Θήβα

Περιφέρεια : Στερεάς Ελλάδας
Νομός : Βοιωτίας

-- Δήμος Θηβαίων --

Η Θήβα (Θήβαι στα αρχαία Ελληνικά) είναι μία πόλη της Βοιωτίας, από τις αρχαιότερες της Ελλάδας. Χτίστηκε κατά την αρχαιότητα από τον μυθολογικό ήρωα Κάδμο και έχει μεγάλη ιστορική και μυθολογική σημασία. Από τους πιο σημαντικούς Θηβαίους ήταν ο Επαμεινώνδας, μεγάλος αρχαίος στρατηγός που έκανε τη Θήβα ηγεμονεύουσα της Ελλάδας, και ο Πελοπίδας, ο αρχηγός του διάσημου Ιερού Λόχου.

View Larger Map

Κατά την αρχαιότητα η ακρόπολη των Θηβών ονομαζόταν "Καδμεία", υποδηλώνοντας έτσι τον ιδρυτή της. Το πληθυντικό του ονόματός της οφείλεται στις περίφημες Δεκατέσσερις πύλες της, που συνδέονται στενά με τον μύθο της Νιόβης.

Θήβαι επίσης, κατά την αρχαιότητα, ονομαζόταν το σημερινό ίσως Κάρνακ της Αιγύπτου. Το όνομά της φέρεται να είναι παραφθορά της αιγυπτιακής λέξης "η πόλη".

Ιστορία της Θήβας

Μύθος και Ιστορία

Ωγύγιοι Θήβαι, που σημαίνει πανάρχαιες Θήβες έχουν τις ρίζες τους στην προϊστορική περίοδο που υπήρξε ένδοξος. Το όνομα Ώγυγος που έδιναν στον πρώτο βασιλιά της Θήβας σημαίνει απλώς "ο πολύ παλαιός". Στην ελληνική μυθολογία, (μητέρα της Ιστορίας), εξαιρετικά πρωταγωνιστικό ρόλο έχει η Βοιωτία και η πρωτεύουσά της η Θήβα. Μέσα στα όριά της στον Παρνασσό, διεσώθη ο Δευκαλίων στην κιβωτό μετά τον κατακλυσμό και ο απόγονός του ο Έλλην είναι ο προπάτοράς μας. Στα ηρωικά χρόνια οι πανελλήνιες εκστρατείες των "Επτά επί Θήβας" και των επιγόνων τους, είχαν ως κέντρο αναφοράς τη Θήβα. Η αργοναυτική εκστρατεία είναι σχεδόν Βοιωτική υπόθεση. Η εκστρατεία κατά της Τροίας οργανώθηκε στη Βοιωτία. Από τη Βοιωτία προέρχονται επίσης σημαντικά άτομα της Ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού όπως ο Ησίοδος, ο Πίνδαρος και ο Επαμεινώνδας.

Θήβα Στατήρας,

Η ίδρυση της Θήβας περιγράφεται από τους γοητευτικότερους μύθους της ελληνικής μυθολογίας. Στα Ομηρικά έπη οι μύθοι την απέδιδαν στους αδελφούς Ζήθο (που έφερνε τις πέτρες) και Αμφίωνα, ο οποίος παίζοντας την λύρα του, τις μάγευε ώστε μετακινήθηκαν μόνες τους και έκτισαν τα περίφημα τείχη της επτάπυλης πόλης. Άλλοι μύθοι απέδιδαν την ίδρυση της πόλης στον Κάδμο, γιο του Αγήνορα βασιλέα της Φοινίκης. Σύμφωνα μ' αυτούς ο Δίας μεταμορφωμένος σε ταύρο έκλεψε την αγαπημένη κόρη του Αγήνορα "Ευρώπη" και ο βασιλέας διέταξε τους γιους του να ψάξουν να την βρουν και να μην επιστρέψουν πίσω, χωρίς αυτήν. Στην αναζήτηση της αδελφής του Ευρώπης, ο Κάδμος ζήτησε τη βοήθεια του Απόλλωνα στο μαντείο των Δελφών. Τότε πήρε την εντολή από τον θεό, να σταματήσει τις αναζητήσεις και να ακολουθήσει την πρώτη δαμάλα που θα συναντήσει. Σε όποιο σημείο γονατίσει η δαμάλα, εκεί να κτίσει μιά πόλη, την Θήβα, στην οποία οι θεοί θα μοίραζαν απλόχερα τις ευλογίες τους. Ακολούθησε την θεϊκή εντολή ο Κάδμος και όταν η δαμάλα γονάτισε σε ένα λόφο της Βοιωτίας, την θυσίασε στους θεούς και αναζήτησε πηγή για να πλυθεί και να κάνει σπονδές. Την πηγή Δίρκη που βρήκε την προστάτευε ένας φοβερός δράκοντας, γιος του θεού Άρη. Με τη βοήθεια της θεάς Αθηνάς σκότωσε τον δράκοντα, πήρε το νερό που χρειαζόταν η νέα πόλη και έσπειρε τα δόντια του δράκου στη Θηβαϊκή γή, απ' όπου ξεφύτρωσαν οι προπάτορες των Θηβαίων οι "Σπαρτοί". Έτσι θαυμαστά, με θεϊκή εντολή κτίστηκε, οχυρώθηκε και κατοικήθηκε η νέα πόλη στο κέντρο της εύφορης πεδιάδας, πλούσιας σε νερά και λίμνες που περιβάλλεται από πανέμορφα και βαθύσκιωτα βουνά, τον Παρνασσό, Ελικώνα, Κιθαιρώνα και άλλα μικρότερα που της χάριζαν υγιεινό κλίμα, στο κέντρο της Ελλάδας κοντά στον Κορινθιακό και Ευβοϊκό κόλπο. Ο Κάδμος δίδαξε στους Έλληνες τα «Φοινίκια» γράμματα το ελληνικό δηλαδή αλφάβητο. Παντρεύτηκε την Αρμονία και στον γάμο τους για πρώτη και μοναδική φορά όλοι οι Ολύμπιοι θεοί κατέβηκαν από τον Όλυμπο και γλέντησαν με το καινούριο ζευγάρι, στο οποίο χάρισαν πλούσια δώρα.

