.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Στερεάς Ελλάδας
Νομός : Φθιώτιδας

Νομός Φθιώτιδας

-- Δήμος Οπουντίων --

Το Μαρτίνο είναι οικισμός στην Περιφερειακή Ενότητα Φθιώτιδας και ανήκει στο Δήμο Λοκρών της επαρχίας Λοκρίδας. Το Μαρτίνο βρίσκεται 120 χιλ. βόρεια από την Αθήνα και σε υψόμετρο 300μ.

Το σχετικά υψηλό του υψόμετρο χαρακτηρίζει την περιοχή από ημιορεινή έως ορεινή και το πολύ καλό ποιοτικά κλίμα δίνει τη δυνατότητα παραγωγής παραδοσιακών προϊόντων όπως το μέλι και το κρασί.

Γειτονικοί οικισμοί είναι η Μαλεσίνα και η Λάρυμνα.

Ιστορία
3ος π.Χ. αιώνας

Στην ευρύτερη περιοχή του Μαρτίνου, από τον 3ο π.Χ. αιώνα, αναπτύχθηκε πόλη με το όνομα «Βουμελιταία» ή «Βουμελίτεια». Η πόλη ήκμασε μέχρι τους Βυζαντινούς χρόνους. Όσον αφορά την ακριβή τοποθεσία της όμως υπάρχουν διαφορετικές απόψεις.[1][2][3]
Έλευση Αρβανιτόφωνων το 1383 μ.Χ.

Το Μαρτίνο, ουσιαστικά, ιδρύθηκε περί το 1383 μ.Χ., σαν οικισμός στην σημερινή του τοποθεσία, και οφείλει το όνομά του στον Μαρτίν Μουζάκη, αρχηγό φατρίας αρβανιτόφωνων και ελληνόφωνων εποίκων από τη Βόρεια Ήπειρο, οι οποίοι διώχτηκαν είτε από τους Αλβανούς της περιοχής, είτε από τους Σέρβους του Ντουσάν[4][5][6]
Τουρκοκρατία

Το 1466 στο Μαρτίνο υπήρχαν 13 νοικοκυριά αρβανιτόφωνων εποίκων, το 1506 αυξήθηκαν σε 46 και το 1521 έφτασαν τα 77. Η αύξηση των κατοίκων του Μαρτίνου συνεχίστηκε και το 1688 τα νοικοκυριά του χωριού ήταν 100, ενώ προεπαναστατικά, το 1810, έφτασαν τα 300, όλα Χριστιανών[7]

Ο περιηγητής Αργύρης Φιλιππίδης, που επισκεύτηκε τη Λοκρίδα το 1815, έγραψε για το Μαρτίνο: «Το Μαρτίνο έχει σπίτια τριακόσια Χριστιανών. Και εδώ η γενική γλώσσα είναι τα Αρβανίτικα. Μιλούν βέβαια και στη δική μας γλώσσα (…). Έχει καλά νερά και τόπο πολύ…κάνουν σιτάρι, κριθάρι, βαμβάκι, κρασί και άλλα γεννήματα (...) έχουν πρόβατα και γίδια αρκετά (...) »[8]. Επίσης μας πληροφορεί ότι εκείνη την περίοδο το Μαρτίνο υπαγόταν εκκλησιαστικά στη Θήβα.
Από την Ελληνική επανάσταση του 1821 έως την απελευθέρωση
Προτομή του Βάσου Μαυροβουνιώτη, στην Ποντγκόριτσα του Μαυροβουνίου

Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, το Μαρτίνο ανέδειξε επτά αγωνιστές, τους: Δήμο Αγγελή, Δήμου Βέργο, Κόλλια Ιωάννη, Κούρο Δήμο, Μαρτιναίο Λουκά του Ν., Μήτζου Γιαννάκη και Πάνο Θεοδωρή.

Μία από τις σημαντικότερες μάχες κατά τη διάρκεια της Ελληνικής επανάστασης στην ευρύτερη περιοχή της Λοκρίδας ήταν αυτή του Μαρτίνου, που διεξήχθη στις 29 Ιανουαρίου του 1829. Ο Βάσος Μαυροβουνιώτης με την ΣΤ’ χιλιαρχία του αποδεκάτισε τα στρατεύματα των Τούρκων. Το Δεκέμβρη του 1828 ο Μαχμούτ Πασάς ξεκίνησε για τη Λιβαδειά με 6000 πεζούς και 600 ιππείς.

