Μεσσήνη Μεσσηνίας

Ελλάδα

Περιφέρεια : Πελοποννήσου
Νομός : Μεσσηνίας

Νομός Μεσσηνίας

-- Δήμος Μεσσήνης --

Μεσσήνη (*)

Χτισμένη στη δεξιά όχθη του ποταμού Παμίσου, στο κάτω μέρoς της Μεσσηνιακής πεδιάδας, το Ομηρικό «Μάκαρ πεδίον» ή «Μακαρία», όπως λέγεται ακόμα και σήμερα. Είναι η μούσα του Σωτήρη Πατατζή που την απαθανάτισε ως «Μεθυσμένη Πολιτεία» στο ομώνυμο μυθιστόρημα, το οποίο περιγράφει ένα μεγάλο μέρος από τη ζωή της πόλης στο Μεσοπόλεμο. Πιθανότατα είναι η τοποθεσία «Λίμναι», που μνημονεύει ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας (150 μ.Χ.). Την ίδια τοποθεσία αναφέρει και ο Πολύβιος γύρω στο 215 μ.Χ., που την προσδιορίζει κοντά στον Πάμισο.

Ακόμα και σήμερα, μια συνοικία της αρχαιότερης Ενορίας της Μεσσήνης, αυτή του Αγίου Δημητρίου, ονομάζεται «Λιμοχώρι», πιθανώς εκ παραφθοράς του «Λιμνοχώρι» (αφού λιμός-πείνα δεν θα μπορούσε ποτέ να ενσκήψει στο ευφορότερο σημείο της Μεσσηνίας).

Βυζαντινή περίοδος

Αυτό ήταν και το όνομα της πόλης καθ’ όλη τη Βυζαντινή περίοδο σύμφωνα με τον Πετρίδη (Παρνασσός 1877, σελίδα 7). Κατά το Δουκάκη («Μεσσηνιακά» 1906), η σημερινή πόλη αποικίσθηκε μετά το 400 μ.Χ., όταν οι βάρβαρες ορδές του Αλάριχου κατέστρεψαν την αρχαία Μεσσήνη, ενώ πρόσφυγες και άλλοι κατήλθαν νοτιότερα και ονόμασαν το πόλισμα Νέα Μεσσήνη ή απλώς Μεσσήνη. Φαίνεται ότι υπήρξε πρόοδος, αφού τότε υπήρξαν και Επίσκοποι Μεσσήνης που φέρονται να υπογράφουν σε διάφορες Συνόδους (747, 1147, 1317). Γύρω στα 1300 η επισκοπή Μεσσήνης μεταφέρθηκε στην Ανδρούσα, πατρίδα τότε του Πατριάρχη Αθανασίου και Αγίου πολιούχου της. Αργότερα, όταν η Ανδρούσα αποικίσθηκε σχεδόν αποκλειστικά από Τούρκους, η επισκοπή εγκαταστάθηκε ξανά στη Μεσσήνη, ενώ το όνομά της ξανά ως «Μεσσήνης» δόθηκε το 1833, όπου και διατηρήθηκε έως το 1844, έτος θανάτου του μεγάλου τέκνου της, Επισκόπου Ιωσήφ Μεσσήνης. Η επισκοπή οριστικά καταργήθηκε το 1852 και η έδρα της μεταφέρθηκε στην Καλαμάτα. Τον Απρίλιο του 2007 μια αμμοβολή στην εξωτερική τοιχοποιία του Ι.Ν. των Τριών Ιεραρχών, έφερε στο φως αρχιτεκτονικά μέλη πρωτοχριστιανικού Ναού , αλλά και ορισμένα μέλη αρχαιοελληνικού οικοδομήματος, αφού στους τοίχους φαίνονται εντοιχισμένα 40 τεμάχια κιόνων , τα περισσότερα με λεία κυλινδρική επιφάνεια, αλλά και λίγα με την χαρακτηριστική αρχαιοελληνική αυλάκωση. Επίσης υπάρχουν και δομικοί λίθοι με ανάγλυφους σταυρούς.Φωτογραφικό υλικό από αυτή την ανακάλυψη η οποία δεν έχει ακόμα αποτιμηθεί επισήμως, υπάρχει εδώΤο σίγουρο όμως είναι, ότι η ιστορία της νεώτερης πόλεως Μεσσήνης φαίνεται να έχει εναρκτήριο σημείο κάποια χρονολογία π.Χ.