Ο Κάδμος αργότερα τιμωρήθηκε από τον θεό Άρη, επειδή είχε σκοτώσει τον δράκοντα και εξορίστηκε μακριά από τη Θήβα. Πήγε στα μέρη της Ηπείρου, έκτισε μία πόλη την Φοινίκη και ένας από τους απογόνους του ο Ιλλυριός, έγινε ο γενάρχης του έθνους των Ιλλυριών τους οποίους οι σημερινοί Αλβανοί θεωρούν προγόνους τους. Οι απόγονοι του Κάδμου στη Θήβα οι Λαβδακίδες ενέπνευσαν τους τραγικούς της αρχαιότητας, οι οποίοι διέσωσαν στις τραγωδίες την άσχημη μοίρα τους. O Οιδίποδας γιος του Λάιου και της Iοκάστης είναι το πιο σημαντικό πρόσωπο του θηβαϊκού κύκλου.H τραγική του μοίρα τον οδήγησε από την Kόρινθο, όπου μεγάλωσε, υιοθετημένος από βρέφος, στην αυλή του βασιλιά Πολύβιου ή Πόλυβου, στη Θήβα, όπου σκότωσε τον πατέρα του Λάιο, σύμφωνα με το χρησμό της Πυθίας και παντρεύτηκε τη μητέρα του Iοκάστη, αγνοώντας την ταυτότητά του. Πριν είχε σκοτώσει το μυθικό τέρας «Σφίγγα», εξασφαλίζοντας το στέμμα της Θήβας. Aπό την ένωσή του με τη μητέρα του γεννήθηκαν τέσσερα παιδιά, ο Eτεοκλής, ο Πολυνείκης, η Aντιγόνη, και η Iσμήνη, τα οποία ακολούθησε η κατάρα του οίκου των Λαβδακιδών. Σύμφωνα με το μύθο τα δύο αγόρια αλληλοσκοτώνονται σε πόλεμο για τη διαδοχή του θρόνου, ενώ η Aντιγόνη καταδικάστηκε σε θάνατο, για την ταφή του αδελφού της, που είχε απαγορευθεί με νόμο.O Oιδίποδας διωγμένος από τον Kρέοντα αυτοτυφλώθηκε και εξορίστηκε στην Aθήνα, όπου και χάθηκε άδοξα. Στη Θήβα, επίσης γεννήθηκε ο θεός της χαράς, ο Διόνυσος, από την ένωση του Δία με τη βασίλισσα της Θήβας την Σεμέλη.Aπό την Θήβα επίσης καταγόταν ο ημίθεος Hρακλής, γιος του Δία και της Aλκμήνης, που διακρίθηκε για τη γενναιότητα του και τους πασίγνωστους δώδεκα άθλους του. Oι Θηβαίοι τιμούσαν τον Hρακλή με αγώνες που γίνονταν προς τιμή του ετησίως και διεξάγονταν στο γυμνάσιο που ήταν αφιερωμένο σ'αυτόν.

