.
Ο Ιπποκράτης ο Χίος ήταν αρχαίος Έλληνας μαθηματικός, που διακρίθηκε στη Γεωμετρία και έζησε τον 5ο αιώνα π.Χ. (περίπου στο διάστημα 470 - 410 π.Χ.), ήταν δηλαδή σχεδόν σύγχρονος του Σωκράτη.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Ιπποκράτης γεννήθηκε στο νησί Χίος, όπου, καθώς μας πληροφορεί ο Αριστοτέλης στα «Ηθικά Ευδήμεια», ήταν αρχικώς έμπορος ή εφοπλιστής. Απώλεσε την περιουσία του στο Βυζάντιο εξαιτίας απάτης των τελωνειακών υπαλλήλων (ή ληστεύθηκε από Αθηναίους πειρατές) και πήγε στην Αθήνα για δικαστική διεκδίκηση αποζημιώσεως. Εκεί όμως εξελίχθηκε σε κορυφαίο μαθηματικό. Ο Πλούταρχος στο έργο του Βίοι παράλληλοι (και συγκεκριμένα στον «Βίο του Σόλωνος») αναφέρει τον Ιπποκράτη τον Χίο ως «μαθηματικό και έμπορο». Για την ιδιότητα του σπουδαίου μαθηματικού γράφει και πάλι ο Αριστοτέλης στα Μετεωρολογικά του, όπου τον κατατάσσει ως ισάξιο των Αναξαγόρα, Δημοκρίτου και των κορυφαίων πυθαγορείων φιλοσόφων. Αλλά και ο Πρόκλος χαρακτηρίζει τον Ιπποκράτη τον Χίο σπουδαίο μαθηματικό και τον τοποθετεί στον κατάλογο των μαθηματικών μετά τον Οινοπίδη.
Στη Χίο, ο Ιπποκράτης ίσως να υπήρξε προσωπικά μαθητής του μαθηματικού Οινοπίδη. Στην Αθήνα όμως άνοιξε ο ίδιος σχολή, στην οποία δίδασκε Γεωμετρία. Στο μαθηματικό έργο του Ιπποκράτους πιθανώς υπάρχει και κάποια πυθαγόρεια επίδραση, καθώς η Χίος γειτονεύει με τη Σάμο, την πατρίδα του Πυθαγόρα και κέντρο της πυθαγόρειας σκέψεως: ο Ιπποκράτης έχει χαρακτηρισθεί ως «παρα-πυθαγόρειος», ένας φιλοσοφικός «συνταξιδιώτης» των πυθαγόρειων στον κόσμο των ιδεών. Η «Εις άτοπον απαγωγή» (Reductio ad absurdum) ως μέθοδος μαθηματικών αποδείξεων έχει αποδοθεί σε αυτόν. Στην Αθήνα ο Ιπποκράτης παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του και πέθανε εκεί.
Μαθηματικά
Το βασικό έργο ζωής του Ιπποκράτη του Χίου είναι ότι υπήρξε ο πρώτος στην Ιστορία της Επιστήμης που συνέγραψε μια συστηματικά οργανωμένη πραγματεία Γεωμετρίας, τα «Στοιχεία» (δηλαδή τα θεμελιώδη θεωρήματα ή οι «δομικοί λίθοι» της μαθηματικής θεωρίας). Αυτό ήταν ένα πολύ σημαντικό βήμα προόδου επειδή από τότε και μετά οι μαθηματικοί σε όλο τον αρχαίο κόσμο θα μπορούσαν να «χτίζουν» τις ιδέες τους πάνω σε ένα κοινό για όλους πλαίσιο βασικών εννοιών, μεθόδων και θεωρημάτων, γεγονός που συνετέλεσε στην πρόοδο των Μαθηματικών.
Μόνο ένα, αλλά διάσημο, απόσπασμα των «Στοιχείων» του Ιπποκράτη (που δεν πρέπει να συγχέονται με τα «Στοιχεία» του Ευκλείδη) διασώθηκε μέχρι τις ημέρες μας, ενσωματωμένο σε έργο του Σιμπλίκιου. Σε αυτό το απόσπασμα υπολογίζεται το εμβαδό των σχημάτων που είναι σήμερα γνωστά διεθνώς ως Μηνίσκοι του Ιπποκράτους (ημισεληνοειδή τμήματα που περικλείονται από δύο κυκλικά τόξα). Αυτό εντασσόταν τότε σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα για την επίτευξη του «τετραγωνισμού του κύκλου». Προφανώς η στρατηγική ήταν να υποδιαιρεθεί ένας κυκλικός δίσκος σε ημισεληνοειδή μέρη: αν ήταν δυνατός ο υπολογισμός του εμβαδού του καθενός από αυτά τα μέρη, τότε το εμβαδό ολόκληρου του δίσκου θα μπορούσε να εξαχθεί. Μόλις το 1882 μ.Χ. αποδείχθηκε ότι αυτή η προσέγγιση δεν είχε ελπίδα επιτυχίας, επειδή ο συντελεστής π είναι ένας υπερβατικός αριθμός.
Στον αιώνα μετά τον Ιπποκράτη, τουλάχιστον 4 άλλοι μαθηματικοί συνέγραψαν τα δικά τους «Στοιχεία», βελτιώνοντας σταθερά την ορολογία και τη λογική τους δομή. Με αυτό τον τρόπο, η πρωτοπόρα δουλειά του Ιπποκράτη έθεσε τα θεμέλια και για τα «Στοιχεία» του Ευκλείδη (περ.325 π.Χ.), που παρέμεινε το πρότυπο εγχειρίδιο Γεωμετρίας μέχρι σχεδόν την εποχή μας.
Δύο άλλες συνεισφορές του Ιπποκράτη αξίζει να σημειωθούν. Ανεκάλυψε μια (άγνωστη σε εμάς) μέθοδο χειρισμού του προβλήματος του «διπλασιασμού του κύβου», δηλαδή του προβλήματος της κατασκευής της κυβικής ρίζας του 2. Αυτό ήταν το άλλο μεγάλο μαθηματικό πρόβλημα της αρχαιότητας. Ο Ιπποκράτης επίσης επενόησε τη μέθοδο της μετατροπής ειδικότερων μαθηματικών προβλημάτων σε ένα γενικότερο πρόβλημα που είναι ευκολότερο να επιλυθεί. Η λύση στο γενικότερο πρόβλημα δίνει τότε αυτομάτως τη λύση του αρχικού προβλήματος.
Αστρονομία
Στο πεδίο της Αστρονομίας ο Ιπποκράτης προσπάθησε να εξηγήσει την εμφάνιση των κομητών και του Γαλαξία. Οι ιδέες του δεν έχουν μεταφερθεί ως την εποχή μας πολύ καθαρά, αλλά πιθανώς υπέθετε ότι αμφότερα ήταν οπτικές απάτες, το αποτέλεσμα της διαθλάσεως του ηλιακού φωτός από την υγρασία που ανέδινε ένας υποθετικός πλανήτης κοντά στον Ήλιο (στην πρώτη περίπτωση) και οι αστέρες (στην περίπτωση του Γαλαξία).
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Βιογραφία με ανάλυση του έργου του σε βάθος
Ο τετραγωνισμός του κύκλου και οι μηνίσκοι του Ιπποκράτους
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
