.
Στην Εθνεγερσία του 1821 έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο το τότε Ναυτικό των Ελλήνων που συγκροτήθηκε κυρίως από εμπορικά πλοία της εποχής δίνοντας πλεονέκτημα στους επαναστατημένους Έλληνες.
Τα πλοία που χρησιμοποιήθηκαν από την Ύδρα, τις Σπέτσες και τα Ψαρά και οι ιδιοκτήτες τους, φαίνονται στον κατάλογο που ακολουθεί.
Άρης,
Περικλής , Άγ. Νικόλαος, Ποσειδών,
Τερψιχόρη, Θεμιστοκλής, Κίμων,
Θεμιστοκλής, Επαμεινώνδας, Σόλων, Άρης,
Πλοία Ύδρας
Ακρόπρωρο του πλοίου Άρης του Τσαμαδού. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα
Τα Πλοία της Ύδρας που φέρονται να συμμετείχαν στον κατά θάλασσα αγώνα της Απελευθέρωσης του 1821 κατά αλφαβητική σειρά ήταν:
1. Αγαμέμνων του Δημ. Τσαμαδού
2. Αθηνά του Φραντζέσκου Βούλγαρη
3. Αθηνά των Λ.& Γ. Κουντουριωτών
4. Αθηνά των Λ.& Γ. Κουντουριωτών
5. Αινιάν του Δημ. Μαστρο-Αντωνίου
6. Αίολος του Ιωάννη Ορλάνδου
7. Αλέξανδρος των Στ.& Β. Βουδουραίων
8. Αλέξανδρος του Δημ. Τσαμαδού
9. Αμφιτρίτη του Λαζάρου Μπρούσκου
10. Άρης του Ανδρέα Μιαούλη
11. Άρης του Δημ. Τσαμαδού
12. Αριστείδης του Γεωργίου Γκιώνη
13. Αριστείδης του Αναγνώστη Θεοδώρου
14. Αχιλλεύς του Δημ. Βούλγαρη
15. Αχιλλεύς του Δημ. Τσαμαδού
16. Βατερλώ του Φραντζέσκου Βούλγαρη
17. Διομήδης των Ν.& Α. Οικονομαίων
18. Επαμεινώνδας του Θεοδ. Γκίκα
19. Επαμεινώνδας των Κριεζήδων
20. Ηρακλής του Νικολάου Βώκου
21. Ηρακλής του Αναγν. Παπα-Μανώλη
22. Ηρακλής του Ανδρέα Μιαούλη
23. Ηρακλής του Αναστάση Τσαμαδού
24. Θεμιστοκλής του Δημ. Βούλγαρη
25. Θεμιστοκλής του Θεόδ. Γκίκα
26. Θεμιστοκλής των Λ.& Γ. Κουντουριωτών
27. Θεμιστοκλής των Εμμ.& Ιακ. Τομπάζηδων
28. Θέτις του Ιωάννη Μαρούκα
29. Θρασύβουλος του Ιωάννη Ορλάνδου
30. Ιάσων των Στ.& Β. Βουδουραίων
31. Κέκροψ των Λ.& Γ. Κουντουριωτών
32. Κίμων του Αναστ. Θεοδωράκη
33. Κίμων του Αναγν. Κριεμάδη
34. Κίμων του Ανδρέα Μιαούλη
35. Κίμων των Εμ.& Ιακ. Τομπάζηδων
36. Λεωνίδας >> >> >> >>
37. Λυκομήδης των Βουδουραίων
38. Μέντωρ του Κωνστ. Μεθενίτη
39. Μιλτιάδης του Γεωργ. Σαχίνη
40. Νέρων των Λ.& Γ. Κουντουριωτών
41. Οδυσσεύς >> >> >> >>
42. Οδυσσεύς των Ν.& Α. Οικονομαίων
43. Πάραλος του Θεοχ. Παπα-Αντωνίου
44. Σκιπίων του Λαζάρου Μπρούσκου
45. Σκιπίων των Μ.Νέγκα & Δημ. Τσαμαδού
46. Μελπομένη του Φραντέσκου Παπα-Μανώλη
47. Τερψιχόρη των Ε. & Ιακ. Τομπάζηδων
48. Τηλέμαχος των Στ. & Β.Βουδουραίων
49. Τηλέμαχος >> Λ.& Γ. Κουντουριωτών
50. Τιμολέων >> Ιωάννη Ορλάνδου Λαζ. Πινότση
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι όλα σχεδόν τα ονόματα των πλοίων προέρχονται από την ελληνική μυθολογία και ιστορία.
