.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Θεσσαλίας
Νομός : Λάρισας

Νομός Λάρισας Δήμος Πολυδάμαντα

-- Δήμος Πολυδάμαντα --

Το χωριό Θετίδιο απέχει από την πρωτεύουσα του νομού, τη Λάρισα, 43 χλμ. Ανήκει στο Δήμο Πολυδάμαντα με έδρα τη Βαμβακού. Το υψόμετρο υπερβαίνει τα 320 μέτρα. Οι κάτοικοί του ασχολούνται αποκλειστικά με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Καλλιεργούν σιτάρι, κριθάρι, βαμβάκι και βιομηχανική τομάτα. Υπάρχουν επίσης αρκετές κτηνοτροφικές μονάδες, όπου εκτρέφονται πρόβατα και γαλοπούλες. Από δημογραφικής άποψης ο πληθυσμός του χωριού βαίνει συνεχώς μειούμενος. Η απογραφή του 2001 κατέγραψε 117 κατοίκους.

View Larger Map

Σημαντικό μνημείο της περιοχής

Στη δυτική άκρη του Θετιδίου βρίσκεται «καταχωνιασμένος» μέσα στη γη ο βυζαντινός ναός της Υπαπαντής του Χριστού. Ο ξένος επισκέπτης δεν μπορεί να υποψιαστεί, έστω κι αν απέχει ελάχιστα, ότι σ' αυτό το μέρος παραμονεύει, λες και ελλοχεύει στη φωλιά του, ο παμπάλαιος ναός του χωριού. Και τούτο γιατί η σκεπή του βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με την επιφάνεια της γης.

Η ιστορία του ναού

Ο ναός, λιτός και απέριττος, οικοδομήθηκε με πέτρα και πηλό πριν από πολλούς αιώνες, στα 1100 μ.Χ.,1 σε μια δασώδη, ερημική και απρόσιτη για την εποχή εκείνη περιοχή, σε μέρος δηλαδή όπου ήταν αδύνατο να τον εντοπίσει ανθρώπινο μάτι, γιατί τον περιτριγύριζαν πυκνά και πανύψηλα δέντρα, κυρίως βελανιδιές, αλλά και γιατί, όπως προαναφέρθηκε, ήταν κτισμένος μέσα στη γη. Δεν θα ήταν υπερβολή, αν λέγαμε ότι μονάχα ο Θεός γνώριζε την ύπαρξή του.

Η παρουσία ενός κελλιού μαρτυρεί ότι ο ναός αποτελούσε το βασικό κτίσμα μοναστηριού, στο οποίο ησύχαζαν ασκητές και μοναχοί, αρνητές της κοσμικής ζωής και των υλικών αγαθών, μέχρι το 1720. Τότε ανατράπηκε η ήρεμη και ειρηνική ζωή των μοναχών, γιατί στην περιοχή τους, γύρω από το μοναστήρι, κατέφθασαν και εγκαταστάθηκαν νέοι κάτοικοι2, που ίδρυσαν το χωριό Αλχανί3 (τουρκική ονομασία), το σημερινό Θετίδιο4. Οι Αλχανιώτες ασχολήθηκαν σχεδόν αποκλειστικά με τη γεωργία5 και την κτηνοτροφία. Εξαιρετικά χρήσιμα ήταν τότε τα επαγγέλματα του χαλκιά (σιδηρουργού), του πεταλωτή, του βαρελά, της μοδίστρας και του καφετζή - μπακάλη. Αραιά και όποτε το έφερνε η περίσταση το ’ριχναν και στο γλεντοκόπι, για να ξεθυμάνουν οι έγνοιες και τα βάσανα της ζωής τους.

Επειδή, λοιπόν, οι μοναχοί δεν μπορούσαν να αντέξουν την κοσμική ζωή, αναχώρησαν με θλίψη και βαριά καρδιά σε άλλη, προφανώς ερημική, περιοχή, για να υπηρετήσουν και να δοξάσουν με πίστη και αφοσίωση το όνομα του Κυρίου. Έκτοτε ο βυζαντινός ναός αποτέλεσε την εκκλησία του νεοϊδρυθέντος οικισμού (1720). Όλες οι χριστιανικές τελετές πραγματοποιούνταν εκεί, επί 244 ολόκληρα χρόνια6, μέχρι το 1964, οπότε ανηγέρθη η καινούργια εκκλησία του χωριού σε απόσταση 400 μέτρων περίπου από την παλιά.