Έφτασε στο Μαρτίνο με δύναμη 3000 πεζών και 500 ιππέων στις 28 Ιανουαρίου 1828. Ο Βάσος Μαυροβουνιώτης ήταν οχυρωμένος με τους άνδρες του στα σπίτια, έχοντας παράλληλα στήσει οδοφράγματα στους δρόμους του χωριού.

Άφησε ανοικτό μόνο τον κεντρικό δρόμο του χωριού, ώστε να παγιδέψει τους Τούρκους. Πράγματι ο στρατός του Μαχμούτ Πασά παγιδεύτηκε στο εσωτερικό του χωριού, και αποδεκατίστηκε. Στη μάχη σκοτώθηκαν διακόσιοι Τούρκοι στρατιώτες, αρκετοί τραυματίστηκαν και στα χέρια των Ελλήνων υπερασπιστών της πόλης έμειναν λάφυρα και τρεις τουρκικές σημαίες.[9][10][11][12][13]

Το σπουδαιότερο αποτέλεσμα της νικηφόρας μάχης για τους Έλληνες, ήταν ότι απέτρεψαν τα τουρκικά σχέδια για ανακατάληψη της Στερεάς Ελλάδας, όπως επίσης και ότι δόθηκε η δυνατότητα στον Ιωάννη Καποδίστρια να διαπραγματευτεί υπό διαφορετικούς και ευνοϊκότερους όρους τα σύνορα του ανεξάρτητου, νεοσύστατου ελληνικού κράτους.
Από την σύσταση του νέου Ελληνικού Κράτους έως σήμερα

Το 1844 το Μαρτίνο έγινε έδρα του Δήμου Λάρυμνας, με συνολικό πληθυσμό 2050 κατοίκους.

Η έδρα μεταφέρθηκε στο Προσκυνά το 1857, για να επανέρθει στο Μαρτίνο το 1872. Ο δήμος περιελάβανε εκτός του Μαρτίνου, τα χωριά Προσκυνά, Παύλο, Λούτσι, Ράδου (Ράδι), Μάζι, Μαλεσίνα, τις Μονές Αγ. Γεωργίου και Αγ. Τριάδας, Καλύβια, Μύλοι Λάρμας και Μύλος Ζέϊκου.

Το 1882 αρχίζει η λειτουργία του «Ελληνικού Σχολείου» ή «Ελληνικού Σχολαρχείου» στο Μαρτίνου.
Μνημείο στην πλατεία του Μαρτίνου

Στο μεγάλο σεισμό του 1894 που συγκλόνισε την Λοκρίδα, το Μαρτίνο υπέστη σημαντικές ζημιές. Σε σύνολο 1434 κατοίκων, σκοτώθηκαν 39 και άλλοι 23 τραυματίστηκαν, ενώ κατέρρευσαν 300 σπίτια.[14]

Το 1907 ο δήμος Λάρυμνας αριθμούσε 5309 κατοίκους, εκ των οποίων οι 1586 ήταν κάτοικοι Μαρτίνου, με δήμαρχο τον Σπ. Γιάγκου.

Το Μαρτίνο αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητη κοινότητα το 1912, αφού αποσπάστηκε από τον τέως Δήμο Λάρυμνας. Η νέα κοινότητα περιλάμβανε το Μαρτίνο και το μεταλλείο της Τσούκας. Το 1920 ο πληθυσμός της κοινότητας έφτανε τους 1605 κατοίκους.

Ιδρύεται ο ποδοσφαιρικός σύλλογος «Οπούντιος Μαρτίνου» το 1929.

Το 1952 το Μαρτίνο είχε 2068 κατοίκους.

Ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό της περιοχής είναι η παρουσία αρκετών πολιτιστικών ομάδων. Το 1976 ιδρύεται ο Μορφωτικός Σύλλογος Μαρτίνου, «ΜΟ.ΣΥ.Μ» που επιδιώκει την υποστήριξη κάθε λογής πράξης πολιτισμικού ενδιαφέροντος.

Από το 1997 το Μαρτίνο ανήκε στο νεοσύστατο δήμο Λάρυμνας. Με τη νέα διοικητική διαίρεση του Ελληνικού κράτους, (Σχέδιο Καλλικράτης), το Μαρτίνο εντάχθηκε στο διευρυμένο Δήμο Λοκρών.
Αρχαιολογικά ευρήματα

Στη θέση Παλαιοχώρι Μαρτίνου βρέθηκαν δυο ανάγλυφα, γνωστά ως «κόκκινα αγάλματα». Το πρώτο αναπαριστά ανδρική μορφή καθισμένη σε σκαμνί και ένα μικρό ελάφι.

