.
Περιφέρεια: Πελοπόννησος
Νομός: Αρκαδίας
-
-- Δήμος Κοντοβάζαινας --
Το Βελιμάχι ή και Βελημάχι είναι μικρό χωριό της Γορτυνίας στον νομό Αρκαδίας[1]. Πρόκειται για ορεινό χωριό (860-880μ.) κτισμένο σε ένα καταπράσινο περιβάλλον που έχει πολλά νερά και πηγές ενώ στις παρακείμενες ρεματιές υπάρχουν ερειπωμένοι νερόμυλοι[2].
Ιστορικά στοιχεία
Υπάρχει μία άποψη ότι κατά την περίοδο της δημογραφικής ακμής του ομώνυμου χωριού Βελιμάχι Αχαΐας κάτοικοί του έφυγαν και δημιούργησαν το χωριό Βελιμάχι στη Γορτυνία[3].
Σχετικά με την ονομασία του χωριού, όπως και για το Βελιμάχι Αχαΐας, υπάρχει η παράδοση ότι πήρε την ονομασία του από τη λεγόμενη μάχη Βελή[4], δηλ. από τη μάχη που έδωσε ο Βελής πασάς με τους τουρκαλβανούς του Λάλα, στην ευρύτερη περιοχή του Βελημαχίου, ερχόμενος το 1807 στην περιοχή της Γορτυνίας από την Τρίπολη[5].
Ωστόσο, το 2006 ο Δρ. Levent Kayapinar, σε εργασία του που δημοσίευσε, αναφέρεται στο οθωμανικό κατάστιχο ΤΤ560 (της εποχής του Σελίμ Β΄, δηλ. 1566-1574), όπου υπάρχει καταγραφή για το χωρίο "Velimahi" το οποίο είχε 203 σπίτια νοικοκυριά οικογενειών και 41 άγαμων, σύνολο 244 σπίτια Χριστιανών και επίσης 9 σπίτια Μουσουλμάνων, δηλ. πιθανόν να είχε 1.000 περίπου κάτοικους[5].
Στα μέσα του 17ου αιώνα, σύμφωνα με τον ιστορικό Τάκη Κανδηλώρο, "ο Δημήτρης Κουριάκος «εύπορος και ισχυρός Προεστός, έχων πολλάς οικίας και τσιφλίκια μέχρι Λειβαρτζινού..», έρχεται να κατοικήσει στο Βελημάχι και ως μεγάλος και δυνατός επί τουρκοκρατίας δέσποζε στην όλη περιοχή"[5]. Μεταξύ των ετών 1804-1806 ο Sir William Gell έκανε ταξίδι στην Πελοπόννησο και κατέγραψε το ταξίδι του στο «Οδοιπορικό του Μοριά» στο οποίο αναφέρεται και στο Βελιμάχι ως "μεγάλο χωριό με ένα σπίτι οχυρωμένο που ανήκει σε ένα Τούρκο αγά"[5].
Οικογένειες που προέκυψαν μεταεπαναστατικά στο Βελιμάχι είναι λ.χ. οι Αγγελόπουλοι, οι Αργυρόπουλοι, η οικογένεια Αποσκίτη, η οικογένεια Ντόκα, η οικογένεια Τζανέτου, οι Χριστόπουλοι κ.ά.[5]
Διοικητική εξέλιξη
Την 20/04/1835 ορίζεται ως έδρα του τότε Δήμου Βελιμαχίας[1]. Με το ΦΕΚ 28Α της 21/06/1836 αποσπάται από την Επαρχία Διποταμίας του τότε Νομού Αχαΐας και Ήλιδος, στην οποία υπαγόταν, και προσαρτάται στην Επαρχία Γορτυνίας του Νομού Αρκαδίας[1]. Με το ΦΕΚ 5Α της 08/03/1841 αποσπάται από το Δήμο Πανιών, στον οποίο είχε εν τω μεταξύ ενσωματωθεί, και προσαρτάται στο Δήμο Ελευσίνος (της Αρκαδίας)[1]. Με το ΦΕΚ 252Α της 24/08/1912 αποσπάται από το Δήμο Ελευσίνος και ορίζεται έδρα της νεοπαγούς κοινότητας Βελιμαχίου[6][1]. Με το ΦΕΚ 244Α της 04/12/1997, σύμφωνα με τη Διοικητική Μεταρρύθμιση "Καποδίστριας", προσαρτάται στο Δήμο Κοντοβαζαίνης μέχρι το 2010 που εντάχθηκε στο Δήμο Γορτυνίας (ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010) βάσει της Διοικητικής Μεταρρύθμισης "Καλλικράτης"[1].
