Ο Δικαίος Β. Βαγιακάκος (1917 - 9 Μαρτίου 2016) ήταν Έλληνας γλωσσολόγος, με πλούσιο ερευνητικό, συγγραφικό και κοινωνικό έργο.
Πρώτα χρόνια - Σπουδές
Ο Δικαίος Βαγιακάκος γεννήθηκε το 1917 στο χωριό Κοίτα Λακωνίας. Έπειτα από τις εγκύκλιες σπουδές του στην Κοίτα και στην Αρεόπολη εισήχθη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία πήρε το πτυχίο του το 1937. Το 1938-39 υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στο 9ο Σύνταγμα Καλαμάτας. Στις 28 Οκτωβρίου 1940 επιστρατεύτηκε και υπηρέτησε στην πρώτη γραμμή μέχρι την κατάρρευση του μετώπου, τον Απρίλιο του 1941. Επί του πεδίου της μάχης τιμήθηκε με τον Πολεμικό Σταυρό Γ΄ Τάξεως. Στη συνέχεια υπηρέτησε σε ιδιωτικά σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης. Παράλληλα δραστηριοποιήθηκε στον Συνεταιρισμό Αδιορίστων Καθηγητών, ως πρόεδρος του οποίου διοργάνωσε συσσίτια για άνεργους καθηγητές.
Η κλίση του Βαγιακάκου προς τη γλωσσολογία εκδηλώθηκε από τα μαθητικά του χρόνια, στο Γυμνάσιο Αρεόπολης και αποκρυσταλλώθηκε την περίοδο των πανεπιστημιακών σπουδών του. Στράφηκε στη μελέτη των νεοελληνικών διαλέκτων και στη συλλογή γλωσσικού και λαογραφικού υλικού. Επίσης, στη μελέτη των ονομάτων και των τοπωνυμίων. Επιπλέον, ενδιαφέρθηκε για τη μελέτη της τοπικής ιστορίας της ιδιαίτερής του πατρίδας, της Μάνης.
Το 1944 εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα: "Συνίζησις και επένθεσις εν τω γλωσσικώ ιδιώματι της Μέσα Μάνης" και το επόμενο έτος διορίστηκε συντάκτης στο Ιστορικό Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών. Τη διετία 1951-53 πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Γαλλία, στη Σορβόνη. Το 1955 έγινε διευθύνων του Λεξικού και από το 1967 ως το 1980 που συνταξιοδοτήθηκε υπηρέτησε ως Διευθυντής.
Στο Ιστορικό Λεξικό
Κατά την 35ετή υπηρεσία του (1945-80) στο Κέντρο Συντάξεως του Λεξικού ο Βαγιακάκος πραγματοποίησε δεκάδες επιστημονικές αποστολές συλλογής γλωσσικού υλικού σε Λακωνία, Ήπειρο, Κέρκυρα, Κορσική και Κύπρο. Καρπός των αποστολών αυτών υπήρξαν 17 χειρόγραφα αποτελούμενα από χιλιάδες σελίδες, που υπάρχουν στο Κέντρο. Επίσης, συνέλεξε ιδιωτικώς άφθονο γλωσσικό και λαογραφικό υλικό από όλα τα χωριά της Μάνης.
Συμμετείχε στη σύνταξη τριών συντακτικών σειρών του Δ΄ τόμου (1953) και του πρώτου τεύχους του Ε΄ τόμου. Ως Διευθυντής οργάνωσε αποστολές σε περιοχές του ελληνικού χώρου που υπήρχαν ελλειπή στοιχεία και κυρίως συνέταξε πλήρες ερωτηματολόγιο συλλογής γλωσσικού υλικού, το οποίο να καλύπτει όλες τις εκδηλώσεις του βίου και αποτελεί ως σήμερα υποδειγματικό οδηγό για τους συλλογείς. Επίσης, κατάρτισε αναλυτικούς πίνακες των δελτίων του Κέντρου ανά περιοχή, προώθησε τη σύνταξη του Γλωσσικού Άτλαντος της Ελλάδος, οργάνωσε τη μικροφωτογράφηση των χειρογράφων του Κέντρου και προγραμμάτισε τη σύσταση Ονοματολογικού Αρχείου.
Στον εκδοτικό τομέα συνέχισε τη έκδοση των τόμων του Λεξικού και του Λεξικογραφικού Δελτίου. Επίσης, προχώρησε στην επανέκδοση πολλών έργων του μεγάλου γλωσσολόγου Γ. Χατζιδάκι.
Επιστημονικές Αποστολές
1969: Κύπρος. Θέμα: Επισήμανση των φωνητικών φαινομένων της κυπριακής διαλέκτου.
1972: Λονδίνο. Μέλος της τριμελούς Επιτροπής Τοπωνυμίων στη Β΄ σύνοδο του Ο.Η.Ε. με θέμα την τυποποίηση της γραφής των γεωγραφικών ονομάτων και την ονοματοθέτηση των εξωγήινων αντικειμένων (πλανητών, δορυφόρων, τοποθεσιών σε ουράνια σώματα κλπ).
1973: Νέα Υόρκη. Επιτροπή Τοπωνυμίων του Ο.Η.Ε..
1975: Νέα Υόρκη. Επιτροπή Τοπωνυμίων του Ο.Η.Ε..
1977: Αθήνα. Επιτροπή Τοπωνυμίων του Ο.Η.Ε..
1980: Παρίσι. Επιτροπή Τοπωνυμίων του Ο.Η.Ε..
1981: Νέα Υόρκη. Επιτροπή Τοπωνυμίων του Ο.Η.Ε..