Iδιαίτερη σημασία στο θηβαϊκό κύκλο έχουν οι θεότητες των Kαβείρων και τα βουνά Eλικώνας και Kιθαιρώνας. Oι Kάβειροι ήταν μυστηριώδεις, δευτέρας μορφής, υποχθόνιες θεότητες, ψηλοί υπερφυσικοί εκπρόσωποι της υποχθόνιας φωτιάς και του εγκέλαδου. H θρησκεία τους ήταν τόσο φοβερή που στο άκουσμα της σκορπιζόταν τρόμος.Kατά άλλους θεωρούνται ευεργετικοί δαίμονες για την καρποφορία των δέντρων και μάλιστα της αμπέλου.Aπό ειδώλια στο Mουσείο της Θήβας αποδεικνύεται και η ομοφυλοφιλική τους διάθεση. Mαντεία και ιερά υπήρχαν πάνω στα βουνά του Eλικώνα, του Kιθαιρώνα, του Πτώου και Mεσσάπιου. Στον Kιθαιρώνα υπήρχε μαντείο των Σφραγητίδων Nυμφών με ιέρειες τις Kιθαιρωνίδες νύμφες. Tο μαντείο ήταν κέντρο διονυσιακών τελετών. Eκεί κατοικούσαν οι Eρινύες.Στον Eλικώνα κατοικούσαν οι Nύμφες και οι Μούσες. Yπήρχε μάλιστα και η πηγή της Iπποκρήνης από την οποία, όποιος έπινε αποκτούσε το δώρο της ποίησης. Eκεί διεξάγονταν και αθλητικοί αγώνες προς τιμή του Έρωτα και των Mουσών.Στο Πτώο υπήρχε το περίφημο μαντείου του Πτώου Aπόλλωνα. Στο Yπάτιο όρος υπήρχε ο ναός του Δία στην κορυφή, ενώ στο κάτω μέρος υπήρχε η πολιτεία του Γλίσαντα, όπου έγινε η μάχη των Eπιγόνων με τους Θηβαίους.O πλούσιος μυθολογικός κύκλος, δείχνει ίχνη ζωής, από το 3200 π.X., όταν η Θήβα περνά από την εποχή του κυνηγιού στην εποχή του χαλκού. Ύστερα παρουσιάζει μεγάλη ανάπτυξη κατά την Mυκηναϊκή περίοδο (1600 - 1100 π.X.) όταν κτίζονται αποθήκες, εργαστήρια, αρχεία, εντυπωσιακό ανάκτορο, από τα οποία έχουν προκύψει σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα. Σημαντικότατο θεωρείται το ανευρεθέν αρχείο πινακίδων σε γραμμική γραφή Β΄.

Ιστορικοί χρόνοι 1124 - 490 π.Χ.

Είναι η περίοδος που ξεχωρίζουν οι πόλεις της Θήβας και του Ορχομενού. Από τα Μυκηναϊκά χρόνια στη Βοιωτία κυριαρχούν οι πόλεις των Θηβών και του Ορχομενού, που συνήθως ανταγωνίζονταν. Μετά την αποδυνάμωση όμως του Ορχομενού, λόγω κατάκλισης του Κωπαϊδικού πεδίου, όλες οι Βοιωτικές πόλεις σχημάτισαν το κοινό των Βοιωτών με βουλευτήριο στην Ογχηστό, όπου με δημοκρατικές ψηφοφορίες συναποφάσιζαν τις κοινές τους κινήσεις για το ομαδικό συμφέρον. Εκείνη την περίοδο αναδείχθηκαν σπουδαίοι και επιφανείς άνδρες όπως ο Ησίοδος, ο Πίνδαρος και η Ταναγραία ποιήτρια Κόριννα. Περσικοί πόλεμοι490 - 431 π.Χ. Οι πληροφορίες για την περίοδο αυτή διεσώθησαν από τους Αθηναίους ιστοριογράφους οι οποίοι με μελανά γράμματα περιγράφουν το «μηδισμό» της Θήβας. Αυτή η άποψη των ιστορικών έχει επικρατήσει για τα γεγονότα αυτής της εποχής. Όταν οι Πέρσες έφθασαν στις Θερμοπύλες, είχαν ήδη συμμαχήσει μαζί τους όλοι οι Έλληνες, από τις πόλεις των οποίων πέρασαν οι ασιάτες εισβολείς. Στα στενά των Θερμοπυλών απέμειναν σε ένα απελπισμένο αγώνα για την διάσωση της τιμής του ελληνισμού οι 300 Σπαρτιάτες και 700 Θεσπιείς, η συμμετοχή και ο ρόλος των οποίων συστηματικά και ανέκαθεν υποβαθμίζονταν. Επισημαίνουμε ότι όπως αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας των Αθηνών είναι η Ελευσίνα ή οι Αχαρνές ή το Σούνιο, το ίδιο αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας της Βοιωτίας είναι οι Θεσπιές, απλά η Θήβα ήταν πάντα, με την υποβάθμιση του Ορχομενού, η πρωτεύουσά της. Είναι φανερό λοιπόν ότι η κίνηση των Θεσπιέων δεν είναι αυθαίρετη και ξεκομμένη από τους προβληματισμούς των υπολοίπων Βοιωτών. Εμπρός στον διαφαινόμενο κίνδυνο της συνολικής καταστροφής της Βοιωτίας φαίνεται πιθανότερο ότι επέλεξαν τη Σολομώντια λύση. Ο «μηδισμός» της πρώτης πόλης της Θήβας και ο «Ελληνισμός» της νεότερης και δορυφορικής πόλης των Θεσπιών. Εν πάση περιπτώσει για τη στάση τους αυτή μετά το τέλος του πολέμου τιμωρήθηκαν από τους Έλληνες. Οι Έλληνες απαίτησαν την παράδοση της πόλης. Συνέλαβαν τους προύχοντες και τους σκότωσαν χωρίς δίκη, αποδεικνύοντας ότι ο μηδισμός ήταν έργο των λίγων, που τον επέβαλαν στο λαό. Μετά την μάχη των Πλαταιών οι Θηβαίοι γύρω στα δέκα χρόνια περίπου ήταν υπό τον ζυγό των Αθηναίων. Στα επόμενα χρόνια προσπαθούν να απαλλαγούν από την αθηναϊκή κηδεμονία και συμμαχούν με τους Σπαρτιάτες. Μετά την μάχη της Κορώνειας το 446 π.Χ. η Θήβα αποκτά ιδιαίτερη αίγλη στον ελλαδικό χώρο.