Μεσσήνη

Φραγκοκρατία

Κατά την αρχή της περιόδου της Φραγκοκρατίας στην Πελοπόννησο , οι Γάλλοι ιππότες βρέθηκαν μπροστά στο θέαμα της απέραντης κάλυψης της Μακαρίας από το πλημμυρισμένα ύδατα του Παμίσου. Τότε έδωσαν και στην πόλη το προσωνύμιο iIIe (δηλαδή Νησί_ και έκτοτε, επί 600 τουλάχιστον χρόνια, το προσωνύμιο αυτό απετέλεσε το μοναδικό όνομα της Μεσσήνης, πριν της ξαναδοθεί επίσημα το όνομα στα 1867. Λόγω του σύντομου και εύηχου της λέξεως, το «Νησί», διατηρείται μέχρι και των ημερών μας.

Από την περίοδο της Φραγκοκρατίας, μοναδική φωτεινή μορφή προβάλλει η θρυλική φραγκορωμιά πριγκίπισσα Ισαβέλλα, γνωστότερη ως «πριγκηπέσα Ιζαμπώ», της οποίας ο ταραχώδης βίος έχει ζωντανέψει στο βιβλίο του Γιάννη Αναπλιώτη «Στα χρόνια της Κουγέστας» καθώς και στο μυθιστόρημα του Άγγελου Τερζάκη «Πριγκηπέσσα Ιζαμπώ».

Τουρκοκρατία

Στα 1770 διαδραματίσθηκε στη Μεσσήνη η τελευταία πράξη της επανάστασης του Ορλώφ. Εκεί μέσα στα ερείπια του παλιού πύργου της Ιζαμπώς, στο σημερινό χώρο της πανηγυρίστρας, οχυρώθηκε ο μεγάλος ήρωας Γιάννης Μαυρομιχάλης ή Σκυλογιάννης. Μαζί του ήταν ο Γιάννης Κολοκοτρώνης με τον γιο του Κωνσταντίνο (πατέρα του Θεοδώρου) και ο Γιώργης Φλέσσας (παππούς του Παπαφλέσσα). Η μάχη, που κράτησε 3-4 μέρες, ήταν φονικότατη. Οι Τουρκαλβανοί βασιβουζούκοι επιτίθεντο με μανία. Τελικά πιάστηκε ζωντανός ο Γιάννης Κολοκοτρώνης. Τον μετέφεραν στην Ανδρούσα όπου και τον κρέμασαν. Ο Φλέσσας έπεσε κι αυτός, ενώ o Σκυλογιάννης ανατινάχτηκε στα ερείπια του Μελίπυργου. Έκτοτε, η 25η Μαΐου 1770 έμεινε στην ιστορία, παρ ότι επισκιάστηκε από την επιτυχημένη έκβαση της επανάστασης του 1821.

Στα 1800 ιδρύεται στη Μεσσήνη αλληλοδιδακτικό σχολείο, στο οποίο δίδαξε ο σοφός κληρικός Καλλίνικος Καστόρχης. Στην εθνεγερσία η Μεσσήνη μετείχε μεταξύ των πρώτων. Υπήρξε κέντρο εκγύμνασης νεοσυλλέκτων, όπου μάλιστα στο σημερινό προσφυγικό συνοικισμό υπήρχε και πεδίο βολής ή έμπεδα όπως έλεγαν. Όλοι οι νεοσύλλεκτοι συντηρούνταν με έξοδα της πόλης επί τουλάχιστον ένα χρόνο.

Οι ηρωϊκές οικογένειες των Δαρειώτη και Καλαμαριώτη μετείχαν ενεργά στον αγώνα. Χαρακτηριστικό το Τσάμικο της εποχής: Λουκά, Λουκά Νταρειώτη, Μήτσο Καλαμαριώτη.

Νεότερα χρόνια

Στα 1825 ο Ιμπραήμ ισοπέδωσε τη Μεσσήνη κατακαίοντας τα πάντα. Μετά την απελευθέρωση έγινε ανακατάταξη του πληθυσμού. Κάποιες παλιές οικογένειες Μεσσηνιωτών σκόρπισαν σε άλλα μέρη, ενώ στη Μεσσήνη κατέφθασαν Αρκάδες, προερχόμενοι κυρίως από το Αρκουδόρεμα και του Γαρζενίκου. Τότε εγκαταστάθηκε στη Μεσσήνη και ο μέγας ήρωας της επανάστασης του Ρεθύμνου Γεώργιος Τσουδερός, του οποίου η οικογένεια μετά το θάνατό του (1859) επανεγκαταστάθηκε στην Κρήτη.