Η αγιογράφηση του ναού

Ενώ ο ναός κτίστηκε στα 1100 μ.Χ., η αγιογράφησή του καθυστέρησε κατά 338 έτη. Από μιαν επιγραφή, η οποία δεν φαίνεται σήμερα λόγω διάβρωσης, αλλά που υπέπεσε στην αντίληψη προγενεστέρων, τεκμαίρεται ότι οι τοίχοι του ναού αγιογραφήθηκαν το έτος 1438, δεκαπέντε (15) χρόνια πριν από την άλωση της Κωνσταντινούπολης, από άγνωστους αγιογράφους, πιθανότατα, όμως, από τους εκεί μονάζοντες.

Επεμβάσεις στο ναό

Η πρώτη επέμβαση στο ναό έγινε από τους Αλχανιώτες λίγα χρόνια μετά την εγκατάστασή τους στην περιοχή. Προστέθηκε δηλαδή κτίσμα στη δυτική πλευρά του ναού, το οποίο αποτέλεσε τον γυναικωνίτη της εκκλησίας, ακριβώς στη θέση, όπου προηγουμένως υπήρχε το κοιμητήριο των μοναχών. Εσχάτως, πριν από κάμποσα χρόνια, αφαιρέθηκε η στέγη, λόγω προχωρημένης διάβρωσης, και προστέθηκε καινούργια, ενώ κανονικά έπρεπε να γίνει η αναπαλαίωσή της (Είναι πολύ πιθανό ο υπεραιωνόβιος ναός να έχει αλλάξει κι άλλες φορές τη στέγη του, γιατί τα ξύλα με το πέρασμα του χρόνου σαπίζουν και υποχωρούν). Το γεγονός αυτό λογίζεται ως πρώτη άστοχη ενέργεια. Το δεύτερο ατόπημα ακολούθησε αμέσως: Σοβατίστηκε εξωτερικά όλο το κτίσμα. Έτσι ο ναός απώλεσε, τουλάχιστον εξωτερικά, την παλαιά του αίγλη. Δεν μπορεί, ωστόσο, κανείς να κατακρίνει αυτούς που έλαβαν τις παραπάνω πρωτοβουλίες, γιατί ενήργησαν με αγαθές προθέσεις φοβούμενοι πιθανή κατάρρευση του ναού, που διανύει, άλλωστε, τον δέκατο αιώνα της ζωής του. Επισημαίνουμε ότι η σημερινή στέγη προεξέχει της επιφανείας της γης, ενώ αυτό δεν συνέβαινε προηγουμένως.

Ο άγνωστος θησαυρός

0 εισερχόμενος στο ναό, επισκέπτης ή πιστός, νιώθει άφατη κατάνυξη και ανείπωτο δέος. Εκείνο όμως που τον ελκύει σαν μαγνήτης είναι οι τοιχογραφίες, οι οποίες εικονίζουν κυρίως μορφές από την Καινή και την Παλαιά Διαθήκη. Το μεγαλείο και το κάλλος των αγίων και θεϊκών μορφών εξακολουθεί να λάμπει και να καταυγάζει τις ευαίσθητες ψυχές των πιστών, μολονότι ο πανδαμάτωρ χρόνος αλλοίωσε, διάβρωσε, θάμπωσε και σκοτείνιασε την αρχική ικμάδα και λάμψη των ανεκτίμητης αξίας αγιογραφιών. Σαράντα τέσσερις (44) εικόνες αγίων μορφών κοσμούσαν και λάμπρυναν το επάνω μέρος του ιερού τέμπλου του ναού. Σήμερα στο ίδιο σημείο χάσκουν 44 κενά πλαίσια που προκαλούν θλίψη και αγανάκτηση. Δύο φορές ιερόσυλοι αρχαιοκάπηλοι έκλεψαν τις εικόνες αυτές, που αποτελούν κειμήλια αμύθητης αρχαιολογικής, ιστορικής και συναισθηματικής αξίας, αλλά οι αστυνομικές αρχές, και τις δυο φορές, έδρασαν με μέθοδο και ζήλο, ανακάλυψαν τα ίχνη τους και οι εικόνες επανήλθαν στον τόπο, όπου κάποτε φιλοτεχνήθηκαν με περίσσιο κόπο και μεράκι. Οι εικόνες φυλάσσονται σήμερα σε ασφαλές μέρος, σε ιδιαίτερο κτίσμα.