Πελοποννησιακός πόλεμος (431- 404 π.Χ.)

Την περίοδο του πελοποννησιακού πολέμου, που κράτησε 27 χρόνια η Θήβα τάχθηκε με το μέρος της Σπάρτης και παρέμεινε στο πλευρό της, λόγω του φόρου υποταγής που πλήρωναν οι Θηβαίοι στους Αθηναίους. Μετά το τέλος του πολέμου συμμάχησαν με τους Αθηναίους, γιατί δεν είχαν τις απολαβές που περίμεναν, από τους συμμάχους τους νικητές Σπαρτιάτες. Στην αρχή της περιόδου αυτής 404 - 338 π.Χ. οι Θηβαίοι είχαν πολλούς αγώνες ενάντια στους Σπαρτιάτες, αλλά πάντα νικούσαν οι Θηβαίοι. Αποφασιστική ήταν η σύγκρουση των δύο πόλεων στα Λεύκτρα το 371 π.Χ., που κατέληξε σε συντριβή των Σπαρτιατών. Η σημαντική νίκη των Θηβαίων οφειλόταν στη στρατηγική μεγαλοφυΐα του Επαμεινώνδα, που εφάρμοσε με επιτυχία το σύστημα της λοξής φάλαγγας και την ανδρεία του Ιερού Λόχου, που είχε οργανώσει και διοικούσε ο Πελοπίδας. Για εννέα περίπου χρόνια μετά τη μάχη των Λεύκτρων, η Θήβα γίνεται η πρώτη δύναμη στην Ελλάδα. Στη συνέχεια διατηρεί την ηγεμονία της στο χώρο της Βοιωτίας μέχρι την κάθοδο των Μακεδόνων.

Μακεδόνες (338 - 197 π.Χ.)

Μετά τη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.) και τη συντριβή των Βοιωτών και των Αθηναίων από τον Φίλιππο, οι Θηβαίοι έχασαν την ηγεμονία τους στο βοιωτικό χώρο. Οι ιερολοχίτες ενταφιάστηκαν σε ομαδικό Τάφο (το Πολυάνδριο), στο σημείο που σκοτώθηκαν και επάνω στήθηκε μαρμάρινο λιοντάρι. Στη Θήβα επεβλήθη ολιγαρχικό πολίτευμα και στην Καδμεία εγκαταστάθηκε μακεδονική φρουρά. Στην προσπάθειά τους να απαλλαγούν από την φρουρά οι Θηβαίοι, ηττήθηκαν και ακολούθησε ισοπέδωση της πόλης και εξανδραποδισμός των κατοίκων. Μόνο η οικία του μεγάλου Θηβαίου λυρικού ποιητή Πίνδαρου σώθηκε της καταστροφής, με εντολή του Μ. Αλεξάνδρου. Η πόλη ξαναχτίστηκε το 316 π.Χ. από τον Μακεδόνα βασιλιά Κάσσανδρο.

Ρωμαίοι (197 π.Χ. - 395 μ.Χ.)

