Γαλάτιστα Χαλκιδικής

.

Περιφέρεια : Κεντρική Μακεδονία
Νομός : Χαλκιδικής

-- Δήμος Ανθεμούντα --

Η Γαλάτιστα είναι κωμόπολη και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Ανθεμούντα του Δήμου Πολυγύρου, στην Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής. Έχει πληθυσμό 2.537 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011[2] και απέχει 28 χιλιόμετρα από τον Πολύγυρο.

Γεωγραφία

Η Γαλάτιστα βρίσκεται χτισμένη στα βορειοδυτικά όρια της Περιφερειακής Ενότητας Χαλκιδικής στα όρια με την Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης. Είναι τοποθετημένη στις νότιες πλαγιές του όρους Προφήτη Ηλία, παρακλαδιού του Χορτιάτη, σε στρατηγική θέση που συνδέει τις πόλεις τις Κεντρικής Μακεδονίας με την ορεινή Χαλκιδική. Απέχει 40 χλμ. από το κέντρο της Θεσσαλονίκης και 23 χλμ. από τον Πολύγυρο. Κάτω από την κωμόπολη είναι απλωμένη η κοιλάδα του Ανθεμούντα με τον ομώνυμο ποταμό, που καταλήγει στον Θερμαϊκό Κόλπο.
Ονομασία

Η επικρατέστερη εκδοχή για την προέλευση του ονόματος της κωμόπολης περιέχεται σε αναφορά του Επισκόπου Αρδαμερίου Ιωακείμ το 1918, ότι η ονομασία της κωμόπολης προέρχεται από το Πύργο της Γαλάτιστας, ο οποίος χτίστηκε από τους Ενετούς σε στρατηγική θέση ώστε να ελέγχεται η περιοχή τον 14ο-15ο αιώνα. Η τοπική παράδοση ιστορεί πολλούς μύθους πάνω στην προέλευση του ονόματος του πύργου, που περιλαμβάνει ιστορικά ή μυθικά πρόσωπα της Ελληνικής Μυθολογίας μέχρι τους βυζαντινούς χρόνους. Η παλιότερη μαρτυρία που σχετίζεται με την περιοχή της Γαλάτιστας βρίσκεται σε κώδικα της Μονής Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους, που εκδόθηκε στις 14 Μαρτίου του 897.[3]

Διοικητικές και πληθυσμιακές μεταβολές

Το 1918 συστήνεται για πρώτη φορά η κοινότητα Γαλάτιστας του Νομού Θεσσαλονίκης και προσαρτάται σε αυτήν ο οικισμός Αβανλήδες. Το 1924, με την δημιουργία του Νομού Χαλκιδικής, η Γαλάτιστα αποτελεί κοινότητά της. Το ίδιο έτος προσαρτώνται στην κοινότητα Γαλάτιστας, οι οικισμοί της Αγίας Παρασκευής, του Δοβαντζή και του Γαλαρινού, που μέχρι τότε ανήκαν στην κοινότητα Βασιλικών. Σε διάστημα μόλις τριών ημέρων, αλλάζει η απόφαση για την κοινότητα Δοβαντζή και προσαρτάται στην κοινότητα Κρήνης ενώ η Μονή Αναστασίας αποσπάται και τελικά προσαρτάται στην κοινότητα Γαλατινής. Ένα χρόνο αργότερα, το 1925, ο οικισμός Αγίας Παρασκευής επαναπροσαρτάται στην κοινότητα Βασιλικών. Το 1928 μετονομάζεται οι Αβανλήδες σε Πρινοχώρι, όπως και ο οικισμός Γαλάτιστας σε Ανθεμούς της κοινότητας Ανθεμούντος. Το ίδιο έτος αναγνωρίζεται ως οικισμός η Αγία Αναστασία μέχρι το 1940 που καταργείται. Το 1991 επαναδημιουργείται ο οικισμός Αγία Αναστασία, ενώ αναγνωρίζεται ως οικισμός, ο οικισμός Κουρτσόγλου. Το 1997 με το σχέδιο Καποδίστριας, η Γαλάτιστα αποτελεί έδρα του δήμου Ανθεμούντος μέχρι το 2011, όπου στο πλαίσιο του σχεδίου Καλλικράτης όλος ο Δήμος Ανθεμούντος, εντάσσεται ως δημοτική ενότητα στον Δήμο Πολυγύρου.[4]

Διαμερίσματα Γαλάτιστας

Η Δημοτική Κοινότητα με έδρα την Γαλάτιστα, περιλαμβάνει 5 οικισμούς, που στο σύνολό τους έχουν πληθυσμό 2.974 κατοίκους (Απογραφή 2001). Οι οικισμοί αυτοί είναι:

