Σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστρια, η Σκουληκαριά υπήρξε μέχρι το τέλος του 2010, δημοτικό διαμέρισμα του νεοσύστατου Δήμου Γεωργίου Καραϊσκάκη με έδρα το Διάσελλο. Με βάση τη νέα διοικητική διαίρεση που προβλέπει το Σχέδιο Καλλικράτης, η Σκουληκαριά εντάχθηκε στο διευρυμένο Δήμο Γεωργίου Καραϊσκάκη, ο οποίος συστάθηκε με τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Ηρακλείας, Καραϊσκάκη και Τετραφυλίας.[2] Η Σκουληκαριά μαζί με το Γιαννιώτι και την Αγία Παρασκευή αποτελούν την τοπική κοινότητα Σκουληκαριάς με συνολικό πληθυσμό 441 κατοίκους.

Ιστορία

Η πρώτη πηγή που μας γνωστοποιεί την ύπαρξη του χωριού είναι τα αρχεία της Βενετίας, [3] στα οποία μας γίνεται γνωστό ότι το έτος 1697, η Σκουληκαριά μαζί με πολλά άλλα χωριά της Άρτας, κατέβαλαν φόρο στην Βενετική διοίκηση με αντάλλαγμα την προστασία από τις επιδρομές των πειρατών.

Ο Φρανσουά Πουκεβίλ στο έργο «Ταξίδι στην Ελλάδα», το οποίο εκδόθηκε το 1820 κάνει αναφορά στον στη Σκουληκαριά και μας πληροφορεί ότι στην πορεία του από το Βελετζικό, έφτασε στο χωριό το οποίο απέιχε μία ώρα από το Θεριακήσι και πέντε μίλια από το Κομπότι.[4]
Η Σκουληκαριά και τα γειτονικά χωριά σε χάρτη του 1887.

Σύμφωνα με το έργο του Σπυρίδωνος Αραβαντινού, «Ιστορία Αλή πασά του Τεπελενλή», η Σκουληκαριά υπήρξε τσιφλίκι του πασά των Ιωαννίνων, ο οποίος είχε στην κατοχή του το μεγαλύτερο μέρος των χωριών της Άρτας.[5]

Ο Παναγιώτης Αραβαντινός στο έργο του «Χρονογραφία της Ηπείρου» μας ενημερώνει ότι, με βάση τον κατάλογο της απογραφής του 1845, η Σκουληκαριά ήταν ένα σημαντικό χωριό, το οποίο από πλευρά ιδιοκτησίας, ανήκε στο κράτος και κατοικούσαν σε αυτό 140 χριστιανικές οικογένειες.[6]

Αναφορά στο χωριό κάνει και ο Ιφικράτης Κοκκίδης στο έργο του «Οδοιπορικά Ηπείρου και Θεσσαλίας» που εξέδωσε το ελληνικό Υπουργείο Στρατιωτικών (Αθήνα 1880) και μας δίνει την πληροφορία ότι στο χωριό κατοικούσαν περίπου 1200 άνθρωποι. Ο Ι. Κοκκίδης μας ενημερώνει ότι η επαρχία Άρτας χωριζόταν σε 2 περιοχές: την περιοχή Άρτας και την περιοχή Πρεβέζης. Η περιοχή της Άρτας χωριζόταν με τη σειρά της σε 7 τμήματα: τμήμα Ποταμιάς, τμήμα Βρύσεως, τμήμα Ραδοβυζίου, τμήμα Τζουμέρκων, τμήμα Κάμπου, τμήμα Καρβασαρά και τμήμα Λάκκας. Η Σκουληκαριά αποτελούσε μέρος του τμήματος Ραδοβυζίου.[7]