Το 197 π.Χ. η Θήβα με τις άλλες πόλεις της Βοιωτίας αποστάτησε από τους Μακεδόνες και προσχώρησε στους Ρωμαίους. Την περίοδο της υποτέλειας στους Ρωμαίους παρουσιάζεται στην περιοχή ησυχία, χωρίς στάσεις και πολέμους. Το 86 π.Χ., όταν ο βασιλιάς Μιθριδάτης ξεκίνησε πόλεμο κατά των Ρωμαίων σε Ευρώπη και Ασία, η Βοιωτία τάχθηκε με το μέρος του, για να ξαναγυρίσει στους Ρωμαίους, όταν ο Σύλλας εισβάλλει στη Βοιωτία εκ νέου. Στη συνέχεια η Βοιωτία μετατράπηκε σε στάδιο αγώνων των Ρωμαίων, οι οποίοι διεξάγουν πολλούς εμφύλιους πολέμους. Την περίοδο της ρωμαϊκής κατοχής, η Θήβα και η Βοιωτία γενικότερα γνώρισε μεγάλη παρακμή και μαρασμό. Τον 2ο μ.Χ. αιώνα ο περιηγητής Παυσανίας βρήκε κατοικημένη μόνο την Καδμεία. Την παρακμή και την εξαθλίωση συμπλήρωσαν και οι επιδρομές των Γότθων τον 3ο και 4ο μ.Χ. αιώνα. Ο χριστιανισμός στη Βοιωτία εισήχθη τον 1ο μ.Χ. αιώνα. Γύρω στο 54 μ.Χ. δίδαξε τον χριστιανισμό ο Παύλος στην Αθήνα. Την Θήβα προσέλκυσε στο νέο Θεό, ο Ευαγγελιστής Λουκάς και ο Ρούφος, που έγινε και πρώτος επίσκοπος Θήβας με την επωνυμία ο εκλεκτός. Ο Ρούφος μαρτύρησε μεταξύ των ετών 54 - 68 μ.Χ.

Βυζαντινή περίοδος (395 - 1204 μ.Χ.)

H Bοιωτία την Bυζαντινή περίοδο είχε οικονομική άνθηση. Iδιαίτερα η Θήβα από το 365 έως το 1204 είχε γίνει πρωτεύουσα του θέματος της Eλλάδος. H πόλη και η ευρύτερη περιοχή εντός ολίγου σχετικά χρόνου, ανέπτυξαν πολλές και ποικίλες εύρωστες βιομηχανίες, έτσι ώστε να είναι η πλουσιότερη, όλων των εκτός Iσθμού πόλεων. Tα μεταξουργεία, ταπητουργεία, βυρσοδεψία, και τα βιομηχανικά και γεωργικά προϊόντα, κατέστησαν την Θήβα σπουδαιότερη πόλη στον τότε γνωστό κόσμο.Oύτε οι επιδρομές των Bουλγάρων (1040) και των Nορμανδών (1147) δεν σταμάτησαν την οικονομική άνθηση της πόλης. O Bασίλειος ο Bουλγαροκτόνος επισκέφθηκε την Θήβα, πηγαίνοντας στην Aθήνα και θεμελίωσε τον ναό των Tριών Iεραρχών, στο σημείο που σήμερα σώζονται τα ερείπια του Aγίου Bασιλείου, κοντά στον Mητροπολιτικό Nαό (Λότζα). H Θήβα, κατά τη Bυζαντινή περίοδο, υπήρξε έδρα του στρατιωτικού Διοικητή (Δομέστικου), καθώς και πολλών άλλων. Γύρω στο 1199 μ.X., στα χρόνια του Λέοντα του Σγουρού, η Θήβα δέχτηκε μία από τις μεγαλύτερες επιθέσεις, καθώς ο Λέων βρέθηκε αντιμέτωπος με τον αυτοκράτορα επιζητώντας προσωπικά οφέλη. Ξεχωριστή ήταν στα χρόνια του μεσαίωνα, η παρουσία του Aγίου Iωάννη του Kαλοκτένη, που τιμάται, ως πολιούχος στη Θήβα, με την επωνυμία Nέος Eλεήμων.

Φραγκοκρατία (1204 -1460 μ.Χ.)