T.δ. Γαλατίστης [ 2.974 ]

η Γαλάτιστα [ 2.662 ]
η Αγία Αναστασία [ 101 ]
ο Κιουρκτσόγλου [ 152 ]
η Μονή Αγίας Αναστασίας Φαρμακολυτρίας [ 45 ]
το Πρινοχώριον [ 14 ]

Πληθυσμιακές μεταβολές

Παρά την μείωση του πληθυσμού που παρατηρείται από τις αρχές του 20ου αιώνα, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια αύξηση του πληθυσμού λόγω της ανάπτυξης της εντατικής κτηνοτροφικής και αγροτικής οικονομίας. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική οικιστική ανάπτυξη που οδηγεί στην ανάγκη επέκτασης του σχεδίου πόλης.[5]
Έτος 1913 1920 1928 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001
Κάτοικοι 3.510 2.934[6] 2.904[7] 2.961[8] 2.914[8] 2.806[8] 2.436[8] 2.155[8] 2.711[9] 2.974[9]
Ιστορία
Αρχαιότητα
Η πιθανή θέση της αρχαίας πόλης Ανθεμούς εμφανίζεται σε αυτόν τον ιστορικό χάρτη στην θέση της Γαλάτιστας.

Στην περιοχή της Γαλάτιστας, εντοπίζονται προϊστορικές εγκαταστάσεις και μεταγενέστερες στις θέσεις Αγία Παρασκευή, Αγία Τριάδα και Καρακόλι.[10] Κοντά στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, πιστεύεται ότι βρισκόταν η αρχαία πόλη Ανθεμούς, που υπήρξε πρωτεύουσα της ομώνυμης ιστορικής περιοχής της Ανθεμούς. Η πόλη και η ευρύτερη περιοχή ενσωματώθηκαν στο Μακεδονικό Βασίλειο έπειτα από την παραχώρηση των Περσών και ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αμύντας Α' τη δώρισε στον τύραννο Ιππία, γιο του Πεισίστρατου, χωρίς όμως να δεχτεί ο τύραννος την προσφορά. Το Κοινό των Χαλκιδέων καταλαμβάνει την περιοχή την περίοδο 390 με 380 π.Χ., για να επέμβουν το 379 π.Χ. οι Σπαρτιάτες και σύντομα η περιοχή να περιέλθει στην Β' Αθηναϊκή Συμμαχία. Το 356 π.Χ. ο Φίλιππος Β' διώχνει της Αθηναϊκή Φρουρά του Ανθεμούντα και την παραδίδει στους Χαλκιδείς. Το 1949 στην περιοχή βορειοανατολικά της Γαλάτιστας, στη θέση Τούμπα, ανακαλύφθηκε πολύ σημαντική μαρμάρινη επιγραφή του 3ου π.Χ. αιώνα.[11] Επίσης έχει ανακαλυφθεί από τον ερευνητή Λουδοβίκο Ντουσέσν (Louis Duchesne) ρωμαϊκές επιγραφές στις θέσεις Αγία Παρασκευή, Άγιο Νικόλαο και σε μια κρήνη του οικισμού ενώ τμήματα οικοδομικών λειψάνων της αρχαιότητας υπάρχουν σε εκκλησίες της πόλης.[12]
Βυζάντιο - Τουρκοκρατία

