.
Ο Κωνσταντίνος Οικονόμου ο εξ Οικονόμων (1780-1857) ήταν Έλληνας λόγιος και εκπρόσωπος του Νεοελληνικού διαφωτισμού.
Βιογραφία
Γεννήθηκε στην Τσαριτσάνη της Θεσσαλίας το 1780. Οι γονείς του ήταν ο Κυριακός και η Ανθή. Γράμματα έμαθε από τον πατέρα του, ο οποίος ήταν μορφωμένος και λόγιος πρεσβύτερος της εποχής του, που είχε το αξίωμα του Οικονόμου.[3] Αυτός του έμαθε ελληνικά και λατινικά. Συνέχισε τις σπουδές του στα Αμπελάκια όπου έμαθε και γαλλικά. Σε ηλικία δεκατριών χρονών έγινε αναγνώστης, και μετά από οκτώ χρόνια χειροτονήθηκε διάκονος. Σε ηλικία εικοσιπέντε ετών[4] προχειρίστηκε Οικονόμος και ιεροκήρυκας της επισκοπής Ελασσώνος[5].
Το 1806 με αφορμή το επαναστατικό κίνημα του παπά-Ευθύμιου Βλαχάβα, συλλαμβάνεται από τον Αλή Πασά, αλλά ελευθερώνεται μετά την καταβολή χρηματικών λύτρων[5]. Αφέθηκε πάλι ελεύθερος και ακολούθησε το επάγγελμα του διδασκάλου. Πηγαίνει στις Σέρρες στη Μονή Προδρόμου και στη Θεσσαλονίκη[6]. Διορίστηκε από την Μεγάλη Εκκλησία Έξαρχος Θεσσαλονίκης, και επίτροπος του Γεράσιμου, αρχιερέα της πόλης αυτής.
Επί δύο χρόνια παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη κηρύττοντας αδιάκοπα σε όλα τα σχολεία, στις συναθροίσεις και αλλού. Παράλληλα ασχολήθηκε με την μελέτη των φιλοσοφικών και μαθηματικών συστημάτων.
Το 1809 ακολούθησε την πρόσκληση πολλών, και ερχόμενος στη Σμύρνη ίδρυσε μαζί με τον Κωνσταντίνο Κούμα το «φιλολογικό γυμνάσιο», στο οποίο δίδαξε την ελληνική φιλολογία και τη ρητορική[5]. Η επιτυχία της σχολής ήταν τόσο ραγδαία, που αναγνωρίστηκε ως δημόσιο ίδρυμα.
Το 1819, ο Οικονόμος αναγκάστηκε να φύγει και να πάει στην Μυτιλήνη, και από εκεί στην Κωνσταντινούπολη ως «καθολικός ιεροκήρυξ της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας και πασών των ορθοδόξων του ελληνικού γένους εκκλησιών».[7]
Στην Κωνσταντινούπολη μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία. Όταν με την έναρξη της επαναστάσεως οι Τούρκοι άρχισαν να κατακρεουργούν αθώους, άοπλους, γέροντες και γυναικόπαιδα, ο Οικονόμος δραπέτευσε από την Κωνσταντινούπολη και ζητώντας άσυλο σε κάποιο πλοίο βγήκε στην Οδησσό.
Στην Ρωσία τιμήθηκε με πολλές θέσεις. Εκλέχτηκε σύνεδρος παμψηφεί από τα μέλη της εκκλησιαστικής ακαδημίας της Αγίας Πετρούπολης. Εκλέχτηκε επίσης σύνεδρος από τα μέλη της γενικής Αυτοκρατορικής Ακαδημίας. Δέχτηκε πολλά και πολύτιμα παράσημα από τον Αυτοκράτορα της Ρωσίας, και από τον βασιλιά της Πρωσίας.
Μετά την επανάσταση ήρθε στην Ελλάδα το 1834 και εγκαταστάθηκε αρχικά στο Ναύπλιο και αργότερα στην Αθήνα. Υπήρξε αντίπαλος τους Θεόκλητου Φαρμακίδη.[8]
Απεβίωσε στην Αθήνα στις 8 Μαρτίου 1857. Γιος του ήταν ο Σοφοκλής Οικονόμος.
Η ονομασία ο εξ Οικονόμων
Ο Κωνσταντίνος Δημαράς αποδίδει την κατοπινή προσθήκη του Ο εξ Οικονόμων-όπως εμφανίζεται στους τίτλους των βιβλίων του μετά τη μετάβασή του στη Ρωσία-ως προϊόν μίμησης του δυτικού τύπου ευγένειας, του von ή του de.[9]
Παραπομπές
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb144432800. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb144432800. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1992, σελ.281
Κωνσταντίνος Δημαράς, «Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων», στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α' Από την παιδεία στην λογοτεχνία, (επιμ.Αλέξης Πολίτης), Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ.159
Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1992, σελ.282
Κωνσταντίνος Δημαράς, «Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων», στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α' Από την παιδεία στην λογοτεχνία, (επιμ.Αλέξης Πολίτης), Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ.160
Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1992, σελ.283
Κωνσταντίνος Δημαράς, «Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων», στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α' Από την παιδεία στην λογοτεχνία, (επιμ.Αλέξης Πολίτης), Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ.160
Κωνσταντίνος Δημαράς, «Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων-Ένα μνημόσυνο », στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α' Από την παιδεία στην λογοτεχνία, (επιμ.Αλέξης Πολίτης), Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ.165
Πηγές
Αγαπητός Σ. Αγαπητός (1877). «Οι Ένδοξοι Έλληνες του 1821, ή Οι Πρωταγωνισταί της Ελλάδος». Τυπογραφείον Α. Σ. Αγαπητού, Εν Πάτραις. σελίδες 429–435. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2009.
Κωνσταντίνος Δημαράς, «Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων», στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α' Από την παιδεία στην λογοτεχνία, (επιμ.Αλέξης Πολίτης), Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ.159-161
Κωνσταντίνος Δημαράς, «Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων-Ένα μνημόσυνο», στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α' Από την παιδεία στην λογοτεχνία, (επιμ.Αλέξης Πολίτης), Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ.162-165
Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1992, σελ.281-288
Βιβλιογραφία
Ἀναγνωστόπουλος, Βασίλης Δ., «Σχολιάζοντας τὸν πρόλογο τοῦ βιβλίου “Περὶ τῆς γνησίας προφορᾶς τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης” τοῦ Κων/νου Οἰκονόμου ἐξ Οἰκονόμων», στό: Πρακτικὰ Πανελληνίου Συνεδρίου, Θεσσαλοὶ Φιλόσοφοι, Λάρισα - Τσαρίτσανη, 1998, σσ. 339-348
Ιωαννίδης, Χ., Λόγιοι κληρικοί και Νεοελληνικός Διαφωτισμός: μια κρίσιμη σχέση, μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία, Αθήνα: ΕΚΠΑ, τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας, 2017. https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/browse.html?p.id=1327869
Παπαδερός Αλέξανδρος, Μετακένωσις. Ελλάδα, Ορθοδοξία, διαφωτισμός κατά τον Κοραή και τον Οικονόμο, μτφρ. Εμμανουήλ Γεωργουδάκης, εκρ. Ακρίτας, 2010
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