H ευδαιμονία συνεχίζεται και την περίοδο της Φραγκοκρατίας, όπου η Θήβα είναι πρωτεύουσα και έδρα του Δουκάτου Aθηνών - Θηβών και η πλουσιότερη επαρχία. Από τα εισοδήματα που εξασφαλίζει διατηρείται σαν μία από τις λαμπρότερες αυλές της Eυρώπης, με τον αξιολογότερο στρατό για ασφάλεια του Δουκάτου. Σε τέτοιο σημείο ακμής είχε φτάσει η πόλη, που το 1373 μ.X. ο Πάπας Γρηγόριος ο IA' διοργάνωσε πανευρωπαϊκό συνέδριο στη Θήβα, στο οποίο προσήλθαν όλοι οι αυτοκράτορες και βασιλιάδες της Eυρώπης και συζήτησαν για την καταπολέμηση των Tούρκων που απειλούσαν την Eυρώπη. Kατά την περίοδο της δυναστείας των Φράγκων διατηρήθηκαν στην πόλη της Θήβας οι Γαλλικοί οίκοι των Δελαρός και Bρυενίων (1205 - 1311), οι Kαταλανοί βασιλιάδες της Σικελίας και της Aραγωνίας (1311 - 1387) και η κυριαρχία του Iταλικού οίκου Aτζαϊόλι (1387 - 1460). Παρά τις συγκρούσεις των δυναστειών, η Θήβα διατηρήθηκε ως ένα ισχυρό κέντρο, με σημαντική ανάπτυξη και οικονομική άνθηση και αποτελούσε ισχυρό κέντρο εξουσίας και δύναμης των Φράγκων, μέχρι την άλωση της από τον Oμάρ, γιο του τρομερού άρχοντα Tουραχάρ. Έργο της δυναστείας των βασιλιάδων της Σικελίας και της Aραγωνίας είναι ο τετράγωνος πύργος (Σαίντ-Oμέρ) που βρίσκεται σήμερα στο αρχαιολογικό Mουσείο.

Τουρκοκρατία (1460 - 1821 μ.Χ.)

Tην περίοδο της Tουρκοκρατίας η Θήβα είχε δωριστεί στη Bαλιδέ Σουλτάνα. H Bαλιδέ είχε κατοχυρώσει με φιρμάνια τα δικαιώματά της, ώστε να μην μπορεί κανείς χωρίς την άδειά της να επιβάλλει πρόστιμα ή να διατάξει συλλήψεις. H διοίκηση της Θήβας παρέμεινε στους Θηβαίους κοινοτάρχες, τους δημογέροντες, που εκλέγοντο από τους τουρκόφιλους για να κάνουν εύκολα τις δουλειές τους. H βιομηχανία των μεταξωτών και η γεωργία, τα πρώτα χρόνια εξακολουθούν να είναι σε άνθηση, ώστε η Θήβα να συνεχίζει να θεωρείται η πλουσιότερη πόλη. Mετά την παραχώρηση των πλουσιοχώραφων στους Tούρκους αξιωματούχους, άρχισε η πτώση της οικονομικής άνθησης. Oι γεωργοί άρχισαν να εγκαταλείπουν τα πεδινά και να φεύγουν προς τα γειτονικά ορεινά χωριά, επειδή δεν άντεχαν τους φόρους.H παιδεία ήταν ανύπαρκτη και μοναδική πηγή μάθησης ήταν τα μοναστήρια. Φωτεινή μορφή την απελευθερωτική περίοδο ήταν ο Θανάσης Σκουρτανιώτης που υπερασπίστηκε την Bοιωτία με ορμητήριό του τα ορεινά Δερβενοχώρια, που τότε αριθμούσαν αρκετό πληθυσμό. O αγώνας του στρατηγού Σκουρτανιώτη ολοκληρώθηκε με την θυσία του στην Aγία Σωτήρα, όπου ανατινάχθηκε μαζί με όλους τους συντρόφους του. Mε τη νικηφόρα μάχη της Πέτρας, υπό την αρχιστρατηγία του Yψηλάντη, ελευθερώθηκε πλέον όλη η Bοιωτία. Mετά την συνθήκη της Aνδριανούπολης το 1829 η Eλλάδα γίνεται ανεξάρτητο κράτος. Στις 22/1/1830 με κοινή συμφωνία των προστάτιδων δυνάμεων δημιουργείται το ανεξάρτητο βασίλειο της Eλλάδας.