Τότε έγινε και ένα απίστευτο περιστατικό, με τα σημερινά δεδομένα βεβαίως. Συγκεκριμένα, χωρίσθηκαν τα αρχεία από τη διοίκηση της Κυπαρισσίας (πρώτη πρωτεύουσα του νομού) και συστάθηκε διοίκηση της Κάτω Μεσσήνης, που ήταν και έδρα Επισκοπής. Οι Μεσσηνιώτες όμως, έχοντας κατά νου τις αρνητικές επιπτώσεις από την εγκατάσταση στρατού στα ταραγμένα χρόνια της επανάστασης, έκαναν διαδήλωση και αρνήθηκαν να δεχθούν την εγκατάσταση. Έτσι έγινε Πρωτεύουσα του νομού η Καλαμάτα.

Τα χρόνια εκείνα είχε επισκεφθεί τη Μεσσήνη και ο Όθωνας, την πρώτη φορά το 1850 και τη δεύτερη το 1862. Μάλιστα, τη δεύτερη φορά εν περιοδεία έμαθε ότι είχε γίνει επανάσταση και ζητούσαν την έξωσή του. Τότε έφυγε από την Μπούκα και δεν ξαναγύρισε στην Ελλάδα.

Στις 13-3-1844 πέθανε και ο Μέγας ήρωας του Αγώνα, Ιωσήφ ο από Ανδρούσης ετάφη προ της ωραίας Πύλης του Αγίου Ιωάννου, ενώ αργότερα το 1900 στήθηκε και η Προτομή του, όπου πάνω της χαράχθηκαν οι στίχοι του Παλαμά:

Ιωσήφ Ανδρούσης ιερό της Εκκλησίας βλαστάρι

με το σταυρό, με το σπαθί και της θυσίας του Θεού τη χάρη.

Για την Πατρίδα μαχητής και για το γένος

στην καλή γη του ελεύθερη, κοιμάται δοξασμένος.

Μέχρι το 1852, την επισκοπή Μεσσήνης διηύθυνε ο επίσκοπος Γεράσιμος Παγώνης. Αυτόν διαδέχτηκε ο Προκόπιος Γεωργιάδης, μετέπειτα μητροπολίτης Αθηνών. Μετά απ' αυτόν ο ιεροκήρυκας Στέφανος Αργυριάδης ο οποίος κατηγορήθηκε «επί Σιμωνία» (δηλαδή «εμπόριο των ιερών») από τους Μεσσηνιώτες. Τότε, ο Αργυριάδης αφόρισε όλη την πόλη και παραιτήθηκε. Τον διαδέχθηκε ο Πανάρετος Κωνσταντινίδης (συγγενής του Ιωσήφ Ανδρούσης) επί των ημερών του οποίου η Επισκοπή μεταφέρθηκε στην Καλαμάτα. Στην «προφορική» του παράδοση ο λαός, λόγω της αμάθειάς του, απέδωσε τον αφορισμό της πόλης στον Ιωσήφ, ο οποίος βεβαίως ήταν ήρωας και μεγίστη αγία ασκητική μορφή.

Γύρω στα 1865 δολοφονήθηκε στη Μεσσήνη -πιθανώς από Μανιάτες- ο Ολλανδός βιομήχανος Ζέγκερης, ο οποίος είχε ιδρύσει στα 1850 μεγάλη μεταξοβιομηχανία στο σημείο που είναι ακριβώς απέναντι από το παγοποιείο.

Γύρω στα 1896 υπηρετούσε στη Μεσσήνη και ο διαβόητος συνταγματάρχης του ιππικού Δημήτριος Μπαϊρακτάρης, ο μετέπειτα διοικητής της αστυνομίας στην Αθήνα που κυνήγησε αλύπητα τους μάγκες στις τότε κακόφημες συνοικίες της Αθήνας (Πλάκα, Ψυρρή κ.λ.π.).

Προσωπικότητες

Στη Μεσσήνη γεννήθηκαν μεγάλες προσωπικότητες, πανελλήνιας εμβέλειας.

