.
Περιφέρεια : Κεντρική Μακεδονία
Νομός : Σερρών
Η Παλαιοκώμη είναι χωριό του Δήμου Αμφίπολης στην Περιφερειακή Ενότητα Σερρών. Είναι το μεγαλύτερο χωριό του δήμου Αμφίπολης από άποψη πληθυσμού (1.293 κάτοικοι[1]), μετά το Ροδολίβος και τη Πρώτη.
Ιστορία
Αρχαιότητα
Οι πληροφορίες για την περιοχή του χωριού κατά την αρχαιότητα, είναι έμμεσες και προέρχονται από την ανασκαφική δραστηριότητα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Έχει εντοπιστεί αρχαίο νεκροταφείο της ρωμαϊκής εποχής που έχει δώσει ενεπίγραφα ειδώλια και ελληνικές επιτύμβιες επιγραφές.[2]
Τα ονόματα που αναγράφονται "Μέστος", "Δουλέους", "Διοσκουρίδης", "Μαντώ", "Εκαταίη", "Κώραβος" χαρακτηρίζονται Μακεδονικά και Θρακικά .[3][4]
Με βάση τα παραπάνω θεωρείται βέβαιη η ύπαρξη αρχαίου πολίσματος σε σημείο ανάμεσα στην Παλαιοκώμη και τη Νέα Φυλή και ενδέχεται η αρχαιολογική σκαπάνη να το φέρει στο φως σύντομα.[5]
Βυζαντινή εποχή
Στη βυζαντινή εποχή το κάτω μέρος της κοιλάδας του Στρυμόνα ανήκε κυρίως σε Μονές του Αγίου Όρους. Η Παλαιοκώμη αναφέρεται σε επίσημο έγγραφο για πρώτη φορά σε απογραφικό κατάλογο της Μονής Ιβήρων, την πρώτη δεκαετία του δωδέκατου αιώνα, ως Πρεβίστα.[6][7] Στα επόμενα χρόνια θα αλλάξει χέρια αρκετές φορές, μεταξύ άλλων θα περάσει στην ιδιοκτησία της Μονής Ζωγράφου και τελικά θα καταλήξει στη Μονή Παντοκράτορος¨του Άθω.[8][9]
Γενικά από εκείνη την εποχή οι πληροφορίες είναι αρκετές και αφορούν τις φορολογικές υποχρεώσεις των κατοίκων καθώς και τις ιδιοκτησίες τους και τα επαγγέλματά τους.[10][11][12][13]
Οι περισσότεροι υπάγονται στο καθεστώς του παροίκου, έχοντας δική τους ιδιοκτησία την οποία κληροδοτούν στα παιδιά τους. Η βυζαντινή περίοδος τελειώνει στα τέλη του δεκάτου τετάρτου αιώνα με την οθωμανική κατάκτηση. Αυτή πραγματοποιείται από τον Γαζή Αχμέτ Εβρενός στο όνομα του Σουλτάνου Μουράτ Α΄ και το όνομα του οικισμού διαμορφώνεται σε Προβίστα.[14]
Τουρκοκρατία
Τα επόμενα χρόνια σημειώνεται εισροή Τούρκων εποίκων. Αυτοί γίνονται ιδιοκτήτες γης και κοπαδιών. Η Μονή Παντοκράτορος διατηρεί την θέση της όπως και άλλα μοναστήρια, κατέχοντας σημαντικές ιδιοκτησίες και προφυλάσσοντας το χωριό από την αυθαιρεσία της οθωμανικής εξουσίας.[15]
Κάτι τέτοιο δεν ήταν βέβαια πάντα εφικτό. Σύμφωνα με το Χρονικό των Σερρών του Παπασυνοδινού, το 1623 απαγχονίστηκε ο Αδάμης του Καραπαπά από την Προβίστα. Ο λόγος ήταν πως συγκέντρωνε στοιχεία προκειμένου να καταγγείλει στην Κωνσταντινούπολη τη φορολογική καταπίεση του πληθυσμού από τους τοπικούς άρχοντες. Βέβαια, προκειμένου να πετύχουν την καταδίκη του οι Τούρκοι τον συκοφάντησαν πως έβριζε τη θρησκεία τους. [16][17][18]
Το 1900 περνά από την περιοχή ο Βρετανός περιηγητής Τζωρτζ Φρεντερίκ Άμποτ και στο βιβλίο Ένας Άγγλος στη Μακεδονία του 1900 που θα εκδώσει στη συνέχεια, δίνει σημαντικές πληροφορίες για την Παλαιοκώμη.[19]
Εθνικοί αγώνες και απελευθέρωση
Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, η κοινότητά Παλαιοκώμης προσφέρει έμψυχο υλικό στα αντάρτικα σώματα και βοηθά στην παραλαβή και διακίνηση πολεμικού υλικού για το Ελληνικό Προξενείο Σερρών.[20][21]
Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους, διεξήχθησαν μάχες μεταξύ του ελληνικού και του βουλγαρικού στρατού στην περιοχή και τελικά αυτή προσαρτήθηκε στο ελληνικό κράτος. Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, σημειώθηκε νέα κάθοδος των Βουλγάρων με αποτέλεσμα ο πληθυσμός να αποδεκατιστεί. Κατ' αρχάς, πήραν ως ομήρους όλους τους Έλληνες άρρενες από 14 έως 60 ετών. Οι περισσότεροι δεν θα επιστρέψουν ζωντανοί, ενώ τα γυναικόπαιδα μαστίζονταν από επιδημία χολέρας και τύφου. Στο τέλος το χωριό κάηκε και μετά τον πόλεμο ξαναχτίστηκε παραπλεύρως του παλιού οικισμού.[22][23][24][25][26]
Μεσοπόλεμος
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ο πληθυσμός συμπληρώθηκε με Πόντιους πρόσφυγες από το Ακ Δαγ Μαντέν και Μικρασιάτες από την Ισπάρτα Πισιδίας. Το όνομα του χωριού άλλαξε σε Παλαιοκώμη το 1928, ενώ απαλλοτριώθηκαν τα μοναστηριακά κτήματα. Την ίδια εποχή έγιναν έργα αποξήρανσης της Λίμνης Αχινού, αποδίδοντας πολλά στρέμματα καλλιεργήσιμης γης.[27]
Σύγχρονη ιστορία
Κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο σημειώθηκε νέα βουλγαρική Κατοχή που συνοδεύτηκε από στερήσεις, τρομοκρατία και νέα ομηρεία, τα λεγόμενα "Ντουρντουβάκια". Μετά τον πόλεμο, η περιοχή του Παγγαίου μπήκε στη δίνη του Εμφυλίου Πολέμου. Τη δεκαετία του '50 εγκαταστάθηκαν οικογένειες Σαρακατσάνων. Τέλος, υπάρχουν οικογένειες Λακκοβικιωτών, οι οποίοι κατοικούν στην Παλαιοκώμη μετά την εγκατάλειψη του χωριού τους, καθώς και άλλες καταγόμενες από τη Χαλκιδική και άλλες περιοχές.
Τη δεκαετία του '60 πολλοί χωριανοί μετανάστευσαν στη Γερμανία αλλά και στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας. Το 1991 η κοινότητα, μαζί με τον οικισμό της Νέας Φυλής είχε 1.558 εγγεγραμένους δημότες. Εκείνη την περίοδο επί της Δημαρχίας του Δημητρίου Παπαδόπουλου, οι κάτοικοι ανέλαβαν να φιλοξενήσουν στα σπίτια τους παιδιά από τη σπαρασσόμενη Γιουγκοσλαβία. Ακόμη, παραχωρήθηκε για ένα διάστημα το κτίριο του παλιού Δημοτικού σχολείου, προκειμένου να φιλοξενηθούν ομογενείς οικογένειες από την πρώην Σοβιετική Ένωση.
Σήμερα η Παλαιοκώμη ανήκει στον διευρυμένο Δήμο Αμφίπολης. Στην τοπική κοινότητα Παλαιοκώμης ανήκει και ο οικισμός της Νέας Φυλής (174 κάτοικοι[1]).
Παραπομπές
Ελληνική Στατιστική Αρχή (2012) Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού−Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας ΦΕΚ 3465/Β΄/28 Δεκεμβρίου 2012 (pdf)
Διαρκής κατάλογος κυρηγμένων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της Ελλάδος (εκδότης; σελίδα;)
D. C. Samsaris, La vallée du Bas-Strymon á l’ époque impériale (Contribution épigraphique á la topographie, l’ onomastique, l’ histoire et aux cultes de la province romaine de Macédoine), Δωδώνη 18(1989), τεύχ. 1, σ. 285-290, αρ. 127-141 = # PH150768 # PH150769# PH150770 # PH150771 # PH150772 # PH150773 # PH150774 # PH150775 # PH150776 # PH150777 # PH150778 # PH150779# PH150780# PH150781# PH150782 # PH150783
Συλλογή γεωγραφικών και ιστορικών στοιχείων της Θράκης, Θρακική Εστία Θεσσαλονίκης
[1] Δημήτριος Σαμσάρης, Ιστορική Γεωγραφία της Ανατολικής Μακεδονίας κατά την Αρχαιότητα, Εκδόσεις Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, 1976. ISBN 960-7265-16-5.
