Περιφέρεια : Κεντρική Μακεδονία
Νομός : Χαλκιδικής

-- Δήμος Ανθεμούντα --

Ο Βάβδος (η Βάβδος κατά άλλους - που όμως λανθασμένα προέκυψε όταν ξένοι άκουγαν τους ντόπιους να αναφέρονται στο χωριό σύμφωνα με την τοπική διάλεκτο όπου δεν υπάρχει αρσενικό άρθρο - ι Γιάννς, ι Γιώργους , ι Μήτσους κ.λ.π.έτσι λοιπόν και η Βάβδους ) είναι οικισμός και ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Ανθεμούντα, στο νομό Χαλκιδικής, με εγγεγραμμένους συνολικά 680 κατοίκους μετά την απογραφή του 2001. Οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με την γεωργία, τη μελισσοκομία και αρκετοί εργάζονται σε γειτονικά μεταλλωρυχεία λευκολίθου.Το μεγαλύτερο κοίτασμα λευκολίθου της Ελλάδας βρέθηκε στο χωριό αυτό[1]Έπειτα από το κλείσιμο του μεταλλείου την προηγούμενη δεκαετία, καταβάλλονται προσπάθειες για επαναλειτουργία του.

Στη Βάβδο μπορεί κανείς να δει παραδοσιακά μικρά σπίτια, τα οποία είναι κτισμένα αμφιθεατρικά. Στην κεντρική πλατεία του χωριού βρίσκεται ένας τεράστιος πλάτανος, από τους μεγαλύτερους[2] σε επίπεδο νομού και το 1976 κηρύχθηκε διατηρητέο[3] φυσικό μνημείο. Στον οικισμό λειτουργούν μονοθέσιο Δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο. Στο κτήριο του νηπιαγωγείου μάλιστα λειτουργεί και λαογραφικό μουσείο. Η απόσταση του χωριού από τη Θεσσαλονίκη είναι 40 χιλιόμετρα και από τον Πολύγυρο 23.

Ιστορικά στοιχεία

Η ονομασία του χωριού πιθανότατα οφείλεται σε Ρωμαίο χιλίαρχο, ο οποίος εγκαταστάθηκε στην περιοχή περίπου στα μέσα του 3ου αιώνα μ.Χ. Οι αρχαιότερες πηγές που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του χωριού και την κατοίκησή του ανάγουν στο 14ο αιώνα. Στο ναό του χωριού , στο Άγιο Βήμα, έχει τοποθετηθεί άμβωνας από μάρμαρο με ανάγλυφες παραστάσεις. Φαίνεται ότι ήταν έργο του 5ου αιώνα μ.Χ. που πιθανότατα βρισκόταν σε παλαιοχριστιανική εκκλησία. Το 1821 οι Τούρκοι έκαψαν το χωριό.

