Διοκλής ο Καρύστιος

.

Ο Διοκλής ο Καρύστιος (375 – 295 π.Χ.), ήταν αρχαίος Έλληνας ιατρός από την Κάρυστο της Εύβοιας και υπήρξε ένας από τους διασημότερους ιατρούς της αρχαιότητας . Γεννήθηκε το 375 π.Χ., λίγο πριν τον θάνατο του Ιπποκράτη το 370 π.Χ., σε σχέση με τον οποίο ο Διοκλής χαρακτηρίζεται ως ο αμέσως γηραιότερος και διασημότερος κατά τα γραπτά του Πλίνιου του Πρεσβύτερου.[1] Ασχολήθηκε επίσης με την βοτανολογία, μετεωρολογία, και είναι πιθανό πως είναι ο πρώτος που έκανε την χρήση του όρου ανατομία.[2][3]

Βιογραφικό

Έζησε και εργάστηκε στην Αθήνα, και είναι πιθανό να σπούδασε στο Λύκειο υπό τον Αριστοτέλη, αν και κάτι τέτοιο έχει αμφισβητηθεί σε νεώτερες μελέτες.[4][5] Η ιατρική πραγματεία που έγραψε στην Αττική διάλεκτο πιθανώς να ήταν η πρώτη στη διάλεκτο αυτή, σε αντίθεση με την καθιερωμένη Ιωνική για τις ιατρικές μελέτες.[6] Στο έργο του επικεντρώθηκε κυρίως στην πρακτική ιατρική, ιδιαίτερα σε ότι αφορά την δίαιτα και την διατροφή, και επίσης έγραψε την πρώτη οργανωμένη μελέτη σχετικά με την ανατομία των ζώων. Τα συγράμματα του όπως το Ριζοτομικόν[7][8] σχετικά με τα βότανα και τις θεραπευτικές τους ιδιότητες αποτέλεσαν το κύριο σύγραμμα φαρμακευτικής για σχεδόν τέσσερις αιώνες, όταν το έργο του Διοσκουρίδη το αντικατέστησε. Σώζεται επίσης και η αρχαιοελληνική ονομασία για το καρότο το οποίο το ονομάζει ως σταφυλίνον,[9] καθώς και περιγραφές για τις θεραπευτικές ιδιότητες της ζειάς.

Σύμφωνα με τον Γαληνό, ο Διοκλής ήταν ο πρώτος που συνέταξε μελέτη σχετικά με την ανατομία, και έκανε χρήση του όρου ανατομία για να περιγράψει την δραστηριότητα αυτή.[2] Άνηκε πιθανώς στην ιατρική σχολή των Δογματικών, και έγραψε αρκετά ιατρικά έργα, από τα οποία διασώζονται 20 τίτλοι και 234 αποσπάσματα από τα κείμενα, τα οποία έχουν διασωθεί στα αρχαία ελληνικά, λατινικά, και αραβικά,[4] και διατηρήθηκαν από τους Γαληνό, Καέλιο Αυρηλιανό (Caelius Aurelianus) ο οποίος υπήρξε ιδιαίτερα κριτικός προς τον Διοκλή, Ορειβάσιο, Αθήναιο, και άλλους αρχαίους συγγραφείς.[10]

Διασώζεται ένα γράμμα με το όνομα του το οποίο απευθύνεται σε κάποιον βασιλιά Αντίγονο, και έχει τον τίτλο Ἐπιστολὴ Προφυλακτική,[11] η οποία διασώθηκε μέσω του Παύλου του Αιγινίτη στο τέλος του πρώτου βιβλίου του δικού ιατρικού συγγράματος, και το οποίο αν είναι αυθεντικό πιθανός απευθύνεται στον Αντίγονο Β´ Γονατά, βασιλιά της Μακεδονίας ο οποίος πέθανε το 239 π.Χ. στην ηλικία των 80 ετών έχοντας βασιλέψει για 44 έτη. Το γράμμα έχει παρόμοια θεματολογία με πολλά άλλα γράμματα που αποδίδονται στον Ιπποκράτη, και αναφέρει διάφορες οδηγίες διατροφής για διαφορετικές περιόδους του έτους. Ο Αθήναιος αναφέρει και ένα έργο με τον τίτλο Υγιεινά ο οποίος όμως δεν διασώζεται.[12]

Θεωρούνταν πως ο Διοκλής ήταν ο πρώτος που εξήγησε τη διαφορά ανάμεσα στις φλέβες και τις αρτηρίες, ωστόσο η γνώμη αυτή φαίνεται να έχει αναθεωρηθεί.[13]

Ο Διοκλής επέμενε πως η καλή υγεία απαιτεί μια κατανόηση της φύσεως του σύμπαντος και της σχέσης του με τον άνθρωπο, και τόνιζε πως τα νεύρα είναι τα κέντρα των αισθήσεων και η ενασχόληση με αυτά σχετίζεται άμεσα με την παθολογία των ασθενειών.[14]

Είναι γνωστός επίσης στις λατινικές μεταφράσεις και ως Diocles Medicus (Ντιοκλής Μέντικους, Διοκλής ο ιατρός).[15][16]
Εφευρέσεις

Ο Διοκλής είχε εφεύρει ένα χειρουργικό εργαλείο το οποίο χρησιμοποιούνταν για την αφαίρεση βελών τα οποία είχαν εισχωρήσει στο σώμα, και έγινε γνωστό με την ονομασία κυαθίσκος τοῦ Διοκλέους (κουτάλι του Διοκλή).[17] Το εργαλείο αυτό αναφέρεται πως είχε χρησιμοποιηθεί και για την αφαίρεση του βέλους από το μάτι του Φίλιππου Β´ της Μακεδονίας.[18]