Οι παλαιότερες αναφορές στο χωριό γίνονται στα τέλη του 9ου αιώνα, από έναν κώδικα της Μονής Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους στις 14 Μαρτίου του 897. Στη μέση του οικισμού βρίσκεται ο Πύργος της Γαλάτιστας, μεσαιωνική οχύρωση (13ο-14ο αιώνας) με βενετική οχυρωματική τεχνοτροπία που φέρεται να έδωσε το όνομά του στην κωμόπολη[13]. Οι δυο πέτρινοι νερόμυλοι της περιοχής χρονολογούνται την ίδια περίοδο κατασκευής του πύργου.[14]. Μετά την οθωμανική κατάκτηση, στην απογραφή του 1445, η Γαλάτιστα έχει πληθυσμό 134 οικογένειες (πάνω από 350 κάτοικοι) και άρχων του ζεαμετιού ήταν ο Ντεφτεντάρ Μουράτ Μπέη[15]. Το 1500, αποτέλεσε κτήση του βεζίρη Ισάκ Πασά, ο οποίος χρησιμοποίησε την φορολογία της περιοχής του για να χτίσει το Αλατζά Ιμαρέτ και τον Μερτνεσέ στη Θεσσαλονίκη. Η Γαλάτιστα αποτελούσε έναν από τα αυτοδιοίκητα Μουκατά των Δώδεκα Μαντεμοχωρίων ή Κοινόν του Μαδεμίου, μιάς περιοχής στην οποία είχαν παραχωρηθεί προνόμια λόγω της εκμετάλλευσης των μεταλλείων της βορειοανατολικής Χαλκιδικής[16][17], καταστώντας την ως μία από τις πιο πλούσεις κωμοπόλεις της Χαλκιδικής, καθώς λόγω της οικονομικής της δύναμης, λαμβάνοντας υπόψη την φορολογία που καταβάλει.[18][19] Στην οθωμανική απογραφή του 1519, η Γαλάτιστα έχει 415 νοικοκυριά (πάνω από 1037 κατοίκους)[20], ενώ στην αντίστοιχη του 1568, η κωμόπολη έχει 647 νοικοκυριά (πάνω από 1.600 κατοίκους).[21] Το 1638, μεταφέρεται η επισκοπή Αρδαμερίου από το Αρδαμέρι Θεσσαλονίκης στην Γαλάτιστα και η επισκοπή λαμβάνει τον τίτλο Αρδαμερίου και Γαλατίστης, καθιστώντας την Γαλάτιστα για πρώτη φορά έδρα επισκοπής.
Ελληνική επανάσταση του 1821

Η Γαλάτιστα συμμετέχει στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821. Η κωμόπολη απελευθερώνεται από τον ελληνικό τμήμα 2.000 ανδρών υπό Καπετάν Χάψα και στρατοπεδεύει. Για την νικηφόρα προέλαση των Ελλήνων Επαναστατών στην Γαλάτιστα, ο Αυστριακός πρόξενος της Θεσσαλονίκης σε διπλωματικό έγγραφο γράφει:

Η Ελληνική επανάσταση, που έχει ξεσπάσει κιόλας σε πολλές επαρχίες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, προκαλεί τη γενική κατάπληξη. Σταματούν οι δουλειές και όπου υπάρχουν πολλοί Έλληνες οι εχθροπραξίες είναι ανοιχτές…

Κινήσεις ζωηρές γίνονται και στη Θεσσαλονίκη μέρα μεσημέρι, επειδή οι επαναστάτες βρίσκονται μόνο λίγες ώρες μακρυά. Βρίσκονται σε ένα χωριό που ονομάζεται Γαλάτιστα και ξεσηκώνουν παντού τις ψυχές των κατοίκων…
Πολυάριθμα πολεμικά καράβια με ξεχωριστή καινούρια σημαία λυμαίνονται τη Θάλασσα, συλλαμβάνουν τουρκικά πλοία, κάνουν νηοψίες στα πλοία των Ευρωπαϊκών δυνάμεων, που όμως τα σέβονται...Στο μεταξύ εδώ αυξάνονται οι αταξίες. Η αδημονία και ο γενικός φόβος, μήπως οι Έλληνες χτυπήσουν από στεριά και Θάλασσα την πόλη υπάρχει διάχυτος, αν και η κυβέρνηση έχει συλλάβει ως ομήρους τους πιο πλούσιους Έλληνες που ασκούν και την πιο μεγάλη επιρροή...

Τα ελληνικά σώματα συνεχίζουν προς την Θεσσαλονίκη, όπου νικούν στην μάχη της Θέρμης, λίγα χιλιόμετρα έξω από τη πόλη. Ακολουθεί αντεπίθεση των Τούρκων κοντά στην Μονή Αγίας Αναστασίας όπου είχαν καταφύγει πολλοί άμαχοι. Στην Μάχη των Βασιλικών τα ελληνικά σώματα αιφνιδιασμένα και απροετοίμαστα υα χάνουν την μάχη.[22] Η κατάπνιξη της επανάστασης οδήγησε στην καταστροφή και την ερήμωσή της στις 14 Ιουνίου του ίδιου χρόνου, κατάσταση που δημιουργήθηκε και σε άλλα χωριά της της Χαλκιδικής αυτήν την κρίσιμη περίοδο.[11][23]. Από τη Γαλάτιστα κατάγονται αρκετοί αγωνιστές της επανάστασης, μεταξύ των οποίων και ο Γεώργιος Δημητρίου[24].

