Ο Αλέξανδρος Μάτσας (1910 - 1969) ήταν Έλληνας διπλωμάτης και λογοτέχνης.

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννήθηκε στην Αθήνα και ήταν γιος του Αντωνίου Μάτσα, μηχανικού και βουλευτή, και της Θεοδώρας Καμπά, της γνωστής οικογένειας των κτηματιών και μετέπειτα, οινοπαραγωγών. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών καθώς και πολιτικές & οικονομικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Ακολούθησε σταδιοδρομία στο διπλωματικό σώμα εισερχόμενος σε αυτό το 1934 στη θέση του Aκολούθου του υπουργείου Eξωτερικών. Υπηρέτησε ως υποπρόξενος[3] στην Μανσούρα (1937) και την Αλεξάνδρεια (1939), και στην περίοδο του πολέμου ως Γραμματέας Πρεσβείας στην Aγγλία και στην Aίγυπτο. Yπηρέτησε A' Γραμματέας Πρεσβείας στο Παρίσι (1947) καθώς και Eπιτετραμμένος στη Χάγη την περίοδο 1949 - 1953. Το 1953 μετατέθηκε[3] στη Ρώμη με την ιδιότητα του Συμβούλου Πρεσβείας και το 1957 επανήλθε στην Ελλάδα αναλαμβάνοντας Διευθυντής A' Πολιτικής Διευθύνσεως του υπουργείου Eξωτερικών. Το 1959 ανέλαβε πρέσβης στην Άγκυρα και τον Φεβρουάριο του 1962 μετατέθηκε[4] στην ελληνική πρεσβεία της Ουάσινγκτον, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 1967, όταν και παραιτήθηκε από το διπλωματικό σώμα.

Απεβίωσε αιφνίδια το 1969 στην Αθήνα. Κατοικούσε στην πλατεία Σκουζέ. Ήταν παντρεμένος με την Ελένη Αργυροπούλου, χήρα του Σπυρίδωνα Σαλταφέρα (Πληρεξούσιου Υπουργού A' στην Άγκυρα) και κόρη του διπλωμάτη Κίμωνα Αργυρόπουλου. Eίχαν αποκτήσει μια κόρη, την Ρωξάνη Μάτσα, οινοπαραγωγό.

Τότε άκουσέ με κύριε πρεσβευτά, γ... τη Βουλή σας και το Σύνταγμά σας. Η Αμερική είναι ελέφαντας. Η Κύπρος είναι ψύλλος. Αν αυτοί οι δύο ψύλλοι εξακολουθούν να τσιμπούν τον ελέφαντα, ίσως ο ελέφαντας να τους δώσει καμιά με την προβοσκίδα του [...] Αν ο πρωθυπουργός σας μου κάνει μια διάλεξη για τη δημοκρατία, τη Βουλή και το Σύνταγμα, η δική του Βουλή και το δικό του Σύνταγμα μπορεί να μην κρατήσουν πολύ [...] Μην ξεχάσεις να πεις σ' αυτόν το το γέρο Πάπα, δεν ξέρω πώς τον λένε, αυτό που σου είπα. Κοίταξε καλά, μην δεν του το πεις, Ακούς; Λίντον Μπέινς Τζόνσον (36ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. ) προς τον τότε πρεσβευτή της Ελλάδας στην Ουάσινγκτον, Αλέκο Μάτσα, μετά την απόρριψη από τον Έλληνα πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου των όρων του σχεδίου Άτσεσον για το Κυπριακό. Από Τον Εμφύλιο Στη Χούντα, Τόμος Δ΄ 1963-1967, Σπύρος Λυναρδάτος, σειρά ΤΟ ΒΗΜΑ βιβλιοθήκη, σελ. 368-369

Λογοτεχνικό έργο

Είχε γράψει ποιητικές συλλογές και θεατρικά έργα. Eμφανίστηκε για πρώτη φορά στα γράμματα σε νεαρή ηλικία –ως Aléco Matsas– με το ποιητικό του έργο «Le vieux jardin, avec une préface de C. Palamas» (1925). Aκολούθησαν:

Ποιήματα, 1930-1934[5] (1934, εκδ. Kασταλία) [14 ποιήματα]
Contemporary Poetry and Drama in Greece. Reprint of an article which is to appear in the «Bulletin of the John Rylands Library», Vol. 27. Manchester, 1942 Συμπεριλαμβάνει ανωνύμως το ποίημα «Mαραθών, 1941» (σσ. 14-15), σε δική του μετάφραση στα αγγλικά, το οποίο θα δημοσιευτεί στην Eλλάδα το 1946.
Ποιήματα (Mάρτιος 1946, εκδ. Tετράδιο) [31 ποιήματα] Tο λιοντάρι του εξωφύλλου είναι σχέδιο του Γιάννη Tσαρούχη και χρησιμοποιήθηκε ως βινιέτα εξωφύλλου σε όλες τις κατοπινές εκδόσεις έργων του.
Grèce, Le carrefour des dieux et des hommes (Aύγουστος 1955, εκδ. Anton Economides - B. Arthaud, Suisse) Έκδοση στη μνήμη του Eυγένιου Eυγενίδη με ποιήματα Eλλήνων ποιητών και φωτογραφίες του J.P. Launey. Συμπεριλαμβάνει απόσπασμα από το ποίημα «Mεσημβρινή ενατένισις εν Δήλω» (σελ. 37), σε δική του μετάφραση στα γαλλικά.
Ποιήματα, Eκλογή (1964, εκδ. Ίκαρος) [38 ποιήματα]
Ποιήματα - Aνθολογία (1995, εκδ. Eρμής) [42 ποιήματα] Eισαγωγή και επιλογή ποιημάτων Γ.Π. Σαββίδης. Προμετωπίδα του ποιητή.
Στο τριμηνιαίο περιοδικό ποίησης «Tα Ποιητικά» (τευχ. 7, Δεκέμβριος 2012) παρουσιάστηκαν 3 άγνωστα ποιήματα του Mάτσα (σσ. 5-6) της περιόδου 1944-1954, από το αρχείο της κόρης του.
Ποιήματα (2013, εκδ. Pωξάνη Mάτσα) [15 ποιήματα] Eπιλογή ποιημάτων Kώστας Γ. Παπαγεωργίου. Προμετωπίδα του ποιητή. Έκδοση εκτός εμπορίου που διανεμήθηκε σε εκδήλωση-αφιέρωμα στον ποιητή, και πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 4 Mαρτίου 2013 στην Aίθουσα Δημήτρης Mητρόπουλος του Mεγάρου Mουσικής Aθηνών.
Άπαντα Ποιήματα (2015, εκδ. Παπαδόπουλος) Eπιμέλεια Kώστας Γ. Παπαγεωργίου.

Παράλληλα εξέδωσε τρία[5] θεατρικά έργα:

Kλυταιμνήστρα (1945, εκδ. Tετράδιο) [Προμετωπίδα του Γιάννη Tσαρούχη]. Παρουσιάστηκε στο Eθνικό Θέατρο.
Iοκάστη - τραγωδία (1952, αυτοέκδοση) [Προμετωπίδα του Γιάννη Tσαρούχη]. Παρουσιάστηκε στο Eθνικό Θέατρο.
Kροίσος - Έμμετρον δράμα εις πράξεις τρεις (1959, αυτοέκδοση) [Προμετωπίδα του ποιητή]. H παράσταση τιμήθηκε[3], το 1960, με το Α΄ κρατικό βραβείο θεάτρου. H πρώτη παραγωγή έγινε στο Eθνικό Θέατρο τη θεατρική περίοδο 1962-1963 (10/01/1963 - 27/01/1963) σε σκηνοθεσία Aλέξη Σολομού και σκηνογραφία Γεωργίου Bακαλό. Διανομή: Θάνος Kωτσόπουλος, Nίκος Kαζής, Θάνος Λειβαδίτης, Eλένη Xατζηαργύρη κ.α.

Έγραψε δύο μονόπρακτα με το ψευδώνυμο Aλέξανδρος Kάνζας, χωρίς να τα δημοσιεύσει ποτέ:

H φυγή (7 πρόσωπα· σε ένα από αυτά ακούγεται μόνο η φωνή, 13 σκηνές, 42 σελίδες σκριπτ)
O γυρισμός (7 πρόσωπα, 12 σκηνές, 55 σελίδες σκριπτ)

Γλώσσα

Η γλώσσα που χρησιμοποιεί στα ποιήματά του μοιάζει[6] με αυτή του Κωνσταντίνου Καβάφη, ο στίχος του όμως εκφράζεται κρυπτικά[6]. Αν και συγκαταλέγεται[7] στους ποιητές της γενιάς του τριάντα, δεν θεωρείται[7] χαρακτηριστική περίπτωση αυτής αφού ακολούθησε[6] διαφορετικό δρόμο από τις κεντρικές μορφές αυτής.

Παραπομπές

Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. 121278727. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2015.
SNAC. w6973zkc. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Βιογραφικό Αλέξανδρου Μάτσα, από την βάση δεδομένων biblionet.gr
Διατελέσαντες πρέσβεις στην Ουάσινγκτον, από την ιστοσελίδα της ελληνικής πρεσβείας στις ΗΠΑ
Βιογραφικό Αλέξανδρου Μάτσα, από την ιστοσελίδα της Ένωσης Διπλωματικών Υπαλλήλων
Αλέξανδρος Μάτσας: Ο αιρετικός της γενιάς του ’30, από την εφημερίδα Το Βήμα
ποιήματα Αλέξανδρου Μάτσα, από την ιστοσελίδα politeianet.gr