Άλλη εφεύρεση του αποτελεί και ένα είδος επίδεσμου ο οποίος πήρε το όνομα του.[19]
Έργα

Οι τίτλοι των έργων που αποδίδονται στον Διοκλή είναι οι παρακάτω:[5]

Ανατομικόν ή ανατομαί
Αρχίδαμος
Επιστολή προφυλακτική προς Αντίγονο
Οψαρτυτικά
Πάθος, Αιτία, Θεραπεία
Περί αφροδισίων
Περί γυναικείων
Περί εκκενώσεων
Περί επιδέσμων
Περί θανασίμων φαρμάκων
Περί θεραπειών
Περί καταρρών
Περί λαχάνων
Περί πέψεως
Περί πυρετών
Περί των έξωθεν θεραπειών
Περί των κατ'ιατρείων
Προγνωστικόν
Ριζοτομικόν
Υγειινά προς Πλείσταρχον

Παραπομπές

(Αγγλικά) Πλίνιος ο Πρεσβύτερος - Φυσική Ιστορία, 26.6 - perseus.tufts.edu
(Αγγλικά) Diocles, Biographical Encyclopedia of Science and Technology, Isaac Asimov, 2nd revised edition, Doubleday, 1982, σελ. 22
«Συνοπτική ιστορία της εμβρυολογίας - ΕΥΓΟΝΙΑ».
(Αγγλικά) «Diocles of Carystus - Complete Dictionary of Scientific Biography».
(Αγγλικά) «Philip J. Eijk, Diocles of Carystus: A Collection of the Fragments With Translation and Commentary, Volume 2, Brill 2000, xxxiii».
(Αγγλικά) Diocles - Encyclopaedia Britannica
«Ιστορία των βοτάνων και θεραπεία - BioAthens».
«Θεραπευτικά βότανα - Τετρακτύς».
«Αδαμάντιος Κοραής, Άτακτα, Τόμος 6, εκ της τυπογραφίας Κ. Εβεράρτου, 1835, σελ. 342».
Γαληνός, Περί τροφών δυνάμεως, i. 1
«Διοκλής, Καρύστιος - Λεξικόν ιστορικομυθικόν και γεωγραφικόν, Δανιήλ Δημήτριος Μαγνής, εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φ. Ανδρεόλα, 1834, σελ. 103».
«Γρηγόριος Καλλιρόης, Παραγγελίαι περί υγείας και μακροβιότητος, Τυπογραφείο Νικολάου Γλυκή, Βενετία, 1829».
(Αγγλικά) «Diocles - A dictionary of Greek and Roman biography and mythology».
(Αγγλικά) Marcus Bach. (1968). The Chiropractic Story. DeVors&Co., inc., Los Angeles, California. USA
(Λατινικά) «Index in Joannis Alberti Fabricii Bibliothecae graecae editionem Gottl. Christoph. Harlesii - Gottlieb Christoph Harles, impensis C. Cnobloch, 1838».
(Αγγλικά) «Celsus, De Medicina, 4.20 (αγγλική μετάφραση από λατινικά)».
(Αγγλικά) Celsus, De Medicina, 7.5 (αγγλική μετάφραση από λατινικά) - perseus.tufts.edu
«Βασίλειος Χ. Γολεμάτης, Από τα Ξόρκια και την Ονειροθεραπεία στο Νυστέρι του Χειρουργού, Εκδόσεις CMYK, σελ. 161 - Το Βήμα».

(Αγγλικά) Diocles - Oxford Index

Πηγές

(Αγγλικά) Smith, William (editor). Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, "Diocles Carystius", Boston, (1867).
(Αγγλικά) «Diocles of Carystus». Complete Dictionary of Scientific Biography, 2008.
(Αγγλικά) van der Eijk, Philip J. (2000). Diocles of Carystus : a collection of the fragments with translation and commentary. Leiden: Brill. ISBN 90-04-10265-5.

Σχετική βιβλιογραφία
Ξενόγλωσση

(Αγγλικά) Jaeger, Werner (1948). Aristotle: Fundamentals of the History of His Development (2nd έκδοση). Oxford: Oxford University Press.
(Γερμανικά) Jaeger, Werner (1938). Diokles von Karystos. Berlin: W. de Gruyter & Co.
(Αγγλικά) Jaeger, Werner (1945). Paideia: The Ideals of Greek Culture: The Conflict of Cultural Ideals in the Age of Plato. Gilbert Highet, trans. (2nd έκδοση). New York: Oxford University Press.
(Αγγλικά) Phillips, E. D. (1973). Greek medicine. London: Thames & Hudson. ISBN 0-500-40021-0.
(Αγγλικά) Sigerist, Henry (1961). A History of Medicine: Early Greek, Hindu, and Persian Medicine. 2. New York: Oxford University Press.
(Αγγλικά) von Staden, Heinrich (1992). «Jaeger's 'Skandalon der historischen Vernunft': Diocles, Aristotle, and Theophrastus». Στο: Calder III, William M. Werner Jaeger reconsidered. Atlanta: Scholars Press.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

(Αγγλικά) Φωτογραφικό υλικό για τον κυαθίσκο του Διοκλέους - mlahanas.de
Αφιέρωμα στην αρχαία ελληνική ιατρική - Έκθεση Ίασις, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

---

Διοκλής ο Αλεξανδρεύς
Διοκλής ο Γραμματικός
Διοκλής ο Καρύστιος
Διοκλής ο Καρύστιος (ποιητής)
Διοκλής ο Κνίδιος
Διοκλής ο Κορίνθιος
Διοκλής ο Μάγνης
Διοκλής ο Μελιτεύς
Διοκλής ο Πεπαρήθιος
Διοκλής ο Ρόδιος
Διοκλής ο Φλιάσιος