Ο Γεώργιος Δημητρίου που πολέμησε εκτός από τη Χαλκιδική και στα Δερβενάκια, στην Κάρυστο, στην Τρίπολη και αλλού υπό τη διοίκηση διάφορων καπεταναίων όπως του Χατζηχρήστου, του Φαβιέρου, του Γιάννη Κώστα, του Αναστάσιου Καρατάσου, του Χατζηπέτρου και του Βλαχόπουλου.[25] Οι κάτοικοί της επέστρεψαν αργότερα και ξανάκτισαν τον οικισμό. Στο χωριό εργάστηκαν τοπικοί περίφημοι αγιογράφοι τον 19ο αιώνα, κοσμώντας τις εκκλησίες της Γαλάτιστας με την τέχνη τους, καθώς και σε άλλες στην Χαλκιδική και στο Άγιο Όρος.[26]. Η καταστροφή του χωριού το 1821, δικαιολογεί το γεγονός ότι οι ναοί της Γαλάτιστας είναι μεταγενέστεροι, αλλά είναι τοποθετημένοι στις θέσεις των ερειπίων των κατεστραμμένων εκκλησιών.[11]
Μακεδονική Επανάσταση του 1854
Απογραφή της Γαλάτιστας-Τα ονόματα προέρχονται από κώδικα του 1732.

Στην Μακεδονική επανάσταση του 1854 στις 24 Απριλίου, η κωμόπολη αποτέλεσε ξανά θέατρο της μάχης που συντελέστηκε μεταξύ των Ελλήνων οπλαρχηγών και του Οθωμανικού Στρατού. Στην μάχη σκοτώθηκαν 65 Οθωμανοί στρατιώτες.[12]
Εποχή των Πηχιωνικών

Στους κώδικες της Επισκοπής Ανδραμερίου του έτους 1886, αναφέρεται η παρέμβαση του επισκόπου Κωνστάντιου (1876-1889) στην ανάκριση του ιεροδιδάσκαλου από το χωριό Λιβάδι. Πρόκριτος της Γαλάτιστας και αντιπρόσωπος του χριστιανικού στοιχείου στην περιοχή αυτή την περίοδο είναι ο Δημήτριος Βογιατζής.

Στους κώδικες της επισκοπής, αναφέρεται η λειτουργία Γυμνασίου το έτος 1886, δείγμα της εκπαιδευτικής δυναμικής της κωμόπολης, παρθεναγωγείου, αλλά και την φοίτηση λογικά πλουσίων ελληνοπαίδων στην Θεσσαλονίκη και την Αθήνα.[27]
Εποχή Μακεδονικού Αγώνα

Στις 3 Μαΐου 1905 στην θέση Μεγάλη Ράχη κοντά στην Μονή Αγίας Αναστασίας, σώμα μακεδονομάχων υπό την αρχηγία του Ιωάννη Νταφώτη, έπειτα από προδοσία, συγκρούεται με τουρκικό απόσπασμα με αποτέλεσμα να χαθούν 11 Έλληνες οπλαρχηγοί, παρά τις προσπάθειες διαφυγής. Ανάμεσά στους νεκρούς ο Δημήτριος Μαλακόπουλος από την Γαλάτιστα.[28] Στις 22 Μαρτίου 1906, ο τουρκικός στρατός καταλαμβάνει το ελληνικό σχολείο ως χώρο στρατοπέδευσης και δεν μπορούν να γίνουν τα μαθήματα για αρκετές ημέρες. Τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου, η τοπική κοινωνία αναστατώνεται από την καταδίωξη του αμαρτωλού Αλέξανδρου Καλαμπούκα από τα Βάλτα (Κασσανδρεία), στην οποία κατηγορούνται τέσσερις κάτοικοι του χωριού Δούμπια ότι τον φυγάδευσαν ενώ καλείται για κατάθεση ο μητροπολίτης Δωρόθεος.[29] Το 1912, αναφέρονται τα εγκαίνια του νεόκτιστου ελληνικού σχολείου έπειτα από άδεια της Οθωμανικής Κυβέρνησης.[30][31]
Σήμερα
Τοπική Οικονομία