Πλοία Σπετσών
Ακρόπρωρο του Λεωνίδα του Χατζηγιάννη Μέξη. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα
Τα Πλοία των Σπετσών που φέρονται να είχαν συμμετοχή στον κατα θάλασσα αγώνα της Απελευθέρωσης το 1821 κατά αλφαβητική σειρά σκάφους - πλοιοκτήτη ήταν:
1. Αγαμέμνων της Μπουμπουλίνας
2. Αθηνά του Δημ. Ι. Ορλώφ
3. Αλέξανδρος του Γ. Χ"Ανδρέου
4. Αλέξανδρος Α' του Ανδρ. Σκλιά
5. Αρχάγγελος Μιχαήλ Ν. Αδριανού
6. Αφροδίτη του Γ. Λάμπρου
7. Αχιλλεύς του Ηλ. Θερμισιώτη
8. Αχιλλεύς του Αναστ. Κυριακού
9. Αχιλλεύς του Θεόδ. Λαζάρου
10. Αχιλλεύς του Αναστ. Ματθαίου
11. Αχιλλεύς του Γκίκα Μπόταση
12. Διομήδης του Αντ. Δρίτσα
13. Διομήδης του Γκίκα Μπόταση
14. Διομήδης των Καλαφάτη Στεμνιτζώτη
15. Επαμεινώνδας του Κ. Μπάμπα
16. Επαμεινώνδας του Χ" Γιάννη Μέξη
17. Ηρακλής του Χριστόδουλου Κούτση
18. Θαλάσσιος Ίππος του Ι. Μπούκουρη
19. Θεμιστοκλής του Γ. Κούτση
20. Θεμιστοκλής του Χ" Γιάννη Μέξη
21. Ιερά Συμμαχία του Ν. Δ. Λαζάρου
22. Κίμων του Ανάργ. Λεμπέση.
23. Κόντε Μπένιξ του Γκίκα Τσούπα
24. Λεωνίδας του Χ" Γιάννη Μέξη
25. Λυκούργος του Θεοδ. Σάντου
26. Λυκούργος του Β. Λαζάρου Ορλώφ
27. Μπέλλα Πούλια του Ηλ. Μπάμπα
28. Νέμεσις του Μιχ. Οικονόμου
29. Ξενοφών του Δημ. Ν. Σκλιά
30. Παγκρατίων του Γ. Ανδρούτσου
31. Πελεκάνος του Ν. Α. Κυριακού
32. Περικλής του Κ. Μπουκουβάλα
33. Περικλής του Α. Χ" Αναργύρου
34. Περικλής του Ανδρ. Χ" Αναργύρου
35. Περικλής του Χ" Γιάννη Μέξη
36. Περσεφόνη του Χριστ. Ματθαίου
37. Ποσειδών του Αθ. Γουδή
38. Ποσειδών του Παύλου Χ"Αναργύρου
39. Σαλομώνης του Γ. Κούτση
40. Σκαρδαμούλα του Γ. Κλήσσια
41. Σόλων του Γεωργίου Πάνου
42. Τιμολέων των Μωραϊτών Κυριακού
43. Φιλοκτήτης του Εμμ. Δ. Λαζάρου
44. Φωκίων του Νίκου Σύρμα
Πλοία Ψαρών
Τα Πλοία των Ψαρών που φέρονται να συμμετείχαν στο κατά θάλασσα αγώνα της Απελευθέρωσης το 1821 κατά αλφαβητική σειρά σκάφους - πλοιοκτήτη ήταν:
1. Αγάπη του Αναγν. Δομεστίνη
2. Άγ. Νικόλαος του Κ. Χ"Κυριακού
3. Άγ. Νικόλαος του Ν. Μαυρογέννη
4. Αλέξανδρος του Ν. Χ"Αλεξανδρή
5. Αμερικάνα του Κ. Χ"Αγγελή
6. Απόλλων του Δημ. Μαρούκη
7. Αριστείδης του Ν. Κοτζιά
8. Ασπασία του Ανδρέα Μυτάρα
9. Αχιλλεύς του Αναγν. Βουρέκα
