, αξιωματούχου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Μαζί της απέκτησε τρία παιδιά: τον Δημήτριο (1843), ποιητή και θεατρικό συγγραφέα, την Αγλαΐα (1849) και την Ελένη (1854). Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος είχε την ατυχία να βιώσει τον θάνατο του γιού του, Δημήτρη (1873), καθώς και τον θάνατο της κόρης του, Ελένης (1890) και της γυναίκας (1891) του. Απεβίωσε το 1891 στην Αθήνα.
Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος
Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος
Επιστημονικό έργο
Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος χαρακτηρίζεται από τους σύγχρονους ιστορικούς ως ο «πατέρας» της εθνικής μας ιστοριογραφίας καθώς και ο θεμελιωτής της αντίληψης της ιστορικής συνέχειας της Ελλάδας από την αρχαιότητα έως σήμερα. Ο Παπαρρηγόπουλος ανέδειξε την σημασία του Βυζαντίου και αποκατέστησε την ιστορική αλήθεια σχετικά με την Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Το 1843 πρωτοεμφανίστηκε με μια διατριβή «Περί της εποικήσεως σλαβικών τινών φύλων εις την Πελοπόννησον» ενώ δύο χρόνια νωρίτερα είχε μεταφράσει το έργο Le Centaure του M. De Guerin που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ευρωπαϊκός Ερανιστής». Το 1844 δημοσιεύει μια πραγματεία σχετικά με την άλωση της Κορίνθου απο τους Ρωμαίους, «Το τελευταίον έτος της ελληνικής ελευθερίας» ενώ το 1849 δημοσίευσε το «Εγχειρίδιον Γενικής Ιστορίας». Το 1853 εξέδωσε το έργο του «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους απο των αρχαιοτάτων χρόνων μεχρι των νεοτέρων». Το 1860 ξεκίνησε η έκδοση της «Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους», έργου που τον καθιέρωσε στον επιστημονικό χώρο. Το συγκεκριμένο έργο ήταν χωρισμένο σε 3 τόμους των 15 βιβλίων και η έκδοση του τέλειωσε το 1876. Μαθητής του ήταν και ο ιστορικός, πρώην πρωθυπουργός, Σπυρίδων Λάμπρος.
Απόψεις
Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος συνέδεσε ιστορικά την αρχαιότητα με την νεότερη Ελλάδα μέσω του Βυζαντίου. Σύμφωνα με τον Παπαρρηγόπουλο[4] ο ελληνισμός δεν έσβησε ολοκληρωτικά με την ήττα των Ελλήνων από τους Ρωμαίους το 146 π.Χ. αλλά συνέχισε να υπάρχει και μάλιστα κατόρθωσε να αναγεννηθεί με τη σύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η οποία δεν ήταν εκφυλισμένο υπόλειμμα του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους αλλα αποτελούσε την αναβίωση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Ως εναρκτήριο σημείο του Νέου Ελληνισμού προσδιόρισε το 1204, δηλαδή την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους. Διαφώνησε με τον ιστορικό Φαλμεράιερ (Jakob Philipp Fallmerayer), ο οποίος υποστήριζε ότι ο ελληνικός πληθυσμός είχε εξαφανιστεί τον 6ο μ.Χ., ύστερα απο την κάθοδο σλαβικών φύλων. Επίσης ο Παπαρρηγόπουλος ήταν ο πρώτος που μελέτησε αναλυτικά την περίοδο βασιλείας των Ισαύρων, καθώς και ο πρώτος που αναγνώρισε θετικά στοιχεία στις μεταρρυθμίσεις τους. Κατέκρινε πολλά ιστορικά πρόσωπα για την φιλοτουρκική τους στάση όπως τον Ιωάννη Στ' Καντακουζηνό ενώ δεν δίστασε να χαρακτηρίσει τον Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα ως τον «Έλληνα σοσιαλιστή της ιε' εκατονταετηρίδος».
Επικριτές
Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος κατηγορήθηκε από πολλούς ως σλαβόφωνος ενώ μεγάλη μερίδα λογίων της εποχής κατέκρινε την προσπάθεια του Παπαρρηγόπουλου να ενσφηνώσει το θρησκόληπτο Βυζάντιο ανάμεσα στην αρχαία και νεότερη Ελλάδα. Μεγάλες μορφές της ιστοριογραφίας όπως οι: Στέφανος Κουμανούδης, Παναγιώτης Αργυρόπουλος, Κωνσταντίνος Τσοπότος, Φαλμεράιερ, Κωνσταντίνος Σάθας κ.α. ήταν αντίθετοι με τις απόψεις του Παπαρρηγόπουλου. Ο Φαλμεράιερ υποστήριζε οτι η νεότερη Ελλάδα ήταν εκσλαβισμένη και ότι το Βυζάντιο ήταν μια άγονη ιστορική εποχή που την χαρακτήριζε η βαρβαρότητα. Μια άλλη μερίδα ιστορικών, με κύριο εκπρόσωπο τον Τσοποτό, θεωρούσαν ότι οι ελληνικές κοινότητες ήταν προϊόν του οθωμανικού φορολογικού συστήματος και ότι δεν υπήρχε κανένας συνδετικός κρίκος ανάμεσα στις κοινότητες του Βυζαντίου και της Νεότερης Ελλάδας. Και τις δύο απόψεις ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος τις αντέκρουσε με επιχειρήματα, εξετάζοντας κυρίως τον λαϊκό πολιτισμό δηλαδή τα έθιμα, την γλώσσα κ.α.