Ο κατάλογος ξεκινά από τον Μεσσήνης Ιωσήφ, τους Δαρειωταίους, τους Καλαμαριωταίους, τον Πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κουμουνδούρο αργότερα, το Νίκο Καλλικούνη, καθηγητή Φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και τον Αδαμάντιο Αδαμαντίου, καθηγητή της Βυζαντινής Ιστορίας. Στα νεότερα χρόνια διακρίθηκαν ο συγγραφέας της «Νεράϊδας του βυθού» και της περίφημης «Μεθυσμένης Πολιτείας» Σωτήρης Πατατζής, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Μιχαήλ Στασινόπουλος , ο Πρόεδρος της Βουλής και προσωρινός πρόεδρος της Δημοκρατίας Γιάννης Αλευράς, οι μαθηματικοί Δημήτριος Λαμπράκης , Γρηγόριος Καλογερόπουλος και Νίκος Τσερπές , ο θεατρικός συγγραφέας, γιατρός και δημοσιογράφος Νίκος Ζακόπουλος και η σκηνοθέτις, φιλόλογος, λογοτέχνιδα Φρίντα Λιάππα. Ο κατάλογος περιλαμβάνει επίσης τον Ακαδημαϊκό φιλόσοφο και πρώην πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευάγγελο Μουτσόπουλο, τους καθηγητές της Ιστορίας στο ίδιο πανεπιστήμιο Βασίλη Κρεμμυδά και Βασίλη Παναγιωτόπουλο όπως και τον λογοτέχνη Μέμο Παναγιωτόπουλο . Επίσης τον Πανεπιστημιακό οικονομολόγο Θεόδωρο Λιανό και τους Πανεπιστημιακούς Σμαραγδή Αθανασία (Επ.Καθ. Βιοχημείας ΚΠΑ) Βλαχογιαννόπουλο Παναγιώτη(Επ.Καθ.Ιατρικής ΚΠΑ) Κανελλοπούλου Ελένη (Καθ.Γεωλογίας ΚΠΑ ) Πάνο Πανόπουλο (Καθ. Οδοντιατρικής ΚΠΑ) Χριστίνα Ρούτση (Καθ. Πνευμονολογίας ΚΠΑ) τους Μάρθα Στασινάκη , Κωνσταντίνο Στασινάκη, Κωνσταντίνο Σπυρόπουλο (ΕΜΠ) Ευάγγελο Μαρκόπουλο (Παν. Πειραιώς), Δέσποινα Βασιλείου -Ιωαννίδου (Παν. Πατρών) Γεώργιο Θωμόπουλο (Παν. Θεσσαλονίκης), Βασίλη Κούσκουλα (Καθ. Φυσικής -ΗΠΑ) Νάκη Σπανό (Ακαδημαϊκό , Καθ. Παν. ΗΠΑ) τους ηθοποιούς Στέφανο Ληναίο, Έλλη Φωτίου, Δέσποινα Στυλιανοπούλου Νικήτα Τσακίρογλου, Περικλή Αλμπάνη, Σταύρο Ζαλμά, Μαριλίτα Λαμπροπούλου τους χαράκτες Τάσο Αλεβίζο (ΤΑΣΟΣ) και Τάκη Κατσουλίδη, τον Πρόεδρο των Κεντρώων Βασίλη Λεβέντη, τον τραγουδιστή Γιάννη Θωμόπουλο, τον τραγουδοποιό Νίκο Δουλάμη, τον ποιητή Γιώργο Μαρκόπουλο, το συγγραφέα Γιώργο Μανιάτη αλλά και την μέγιστη ποιήτρια Κική Δημουλά (γένος Καλαμαριώτη, της οικογένειας ηρώων της Μεσσήνης) τους εκδότες Σωκράτη Κόκκαλη (ΟΣΦΠ , ΙΝΤΡΑΚΟΜ) ,Δημήτριο Καλοφωλιά («ΕΞΠΡΕΣ») Γρηγόρη Μιχαλόπουλου («ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΩΡΑ») Γεώργιο Μπόμπολα («ΕΘΝΟΣ») Ντίνο Πλεμμένο («ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» Καλαμάτας) και τους νεότατους Σάκη Μανιάτη σκηνοθέτη την Ειρήνη Σκλήβα, Μις Κόσμος , τον Κώστα Κουφό (Καλαθοσφαιριστής) και τον μέγιστο Αθλητή του μήκους, Λούη Τσάτουμα. Πληρέστερος κατάλογος και με άλλες προσωπικότητες της Μεσσήνης, διατίθεται εδώ