Η Γαλάτιστα αποτελεί μια περιοχή με έντονη κτηνοτροφική δραστηριότητα και μεγάλο ζωϊκό κεφάλαιο. Στην περιοχή υπάρχουν ορνιθοτροφείο με σημαντική παραγωγή και βιομηχανικές μονάδες τυποποίησης-συσκευασίας γάλακτος, γαλακτοκομικών προϊόντων και κρέατος. Πρόσφατα, στις 9 με 11 Σεπτεμβρίου 2011, διοργανώθηκε με την υποστήριξη του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και τοπικών φορέων και συλλόγων, πανελλήνια ημερίδα-εκδήλωση για την ανάδειξη της αγροτικής, κτηνοτρογικής και μεταποιητικής δυναμικότητας της περιοχής.[32]. Τα κυριότερα αγροτικά προϊόντα που παράγονται είναι δημητριακά, καλαμπόκι, βαμβάκι και ζωοτροφικά φυτά. Κάποιοι κάτοικοι ασχολούνται επίσης με την μελισσοκομία.
Πολιτιστικοί σύλλογοι και εκπαίδευση

Στον παραδοσιακό οικισμό δραστηριοποιούνται τρεις συνολικά σύλλογοι:

Σύλλογος Γυναικών Γαλάτιστας Ανθεμούσες, με έτος ίδρυσης το 1992.[33]
Σύλλογος Γαλατιστέων
Ιχνηλάτες της Παράδοσης
Νεολαία Γαλάτιστας(σύλλογος Νέων της περιοχής) με ημερομηνία ίδρυσης 27/10/2012.

Η Γαλάτιστα έχει σήμερα δύο νηπιαγωγεία, ένα Δημοτικό Σχολείο, ένα Γυμνάσιο και ένα Λύκειο .
Αθλητισμός

Ανθεμούς Γαλάτιστας, ποδοσφαιρικό σωματείο που αγωνίζεται στη Β' Τοπική Ερασιτεχνική Κατηγορία, με έτος ίδρυσης το 1962.[34]
Αθλητικός Όμιλος Γαλάτιστας, τοπική ομάδα καλαθοσφαίρισης.
Σύλλογος Ελεύθερης Ιππασίας Άγιος Γεώργιος, ιππικός όμιλος.

Έθιμα και παραδόσεις

Την ημέρα των Θεοφανίων, στις 6 Ιανουαρίου κάθε χρόνου, διοργανώνεται η γιορτή της Καμήλας, ένα έθιμο με ιστορικές αναφορές, που αφορά την απαγωγή μιας Χριστιανής κοπέλας από Τούρκο επίτροπο και το τέχνασμα για την αρπάξει ο αγαπητικός της (χρησιμοποιώντας ένα ομοίωμα καμήλας για να μπει στο σπίτι του Τούρκου [35] ).[36]. Την επομένη ημέρα, του Αϊ Γταννιού, αναβιώνει το έθιμο του Γάμου της Μανιώς, δηλαδή της κοπέλας που απελευθερώθηκε, στην οποία αναπαριστάται ο παραδοσιακός γάμος της, με παραδοσιακή μουσική, όπου κύριαρχα μουσικά όργανα είναι οι ζουρνάδες και τα νταούλια.[37]

Ένα άλλο παραδοσιακό έθιμο, είναι το κουρμπάνι που γίνεται κάθε χρόνο στην εορτή του Αγίου Αγαπίου, στις 17 Αυγούστου. Η τοπική κοινότητα διοργανώνει παραδοσιακό πανηγύρι και προσφέρει ψητό κρέας στους επισκέπτες και τους κατοίκους του χωριού. Άλλες εκδηλώσεις γίνονται στην εορτή της Αγίας Παρασκευής στις 26 Ιουλίου, στην εορτή των Αγίων Αναργύρων στις 1η Ιουλίου και στην κινητή γιορτή του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου.
Αξιοθέατα

Τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια αξιοποίησης και ανάδειξης της ορεινής Χαλκιδικής. Διάφορα επενδυτικά προγράμματα έχουν βοηθήσει σε αυτήν την κατεύθυνση και σήμερα η Γαλάτιστα έχει ικανοποιητική τουριστική υποδομή. Τα μακεδονίτικα αρχοντικά με τα σαχνισιά, οι επιβλητικές εκκλησίες, οι πολλές κρήνες που ορίζουν κάθε χώρο συνάντησης, μαρτυρούν το ιστορικό παρελθόν της περιοχής. Σε αρκετές από αυτές τις εκκλησίες βρίσκονται τοποθετημένα αρχιτεκτονικά μέλη από την αρχαιότητα ενώ στα εντυπωσιακά δημόσια κτήρια πραγματοποιούνται εκθέσεις και άλλες εκδηλώσεις. Ο μεσαιωνικός Πύργος της Γαλάτιστας είναι επισκέψιμος σε σχέση με τους υπόλοιπους αρχαιολογικούς χώρους κοντά στην κωμόπολη που στερούνται κατάλληλης υποδομής. Η θέση της αποτελεί τόπο εξόρμησης για τα δασωμένες πλαγιές, τα γραφικά ορεινά χωριά και και τα ιστορικά μοναστήρια της περιοχής. Οι εκκλησίες της πόλης που ανακατασκευάστηκαν μετά την καταστροφή της πόλης το 1821, περιέχουν λείψανα αρχαιότερων περιόδων και αγιογραφήθηκαν από τοπικούς αγιογράφους. Μεταξύ αυτών, ο ναός του Αγίου Γεωργίου με προηγούμενο έτος κατασκευής το 1813, ο Άγιος Δημήτριος του 1830, οι εκκλησίες της Παναγίας και του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου το 1835, η Αγία Παρασκευή την ίδια περίοδο όπου υπάρχει κιονόκρανο ιωνικού ρυθμού, του Αγίου Νικολάου το 1842, όπου περιέχεται επιτύμβια αρχαία στήλη. Στην περιοχή υπάρχουν πολυάριθμα εξωκκλήσια.[12]
Μουσειακοί Χώροι