10. Αχιλλεύς του Δ.Γ. Παπαμικέ
11. Αχιλλεύς του Γ. Σαρρή
12. Επαμεινώνδας του Κ. Δομεστίνη
13. Επαμεινώνδας των Αφων Παπανικολή
14. Ηρακλής του Ανδρ. Γιαννίτση
15. Ηρακλής του Ιωάννη Μαρκή
16. Θεμιστοκλής του Αναγν. Καλημέρη
17. Θεμιστοκλής του Δ. Ν. Κοτζιά
18. Θεμιστοκλής των Αφων Ματθαίου
19. Θεμιστοκλής του Μαν. Μπαλαμπάνου
20. Θεμιστοκλής του Γ. Χ"Κοτζιά
21. Ιάσων των Αφων Βελισσαρίου
22. Καλλιόπη του Θεοδ. Καλάρη
23. Καμιλοστρώφ του Αντ. Σαρρή
24. Λεωνίδας του Ν. Αποστόλη
25. Λεωνίδας του Ν. Αργύρη
26. Λεωνίδας του Ν. Γιαννάρου
27. Λεωνίδας του Ι. Καλάρη
28. Λεωνίδας του Γ. Χ"Μικέ
29. Λεωνίδας του Αναγν. Τζώτζη
30. Λεωνίδας του Χ"Κωστ. καμπούρη
31. Μιλτιάδης του Γ. Αποστόλη
32. Μινέρβα του Δ. Ι. Κοτζιά
33. Νέα Καρχηδών του Γ. Καλαφάτη
34. Ξενοφών του Ν. Κωνσταντή
35. Πηνελόπη του Αναργ. Κοντού
36. Πηνελόπη του Γ. Κοτζιά
37. Ποσειδών του Δ. Λαίνου
38. Σεμίραμις του Ν. Μαμούνη
39. Σωκράτης του Γ. Αποστόλη
40. Φιλοκτήτης του Γ. Σκανδάλη
41. άγνωστο του Δ.Καραγιώργη
Πλοία της Σάμου
Με την έναρξη του Αγώνα του 1821 αν και η Σάμος δεν είχε τα κατάλληλα πλοία εντούτοις οργανώθηκε και το 1824 διέθετε 35 πολεμικά πλοία διαφόρων ειδών.
Το πρώτο καταδρομικό πλοίο ήταν ο μαρτίγος ή μαρτιγάνα του καπετάνιου Μανώλη Χατζηγεωργίου, με το όνομα «Παναγία». Ο Μανώλης Χατζηγεωργίου μετέτρεψε το πλοίο του σε καταδρομικό μετά την επέμβαση του γενικού επιτρόπου της Φιλικής Εταιρείας Δημ. Θέμελη που βρισκόταν στη Σάμο από τις 24 Απριλίου μαζί με το Λυκούργο Λογοθέτη για την οργάνωση του αγώνα. Το πλοίο αυτό ανέλαβε το καθήκον της φύλαξης του Επταστάδιου πορθμού (Νταρ μπογάζ) κι έτσι αποχώρησαν τα δυο Σπετσιώτικα καράβια που περιπολούσαν στην περιοχή. Στη συνέχεια άρχισαν οι ταρσανάδες της Σάμου με την καθοδήγηση του Λυκούργου Λογοθέτη να δουλεύουν ασταμάτητα και καινούργια πλοία έπεφταν στη θάλασσα. Έτσι ναυπηγήθηκε ο πάρωνας «Αχιλλέας» του καπετάν Σταμάτη Γεωργιάδη εξοπλισμένος με 20 κανόνια (τηλεβόλα), η ημιολία «Χαρίκλεια» του Κωνσταντίνου Παλαιού με 6 κανόνια, η ημιολία «Σκύλλα» του Παράσχου Τσακιρόπουλου με 4 κανόνια και ο μαρτίγος «Άγιος Νικόλαος» του Θεοδώρου Φώκου με 6 κανόνια κι άλλα μικρότερα πλοία.
