.
Ο Ιωάννης Βαληνάκης (31 Μαΐου 1955 - ...) είναι Έλληνας διεθνολόγος, Καθηγητής Πανεπιστημίου και Πολιτικός.
Βιογραφικό
Ο Γιάννης Βαληνάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1955 με καταγωγή από τα Δωδεκάνησα (Χάλκη-Κάλυμνο), γιος του γιατρού Γιώργου Βαληνάκη και της Τότας, Γενικής Διεθύντριας της Σχολής Νηπιαγωγών και Προέδρου του Λυκείου των Ελληνίδων. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και διεθνές δίκαιο και πολιτική επιστήμη στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης. Ολοκλήρωσε τρία μεταπτυχιακά προγράμματα DEA: στη διεθνή πολιτική, στην αμυντική πολιτική και στην ιστορία των διεθνών σχέσεων, στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Παρίσι Ι). Στο ίδιο Πανεπιστήμιο αναγορεύθηκε διδάκτορας των διεθνών σχέσεων με άριστα το 1981.
Ανέπτυξε μια πολυσχιδή δραστηριότητα, τόσο ως Καθηγητής Πανεπιστημίου, όσο και στην πολιτική στην οποία συμμετείχε για ένα διάστημα (2004-2009) ως Υφυπουργός Εξωτερικών και Βουλευτής Δωδεκανήσου. Η σύζυγός του, Χριστίνα Χαρατσάρη, είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και έχουν μια κόρη, τη Χριστιάννα, φοιτήτρια της Νομικής Αθηνών.
Πανεπιστημιακή Σταδιοδρομία
Εξελέγη Επίκουρος Καθηγητής το 1984 στο Τμήμα Νομικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και το 1988 Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών στο γνωστικό αντικείμενο «Διεθνείς Σχέσεις». Το 1992 εξελέγη Καθηγητής στο ίδιο Πανεπιστήμιο, ενώ το 1994 Καθηγητής της Έδρας Jean Monnet στην Ευρωπαϊκή Πολιτική και Διπλωματία. Το 2013 τιμήθηκε με την ανώτατη πανεπιστημιακή διάκριση της Έδρας Jean Monnet “Ad Personam” από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Δίδαξε ή εργάστηκε ως ερευνητής σε πολλά Πανεπιστήμια και Κέντρα στην Ελλάδα, τη Νέα Υόρκη (Institute for East West Studies), τις Βρυξέλλες (Centre for European Studies), το Λονδίνο (London School of Economics), το Παρίσι (Institute for EU Security Studies) και την Κύπρο (Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις).
Ανέπτυξε πολυσχιδή και έντονη επιστημονική δραστηριότητα, με συνεχείς δημοσιεύσεις και πολλές διακρίσεις, τόσο εντός, όσο και εκτός συνόρων. Διηύθυνε δεκάδες ερευνητικά προγράμματα και ομάδες, στην Ελλάδα και το εξωτερικό και τιμήθηκε με επιστημονικά και διοικητικά καθήκοντα σε πολλούς ερευνητικούς τομείς. Διετέλεσε Γενικός Διευθυντής στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής ΕΛΙΑΜΕΠ (1988-1998) καθιερώνοντάς το διεθνώς μεταξύ των πιο δραστήριων think tanks της Ευρώπης, και εμπνευστής μεταξύ άλλων και των Διεθνών Σεμιναρίων Χάλκης, στα οποία εκπαιδεύτηκαν εκατοντάδες νέοι επιστήμονες και πολιτικοί της Ευρώπης. Διετέλεσε, επίσης, Γενικός Διευθυντής (2000-2004) και Πρόεδρος του Κέντρου Αριστείας Jean Monnet του Πανεπιστημίου Αθηνών (2009-σήμερα), Senior Fellow στο London School of Economics (European Institute) (2011-2013) και Senior Fellow στο Ινστιτούτο Μελετών για θέματα ασφαλείας της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης (1997-1998). Είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Centre for European Studies, στις Βρυξέλλες (από το 2009), της Επιστημονικής Επιτροπής του Fondation Chirac στο Παρίσι (από το 2011), της Επιστημονικής Επιτροπής του Κέντρου Ευρωπαϊκών Σπουδών Παν/μίου Kadir Has στην Κων/πολη (από το 2010), της Διεθνούς Επιτροπής για την Συνεργασία στον Εύξεινο Πόντο (2010-2011) και της Επιστημονικής Επιτροπής του European View. Ήταν, επίσης, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Robert Schumann (1999-2001), του Διεθνούς Κέντρου Μελετών Ευξείνου Πόντου (ΔΙΚΕΜΕΠ)και άλλων ερευνητικών φορέων.