Κατά την Τουρκοκρατία ανήκε στο ΄βακούφι του Ισχάκ πασά .. Ως ένα από τα Μαντεμοχώρια, γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση που οφειλόταν στα μεταλλεία αργύρου και μολύβδου που υπήρχαν στην ευρύτερη περιοχή των Μαντεμοχωρίων.Oι κάτοικοι των χωριών αυτών εξόρυσσαν από το Στρατωνικό Ορος κυρίως(τον Αργυρόλοφο) ασήμι και μόλυβδο για τον σουλτάνο. Οι κάτοικοί των Μαντεμοχωρίων λοιπόν ήταν μεταλλωρύχοι και πολύ καλοί μεταλλουργοί. Τα Μαντεμοχώρια ήταν: η Γαλάτιστα, ο Βάβδος, ο Καζαντζή Μαχαλάς (σημερινά Στάγειρα), ο Στανός, η Βαρβάρα, η Λιαρίγκοβη (σημερινή Αρναία), το Νοβοσέλο (σημερινό Νεοχώρι), ο Ισβορος (σημερινή Στρατονίκη), η Χωρούδα, τα Ρεβενίκια (σημερινή Μεγάλη Παναγία) και η Ιερισσός. Οι Μαντεμοχωρίτες, εκτός από τα υπόλοιπα προνόμια, απολάμβαναν και μια σχετική αυτοδιοίκηση (υπήρχε βέβαια ο τούρκος αγάς, ο οποίος όμως μόνο επέβλεπε) και είχαν φτιάξει κάτι σαν ομοσπονδία την οποία διοικούσαν οι δώδεκα βεκίληδες (οι εκπρόσωποι δηλαδή των 12 Μαντεμοχωρίων). Πάντως οι υποχρεώσεις των Μαντεμοχωριτών προς τον σουλτάνο ήταν βαρύτατες: ζύγιζαν ακριβώς 220 οκάδες ασήμι το χρόνο, τις οποίες έπρεπε να παραδίδουν στο σουλτανικό θησαυροφυλάκιο, σε ειδικές για τον σουλτάνο τιμές. Η φόρτωση γινόταν με κουβάδες και ζεμπίλια στις θρυλικές μαούνες και στη συνέχεια στα πλοία στον κόλπο του Στρατωνίου (που τότε θεωρείτο παραθαλάσσιο επίνειο του Ισβόρου). Ιστορικές αναφορές υπάρχουν από τον Γάλλο Πρόξενο στη Θεσσαλονίκη Κοζινερί το έτος 1793. Κι όμως, παρότι από τον 19ο αιώνα τα μεταλλεία είχαν φτωχύνει και η παραγωγή τους ήταν λιγοστή, οι Έλληνες συνέχισαν να δίνουν ασήμι στον σουλτάνο (πολλές φορές αγόραζαν ισπανικά τάλιρα, τα έλιωναν και έστελναν το ασήμι στη Κωνσταντινούπολη), για να απολαμβάνουν τον εκπληκτικό φορολογικό και διοικητικό παράδεισο που είχε ο «μουκατάς» τους και να βγάζουν από τα χωράφια τους περισσότερους θησαυρούς απ’ όσους έβγαζαν οι στοές τους. Έτσι, τα Μαντεμοχώρια συνέχισαν να πλουτίζουν και να ακμάζουν, όχι από τα μεταλλεία αλλά από τα χωράφια, τα κοπάδια, το εμπόριο και τις μικρές βιοτεχνίες (ταπητουργίες, υφαντήρια, κεραμουργεία κ.λ.π.). Οι κάτοικοι της Βάβδου συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Σπουδαίος αγωνιστής της επανάστασης του 1821 ήταν ο Ραφαήλ Βασιλικός[4] [Σημ. 1] [5] [Σημ. 1], καθώς και οι οπλαρχηγοί Δημήτριος Αργυρίου, Παύλος Χαλάτης, Θεολόγος Τουρλάκης και Αυγερινός Καραγιάννης[6].
Πολιτισμός

Από πολιτιστική άποψη δραστηριοποιείται ο Σύλλογος "Βίγλα" Βάβδου, όπως επίσης και η Ένωση Βαβδινών Θεσσαλονίκης. Η τοπική ποδοσφαιρική ομάδα αγωνίζεται στην Γ΄ ερασιτεχνική κατηγορία του τοπικού πρωταθλήματος της ΕΠΣ Χαλκιδικής. Στις 20 Ιουλίου το χωριό γιορτάζει με εκδηλώσεις τον Προφήτη Ηλία και διοργανώνονται κοινά γεύματα, τα λεγόμενα Καζάνια του Αϊ-Λια.

Στο χωριό γεννήθηκαν μεταξύ άλλων ο λογοτέχνης Γιώργος Δέλλιος (1897-1980), καθώς επίσης και ο εμπνευστής της ΔΕΘ, Νικόλαος Γερμανός.
Παραπομπές

↑ Μαγνησίτης
↑ Πληροφορίες για το χωριό
↑ Διατηρητέα μνημεία της φύσεως
↑ Γενικά Αρχεία του Κράτους, Φάκελοι Αγωνιστών του 1821
↑ Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αριστεία Αγωνιστών του 1821
↑ Εικόνες από την επανάσταση του 1821 και τις εξεγέρσεις του 1854 και 1878 στον Πολύγερο και στη Χαλκιδική, Νικόλαος Γ. Παπανικολάου

Σημειώσεις

↑ 1,0 1,1 Από το ιστολόγιο του αρχαιολόγου Νικόλαου Παπαοικονόμου: doumbia-istoria.blogspot.com

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΝΘΕΜΟΥΝΤΑ
Δημοτική Κοινότητα Γαλατίστης
Αγία Αναστασία, η
Γαλάτιστα, η
Κιουρκτσόγλου, ο
Μονή Αγίας Αναστασίας Φαρμακολυτρίας, η
Πρινοχώρι, το
Τοπική Κοινότητα Βάβδου
Βάβδος, ο
Τοπική Κοινότητα Γαλαρινού
Γαλαρινός, ο
Τοπική Κοινότητα Δουμπιών
Δουμπιά, τα

Νομός Χαλκιδικής : Δήμος Πολυγύρου | Ανθεμούντα | Αρναίας | Ζερβοχωρίων | Καλλικράτειας | Κασσάνδρας | Μουδανιών | Ορμυλίας | Παλλήνης | Παναγίας | Σιθωνίας | Σταγίρων-Ακάνθου | Τορώνης | Τριγλίας Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης Διοικητική διαίρεση νομού Χαλκιδικής