Ιωάννης Ηλιόπουλος

Ο Ιωάννης Ηλιόπουλος είναι διακεκριμένος σύγχρονος Έλληνας θεωρητικός φυσικός στοιχειωδών σωματιδίων του οποίου το επιστημονικό έργο έχει συμβάλει αποφασιστικά στην εξέλιξη της έρευνας κι έχει τύχει παγκοσμίου αποδοχής.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Ιωάννης Ηλιόπουλος γεννήθηκε το 1940 στην Καλαμάτα. Ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές του σπουδές στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Ε.Μ.Π.) το 1962, και έλαβε δίπλωμα Μηχανολόγου-Ηλεκτρολόγου. Συνέχισε τις σπουδές του στο Τμήμα Θεωρητικής Φυσικής του Πανεπιστημίου του Παρισιού, όπου έλαβε το 1963 το D.E.A., το 1965 το Doctorat 3e Cycle, και το 1968 το Doctorat d'État. Το 1964 έως το 1966 κατείχε τον τίτλο του Επιμελητή Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού. Το 1966 έως το 1968 υπήρξε υπότροφος στο CERN στη Γενεύη. Το 1969 έως το 1971 διατέλεσε Research Associate στο Πανεπιστήμιο του Harvard. Από το 1971 εργάζεται στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών της Γαλλίας (CNRS) αρχικά ως ερευνητής και από το 1978 ως Διευθυντής Ερευνών στο εργαστήριο θεωρητικής φυσικής της École Normale Supérieure στο Παρίσι, όπου διατέλεσε και Διευθυντής κατά τα έτη 1991-1995 και 1998-2002.

Ερευνητκό έργο

Ο Ιωάννης Ηλιόπουλος είναι διακεκριμένος και διεθνώς αναγνωρισμένος επιστήμονας στον κλάδο της Θεωρητικής Φυσικής και της Φυσικής των Στοιχειωδών Σωματιδίων. Μια συμβολή στον κλάδο αυτό σχετίζεται με τον αριθμό και τις ιδιότητες των κουάρκ. Την δεκαετία του 1960 πιστεύαμε πως υπήρχαν στον κόσμο τρία είδη κουάρκ. Το 1969, ο Ηλιόπουλος, σε συνεργασία με τους S. L. Glashow και L. Maiani, προέβλεψαν θεωρητικά την ύπαρξη ενός τετάρτου είδους, (σήμερα ξέρουμε πως τελικά υπάρχουν έξι). Το 1971, σε συνεργασία με τους Cl. Bouchiat και Ph. Meyer, απέδειξε ότι μια θεωρία με τέσσερα (η έξι) κουάρκ είναι μαθηματικά συνεπής. Αυτή η πρόβλεψη επιβεβαιώθηκε πειραματικά το 1974 με την ανακάλυψη μιας πληθώρας νέων σωματιδίων στην σύσταση των οποίων υπεισέρχεται το καινούργιο κουάρκ. Η ανακάλυψη αυτή είχε πολλαπλές συνέπειες: πρώτα απ' όλα, έλυσε μερικά προβλήματα που σχετίζονταν με τις διασπάσεις ορισμένων ασταθών σωματιδίων. Αλλά, πιό σημαντικά, άνοιξε τον δρόμο για την διατύπωση μιας ενοποιημένης θεωρίας που φιλοδοξεί να περιγράψει όλες τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα στοιχειώδη σωμάτια. Η τελική μορφή αυτής της θεωρίας δεν έχει ακόμα βρεθεί. Πρόκειται για ένα μακροχρόνιο πρόγραμμα που φαίνεται να απαιτεί την εισαγωγή καινούργιων ιδεών στη φυσική, αλλά συγχρόνως, και την διατύπωση νέων εννοιών στα μαθηματικά. Το 1974 μελέτησε τις ιδιότητες ενός νέου είδους συμμετρίας, που φαίνεται να είναι ένας απαραίτητος σταθμός στο δρόμο για την ενοποιημένη θεωρία.

Τα τελευταία χρόνια, συχνά σε συνεργασία με τους Ι. Αντωνιάδη, θ. Τομαρά και Ε. Φλωράτο, ασχολείται με τα προβλήματα που συναντάμε στην πρoσπάθεια να συνδυάσουμε τις δύο μεγάλες ανακαλύψεις των αρχών του περασμένου αιώνα, την κβαντική θεωρία και την θεωρία της βαρύτητας. Ο δρόμος για μια ενοποιημένη θεωρία που να περιγράψει όλα τα φαινόμενα στη Φύση θα είναι κατ' ανάγκην μακρής. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε μπροστά σ' ένα δύσκολο σταυροδρόμι. Χρειαζόμαστε καινούργια πειραματικά αποτελέσματα για να μας δείξουν την σωστή κατεύθυνση. Σ' αυτό το σημείο η συμβολή του μεγάλου επιταχυντή (LHC) στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Πυρηνικών Ερευνών (CERN) στη Γενεύη αναμένεται να είναι αποφασιστική. Οι ανακαλύψεις των τελευταίων ετών έχουν ήδη προκαλέσει μια επανάσταση στον τρόπο που σκεφτόμαστε και μας έχουν οδηγήσει σε μια βαθιά αναθεώρηση της εικόνας που έχουμε μέσα μας για τον Φυσικό Κόσμο. Το πιο ριζοσπαστικό συστατικό της καινούργιας εικόνας είναι η συνειδητοποίηση του θεμελειώδους ρόλου της Γεωμετρίας στους Φυσικούς Νόμους. Αυτή η γεωμετρικοποίηση της φυσικής είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της σύγχρονης θεωρητικής φυσικής και μας φέρνει πιο κοντά στους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους. Η ενοποίηση των Νόμων της Φύσης είναι ένα αρχαίο όνειρο της ανθρωπότητας. Σήμερα ίσως να περάσαμε από το όνειρο στην προσδοκία.

Τιμητικές διακρίσεις

Κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, ο Ηλιόπουλος έχει λάβει πολλές διεθνείς διακρίσεις:

1978 Βραβείο Paul Langevin της Société Française de Physique.
1979 Μετάλλιο Matteucci της Accademia Nazionale dei XL.
1984 Μεγάλο Βραβείο Ricard της Société Française de Physique.
1986 Sakurai Prize της American Physical Society.
2002 Αριστείο Μποδοσάκη.
2007 Μετάλλιο Dirac, του Abdus Salam International Centre for Theoretical Physics (Trieste).

Έχει επίσης ανακηρυχθεί μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών (2002), και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (1980), καθώς και Επίτιμος Διδάκτωρ του Université de la Méditerranée στο Aix-Marseille το 1996 και των Πανεπιστημίων Κρήτης και Ιωαννίνων το 2002.
Πηγές
Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[1] Science World.
[2] Βιογραφικό.
[3] CERN Courier.
[4] Αφιέρωμα, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 2002.
[5] Ίδρυμα Μποδοσάκη, Ηλιόπουλος, 2002.
[6] Συνέντευξη στον Γιώργο Κιούση (Ελευθεροτυπία), 2002.
[7] Το νέο ΕΣΕΤ, 2010.

Έλληνες

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License