Πολιτική σταδιοδρομία
Μετά τη δημοσίευση του βιβλίου του «Με όραμα και πρόγραμμα: Εξωτερική πολιτική για μια Ελλάδα με αυτοπεποίθηση» το 1998, προσκλήθηκε από τον Κώστα Καραμανλή, τότε αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης να αναλάβει σύμβουλός του στα ευρωπαϊκά θέματα και Γραμματέας Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ένωσης της Νέας Δημοκρατίας (Οκτώβριος 1998). Εκπροσώπησε το κόμμα της ΝΔ στο Πολιτικό Γραφείο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (EPP) και αναδείχθηκε μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Δημοκρατικής Ένωσης (European Democrat Union-EDU) και της Εκτελεστικής Επιτροπής της Διεθνούς Δημοκρατικής Ένωσης (International Democrat Union-IDU).
Από τον Μάιο του 2003 μέχρι και τον Μάρτιο του 2004 διετέλεσε εξωκοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Νέας Δημοκρατίας (ΝΔ) στο Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής. Στις εκλογές του Μαρτίου 2004 εξελέγη Βουλευτής Επικρατείας της ΝΔ και τον Σεπτέμβριο του 2007 Βουλευτής Δωδεκανήσου. Διετέλεσε Υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για τα πολιτικά και ευρωπαϊκά θέματα καθ’όλη την περίοδο των κυβερνήσεων Κ. Καραμανλή 2004-2009. Συμμετείχε έτσι ενεργά σε όλο το φάσμα δραστηριοτήτων της ελληνικής εξωτερικής και ευρωπαϊκής πολιτικής. Ήταν μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό (Λουκέρνη) που οδήγησαν στην απόρριψη του Σχεδίου Αννάν και στην είσοδο της Κυπριακής Δημοκρατίας χωρίς όρους στην ΕΕ, σε ελληνο-τουρκικές, ελληνο-αμερικανικές, ελληνορωσικές κ.ά. διμερείς συναντήσεις κορυφής.
Ως Υφυπουργός Εξωτερικών συμμετείχε επίσης ως κύριος διαπραγματευτής εκ μέρους της Ελλάδας σε όλα τα σημαντικά ευρωπαϊκά θέματα, όπως το «Ευρωπαϊκό Σύνταγμα» και την μετέπειτα Συνθήκη της Λισαβόνας (2004-2008), τον Προϋπολογισμό της ΕΕ 2007-2013, τις διαπραγματεύσεις με τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες για τη διεύρυνση της Ένωσης κ. ά. Κατά τη διάρκεια της θητείας του συμμετείχε σε περισσότερα από 40 Υπουργικά Συμβούλια Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων (GAERC) και σε περισσότερα από 40 Συμβούλια υπουργών (συμπεριλαμβανομένων και των άτυπων) της ΕΕ, του ΝΑΤΟ, του Συμβουλίου της Ευρώπης, του ΟΑΣΕ, του Συμβουλίου Συνεργασίας του Ευξείνου Πόντου (BSEC), της Διαδικασίας Συνεργασίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, του Μεσογειακού Φόρουμ κ.ά. Αντικατέστησε τον/την Υπουργό Εξωτερικών σε πάνω από 20 υπουργικές διασκέψεις ΕΕ-Ασίας (ASEM), ΕΕ-Μεσογείου, ΕΕ-Λατ. Αμερικής, ΕΕ-Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC) κ.ά. Διετέλεσε πολλές φορές αρχηγός της ελληνικής αντιπροσωπείας σε διεθνείς συναντήσεις Κορυφής (Επιπέδου Αρχηγών Κρατών/Κυβερνήσεων) στη θέση του κωλυόμενου Πρωθυπουργού.