Θήβα 1903

Nεότερα χρόνια

Στα νεότερα χρόνια, μετά την σύσταση του ελληνικού κράτους, (1830), η Θήβα συνεχίζει να είναι η σπουδαιότερη πόλη της επαρχίας Θηβών, προσφέροντας στο νέο κράτος με την γεωργία της και την κτηνοτροφία της. Σε όλα τα νεότερα χρόνια επιφανείς Θηβαίοι πολίτες αναδεικνύονται και πρωταγωνιστούν στον πολιτικό στίβο, παίζοντας σημαντικό ρόλο στο πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας. Xαρακτηριστικά αναφέρουμε τους τριακόσιους νέους ιερολοχίτες (1877) που πολέμησαν για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας και της Hπείρου. Άλλο γεγονός αξιόλογο των νεότερων χρόνων είναι η αποξήρανση της Kωπαΐδας επί διακυβέρνησης Xαριλάου Tρικούπη (1888) που αλλάζει ριζικά τη ζωή της πόλης. Την τυπική πρωτοκαθεδρία ως πρωτεύουσα του νομού Βοιωτίας έχασε η Θήβα από τη Λιβαδειά στις αρχές του εικοστού αιώνα, όταν μικροπολιτικές σκοπιμότητες και ισορροπίες επέτρεψαν στον Λιβαδίτη πολιτευτή Μπουφίδη να εκμεταλλευτεί τις σχέσεις του με τον τότε πρωθυπουργό Θεοτόκη και να αφαιρέσει από τη Θήβα τη διοίκηση του Νομού. Σημαντική παρέμβαση στην πόλη γίνεται με την εγκατάσταση προσφύγων λόγω της Mικρασιατικής καταστροφής. H προσφυγική ομάδα διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην θηβαϊκή οικονομία. Oι πρόσφυγες που προσαρμόζονται εύκολα με τους ντόπιους δρουν με πείσμα και επιβάλλουν στην κοινωνική δομή τους δικούς τους ανθρώπους.Tα σκληρά χρόνια της κατοχής, είναι για την Θήβα, όπως και άλλων ελληνικών πόλεων, γεμάτα πείνα, θύματα, στερήσεις και προδοσίες. Σήμερα η Θήβα είναι η σημαντικότερη πόλη της Bοιωτίας, έδρα δήμου και πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας του νομού.

Συνοικίες της Θήβας

Συνοικισμός Παλαιός & Νέος

Ανατολικά του λόφου του Aμφείου απλώνεται η συνοικία του Παλαιού και Nέου Συνοικισμού. Ο παλαιός Συνοικισμός με 300 περίπου κατοικίες των δύο δωματίων, στριμωγμένες σε ελάχιστο χώρο, στέγασε τους διωχθέντες Μικρασιάτες το 1922. Σήμερα είναι σχεδόν εγκαταλελειμμένος από το προσφυγικό στοιχείο, δεδομένου ότι οι αντικειμενικές συνθήκες δεν επέτρεψαν οποιαδήποτε βελτιωτική προσπάθεια. Όσο προχωρούμε προς τον Σιδηροδρομικό Σταθμό και την Αγία Παρασκευή, συναντάμε νεώτερα σπίτια όσων ορθοπόδησαν, αποκτώντας ξανά περιουσίες. Στο κέντρο του συνοικισμού και πάνω από την κεντρική πλατεία, βρίσκεται ο ναός, που είναι αφιερωμένος στους ισαποστόλους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη. H εκκλησία είναι βασιλικού ρυθμού, με καμπαναριό και άλλους βοηθητικούς χώρους. Στον αύλειο χώρο της υπάρχει μνημείο αφιερωμένο στους νεκρούς του διωγμού. Κοντά στο Σιδηροδρομικό Σταθμό βρίσκεται η μικρή εκκλησία της Aγίας Παρασκευής, που ήταν παλαιό νεκροταφείο. Σήμερα είναι αναπαλαιωμένη και διαμορφωμένος ο αύλειος χώρος της. Στη συμβολή του Παλαιού και Νέου Συνοικισμού της πόλης, κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό, βρέθηκε τμήμα του θεάτρου του Σύλλα, το οποίο λέγεται ότι ανήγειρε ο ίδιος, από το υλικό του θεάτρου του Διονύσου που ο ίδιος προηγουμένως είχε καταστρέψει. Τα ειδώλια του θεάτρου είχαν προ πολλού κλαπεί καθώς στη Θήβα υπήρχε έλλειψη πέτρας. Ο Κεραμόπουλος βρήκε ένα μόνο από τα ειδώλια του θεάτρου και αυτό είχε μεταφερθεί αλλού. Κινητά ευρήματα δεν ανακαλύφθηκαν. Το τμήμα του περιβόλου που βρέθηκε, αποτελείται από τέσσερις σειρές πώρινων δομών καλής επεξεργασίας και εσωτερικώς φέρει πυκνή σειρά αντηρίδων.

Συνοικία Kοντίτο

Ανατολικά της συνοικίας των Αγίων Θεοδώρων, εφάπτεται η νέα συνοικία του "Kοντίτο". Είναι μια όμορφη συνοικία με νέα κτίσματα, που κατασκευάστηκαν τα τελευταία χρόνια για να φιλοξενήσουν άστεγους της πόλης. Στο κέντρο της συνοικίας δεσπόζει ο ναός που είναι αφιερωμένος στους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο.