Πρακτικά Μονής Ιβήρων, Β΄ Τόμος, Actes D' Iviron Lefort Oikonomides Papachryssanthou, Kravari Metreveli
Στ. Μερτζίδης, Αι χώραι του Παρελθόντος και οι εσφαλμένης τοποθέτησης
Πέτρος Σαμσάρης, Βυζαντινοί τόποι, Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών, 2004
Λένος Μαυρομάτης, La Pronoia D' Alexis Comnene Raoul A Prevista, 1885, Σερραϊκά Σύμμεικτα
Πέτρος Σαμσάρης, Βυζαντινοί τόποι, Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών, 2004
Λένος Μαυρομάτης, La Pronoia D' Alexis Comnene Raoul A Prevista, 1885, Σερραϊκά Σύμμεικτα
Βασιλική Κράβαρη, Αρχεία Μονής Παντοκράτορα
Αρχεία Μονής Ζωγράφου, W. Regel, E. Kurtz, Et. В. Korablev
Μάγδα Παρχαρίδου, Αναγνώστου, Χειρόγραφη Πρόθεση του 18ου αιώνα από τη Μονή Εικοσιφοινίσσης, 2009, Κέντρο Βυζαντινών Μελετών
Κυριάκος Παπακυριάκου, Ιστορία του νομού Σερρών από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι της απελευθερώσεως του 1912 - 1913
Αστέριος Γούσιος, Η κατά το Παγγαίον χώρα, 1894
Κυριάκος Παπακυριάκου, Ιστορία του νομού Σερρών από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι της απελευθερώσεως του 1912 - 1913
Παπασυνοδινός, Το Χρονικό των Σερρών, 1623
Τζ. Φ. Άμποτ, Ένας Άγγλος στη Μακεδονία του 1900 (σελίδα;)
Ο Μακεδονικός Αγών και τα εις Θράκην γεγονότα, Γενικόν Επιτελείον Στρατού, Διεύθυνσις Ιστορίας, 1979
Ι. Πραζιώτης, Ζίχνη: Το χρυσάφι των Σερρών
Τετράδια Βουλγαρικής Κατοχής Ανατολικής Μακεδονίας 1916-18, Ιστορικό και Λογοτεχνικό Αρχείο Καβάλας
Β. Κάρτσιος, Η Γενοκτονία του Ελληνισμού της Ανατολικής Μακεδονίας
Εκδόσεις Εφημερίδας "Τα Νέα", Φοβερά Ντοκουμέντα: Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, Σόλων Ν. Γρηγοριάδης
Ο Δεύτερος Βαλκανικός Πόλεμος, Εκδόσεις Εφημερίδας "Έθνος", Ιάσονας Χανδρινός
C. W. Blegen, Diary 6 November to 3 December 1918. Αρχεία Ερυθρού Σταυρού
Ιωάννης Τσαρούχας, Νικόλαος Μπονόβας, Τα μετόχια Γενίκιοϊ, Αγιασμάτ(ι) και Προβίστα της Μονής Παντοκράτορος Αγίου Όρους στην περιοχή Σερρών
| ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ |
|---|
| Τοπική Κοινότητα Αμφιπόλεως |
| Αμφίπολις, η |
| Νέα Αμφίπολις, η |
| Τοπική Κοινότητα Μεσολακκιάς |
| Μεσολακκιά, η |
| Νέα Μεσολακκιά, η |
| Τοπική Κοινότητα Νέων Κερδυλίων |
| Ακτή Νέων Κερδυλίων, η |
| Λιμάνι, το |
| Λογκάρι, το |
| Νέα Κερδύλια, τα |
| Συκιά, η |
| Τοπική Κοινότητα Παλαιοκώμης |
| Νέα Φυλή, η |
| Παλαιοκώμη, η |
|
Νομός Σερρών: Δήμος, Κοινότητα Σερρών | Αλιστράτης | Αμφίπολης | Αχινού | Βισαλτίας | Εμμανουήλ Παπά | Ηρακλείας | Κ. Μητρουσίου | Κερκίνης | Κορμίστας | Λευκώνα | Νέας Ζίχνης | Νιγρίτης | Πετριτσίου | Πρώτης | Ροδολίβους | Σιδηροκάστρου | Σκοτούσσης | Σκουτάρεως | Στρυμωνικού | Στρυμώνα | Τραγίλου | | Αγκίστρου | Άνω Βροντούς | Αχλαδοχωρίου | Ορεινής | Προμαχώνος | Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Σερρών |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