Οι παλαιότεροι έκαναν λόγο για την ύπαρξη χειρογράφου7 Ευαγγελίου, που, όπως έλεγαν χαρακτηριστικά, αδυνατούσαν να το αναγνώσουν λόγω της βυζαντινής γραφής, το οποίο, όμως, δεν ανευρίσκεται σήμερα και θεωρείται πιθανή η κλοπή του, λόγω της ανεκτίμητης αρχαιολογικής αξίας του. Διασώθηκαν, ωστόσο, αρκετά λειτουργικά βιβλία με έντονα σημάδια διάβρωσης, λόγω της παλαιότητάς τους. Αξίζει να καταγράψει κανείς εκείνα τουλάχιστον, στα οποία η χρονολογία έκδοσης είναι ευδιάκριτη:

Μηναίο (Έκδοση του 1760)
Εβδομαδάρια (Έκδοση του 1796)
Ευαγγέλιο (Έκδοση του 1799)
Ευαγγέλιο (Έκδοση του 1890)
Ευαγγέλιο (Έκδοση του 1899)

Η χρονολόγηση του ναού

Ο ναός, όπως προελέχθη, θεμελιώθηκε στα 1100 μ.Χ. Το γεγονός αυτό τίθεται υπό αμφισβήτηση από κάποιους που υποστηρίζουν ότι τον ναό έκτισαν οι Αλχανιώτες λίγο μετά την εγκατάστασή τους στην περιοχή (1720) και μάλιστα μέσα στη γη, γιατί οι Τούρκοι απαγόρευαν να κτίζονται χριστιανικές εκκλησίες σε εμφανή σημεία. Ο ισχυρισμός όμως αυτός εύκολα καταρρίπτεται, γιατί η παρουσία του κελλιού κοντά στο ναό μαρτυρεί ότι επρόκειτο για μοναστήρι κι όχι για εκκλησία των κατοίκων του οικισμού. Ως γνωστόν το μοναστήρι μπορεί να θεραπεύει τις θρησκευτικές ανάγκες ευάριθμων μοναχών, όχι όμως και τις λατρευτικές ανάγκες του πλήθους των κατοίκων ενός οικισμού.

Μία άλλη άποψη δέχεται ως αληθινή την παραδεδομένη πληροφορία, που διέσωσαν παππούδες και προπαππούδες, ότι στο απρόσιτο και δυσδιάκριτο τότε μοναστήρι μετέφεραν και έκρυψαν οι εικονολάτρες μεγάλο αριθμό εικόνων, που κινδύνευαν να καταστραφούν από το μένος των εικονομάχων. Σύμφωνα με την άποψη αυτή ο ναός υπήρχε ήδη, όταν ξέσπασε η ταραχή της εικονομαχίας (726 - 842)8.

Σημειώσεις

(*) Ιστορική πηγή: Ο ζωντανός και παραστατικός λόγος των παππούδων και προπαππούδων και οι θύμησές τους, που με χίλιες μύριες δυσκολίες πέρασαν από γενιά σε γενιά και κάποτε έφθασαν στ’ αφτιά του γράφοντος.

1: Την πληροφορία περί της χρονολογίας αρύσθηκαν οι Αλχανιώτες, προφανώς, από τους μοναχούς.

2: Οι Σαρακατσαναίοι εγκαταστάθηκαν στο χωριό δυο αιώνες αργότερα, περί το 1925, και αποτέλεσαν ζωτικό κομμάτι του πληθυσμού.

3: Οι κάτοικοι βρήκαν μια χέρσα και παρθένα γη με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, με άφθονα τρεχούμενα νερά και αναβλύζουσες πηγές. Στο νοτιοανατολικό άκρο του χωριού ορθωνόταν, τότε (μετά το 1720), ένα μεγάλο και γνωστό στην ευρύτερη θεσσαλική περιοχή χάνι, στο οποίο κατέλυαν, για να διανυκτερεύσουν και να ξεκουραστούν οι ταξιδιώτες (και τα ζώα τους), που κατευθύνονταν από Βόλο προς Καλαμπάκα και αντιστρόφως. Προφανώς, από το χάνι αυτό ονομάστηκε το χωριό Αλχανί. Στα τούρκικα al han = το πανδοχείο.