Δημογραφικά στοιχεία
"Η περιοχή έχει γνωρίσει έντονη μετανάστευση προς την Αμερική. Το καλοκαίρι όμως οι οικισμοί ξαναζωντανεύουν από πολλούς που έλκουν την καταγωγή από το χωριό και που κατεβαίνουν από την Αθήνα και άλλες περιοχές για παραθερισμό"[7]. Στην απογραφή του 2011 ο οικισμός του Βελιμαχίου βρέθηκε να έχει 65 κάτοικους ενώ η Τοπική Κοινότητα Βελιμαχίου[6], η οποία απαρτίζεται επίσης από τους μικρούς οικισμούς Απόσκια και Σούδελη, είχε 113 κάτοικους συνολικά με την Απόσκια και τη Σούδελη να έχουν 26 και 22 κάτοικους αντίστοιχα[8]. Το 2001 ο οικισμός είχε 104 μόνιμους κατοίκους και η κοινότητα (δημοτικό διαμέρισμα) 215[9].
Αξιοθέατα
Στην γεμάτη πλατάνια πλατεία του χωριού βρίσκεται ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που είναι πετρόκτιστη τρίκλιτη Βασιλική με τρούλο, και φέρει σκάλισμα με το σήμα της Φιλικής Εταιρείας και την χρονολογική ένδειξη 1823 ενώ γύρω από το χωριό υπάρχουν διάφορα ξωκλήσια, με σημαντικότερα αυτά της Αγίας Παρασκευής, της Αγίας Ανάληψης και του Αγ. Ανδρέα[7]. Άξια επίσκεψης είναι συν τοις άλλοις το Ηρώο Πεσόντων Βελημαχιτών καθώς και το ιστορικό παλιό κτίριο που λειτούργησε το Σχολαρχείο[10].
Πολιτισμός
Κάθε καλοκαίρι απο το 2003 κ.εξ. διοργανώνεται στο αθλητικό κέντρο Βελημαχίου, από τον Σύλλογο Βελημαχίου Γορτυνίας, η λεγόμενη «γιορτή της σαρδέλας» ενώ από το 2011 κ.εξ. έχει ενταχθεί σε αυτή τη γιορτή και ο λεγόμενος «διαγωνισμός καλύτερου μουστακιού Γορτυνίας»[11][12]. Στην περιοχή του χωριού διοργανώνονται επίσης θρησκευτικά πανηγύρια αφιερωμένα στη μνήμη των τιμώμενων αγίων των ναών και ξωκλησιών[10][13].
Λοιπά στοιχεία
Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται ως επί το πλείστον με τη γεωργία και την κτηνοτροφία[7][10].
Ο διαγωνισμός μουστακιού στο Βελημάχι (2016)
Παραπομπές
E.E.T.A.A. - Διοικητικές μεταβολές Βελιμαχίου Αρκαδίας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 10/11/2015.
«Βελημάχι», exploring-greece.gr. Ανακτήθηκε: 10/11/2015.
Λουλούδης 2010, σελ. 228
Τριανταφύλλου 1995, τ. Α', σελ. 304-305
«Ιστορία του Βελημαχίου», velimachi.gr, κείμενο: Κωνσταντίνος Βασ. Θωμάς, 16/03/2015. Ανακτήθηκε: 10/11/2015.