Δημοσιογραφική καριέρα
Πρωτοξεκίνησε να ασχολείται με την δημοσιογραφία το 1833, αρθρογραφώντας στην εφημερίδα «Τριπτόλεμος» του Ναυπλίου. Στα επόμενα χρόνια ο Παπαρρηγόπουλος θα γίνει εκδότης, για μικρό χρονικό διάστημα, σε δύο εφημερίδες, στην «Εθνική» (1847), εφημερίδα φιλική προς τον Ιωάννη Κωλέττη και στον «Ελλην» (1858-1860), δικιά του εφημερίδα με πολιτικό και φιλολογικό περιεχόμενο, η οποία υποστήριζε την πολιτική του Όθωνα. Εκεί δημοσίευσε και την μελέτη του σχετικά με τον Γεώργιο Καραϊσκάκη. Το 1853 έγινε[5] διευθυντής της γαλλόφωνης εφημερίδας «Spectateur de l'Orient» που ενημέρωνε τους ξένους για τα ελληνικά ζητήματα. Από το 1856 εως το 1858 ο Παπαρρηγόπουλος ήταν ανταποκριτής στην Αθήνα της ελληνικής εφημερίδας της Τεργέστης «Ημέρα»
Η σοβαρότερη παρουσία του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου στον δημοσιογραφικό στίβο είναι η συνεργασία του με το φιλολογικό περιοδικό «Πανδώρα», το οποίο θεωρείται ως το σπουδαιότερο ελληνικό φύλλο του ΙΘ' αιώνα. Συνιδρυτές και εκδότες του περιοδικού ήταν οι: Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής και Νικόλαος Δραγούμης. Στο περιοδικό ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος ασχολιόταν κυρίως με ιστοριογραφικά θέματα και με βιβλιοκριτικές. Επίσης παρουσίαζε πολλές φορές διάφορες μελέτες του, με θέμα φυσικά την ιστορία. Τα κείμενα του στην Πανδώρα υπολογίζονται[6] ότι είναι περίπου 50. Η ουσιαστική του συνεργασία με το περιοδικό τέλειωσε το 1861, όταν και σταμάτησε να γράφει κείμενα. Παρόλα αυτά περιστασιακά[7] έγραφε στο περιοδικό ενώ συμμετείχε ενεργά, με δικές του δημοσιεύσεις, στην έκδοση των Αθηναϊκών περιοδικών: «Παρνασσός», «Εστία» κ.α.
Προτομή Κ. Παπαρρηγόπουλου στο κήπο του Ζαππείου Αθήνα
Παραπομπές και σημειώσεις
- ↑ Επίσης θανάτωσαν τον θείο του, Ιωάννη Παπαρρηγόπουλο και τον γαμπρό του πατέρα του, Δημήτριο Σκαναβή.
- ↑ Τα παιδιά: Σκαρλάτος, Νικόλαος, Πέτρος, Λουκία, Ζωή, Ραλλού, Ελένη, Ευφροσύνη και Κωνσταντίνο
- ↑ Αντικατέστησε τον Κωνσταντίνο Σχινά
- ↑ Τις ίδιες απόψεις είχαν υποστηρίξει οι ιστορικοί Σπύρος Ζαμπέλιος και ο Γερμανός Τσινκάιτσεν
- ↑ Ήταν και ιδρυτής της εφημερίδας.
- ↑ Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος άφηνε πολλά κείμενα του ανυπόγραφα με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να προσδιοριστούν με ακρίβεια τα κείμενα του. Υπολογίζεται πάντως ότι είναι 50 με 55
- ↑ Τις περιόδους 1862-1865 και 1867-1872 απουσίαζε εντελώς από την έκδοση του περιοδικού, με εξαίρεση μια βιβλιοκριτική του το 1870
Βιβλιογραφία
- Εγκυκλοπαίδεια Δομή
- Ε' Ιστορικά
- Η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος
Εξωτερικές συνδέσεις
Βιογραφία του Παπαρρηγόπουλου [1]
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