Επί των ημερών του στις επιτροπές αυτές καθιερώθηκε η γράμμα προς γράμμα μεταγραφή του ελληνικού αλφαβήτου στο λατινικό, ώστε να εξασφαλίζεται η ιστορική ορθογραφία της ελληνικής γλώσσας.
1969-81: Μέλος του Συμβουλίου Τοπωνυμίων του Υπουργείου Εσωτερικών. Συνέβαλε στη σύνταξη σχετικού λεξικού τοπωνυμίων της Χαρτογραφικής Υπηρεσίας του Στρατού και της Υδρογραφικής Υπηρεσίας.
Συνέδρια - Επιστημονικές Εταιρείες
Ο Δικαίος Βαγιακάκος είχε συμμετάσχει σε περισσότερα από 35 Διεθνή Επιστημονικά Συνέδρια. Από το 1958, που μετείχε στο VI Διεθνές Συνέδριο Ονοματολογίας στο Μόναχο, και αργότερα είχε λάβει μέρος σε συνέδρια σε όλη την Ευρώπη: Άμστερνταμ, Λονδίνο, Σόφια, Βουκουρέστι, Λευκωσία, Βιέννη, Μάλαγα, Βενετία, Βέρνη, Βελιγράδι κ.α.
Επίσης, έχει λάβει μέρος σε είκοσι ακόμα τοπικά συνέδρια σε όλη την Ελλάδα από το 1964 κ.ε., στα περισσότερα από τα οποία υπήρξε μέλος της οργανωτικής επιτροπής.
Ο Βαγιακάκος ήταν μέλος σε πάνω από 30 επιστημονικές εταιρείες όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Σε αρκετές διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. και της επιτροπής εκδόσεως των επετηρίδων τους. Ενδεικτικά αναφέρονται οι ακόλουθες:
Ελληνικές:
Επιστημονική Εταιρεία από το 1940: στο Δ.Σ. και υπεύθυνος του περιοδικού "Αθηνά".
Γλωσσική Εταιρεία: στο Δ.Σ.
Αρχαιολογική Εταιρεία.
Φιλολογικός Σύλλογος "Παρνασσός".
Εταιρεία Βυζαντινών Σπουδών: στο Δ.Σ.
Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος: στο Δ.Σ.
Εταιρεία Ιστορικών Σπουδών του Νεώτερου Ελληνισμού: στο Δ.Σ.
Ελληνική Ιστορική Εταιρεία.
Ελληνική Επιτροπή Σπουδών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης: στο Δ.Σ.
Εραλδική και Γενεαλογική Εταιρεία.
Εταιρεία Λακωνικών Σπουδών: Ιδρυτής, Γενικός Γραμματέας από την ίδρυσή της και στη συνέχεια Πρόεδρος ως σήμερα και Διευθυντής του περιοδικού "Λακωνικαί Σπουδαί".
Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών: στο Δ.Σ.
Εταιρεια Μελετών Ζακύνθου.
Βιβλιογραφική Εταιρεία της Ελλάδος: στο Δ.Σ.
Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων: στο Δ.Σ.
Ξένες
Comite International des Sciences Onomastiques Louvain (Βέλγιο).
Comite Hellenique des Etudes Byzantines.
Association de Recherches en Sciences Humaines-Domaine Corse.
"Λακωνικαί Σπουδαί"
Έργο ζωής του Δικαίου Βαγιακάκου αποτελεί η Εταιρεία Λακωνικών Σπουδών, την οποία είχε εμπνευστεί ήδη από το 1946 και κατάφερε να ιδρύσει το 1966 μαζί με άλλους επιφανείς Λάκωνες επιστήμονες. Εξαρχής υπήρξε Γενικός Γραμματέας της και στη συνέχεια από το 1996 ισόβιος Πρόεδρός της.
Καρπός της 40χρονης λειτουργίας της Εταιρείας είναι η επιστημονική επετηρίδα Λακωνικαί Σπουδαί, ένας τόμος 500 περίπου σελίδων που εκδίδεται ανελλιπώς από το 1972 μέχρι σήμερα. Ως το 2006 είχαν εκδοθεί 18 τόμοι.
Στους τόμους του περιοδικού, του οποίου Διευθυντής Σύνταξης είναι ο Βαγιακάκος από την πρώτη μέρα, έχουν δημοσιευτεί εκατοντάδες επιστημονικές μελέτες για τη Λακωνία -με την ευρεία έννοια που συμπεριλαμβάνει όλη τη Μάνη, δηλαδή και τη λεγόμενη Μεσσηνιακή- που αφορούν σε όλους τομείς: Ιστορία (αρχαία, μεσαιωνική, νεώτερη), Αρχαιολογία, Γλωσσολογία, Λαογραφία, Φιλολογία, Τέχνη, Δίκαιο, Φιλοσοφία, Γεωλογία, Ανθρωπολογία, Γεωγραφία, Οικονομία κλπ.
Παράλληλα έχουν εκδοθεί 15 παραρτήματα με αυτοτελείς μελέτες.
Συγγραφικό έργο
Το συγγραφικό έργο του Δικαίου Βαγιακάκου περιλαμβάνει πάνω από 500 δημοσιεύματα, τόσο σε αυτοτελή βιβλία όσο και σε δεκάδες επιστημονικά περιοδικά, λαϊκά περιοδικά, εφημερίδες κλπ. Από αυτά η πλειονότητα αφορά σε γλωσσικές μελέτες. Επίσης, στα έργα του περιλαμβάνονται δημοσιεύματα λαογραφικά, ιστορικά, βιογραφίες, βιβλιοκρισίες, άρθρα, ομιλίες κλπ.
Πηγή
Ελένης Μπελιά, "Δ.Β. Βαγιακάκου Βιογραφία - Εργογραφία", Λακωνικαί Σπουδαί, τ. Ι΄ (1990), σελ. 1-62.
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