Στο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης & Πρεβέζης» (εκδ.1884) του Σεραφείμ Ξενόπουλου, μητροπολίτη Άρτας, γίνεται αναφορά στη Σκουληκαριά. Σύμφωνα με αυτή την πηγή, την εποχή της επίσκεψης του Μητροπολίτη Άρτας, στο χωριό διέμεναν περίπου 100 οικογένεις και κατοικούσαν στις τρείς συνοικίες του χωριού, τη Σκουληκαριά, τη Ριγκίστιανα και το Κλίτσοβο. Οι κάτοικοι εκκλησιάζονταν στους ναούς της Αγίας Κυριακής, της Μεταστάσεως της Θεοτόκου και στο ναό του Αγίου Νικολάου. Ο Ξενόπουλος κάνει αναφορά και στο μοναστήρι της κοιμήσεως της Θεοτόκου, το οποίο σύμφωνα με τον ίδιο κατασκευάστηκε τον 13ο αιώνα. Σημαντική επίσης η αναφορά στον οπλαρχηγό Γώγο Μπακόλα, ο οποίος γεννήθηκε στη Σκουληκαριά και καταγόταν από την οικογένεια των Μπακολαίων.[8]
Γεώργιος Καραϊσκάκης

Σύμφωνα με σημαντικό αριθμό πηγών, η Σκουληκαριά ειναι η γενέτειρα του Γεωργίου Καραισκάκη.[9]
Εκδηλώσεις

Καραϊσκάκεια: Kάθε χρόνο το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Ιουλίου γιορτάζονται στη Σκουληκαριά της Άρτας, τα Καραισκάκεια προς τιμήν του Γεωργίου Καραϊσκάκη. [10]
Γιορτή Προβατίνας: Kάθε χρόνο (μήνα Ιούνιο) σε συνεργασία με πολιτιστικούς Συλλόγους, στο οροπέδιο του Γαβρόγου στο Δ.Δ Σκουληκαριάς.