Επισκέψιμοι αρχαιολογικοί χώροι είναι ο Πύργος της Γαλάτιστας με τους δύο νερόμυλους και η Μονή Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας.[38] Επίσης, έπειτα από συνεννοήση, το Αρχοντικό του Λειβαδιώτη (αρχοντικό του 19ου αιώνα της Γαλάτιστας με κατώγι με κελάρια και αποστακτήριο), καθώς και το Εργαστήρι Μουσικών Οργάνων.
Μονή Αγίας Αναστασίας Φαρμακολύτριας

Βρίσκεται χτισμένος στους νότιους πρόποδες του όρους Ομβριανού, κλάδου του Χορτιάτη. Είναι Σταυροπηγιακή Μονή και χτίστηκε προς τιμή της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας που μαρτύρησε το 304 μ.Χ. κατά τους διωγμούς του Διοκλητιανού. Η γυναίκα του αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ' του Σοφού (866 – 912) Θεοφανώ ίδρυσε πρώτη την μονή το 888 μ.Χ. Αργότερα, την μονή επανίδρυσε ο άγιος θεωνάς το 1522 όταν ήταν εγκαταλλελειμένη και ερειπωμένη. Η ακμή του μοναστηριού παρουσιάζεται κατά την περίοδο της οθωμανικής κατάκτησης όπου η μονή αναπτύσσεται πνευματικά και οικονομικά, καθώς εμφανίζει στην κατοχή της αγροτικές εκτάσεις στην βόρεια Ελλάδα, την Βλαχία και την Ρωσία. Η μονή καταστρέφεραι το 1789. Συμμετέχει στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 και στέλνει ιδιόκτητα εμπορικά πλοία στην ναυμαχία του Κορωναίου Κόλπου. Καταστρέφεται μαζί με τα υπόλοιπα χωριά της περιοχής κατά την καταστολή της επανάστασης στις 12 Ιουνίου. Ανοικοδομείται το 1832 για να φτάσει στις αρχές του 20ου αιώνα να έχει 20 μοναχούς. Στα νεώτερα χρόνια, μεταξύ 1921-1971 λειτούργησε Εκκλησιαστική Σχολή. Σήμερα η μονή έχει 2 με 3 μοναχούς.[39]
Διαδρομές

Κάποιες από τις προτάσεις εξόρμησης, είναι η πεζοπορία μέχρι το ξωκκλήσι του Προφήτη Ηλία ή μια βόλτα με άλογο, σε συνεννόηση πάντα με τον Σύλλογο Ελεύθερης Ιππασίας-Άγιος Γεώργιος.[40]

Διαδρομή Γαλάτιστα-Θέση Πηγαδάκια Διαδρομή κοντινή βορειοανατολικά του οικισμού σε βατή διαδρομή στην θέση Πηγαδάκια όπου υπάρχει ένα όμορφο ξέφωτο με πεζούλες και ξύλινο περίπτερο. Χρόνος Διαδρομής 20 λεπτά.

Μονοπάτι Ο4

Διαδρομή Γαλάτιστα-Λιβάδι Διαδρομή διαμέσου του Ομβρινού προς το Λιβάδι σε πυκνό δάσος που προσφέρει θέα στην κοιλάδα του Ανθεμούντα. Χρόνος διαδρομής 3 ώρες και 15 λεπτά με μέτρια δυσκολία.
Διαδρομή Γαλάτιστα-Άγιος Πρόδρομος Διαδρομή διαμέσου της κοιλάδας που χωρίζει το όρος Χορτιάτη με το όρος του Χολομώντα στον οικισμό του Αγίου Προδρόμου. Χρόνος διαδρομής 3 ώρες και 30 λεπτά με σημαντική δυσκολία σε μονοπάτι όχι σημαδοτοποιημένο.