Πήρε πρωτοβουλίες για την προώθηση των εθνικών συμφερόντων. Υπήρξε εμπνευστής της έναρξης διαπραγματεύσεων με γειτονικά κράτη για την οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ (Σχέδιο «Ελλάς επί 4») και στο πλαίσιο αυτό ξεκίνησε τις διαπραγματεύσεις με Λιβύη, Αίγυπτο και Αλβανία (Συμφωνία του 2009). Είχε κεντρικό ρόλο στον σχεδιασμό της ελληνικής εξωτερικής και ευρωπαϊκής πολιτικής και ειδικότερα στην προσέγγιση με Ρωσία, Γαλλία και Κίνα, στις σχέσεις με Τουρκία και ΗΠΑ, στην υλοποίηση των ευρωπαϊκών περιπολιών FRONTEX (αεροσκάφη, ελικόπτερα, σκάφη κλπ) κατά μήκος των ελληνο-τουρκικών θαλασσίων συνόρων, και στην συναφή προώθηση της Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής. Υπήρξε από τους πρωτεργάτες στην ΕΕ για την καθιέρωση ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής της Ένωσης, με ιδιαίτερη σημασία για την χώρα μας. Στο πλαίσιο αυτό προώθησε και την ειδική μέριμνα για τα νησιά (Υπουργικές Συναντήσεις της ΕΕ για την νησιωτική πολιτική-Ρόδος 2008, Κως 2009).
Σχεδίασε, επίσης, και εγκαινίασε την «Ομάδα της Ελιάς» (άτυπες συναντήσεις συντονισμού των Υπουργών των 12 Μεσογειακών κρατών της ΕΕ). Συνίδρυσε την «Ομάδα των 18» Κρατών στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για τον Προϋπολογισμό της ΕΕ 2007-2013 που στέφθηκε από εξαιρετικά αποτελέσματα για την Ελλάδα (ΕΣΠΑ). Συμμετείχε, επίσης, ενεργά σε περισσότερα από 20 ειδικά υπουργικά Συμβούλια Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και στις διαπραγματεύσεις Συμφωνιών Ένταξης και Συμφωνιών Σταθεροποίησης και Σύνδεσης της ΕΕ με τις βαλκανικές χώρες. Τέλος, είχε ενεργό ρόλο στις σχέσεις Ελλάδας/ΕΕ-Τουρκίας και τις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στην επιβολή όρων και προαπαιτούμενων εξωτερικής πολιτικής στην ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας.
Μετά τις εκλογές του 2009 αποχώρησε από την πολιτική σκηνή διατηρώντας μόνο την ιδιότητα του συνεργάτη του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Βίλφριντ Μάρτενς, καθώς και του μέλους του ΔΣ του Κέντρου Μελετών του ΕΛΚ.
Τιμητικές Διακρίσεις
Ο Γιάννης Βαληνάκης συμμετείχε σε πολλές διεθνείς και ελληνικές επιτροπές και έλαβε πολλές τιμητικές διακρίσεις, διεθνή παράσημα και μετάλλια.
Συγγραφικό έργο
Ανάμεσα στα βιβλία του ξεχωρίζουν οι παρακάτω μονογραφίες και μελέτες:
1.Έξοδος από την κρίση: εφαρμόσιμες εναλλακτικές προτάσεις, Αθήνα: Εκδ. Παπαζήση, 2014 (με Π. Καζάκο και Ν. Μαραβέγια)
2.Greece’s European Policy Making, London: London School of Economics, European Institute 2012
3.Ελληνική Εξωτερική και Ευρωπαϊκή Πολιτική 1990-2010, Αθήνα: Εκδ. Σιδέρης, 2010 (επιμ.)