E.E.T.A.A. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Βελιμαχίου Αρκαδίας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 12/09/2016.
«Βελημάχι», arcadia.ceid.upatras.gr. Ανακτήθηκε: 10/11/2015.
ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011
Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISSN 960-86704-8-9.
«Αρχική σελίδα: Αξιοθέατα», velimachi.gr. Ανακτήθηκε: 10/11/2015.
«Γιορτή Σαρδέλας και Διαγωνισμός Μουστακιού στο Βελημάχι», moriasnow.gr. 04/08/2015. Ανακτήθηκε: 10/11/2015.
«Το … πιο όμορφο μουστάκι βραβεύτηκε στο Βελημάχι Γορτυνίας (εικόνες)!», kalimera-arkadia.gr. 17/08/2014. Ανακτήθηκε: 10/11/2015.
Βλ. λ.χ. «Πανηγύρι στο Βελημάχι της 25-7-2017», ιστολόγιο σχετικό με την Κοντοβάζαινα Αρκαδίας. Ανακτήθηκε: 10/11/2015.
Πηγές
Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012)
Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISSN 960-86704-8-9.
Βιβλιογραφία
Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010
Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Α', Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Βελιμάχι
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
E.E.T.A.A. - Διοικητικές μεταβολές Βελιμαχίου Αρκαδίας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 10/11/2015.
E.E.T.A.A. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Βελιμαχίου Αρκαδίας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 12/09/2016.
Ιστοσελίδα του Συλλόγου Βελημαχιτών Αρκαδίας για το χωριό, velimachi.gr. Ανακτήθηκε: 10/11/2015.
| ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΟΝΤΟΒΑΖΑΙΝΗΣ |
|---|
| Τοπική Κοινότητα Βάχλιας |
| Βάχλια, η |
| Πέρα Βάχλια, η |
| Τοπική Κοινότητα Βελημαχίου |
| Απόσκια, η |
| Βελημάχι, το |
| Σούδελη, η |
| Τοπική Κοινότητα Βιδιακίου |
| Βιδιάκι, το |
| Τοπική Κοινότητα Βούτση |
| Βούτσης, ο |
| Τοπική Κοινότητα Δήμητρας |
| Δήμητρα, η |
| Σταυρί, το |
| Τοπική Κοινότητα Καρδαριτσίου |
| Καρδαρίτσι, το |
| Τοπική Κοινότητα Κοντοβαζαίνης |
| Κοντοβάζαινα, η |
| Τοπική Κοινότητα Μοναστηρακίου |
| Αρσιναία, η |
| Μοναστηράκι, το |
| Πελέκι, το |
| Τοπική Κοινότητα Παραλογγών |
| Άγιος Νικόλαος, ο |
| Παραλογγοί, οι |
| Πέτας, ο |
|
Νομός Αρκαδίας : Δήμος, Κοινότητα Τριπόλεως | Απόλλωνος | Βαλτετσίου | Βόρειας Κυνουρίας | Βυτίνας | Γόρτυνος | Δημητσάνας | Ηραίας | Κλείτορος | Κοντοβάζαινας | Κορυθίου | Λαγκαδίων | Λεβιδίου | Λεωνιδίου | Μαντινείας | Μεγαλόπολης | Σκυρίτιδας | Τεγέας | Τρικολώνων | Τροπαίων | Φαλαισίας | Φαλάνθου Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Αρκαδίας |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Το κείμενο προέρχεται από τον Οδηγό Περιφέρειας Πελοποννήσου και επιτρέπεται η χρήση του και η αναπαραγωγή του, ολική, μερική ή περιληπτική, με την προϋπόθεση ότι το αναπαραγόμενο προϊόν είναι ελεύθερα διαθέσιμο στη συνέχεια μέσω του Διαδικτύου και υπάρχει ευκρινής και διακριτή αναφορά στην πηγή. Οποιαδήποτε άλλη χρήση απαιτεί την γραπτή άδεια του ιδιοκτήτη ή του κατόχου των πνευματικών δικαιωμάτων
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