Fairytale waring.png Η ενότητα αυτή είναι κενή, ανεπαρκώς ανεπτυγμένη ή ανολοκλήρωτη. Η βοήθειά σας είναι καλοδεχούμενη!
Προσωπικότητες

Γεώργιος Δημητρίου, αγωνιστής της Επανάστασης του 1821.
Ζαφείρης Σακελλάρης, πρώην Περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης.
Ιωάννης Ζαφειρόπουλος, γιατρός και Πράκτορας Α΄ Τάξης στον Μακεδονικό Αγώνα.[41]

Δείτε επίσης

Ανθεμούς, η αρχαία ιστορική περιοχή της Αρχαίας Μακεδονίας.
Ανθεμουσιάς, ελληνιστική πόλη, η ίδρυση της οποίας πιθανολογείται από τους Εταίρους ευγενείς της Ανθεμούς.
Δήμος Ανθεμούντα, ο Καποδιστριακός Δήμος.
Χαλκιδική, η χερσόνησος της Μακεδονίας.

Παραπομπές - Σημειώσεις

Όπως δημοσιεύτηκε στον τόμο απογραφής πληθυσμού και κατοικιών του 1971, πίνακας 4, Μέσος σταθμικός των υψομέτρων εκάστου δήμου ή κοινότητος, σ. 446.
«Απογραφή πληθυσμού κατοικιών 2011 - Μόνιμος πληθυσμός». Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2014.
Δήμος Ανθεμούντα: Γαλάτιστα
Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης: Κοινότητα Γαλάτιστας
Λίνα Τσιρέκα, Ακίνητα: Κερδίζει έδαφος η Γαλάτιστα, Εφημ. Μακεδονίας, 10/10/2007
Περιλαμβάνεται ο οικισμός Πρινοχώρι με 339 κατοίκους.
Περιλαμβάνονται οι οικισμοί Πρινοχώρι, Αγία Αναστασία, Αγία Παρασκευή με 80, 151, και 22 κατοίκους αντίστοιχα.
Περιλαμβάνονται οι οικισμοί Πρινοχώρι και Μονή Αγίας Αναστασίας Φαρμακολυτρίας με [1940:129 και 157|1951:137 και 160|1961:163 και 248|1971:37 και 82|1981:13 και 14] κατοίκους αντίστοιχα.
Περιλαμβάνονται οι οικισμοί Πρινοχώρι, Μονή Αγίας Αναστασίας Φαρμακολύτριας, Κιουρκτσόγλου και Αγία Αναστασία με [1991:30, 47, 23 και 40|2001:14, 45, 152 και 101] κατοίκους αντίστοιχα.
Γραμμένος, Δημήτριος Β., Μπέσιος, Ματθαίος, Κώτσος, Σ., Από τους προϊστορικούς οικισμούς της Κεντρικής Μακεδονίας,σελ. 55-56, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, 1997, Θεσσαλονίκη, Αναδ. Ιστολόγιο Δούμπια Χαλκιδικής, 02/09/2011
Iστοσελίδα Επιμελητηρίου Χαλκιδικής: Γαλάτιστα
Ιστοσ. Ανθεμούς, Ιστορία, Γαλάτιστα, 2010
Αγροτουριστικό Δίκτυο Argo Net: O Πύργος της Γαλάτιστας
Ιστοσελίδα Εναλλακτικού Τουρισμού Χαλκιδικής: Γαλάτιστα
Ιστολόγιο Δούμπια Χαλκιδικής: Απογραφή Χαλκιδικής 1445, 07/02/2011
Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού: Οδυσσεύς: Σιδηροκαύσια-Στάγειρα
Ιστ. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Πρόγραμμα Αναμόρφωσης Προπτυχιακών Σπουδών
Ιστολόγιο Δούμπια Χαλκιδικής: Οθωμανικά έγγραφα από τα Πετροκέρασα Θεσσαλονίκης, 14/02/2011
Ιστολόγιο Δούμπια Χαλκιδικής: Φόροι των χωριών της Χαλκιδικής το 1724, 14/12/2011
Απογραφή Χαλκιδικής 1519,Πηγή: Η.Κολοβός, Χωρικοί και μοναχοί στην οθωμανική Χαλκιδική 15ος-16ος αι,14/11/2009
Ιστολόγιο Δούμπια Χαλκιδικής: Απογραφή Χαλκιδικής 1568,Πηγή: Η.Κολοβός, Χωρικοί και μοναχοί στην οθωμανική Χαλκιδική 15ος-16ος αι, 21/01/2011