Μια από τις αποστολές τους ήταν η περιπολία και η φρούρηση του νησιού από τα τουρκικά πλοία. Βέβαια και κάθε άγνωστο πλοίο το πλησίαζαν και προσπαθούσαν να το καταλάβουν. Χαρακτηριστικό της τόλμης των Σαμιωτών ναυτικών το περιστατικό που αναφέρει ο Επαμεινώνδας Σταματιάδης «μια άλλη φορά ο Κωνσταντίνος Κολομπώτας, αφού συνάντησε ένα ύποπτο πλοίο, του επιτέθηκε, αλλά ξαφνικά από τα πλευρά του ύποπτου πλοίου ανοίχτηκαν πολλά πορτέλα, από τα οποία πρόβαλλαν οι μπούκες πολλών κανονιών, ξερνώντας φοβερή φωτιά. Το πλοίο ήταν αγγλικό πολεμικό και επάνω ήταν ο ναύαρχος Χάμιλτον, ο οποίος, αφού συνέλαβε τον σαμιώτη καταδρομέα, τον έστειλε στη Μάλτα, όπου παρέμεινε δεσμώτης αρκετό διάστημα».
Μέσα στα πλαίσια της περιπολίας εντάσσεται και η πειρατεία που ήταν ένα μέσο για την εξεύρεση εφοδίων. Άλλη σημαντική αποστολή ήταν οι επιδρομές στα παράλια της Μ. Ασίας. Με τις επιδρομές στα Μικρασιατικά παράλια οι Σαμιώτες, όπως και άλλοι νησιώτες, ενοχλούσαν τους Τούρκους σε εδάφη πιο κοντά στην Κωνσταντινούπολη και έδιναν βοήθεια στους Έλληνες κατοίκους που υπέφεραν κατά καιρούς τα πάνδεινα , όπως φαίνεται από τα γράμματα που έστελναν κατά καιρούς στη Σάμο. Επίσης συγκέντρωναν πολλά λάφυρα που μοιράζονταν στα τρία. Το πρώτο μέρος το έπαιρνε η Πατρίδα ,το δεύτερο η Εκκλησία και το τρίτο μοιράζονταν αναλογικά στον πλοίαρχο, τους ναύτες και τους άντρες του καταδρομικού. Τέλος τα σαμιώτικα καταδρομικά πλοία συνεργάζονταν με τον ελληνικό στόλο και αναλάμβαναν κι άλλες αποστολές , όπως κατασκοπευτικές ανιχνεύσεις. Για παράδειγμα το Μάρτιο του 1827 ο Μιαούλης έστειλε τον καπετάν Σταμάτη Γεωργιάδη στη Αλεξάνδρεια για να κατοπτεύσει τις κινήσεις του Αιγυπτιακού στόλου που ετοιμαζόταν να αναχωρήσει. Η δύναμη στο πλοίο του καπετάν Σταμάτη αριθμούσε 65 Σαμιώτες. Η αποστολή τους ήταν επιτυχής και παρά το γεγονός ότι καταδιώχτηκαν από τα αιγυπτιακά πλοία κατόρθωσαν να ξεφύγουν καταλαμβάνοντας κι ένα εμπορικό πλοίο της νηοπομπής και να το φέρουν στην Πάτμο, όπου μοίρασαν τη λεία του και τους επιβάτες τους μετέφεραν στην Μ. Ασία και τους αντάλλαξαν με ζώα.
Διαφορετικά πλοία ,τσερνίκια, μαρτίγοι και μαρτιγάνες, πάρωνες και γολέτες , μίστικα και τράτες αποτελούσαν το Σαμιώτικο καταδρομικό στόλο του 1821. Ψυχωμένοι άνθρωποι τα κυβερνούσαν και γενναίοι ναυτικοί καθημερινά έδιναν τον αγώνα και για την πατρίδα αλλά και για την επιβίωσή τους κρατώντας σταθερή τη θαλασσινή τους πορεία και οδηγώντας την πατρίδα μας προς την ελευθερία. Ακολουθεί ένας κατάλογος των πλοίων και των πλοιάρχων τους, όπως τον έχει καταγράψει ο Γιάννης Ζαφείρης με μια μικρή συμπλήρωση. Παρουσιάζονται με τη σειρά το ονοματεπώνυμο του πλοιάρχου, το είδος του πολεμικού πλοίου και το όνομα πλοίου,όπου υπάρχει.