4: Η ονομασία «Θετίδιον» δόθηκε στο χωριό μετά την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και μάλιστα προς το τέλος του 19ου αιώνα, όταν παρέστη η ανάγκη να οργανωθούν οι πόλεις και τα χωριά του ελευθέρου πλέον κράτους σε δήμους και κοινότητες, οπότε απέβαλαν τις τούρκικες ονομασίες τους (Η Θεσσαλία ενώθηκε με την ελεύθερη Ελλάδα, εκτός από την επαρχία της Ελασσόνας, το 1881). Για το αρχαίο Θετίδιο οι πληροφορίες είναι ανεπαρκείς. Η αρχαιολογική σκαπάνη δεν άγγιξε ακόμη τα χώματα εκεί, μολονότι η τοποθεσία της αρχαίας ακρόπολης είναι ολοφάνερη.

5: Στα 1910 οι Θεσσαλοί αγρότες εξεγέρθηκαν για την κατάργηση των τσιφλικιών και το ξαναμοίρασμα της γης στους γεωργούς που την καλλιεργούσαν, ώστε να μην την κατέχουν οι τσιφλικάδες και οι γεωργοί να μην είναι πλέον κολίγοι. Κατά τα έτη 1907 - 1917 διανεμήθηκαν στους ακτήμονες της Θεσσαλίας 2 εκατομμύρια στρέμματα και μεταξύ των ευνοηθέντων ήταν και κάτοικοι του Θετιδίου. Στα 1924, ύστερα από νομοθετική ρύθμιση της τότε κυβερνήσεως, ο τσιφλικάς του Θετιδίου αναγκάστηκε να παραχωρήσει τις καλλιεργήσιμες γαίες στους αγρότες του χωριού (Αναγκαστική απαλλοτρίωση μεγάλων γεωργικών κτημάτων).

6: Οι Αλχανιώτες χρησιμοποίησαν την εκκλησία και ως κρυφό σχολειό στα χρόνια της τουρκοκρατίας.

7: Εικάζεται ότι οι μοναχοί πήραν μαζί τους τα περισσότερα χειρόγραφα λειτουργικά βιβλία, όταν εγκατέλειψαν το μοναστήρι.

8: Στη βυζαντινή εποχή, η Θεσσαλία αποτελούσε μέρος του βυζαντινού κράτους.

Θέα από τον ψηλότερο λόφο του Θετιδίου

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Θετίδιο, χωριό της Λάρισας, Λάρισα, Θεσσαλία
Πολιτιστική αναδρομή στο χωριό του κάμπου

Βιβλιογραφία

Γ. Αθανασίου, Βυζαντινός ναός Θετιδίου Λαρίσης, Λάρισα 2005

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΟΛΥΔΑΜΑΝΤΑ
Τοπική Κοινότητα Αμπελείας
Αμπελεία, η
Τοπική Κοινότητα Βαμβακούς
Βαμβακού, η
Δενδράκιον, το
Σερίφης, ο
Τοπική Κοινότητα Δασολόφου
Δασόλοφος, ο
Κάτω Δασόλοφος, ο
Τοπική Κοινότητα Ερετρίας
Άγιος Χαράλαμπος, ο
Αργιθέα, η
Ασπρόγεια, η
Ερέτρια, η
Παλαιόμυλος, ο
Τοπική Κοινότητα Ζωοδόχου Πηγής
Ζωοδόχος Πηγή, η
Τοπική Κοινότητα Κάτω Βασιλικών
Άνω Βασιλικά , τα
Κάτω Βασιλικά, τα
Τοπική Κοινότητα Νεράιδας
Νεράιδα, η
Ξυλάδες, οι
Τοπική Κοινότητα Πολυδαμείου
Πολυδάμειον, το
Ρήγαιον, το
Τοπική Κοινότητα Ρευματιάς
Ρευματιά, η
Τοπική Κοινότητα Σιτοχώρου
Σιτόχωρον, το
Τοπική Κοινότητα Σκοτούσσης
Αγία Τριάς, η
Άγιος Κωνσταντίνος, ο
Άνω Σκοτούσσα, η
Θετίδιον, το
Σκοτούσσα, η
Τοπική Κοινότητα Χαλκιάδων
Χαλκιάδες, οι

Νομός Λάρισας: Δήμος, Κοινότητα

Αμπελακίων | Βερδικούσσας | Καρυάς | Τσαριτσάνης

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Λάρισας

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

Θετίδιο Λάρισας

.