Ιστολόγιο Ελληνικό Ημερολόγιο: Η Μάχη των Βασιλικών και ο θάνατος του Κατετάν Χάψα, 14/06/2001
Γιάννης Καταβάτος, Από την Επανάστασιν της Χαλκιδικής του 1821, Περιοδ. Παγχαλκιδικός Λόγος, τ. 3ο, Απρίλιος-Μάιος 2010
Νίκος Εμμ. Παπαοικονόμου, "Προσωπογραφία Αγωνιστών του 1821 από τη Χαλκιδική και τη Θεσσαλονίκη", έκδοση Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 2016, σ. 142-155, ISBN 978-960-9458-12-2
Ιστολόγιο Δούμπια Χαλκιδικής: Αγωνιστές του 1821 από Μακεδονία Γαλάτιστα και Γαλαρινό, 10/04/2010
Ιστοσελίδα e-city Χαλκιδικής: Γαλάτιστα
Αστέριος Καραμπατάκης, Το Αρχείο της Επισκοπής Αρδαμερίου Θεσσαλονίκης, (Περίοδος 1876-1937), σελ. 102-103, Επιστολή 188-22/2/1886, εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2003, Αναδημ. Ιστολόγιο Δούμπια Χαλκιδικής
Ε-Ιστορία: Μακεδονικός Αγώνας: Η μάχη της Αγίας Αναστασίας 3 Μαΐου 1905 και ο Ιωάννης Νταφώτης.
Αστέριος Καραμπατάκης, Το Αρχείο της Επισκοπής Αρδαμερίου Θεσσαλονίκης, (Περίοδος 1876-1937), σσ. 122-123, εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2003, Αναδημ. Ιστολόγιο Δούμπια Χαλκιδικής
Αστέριος Καραμπατάκης, Το Αρχείο της Επισκοπής Αρδαμερίου Θεσσαλονίκης, (Περίοδος 1876-1937), σελ. 42-46, εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2003, Αναδημ. Ιστολόγιο Δούμπια Χαλκιδικής
Η επισκοπή της αναβαθμίζεται το 1924 σε Μητρόπολη. Το έτος 1936, όμως, καταργήθηκε και συγχωνεύτηκε με τη Μητρόπολη Ιερισσού δημιουργώντας τη σημερινή Μητρόπολη Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου.
Ιστοσελίδα Εφημ. Γνώμη Της Χαλκιδικής: Γιορτή κτηνοτροφίας στη Γαλάτιστα
Ιστοσελίδα Δημοτικής Ενότητας Ανθεμούντα: Σύλλογος Γυναικών Γαλάτιστας
Ιστολόγιο Ανθεμούς Γαλάτιστας
Άννα Πατρωνίδου (2012-01-05). «Έθιμα του τριημέρου των Φώτων». Εφημερίδα Παρατηρητής. Ανακτήθηκε στις 2012-01-05.
«Έθιμο της Καμήλας (Φώτα)». Ιστοσελίδα Γαλάτιστα. Ανακτήθηκε στις 2012-01-05.
«Ο γάμος της Μανιώς (Αη Γιαννιού)». Ιστοσελίδα Γαλάτιστα. Ανακτήθηκε στις 2012-01-05.
10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης: Η Ιστορία του Χορτιάτη
Δάνος Δανιηλίδης, Ορεινή Χαλκιδική, Ιστοσελίδα Εφημ. Καθημερινή, 17/02/2011
Ιωάννης Κολιόπουλος, Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης, Κωνσταντίνος Σ. Παπανικολάου, Αφανείς Γηγενείς Μακεδονομάχοι (1903-1913), [Αναδημ. ιστοσ. Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών], εκδ. Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών ‒ University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2008, σ. 183

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΝΘΕΜΟΥΝΤΑ
Δημοτική Κοινότητα Γαλατίστης
Αγία Αναστασία, η
Γαλάτιστα, η
Κιουρκτσόγλου, ο
Μονή Αγίας Αναστασίας Φαρμακολυτρίας, η
Πρινοχώρι, το
Τοπική Κοινότητα Βάβδου
Βάβδος, ο
Τοπική Κοινότητα Γαλαρινού
Γαλαρινός, ο
Τοπική Κοινότητα Δουμπιών
Δουμπιά, τα

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License