Σκουληκαριά Άρτας, Καραϊσκάκεια 2013

Παραπομπές

Ελληνική απογραφή 2011.[1]
Διοικητική διαίρεση Δήμου Γεωργίου Καραϊσκάκη με το Σχέδιο Καλλικράτης
Η Άρτα στ' αρχεία της Βενετίας, περιοδικό “Σκουφάς” της Άρτας, τεύχη του 1955-56.
«En s'éloignant de Velatico, il y a une lieue et demie de chemin jusqu'à Scoulicaria, une heure de là à Serakisi, et cinq milles entre ce dernier village et Comboti, dont la distance est de cinq milles nord-ouest sud -est avec l'Arta.», Voyage dans la Grèce, François Charles Hugues Laurent Pouqueville, 1820.
Ιστορία Αλή πασά του Τεπελενλή / Σπ. Π. Αραβαντινού. Συγγραφείσα επί τη βάσει ανεκδότου έργου του Παναγιώτου Αραβαντινού, 1895, σελ.601
Χρονογραφία της Ηπείρου : των τε ομόρων ελληνικών και ιλλυρικών χωρών διατρέχουσα κατά σειράν τα εν αυταίς συμβάντα από του σωτηρίου έτους μέχρι του 1854. / Συντεταγμένη υπό Παναγιώτου Αραβαντινού, σελ.320, εκδ.1856.
Οδοιπορικά Ηπείρου και Θεσσαλίας / υπό του παρά τω Υπουργείω των Στρατιωτικών Επιτελικού Γραφείου, Ι.Κοκίδης, Αθήνα 1880.
Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης(εκδ.1884).
Παπαρρηγόπουλος, Γεώργιος Καραϊσκάκης, Κυρομάνος 1990, σ.23 : «Ο Γεώργιος Καραισκάκης εγεννήθη τω 1782 είς Σκουλυκαρύαν (ή Σκωληκοκαρυάν) της επαρχίας Άρτης». – Γαζής, Βιογραφία των ηρώων Μάρκου Μπότσαρη και Καραϊσκάκη, 1828, σ.17 : «Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης κατήγετο από την Άρταν (εξ Αμφιλοχίας), από χωρίον Σκουληκαρυιάν». - Νικόλαος Κασομούλης, Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων (1821-1833)- Τόμος Α΄, σ.267, : «Ο Καραϊσκάκης κατάγετο από το Ραδοβύζι και οί συγγενείς του περιορίζοντο μόνον είς αυτό το τμήμα». – Karl Mendelssohn Bartholdy, Geschichte Griechenlands, Volume 1, 1828, σ.430 : «Georg Karaiskakis*), 1782 zu Skuli Karia in der Provinz Arta». – Camillo Ugoni, Vita e scritti di Giuseppe Pecchio, 1836, σ.161 : «Pecchio, descritte le visite e conversazioni da sè fatte in compagnia del generale Roche al generale Giorgio Caraiscachi, Epirota nativo di Arta». - Δημ. Φ. Καρατζένης, Η Άρτα εις την επανάστασιν του 1821, Θυσίαι και Αγωνισταί, Αθήναι, 1978, σ.17, Επιστολή του Ιωάννη Μακρυγιάννη στον Κυβερνήτη της Ελλάδος : «Ή μεγάλη αυτή επαρχία, ήτις σύγκειται από μίαν πόλιν και περίπου διακόσια πεντήκοντα χωρία υπό διάφοροις γενικοίς ονόμασι γνωριζόμενα, οίον Ραδοβίσδιον, Τζουμέρκα και Κάμπον[..]Οί όπλοφοροΰντες της αυτής επαρχίας δέν έλειψαν από τά στρατόπεδα και από όλας γενικώς τάς σημαντικωτέρας μάχας[..]εις τάς οποίας μάχας μετροΰμεν ένδόξως υπέρ πατρίδος πεσόντος περίπου τών τετρακοσίων, εξ ών καί ό αείμνηστος Καραϊσκάκης. Ολα δέ ταΰτα οί Άρτινοϊ και οσα άλλα διά τό σΰντομον παρατρέχομεν, τά έπεχειρίσθησαν ευχαρίστως, επί μόνω και μόνω σκοπό τοΰ να ΐδωμεν έλευθέραν την πατρώαν μας γήν.». -Χριστόπουλος, Γ., Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, τ. 'ΙΓ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1977, σ.150, Ομιλία του γιού του Γεωργίου Καραϊσκάκη, Σπυρίδων, στο Πέτα της Άρτας προς τους κατοίκους της περιοχής τον Ιανουάριο του 1854 : «Ή έπίθεση όρίστηκε γιά τις 31 Ιανουαρίου και τήν παραμονή ό Καραϊσκάκης ώς γενικός άρχηγός, άπηύθυνε σπουδαία γιά τόν παλμό της και κυρίως γιά τό περιεχόμενο της προκήρυξη, στήν όποία άνάμεσα σέ άλλα άνέφερε «Αποθνήσκων ό πατήρ μου έκραξε "λυτροΰτε τάς Αθήνας" άφείς δέ μόνον κληροδότημα εις έμέ τήν μάχαιραν αύτοΰ έξέπνευσε. Λαβών τό κληροδότημα τοΰ πατρός και τάς μέν Αθήνας εύρών έλευθέρας, τήν γήν δέ τής γεννήσεώς του δούλην. έδραμον πρός ύμάς, ώ λαέ τής Ηπείρου, και τήν σημαίαν τής έλευθερίας ύψωσα μεθ' ύμών.» -Σύγχρονος Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη μετά πλήρους λεξικού της ελληνικής γλώσσης, Συλλογικό έργο, Αθήνα, εκδ.5η, τόμος 22 : «Σκουληκαριά (ή). "Εδρα κοινότητος της επαρχίας "Αρτης και Τζουμέρκων, του νομού "Αρτης, εν χώρα ορεινή. "Εχει 476 κατ., και άρχαίαν μονήν του 'ΙΓ αιώνος τιμωμένην επ' ονόματος της Θεοτόκου. Είνε πατρίς του στρατάρχου της Επαναστάσεως Γεωργ. Καραϊσκάκη.»
Πανηγυρικός και φέτος ο εορτασμός των Καραϊσκάκειων στη Σκουληκαριά της Άρτας.[2]