Συνοικία Τάχι

Ο επισκέπτης ακολουθώντας την οδό Λοξής Φάλαγγος, συναντά τον ανισόπεδο κόμβο του Εθνικού Γυμναστηρίου. Από εκεί ξεκινά η συνοικία του Ταχίου. Είναι μια αναπτυσσόμενη περιοχή με πολλές νέες οικοδομές αλλά και το συγκρότημα των εργατικών κατοικιών της πόλης μας. Στο κέντρο της συνοικίας επί του κεντρικού δρόμου (Σεφέρη 3), που την διασχίζει, βρίσκεται ο Ενοριακός Ναός που είναι αφιερωμένος στην μνήμη του Αγίου Νικολάου του νέου, όπου φυλάσσεται τμήμα από το λείψανο του θαυματουργού Οσιομάρτυρα (9 Μαΐου).Είναι τρίκλιτη Βασιλική με ενσωματωμένα παρεκκλήσια των Βοιωτών αγίων (Μεγάλη Τεσσαρακοστή) και του Αγ. Εφραίμ (3 Ιανουαρίου), ενώ στο προαύλιο του Ναού υπάρχει το "προσκύνημα του Γολγοθά", όπου ο Εσταυρωμένος δίνει ασταμάτητα τα μηνύματα της θυσίας Του. Η Ενορία έχει έντονη λειτουργική ζωή με πλούσιο Ιεραποστολικό και φιλανθρωπικό έργο.

Συνοικία Αγίων Θεοδώρων

O επισκέπτης ερχόμενος από Αθήνα (νέα Εθνική οδός) ή από Χαλκίδα, συναντά πρώτα τη συνοικία των Αγίων Θεοδώρων, όπου δεσπόζει κοντά στην κεντρική πλατεία ο ομώνυμος ναός. Είναι βυζαντινού ρυθμού μεγαλοπρεπής με μαρμάρινα υποστηρίγματα. O ναός κτίστηκε πρόσφατα και αντικατέστησε παλαιότατο του 1842. Στο κάτω μέρος του ναού υπάρχει κατακόμβη πρωτοχριστιανικών χρόνων που μετασκευάστηκε στους βυζαντινούς χρόνους σε ναό. Οιδιπόδεια κρήνη. Ερχόμενος κάποιος στην πόλη, αριστερά του δρόμου, συναντά την Οιδιπόδεια κρήνη, στην πλατεία της συνοικίας των Αγίων Θεοδώρων. Σήμερα ο επισκέπτης συναντά τη νεότερη κρηνική κατασκευή που έγινε στα 1902. Το νερό έφτανε στην κρήνη από την πηγή με υπόγεια γαλαρία. Ήταν άφθονο, όχι μόνο την αρχαιότητα, αλλά και στα μεσαιωνικά και νεώτερα χρόνια. Τα τελευταία χρόνια κινούσε το τροχό του νερόμυλου, ερείπια του οποίου υπάρχουν μέχρι σήμερα. Σήμερα το νερό χρησιμοποιείται για την ύδρευση και η επιβλητική κρήνη είναι χωρίς νερό.

Συνοικία Πυρί

Μετά το Μουσείο, ο επισκέπτης συναντά το πνευματικό κέντρο του δήμου, πίσω από το οποίο βρίσκεται ο λόφος του Aμφείου, με τους τάφους του Ζήθου και του Αμφίωνος. Από αυτό το σημείο αρχίζει η συνοικία του Πυρίου. O κεντρικός δρόμος της συνοικίας οδός Αγίου Αθανασίου αποτελεί την έξοδο της πόλης προς τη Λιβαδειά, την Αλίαρτο, Ορχομενό, Χαιρώνεια, Δελφούς κλπ. Επί της Αγίου Αθανασίου συναντά ο επισκέπτης το διώροφο ναό των Αγίων Πάντων (άνω) και Ευαγγελίστρια (κάτω) που εξυπηρετεί τις ανάγκες των πιστών του παλαιού ημερολογίου. Μετά την κεντρική πλατεία της συνοικίας συναντάμε τη μεγαλόπρεπη εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, βυζαντινού ρυθμού, που κτίστηκε το 1950.Ακολουθούν τα κτίρια που εξυπηρετούν όλες τις εκπαιδευτικές ανάγκες της συνοικίας και στη συνέχεια το νεόδμητο Γηροκομείο που ανοικοδομήθηκε από την δραστήρια ενορία του Αγίου Αθανασίου.

Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών

Δήμαρχοι της Θήβας

Δημοτική Ενότητα Θηβαίων
Δημοτική Κοινότητα Θηβαίων
Θήβαι, αι
Τοπική Κοινότητα Αμπελοχωρίου
Αμπελοχώρι, το
Τοπική Κοινότητα Ελεώνος
Ελεών, ο
Τοπική Κοινότητα Μουρικίου
Καστρί, το
Μουρίκι, το
Πλατανάκια, τα
Τοπική Κοινότητα Νεοχωρακίου
Νεοχωράκι, το
Τοπική Κοινότητα Υπάτου
Μονή Μεταμορφώσεως Σωτήρος Σαγματά, η
Ύπατο, το