Αξιοθέατα-έθιμα

Στα αξιοσημείωτο της σύγχρονης Μεσσήνης, είναι το Πάρκο της, τα συντριβάνια που χορεύουν με τη μουσική και η παραλία της Μεσσήνης Μπούκα, που έχει βραβευτεί με Γαλάζια Σημαία. Οι υπηρεσίες στους λουόμενους, όπως αθλητικές εγκαταστάσεις (γήπεδο ποδοσφαίρου, γήπεδα καλαθοσφαίρισης, παράλιας πετοσφαίρισης και αντισφαίρισης), νερό, μαρίνα και καθαρισμός της άμμου, παρέχονται δωρεάν από το Δήμο Μεσσήνης. Περίφημο είναι και το Μεσσηνιακό καρναβάλι, με τις φωτιές το βράδυ της Κυριακής των Απόκρεω, το κρέμασμα της «γριάς Συκούς» το πρωί της Καθαροδευτέρας, τον σατυρικό λόγο του καρνάβαλου το απόγευμα με την παρέλαση των αρμάτων και των καρναβαλιστών που δίνουν ένα μοναδικό τόνο, έχοντας κάνει πολύ γνωστό το καρναβάλι της Μεσσήνης. Τη Δευτέρα του Πάσχα γίνεται "σαϊτοπόλεμος" και στις 20 Σεπτεμβρίου διοργανώνεται το Μεσσηνιώτικο πανηγύρι που διαρκεί 9 μέρες. Το πανηγύρι συνδυάζεται με την κάθοδο της Θαυματουργής εικόνας της Παναγίας από το καθολικό της Μονής του Βουλκάνου (Ιθώμη) που είναι κτισμένη παρά την Αρχαία Μεσσήνη. Η λιτανεία ης εικόνας γίνεται επί 20 χιλιόμετρα καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας, ενώ εγκαθίσταται στο μετόχι της μονής, ναό της Ζωοδόχου Πηγής, που αποτελεί προσκύνημα για χιλιάδες ανθρώπων που συρρέουν από πολλά μέρη της Ελλάδας.

Σήμερα

Τα τελευταία χρόνια η Μεσσήνη δείχνει να ανθίσταται στην πληθυσμιακή συρρίκνωση και παρουσιάζει σοβαρές προοπτικές ανάπτυξης εφ’ όσον ευοδωθούν ορισμένα στρατηγικής σημασίας έργα-«κλειδιά» . Πρόκειται για την υλοποίηση του σχεδίου πόλης στην Μπούκα, την κατασκευή του περιμετρικού δακτυλίου του Νομού, στο τμήμα Καλαμάτα-Μπούκα - Ριζόμυλος και τεσσάρων καθέτων αξόνων που θα καταστήσουν την ενδοχώρα της Μεσσήνης παράλια περιοχή.Επίσης, η επικείμενη κατασκευή του μεγαλειώδους αναπτυξιακού έργου της Π.Ο.Τ.Α. (Περιοχής Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης) από τον όμιλο του κ. Βασίλη Κωνσταντακόπουλου θα θέσει σε πρωτόγνωρη αναπτυξιακή τροχιά ολόκληρη την Μεσσηνία και βεβαίως και την Μεσσήνη. Είναι βέβαιο ότι με την υλοποίηση των παραπάνω στρατηγικών στόχων, η Μεσσήνη θα μπει σε πορεία ανάπτυξης, κάτι που οπωσδήποτε δικαιούται από τις τόσες θυσίες στους Εθνικούς αγώνες που έδωσε στην ιστορία τόσων αιώνων της.

Η αρχική έκδοση αυτού του άρθρου προήλθε από κείμενο του κ. Γιάννη Π. Πλατάρου που δημοσιεύτηκε στην Βικιπαίδεια μετά από άδεια.

Louvre Ma858

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΕΣΣΗΝΗΣ
Δημοτική Κοινότητα Μεσσήνης
Άγιος Κωνσταντίνος, ο
Μεσσήνη, η
Μυλωνάς, ο
Ξινός, ο
Τοπική Κοινότητα Αβραμιού
Αβραμιόν, το
Άγιος Αυγουστίνος, ο
Δρακονέρι, το
Λούτσου Χάνια, τα
Τοπική Κοινότητα Αναλήψεως
Ανάληψις, η
Παραλία Ανάληψης, η
Τοπική Κοινότητα Βελίκας
Βελίκα, η
Παραλία Βελίκας, η
Τοπική Κοινότητα Καρτερολίου
Καρτερόλι, το
Μοσχοχώρι, το
Τοπική Κοινότητα Λευκοχώρας
Λευκοχώρα, η
Τοπική Κοινότητα Λυκοτράφου
Λυκότραφος, ο
Μυρτοποταμιά, η
Τοπική Κοινότητα Μαδένης
Μάδενα, η
Τοπική Κοινότητα Μαυρομματίου Παμίσου
Μαυρομμάτι, το
Τοπική Κοινότητα Νεοχωρίου Αριστομένους
Νεοχώρι, το
Τοπική Κοινότητα Πιλαλίστρας
Πιλαλίστρα, η
Τοπική Κοινότητα Πιπερίτσης
Πιπερίτσα, η
Τοπική Κοινότητα Σπιταλίου
Σπιτάλι, το
Τοπική Κοινότητα Τριόδου
Τρίοδος, η

Νομός Μεσσηνίας : Δήμος, Κοινότητα

Τρικόρφου | Τριπύλας

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας.

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License