4.Εισαγωγή στην Ελληνική Εξωτερική Πολιτική, Eκδ. Σιδέρης, 2004 (α’ έκδοση: Παρατηρητής 1989)
5.Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγική στην Πυρηνική Εποχή, Θεσσαλονίκη: Εκδ. Παρατηρητής, 2001 (με Κ. Μπότσιου)
6.The Black Sea Region: Challenges and Opportunities for Europe, Paris: Western European Union, Institute for Security Studies, 1999
7.La Région de la Mer Noire: Défis et opportunités pour l’Europe, Paris : Union de l’Europe Occidentale, Institut d’ Etudes de Sécurité, 1999 (γαλλική μετάφραση)
8.Averting Conflict in Cyprus through Accession to the EU, Brussels- Ebenhausen: Stiftung Wissenschaft und Politik (SWP) – Conflict Prevention Network (CPN), 1999
9.Με όραμα και πρόγραμμα: Εξωτερική πολιτική για μια Ελλάδα με αυτοπεποίθηση, Θεσ/νικη: Εκδ. Παρατηρητής, 1998
10.Επετηρίδα Αμυντικής και Εξωτερικής Πολιτικής 1997, Αθήνα-Θεσσαλονίκη: ΕΛΙΑΜΕΠ-Εκδ. Παρατηρητής (επιμέλεια ετήσιας έκδοσης από το 1992 έως το 1997)
11.Το Ζήτημα των Σκοπίων: Απόπειρες για Αναγνώριση και η Ελληνική Στάση, Αθήνα: ΕΛΙΑΜΕΠ – Εκδ. Ι. Σιδέρη, 1996 (2η έκδοση) (επιμ. με Σωτήρη Ντάλη)
12.The Black Sea Economic Cooperation, Athens: ELIAMEP, 1996 (με S. Karaganov)
13.Defence Strategy in A World in Transition, Athens, ELIAMEP, Defence Studies, 1995
14.Greece’s Security Policy in the Post- Cold War Era, Ebenhausen: Wissenschaft und Politic, Forschungsinstitut fur Internationale Politic und Sicherheit, 1994
15.Οι σχέσεις της Σοβ. Ένωσης με την Ελλάδα και Τουρκία, 1974-1990, Αθήνα: ΕΛΙΑΜΕΠ, Ειδικές Μελέτες, 1993
16.Greece and the CFE (Conventional Forces in Europe) Negotiations, Ebenhausen: Stiftung Wissenschaft und Politik, 1992
17.Greece’s Balkan Policy and the ‘‘Macedonian Issue’’, Ebenhausen, 1992
18.Η ανάπτυξη βαλκανικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και η Ελλάδα: το πολιτικό πλαίσιο, Αθήνα: Ελληνικό Κέντρο Ευρωπαϊκών Μελετών, 1992
19.Οι Διαπραγματεύσεις CFE και η Ελλάδα, Αθήνα: ΕΛΙΑΜΕΠ 1992 (επιμ. με Θεόδωρο Κουλουμπή)
20.Η Ευρωπαϊκή Πολιτική και Αμυντική Συνεργασία: Η νέα ευρωπαϊκή ‘‘αρχιτεκτονική’’ και η Ελλάδα, Αθήνα: Εκδ. Παπαζήση, 1991
21.Εισαγωγή στην πυρηνική στρατηγική, Θεσ/νικη: Εκδ. Παρατηρητής, 1991
22.Η Ελλάδα στις Διεθνείς Σχέσεις 1990-91, Αθήνα: ΕΛΙΑΜΕΠ, 1991 (επιμ.)
