.
Περιφέρεια : Πελοποννήσου
Νομός : Μεσσηνίας
-- Δήμος Αετού --
Η Νέα Αγριλιά[4] αναφερόμενη παλαιότερα ως η Αγριλιά, είναι οικισμός κοντά στον Αετό και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας, του Νομού Μεσσηνίας.
Ο οικισμός της Νέας Αγριλιάς αποτελεί τον νεότερο οικισμό, ο οποίος προέκυψε όταν οι κάτοικοι του παλαιότερου χωριού, γνωστού ως η Αγριλιά, εγκατέλειψαν, στις αρχές της δεκαετίας του 1970, τη θέση του αρχικού οικισμού τους και μετακινήθηκαν, κατεβαίνοντας χαμηλότερα, κοντά στη σιδηροδρομική γραμμή Κυπαρισσίας - Καλαμάτας,[5] δίπλα στο δρόμο που ενώνει το Κοπανάκι με το Καμάρι, γύρω από την πηγή και την τοποθεσία Σανοβά, όπου και χτίστηκε το καινούργιο χωριό τους, γνωστό σήμερα ως η «Νέα Αγριλιά». Η Νέα Αγριλιά, αν και ιστορικά αποτελεί συνέχεια του αρχικού χωριού της Αγριλιάς, τυπικά και διοικητικά, θεωρείται ως νέος οικισμός, ο οποίος αναγνωρίσθηκε μόλις το 1971.[6]
Τοποθεσία
Η Νέα Αγριλιά βρίσκεται περίπου 17 χιλιόμετρα προς τα βορειοανατολικά της Κυπαρισσίας και περίπου 12 χιλιόμετρα βορειοδυτικά από τον Αετό. Έχει υψόμετρο 188[1][7] μέτρα και απέχει 13 περίπου χιλιόμετρα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους. Η Νέα Αγριλιά βρίσκεται βορειοδυτικά από το Κοπανάκι, από το οποίο απέχει περίπου 1,5 χιλιόμετρο. Βρίσκεται επίσης νοτιοανατολικά από τα χωριά Γλυκορρίζι και Καμάρι από τα οποία απέχει περίπου 3,5 και 2,5 χιλιόμετρα αντίστοιχα.
Ιστορία
Το χωριό, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Τριφυλίας και της ευρύτερης περιοχής του Αετού.
Μυκηναϊκοί θολωτοί τάφοι
Στη θέση Σανοβά, δίπλα στην ομώνυμη πηγή, στην περιοχή της Νέας Αγριλιάς, βρέθηκαν, σε ανασκαφές που έκανε μεταξύ των ετών 1927-1929, ο Σουηδός αρχαιολόγος Mattias Natanael Valmin (ή Mattias Natan Valmin, 1898-1968), τρεις Μυκηναϊκοί θολωτοί τάφοι.[5] Ανάμεσα στα ευρήματα περιλαμβάνονται όστρακα, 2 δαχτυλίδια (1 ορειχάλκινο και 1 χρυσό), πόρπη και σιδερένια αιχμή δόρατος.[5]
Μεσαίωνας
Η Αγριλιά κατοικήθηκε περί τον 14ο αιώνα,[5] κυρίως από Αρβανίτες. Για την ονομασία του χωριού, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, υπάρχει η άποψη ότι το όνομα προέρχεται από τις πολλές «αγριλιές» (άγριες ελιές), που υπήρχαν στις γύρω ορεινές πλαγιές. [5]
Ενετοκρατία
Την εποχή της Ενετοκρατίας αναφερόταν ως Αγριλιά (Agrilia). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Το χωριό Αγριλιά (Agrilia), ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Αρκαδίας (ή Αρκαδιάς, δηλαδή την περιοχή της σημερινής Κυπαρισσίας), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης).[8]
Νεότερη ιστορία