Κωνσταντής Λαχανάς Γολέτα (ημιολία, σκούνα) Πυθαγόρας
Σταμάτης Γεωργιάδης Μπρίκι (πάρων) Αχιλλέας
Μανώλης Χατζηγεωργίου Μαρτιγάνα Παναγία
Μανώλης Αγγελινίδης Μαρτίγος (μυοπάρων)
Παράσχος Τζακιρόπουλος Ζαμπέκο (ή σεμπέκ)
Αντώνιος Τσακμάκης Μαρτίγος
Γιάννης Γιαγάς Τσερνίκι Στρίγλα
Δημήτριος Αυτιάς Τσερνίκι Σκορδούλα
Θεόδωρος Φώκος Τσερνίκι-Μαρτίγος Άγιος Νικόλαος-Αρίσταρχος
Σωτήρης Κατσούλης Τσερνίκι Κατσούλενα
Γεώργιος Τραχηλάκης Μαρτίγος
Περής Ιωάννου Μαρτίγος
Μανώλης Σοφούλης Τσερνίκι
Μανώλης Φαράκλας Τσερνίκι
Κων/νος Παληός Γολέτα Χαρίκλεια
Μιχ. Πύρος Γολέτα
Κων/νος Μισιτζής Γολέτα
Κων/νος Κονταξής Γολέτα
Μιχαήλ Πήλιος Γολέτα
Κων/νος Κοντραφούρης Τσερνίκι
Παν. Βαλσάμος Μπρίκι (πάρων) Τριαντάφυλλο
Πα. Μαλαματένιας Τσερνίκι
Ασλάνης Τσακαλοφάς Γαλιώτα
Γ.Χατζή Κωνσταντίδενας Γαλιώτα
Δημ. Παπά Ανδρέα Μίστικο (σεμπέκι ή λιβυρνίς)
Ζαχαρίας Παναγιωτάκης Γαλιώτα
Παν. Καρλοβασίτης Μίστικο
Κων/νος Μανιάτης Μίστικο
Κων/νος Επιτρόπισας Τράτα
Ιωάν. Παράσχος Τράτα
Κων/νος Καραγιαννάκης Τσερνίκι
Ασλάνης Σαντορινιός Τράτα
Θεόδ. Τσακουμάκης Τσερνίκι
Μαν. Χατζή Ναλέτης Τσερνίκι
Στέφανος Χράπης Τσερνίκι
ΣΥΜΠΗΡΩΜΑΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ (με βάση "Τα Σαμιακά" του Επαμ. Σταματιάδη)
Αλέξανδρος Ραφαλιάς Γολέτα (Ημιολία)
Σπυράκης Χατζηδημητρίου Λιβυρνίς Ποσειδών
Παπαϊωάννου Ανδρέας Μαρτίγος
Νικόλας Καλός Γαλιότα
Αλέξανδρος Σκροπίδης Γαλιότα
Πυρπολικά
Τα Πυρπολικά ήταν τα κατ΄ εξοχήν ιστιοφόρα καταδρομικά σε όλες σχεδόν τις ναυτικές επιχειρήσεις των Ελλήνων στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, και των οποίων σχετική αναφορά γίνεται στο ίδιαίτερο άρθρο.
Πειρατικά
Ναυμαχίες
Επιχείρηση Τρίνησα η πρώτη ναυτική πολεμική επιχείρηση των Ελλήνων το 1821.
Ναυμαχία των Πατρών - 20 Φεβρουαρίου 1822
Ναυμαχία των Σπετσών - 8 Σεπτεμβρίου 1822
Ναυμαχία της Σάμου - 5 Αυγούστου 1824
Ναυμαχία του Γέροντα - 29 Αυγούστου 1824
Ναυμαχία του Κάβο ντ΄ Όρο - 20 Μαΐου 1825
Ναυμαχία της Σούδας - 2 Ιουνίου 1825
Ναυμαχία Όρμου Σαλώνων
Απόβαση και άλωση του Πειραιά - 1 Ιανουαρίου 1827
Ναυμαχία του Ναυαρίνου
Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