23.Η αμυντική πολιτική των Βαλκανικών κρατών, Αθήνα: Παπαζήσης, 1991 (επιμ. με Θ. Βερέμη)
24.Θέματα Διεθνών Σχέσεων, Θεσ/κη: Εκδ. Παρατηρητής, 1990
25.Η σημερινή Γιουγκοσλαβία – Προβλήματα – Προοπτικές, Αθήνα: ΕΛΙΑΜΕΠ, 1990 (επιμ. με Θ. Βερέμη)
26.Εισαγωγή στην Ελληνική Εξωτερική Πολιτική, 1974-1989, Θεσ/κη: Εκδ. Παρατηρητής, 1989
27.U.S. Bases in the Mediterranean: the cases of Greece and Spain, Athens: ELIAMEP, 1989 (ed. with T. Veremis)
28.Κυπριακή Άμυνα, τομ. Α’, Αθήνα-Λευκωσία: ΚΥΜΕΜ, 1989 (επιμ. με Ν. Κουτσού)
29.The Southeast European Yearbook 1988, Athens: ELIAMEP, 1989 (ed. with T. Veremis)
30.Η ασφάλεια της Ευρώπης και η Ελλάδα, Αθήνα: ΙΠΟΜΕ, 1988
31.Εισαγωγή στις διεθνείς διαπραγματεύσεις, Θεσ/κη: Εκδ. Παρατηρητής, 1988
32.Εθνική άμυνα και εξωτερική πολιτική, 1974-1987, Η Ελλάδα στο σύστημα Ανατολής - Δύσης, Θεσ/νικη: Εκδ. Παρατηρητής, 1988
33.Οι επιπτώσεις του πολέμου Ιράν - Ιράκ στη Μ. Ανατολή και στην Μεσόγειο, Αθήνα: ΕΛΙΑΜΕΠ, Πρακτικά Συνεδρίου, 1988 (επιμ. με Θ. Βερέμη)
34.Εισαγωγή στην ιστορία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, 1949-1974, Θεσ/νικη: Εκδ. Παρατηρητής, 1987
35.Ελληνικά Προβλήματα στον αέρα από διπλωματική, στρατιωτική, τεχνική και νομική σκοπιά, Αθήνα: ΕΛΙΑΜΕΠ, Πρακτικά Συνεδρίου, 1987 (επιμ. με Θ. Βερέμη)
36.Ελληνικά αμυντικά προβλήματα, Αθήνα: Εκδ. Παπαζήσης, Ελληνικό Ινστιτούτο Διεθνών και Στρατηγικών Ερευνών, 1986 (επιμ. με Θ. Βερέμη)
37.Από τη Λωζάνη (1929) ως το Παρίσι (1947) – Η ισχύς και το κύρος των Συνθηκών, Αθήνα: ΕΛΙΑΜΕΠ, Πρακτικά Συνεδρίου, 1986 (επιμ. με Π. Κίτσο)
38.Ελληνο-τουρκικές σχέσεις, Αθήνα: ΕΛΙΑΜΕΠ, Πρακτικά Συνεδρίου, 1986 (επιμ. με Θ. Βερέμη)
39.Πυρηνική στρατηγική και ευρωπαϊκή ασφάλεια, Αθήνα, 1984
40.European Security: A survey of National Perceptions and Policies, New York: Institute for East – West Security Studies, vol. I, The Balkan Countries, 1984
41.Ο έλεγχος των εξοπλισμών και οι διαπραγματεύσεις SALT, Αθήνα: Ναυτική Σχολή Πολέμου, 1982
42.Τα ευρωστρατηγικά όπλα, Αθήνα: Ναυτική Σχολή Πολέμου, 1982
43.Η στρατηγική αξία του περσικού Κόλπου και τα συμφέροντα των Υπερδυνάμεων, Αθήνα: Ναυτική Σχολή Πολέμου, 1982
44.La stratégie de la Grèce en vue de l’adhésion à la CEE, 1974-1981, Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Παρίσι – 1, (Pantheon-Sorbonne), 1981
45.La Grèce dans la Communauté Européenne: repercussions sur la politique grecque de securité, Διατριβή DEA en Politique de Defence, Universite de Paris – 1, 1980
46.La politique soviétique à l’égard de la Turquie, 1964-1979, Διατριβή DEA en Politique Internationale, Universite de Paris – 1, 1979
47.Die Tatigkeit der Vereinten Nationen auf dem Gebiet der Dekolonisierung – am Beispiel Zyperns und des Konflikts am Horn von Afrika, Ινστιτούτο Μαξ Πλάνκ Δημοσίου Διεθνούς και Αλλοδαπού Δικαίου του Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης, 1978
48.Internationale Beziehungen in Sudasien, Ινστιτούτο Νότιας Ασίας του Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης, 1978
Δημοσίευσε επίσης δεκάδες επιστημονικά άρθρα και μελέτες στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε τέσσερις ξένες γλώσσες (αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά). Συμμετείχε, επίσης, σε δεκάδες διεθνή συνέδρια, επιστημονικές συναντήσεις και ημερίδες ως ομιλητής ή με ανακοινώσεις.
Ξένες γλώσσες
Μιλάει άριστα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά και χειρίζεται την ισπανική, ιταλική και ρωσική γλώσσα.
Εξωτερικές συνδέσεις
Επίσημο site του Ιωάννη Βαληνάκη
Συνθέσεις των Κυβερνήσεων 2004-2007 & 2007-2009
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