Η Αγριλιά προσαρτήθηκε αρχικά στον παλαιό Δήμο Δωρίου το 1835.[9][10][11] Λίγο αργότερα το 1840,[12] αποσπάται από αυτόν και προσαρτάται στον παλαιό Δήμο Αυλώνος,[13] όπου και παρέμεινε μέχρι το 1912, που καταργήθηκε ο δήμος αυτός. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Αγριλιά στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Αυλώνος της Επαρχίας Τριφυλίας με πληθυσμό 142 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[14] Έδρα του Δήμου Αυλώνος τότε, βάση της ίδιας πηγής, ήταν το χωριό Σιδηρόκαστρον. Το 1899 το χωριό μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας,[15] για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας,[16] ως οικισμός της Επαρχίας Τριφυλίας. Το 1912 η Αγριλιά προσαρτάται και γίνεται έδρα στην Κοινότητα Αγριλιάς Τριφυλίας.[17][18] Από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του 1970, καθώς ο πληθυσμός της Αγριλιάς μεταναστεύει προς την νεότερη τοποθεσία, όπου και δημιουργεί το σημερινό χωριό, το 1971, αναγνωρίζεται και προσαρτάται στην Κοινότητα Αγριλιάς Τριφυλίας και τυπικά η Νέα Αγριλιά[19] και 20 χρόνια μετά, το 1991,[20] ο παλαιός οικισμός της Αγριλιάς καταργείται οριστικά και προσαρτάται-ενσωματώνεται στον νεότερο οικισμό την Νέα Αγριλιά. Το χωριό παρέμεινε έδρα της ομώνυμης κοινότητας (με την αλλαγή σε τοποθεσία και ονομασία), από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», η Νέα Αγριλιά υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Αετού Μεσσηνίας,[21] [22] ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» η Νέα Αγριλιά ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας.[23][4] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας. Η Νέα Αγριλιά σήμερα είναι η έδρα και ο μοναδικός οικισμός της Τοπικής Κοινότητας της Αγριλιάς Τριφυλίας του Δήμου Τριφυλίας.[4]
Κάτοικοι
Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 59 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες.
Εξέλιξη Πληθυσμού της Αγριλιάς – Νέας Αγριλιάς Μεσσηνίας Απογραφή Πληθυσμός Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού
1689 17[8]
1844 158[24]
1851 142[14]
1879 178[25][8]
1889 164[26]
1896 170[27]
1907 203[28]
1920 239[29]
1928 241[30]
1940 254[31]
1951 196[32]
1961 168[33]
1971 81[34]
1981 62[35]
1991 154[36]
2001 164[37]
2011 59[38]
Επισήμανση: Ο πληθυσμός όπως αναφέρεται στο παραπάνω διάγραμμα για το χωριό της Αγριλιάς/Νέας Αγριλιάς, περιλαμβάνει το συνολικό άθροισμα των κατοίκων του χωριού κατά την περίοδο από το 1971 ως το 1991, δηλαδή το χρονικό διάστημα κατά το οποίο η Αγριλιά/Νέα Αγριλιά αναφερόταν ως δυο ξεχωριστοί οικισμοί. Στις σχετικές απογραφές η πιο αναλυτική καταγραφή του πληθυσμού του χωριού είχε ως εξής:
1971: Αγριλιά 4 κάτοικοι, Νέα Αγριλιά 77 κάτοικοι. Σύνολο: 81 κάτοικοι.
1981: Αγριλιά 0 κάτοικοι, Νέα Αγριλιά 62 κάτοικοι. Σύνολο: 62 κάτοικοι.
Κτίρια
Σήμερα ο παλιός οικισμός της Αγριλιάς είναι ερημωμένος με λίγα από τα παραδοσιακά σπίτια του, όμως να στέκουν ακόμη όρθια. Κάποια μάλιστα από αυτά χρονολογούνται γύρω στο 1700.[5] Οι κάτοικοι του χωριού συνέχισαν την ζωή και τις παραδόσεις τους στο σύγχρονο οικισμό τους, την Νέα Αγριλιά. Σε αυτήν υπάρχουν οι νεότερες κατοικίες που οικοδομήθηκαν κυρίως μετά το 1970.
Δείτε επίσης
Κυπαρισσία
Αετός
Δήμος Τριφυλίας
Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας
Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας
πρώην Δήμος Αετού Μεσσηνίας
Παραπομπές
Νέα Αγριλιά, από την ιστοσελίδα: buk.gr
Ταχυδρομικός Κώδικας Κρυονέρι Μεσσηνίας.
Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Κοπανάκι: 27650
2) Τ.Κ. Αγριλίας Τριφυλίας: Η Νέα Αγριλιά, από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας.
Μεσσηνία > Νέα Αγριλιά, από την ιστοσελίδα: greece.terrabook.com
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών Νέα Αγριλιά (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Νέα Αγριλιά, από την ιστοσελίδα: moriasnow.gr.
Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Απογραφή 1689, Νο 83 Agrilia - Απογραφή 1879, Νο 83 Αγριλιά, σελ. 702-703.
21-04-1835.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Αγριλιά (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Δωρίου (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
ΦΕΚ 22Α - 18/12/1840.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Αυλώνος (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, Τα Ελληνικά, Εν Αθήναις, 1853, τόμος δεύτερος, σ. 583.
ΦΕΚ 136Α - 08/07/1899.
ΦΕΚ 282Α - 04/12/1909.
ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών Κ. Αγριλιάς Τριφυλίας (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
14/03/1971.
17/03/1991.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Αετού (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997.
ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010.
Σταματάκης, Ι. Δ., "Πίναξ χωρογραφικός της Ελλάδος, Περιέχων τα Ονόματα, τας Αποστάσεις και τον Πληθυσμόν των Δήμων, Πόλεων Κωμοπόλεων και Χωρίων. / Ερανισθείς εκ διαφόρων επισήμων εγγράφων της Β. Κυβερνήσεως, και εκδοθείς υπό Ι. Δ. Σταματάκη". Εκ του Τυπογραφείου Γ. Βλασσαρίδου. Εν Αθήναις 1846, σελ. 40.
Υπουργείο Εσωτερικών, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879, εκ του Τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού, Εν Αθήναις 1881. Επίσης: "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879", σελ. 124.
Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός - Απογραφή της 15-16 Απριλίου 1889", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες Α', εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1890, σελ. 90.
Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστικά Αποτελέσματα της Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 5-6 Οκτωβρίου 1896", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες - Α' Πληθυσμός κατά Νομούς, Επαρχίας, Δήμους, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1897, σελ. 105.
Υπουργείο των Εσωτερικών, Υπηρεσία Απογραφής, Στατιστικά Αποτελέσματα της Γενικής Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 27 Οκτωβρίου 1907", Επιμέλεια: Γεωργίου Χωματιανού, τόμος δεύτερος, εκ του Τυπογραφείου Μιχαήλ Νικολαΐδου, Εν Αθήναις 1909, σελ. 395.
Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1921. Επίσης: "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", σελ. 238.
Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928". (Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 23 Νοεμβρίου 1928 διατάγματος), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1935. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928", σελ. 277.
Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1950. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940", σελ. 305.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1955. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951", σελ. 149.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ. 46929/6877/1961 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1962. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961", σελ. 144.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους , κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ, 3893/Ε637/1972 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Βοηθού Πρωθυπουργού και Εσωτερικών), Αθήναι 1972. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971", σελ. 140.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981". (Κυρώθηκε με την 7908/Δ'554/12-4-1982 κοινή απόφαση των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), Αθήναι 1982. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981", σελ. 150.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991". (Κυρώθηκε με την 24197/Γ' 3812/24-11-1993 κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εσωτερικών), Αθήνα 1994. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991", σελ. 183.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001". (Κυρώθηκε με την 6821/Γ5-908/4-6-2002 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης), Αθήνα 2003. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001", σελ. 179.
"Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).
Πηγές
Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985).
Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987.
Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993.
Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Τ.δ. Αγριλιάς Τριφυλίας -- η Νέα Αγριλιά [ 164 ]
Νομός Μεσσηνίας : Δήμος, Κοινότητα Καλαμάτας | Αβίας | Αετού | Αιπείας | Ανδανίας | Ανδρούσας | Άριος | Αριστομένους | Αρφαρών | Αυλώνα | Βουφράδων | Γαργαλιάνων | Δωρίου | Είρας | Θουρίας | Ιθώμης | Κορώνης | Κυπαρισσίας | Λεύκτρου | Μεθώνης | Μελιγαλά | Μεσσήνης | Νέστορος | Οιχαλίας Μεσσηνίας | Παπαφλέσσα | Πεταλιδίου | Πύλου | Φιλιατρών | Χιλιοχωρίων | Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας. |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