Το δεύτερο που είναι ανάγλυφη παράσταση σε ταφική στήλη αναπαριστά έναν έφηβο σε πλάγια όψη που φορά χλαμύδα. Έχει διασωθεί μόνο το πάνω μέρος του εφήβου μέχρι τους μηρούς.

Τα δύο αυτά ανάγλυφα φυλάσσονται στην πρώτη αίθουσα των γλυπτών του μουσείου Θηβών.
Αξιοθέατα - Τουρισμός - Πολιτιστικά δρώμενα - Σύλλογοι

Ο επισκέπτης θα δει το παλιό δημοτικό του χωριού που έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο μνημείο.

Υπάρχει επίσης η βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με της βυζαντινές τοιχογραφίες και εικόνες.

Άλλα αξιοθέατα του χωριού είναι η είσοδος του ναού του Πάνα και οι αρχαίες βρύσες «Τσοροκός» και «Μοναχού».

Κάθε 8 του Νοέμβρη το χωριό γιορτάζει τους πολιούχους του Μιχαήλ και Γαβριήλ με διάφορες εκδηλώσεις στη κεντρική εκκλησία του.

Με τη σύσταση τμήματος Μουσικού Εργαστηρίου του «ΜΟ.ΣΥ.Μ», το καλοκαίρι του 2010 δίνονται πολλές συναυλίες υπό την αιγίδα του. Δεν περιορίζεται όμως σε αυτές αλλά επεκτείνεται και σε θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις και εκπαιδευτικές εκδρομές. [15]

Ο σύλλογος των εν Αθήναις και απανταχού Μαρτιναίων «Αίας ο Λοκρός» όπως φανερώνει και ο ίδιος ο τίτλος του ενδιαφέρεται για οποιοδήποτε ζήτημα ή θέμα απασχολεί το Μαρτίνο.[16]

Ο επιμορφωτικός και εκπολιτιστικός σύλλογος γυναικών Μαρτίνου «Η Μέλισσα», ιδρύεται το 1982 με κύριο σκοπό τη διάσωση και τη διάδοση της λαϊκής παράδοσης του τόπου. Για να πετύχει τους σκοπούς του λειτούργησε διαφορά τμήματα επιμόρφωσης τεχνών όπως της μουσικής, του χορού και της ζωγραφικής ενώ παράλληλα εστίασε την προσοχή του και στη λαϊκή τέχνη όπως αυτή του κεντήματος.[17]

Μνημείο στην πλατεία του Μαρτίνου (Πληροφορία για την φωτογραφία)

Δείτε επίσης

Αίας ο Λοκρός
Λοκρίδα
Δήμος Λοκρών

Πηγές

Αβραάμ Δημήτριος Π. 2001. «Λοκρικά – Περιβοάγρια-Επικνυμίδια ». Λαμία 2001.
Δακορώνια Φ., Κωτούλας Δ., Μπαλτά Ε. Συθιακάκη Β. Τόλιας Β. «Λοκρίδα – Ιστορία & Πολιτισμός». Εκδόσεις: Κτήμα Χατζημιχάλη.
Εφημερίδα, «Αίας ο Λοκρός», Έτος 7ο, Αρ.Φ. 27, Οκτ.-Νοε.-Δεκ. 2011. – Μπάτσος Αθ. Νίκος : «Η μάχη του Μαρτίνου – 29 Ιανουαρίου 1829 και η συμμετοχή των Μαρτιναίων στον αγώνα για την Ελευθερία». σελ. 3, 8.
Καραστάθης Κώστας Β. 1999. «Μαλεσίνα – Ιστορία – Μνημεία – Αρχαιολογικοί Χώροι». Αθήνα. Έκδοση του Ομίλου για τη διάσωση του Βυζαντινού ναού Αγίου Γεωργίου Μαλεσίνας.
«Λοκρικά Χρονικά». 1997. Αθήνα: Ετήσια Έκδοση Εταιρείας Ιστορικών και Λαογραφικών Ερευνών Αταλάντης (Ε.Ι.Λ.Ε.Α.). Τόμος και Χρόνος 3ος.
«Λοκρικά Χρονικά». 1998. Αθήνα: Ετήσια Έκδοση Εταιρείας Ιστορικών και Λαογραφικών Ερευνών Αταλάντης (Ε.Ι.Λ.Ε.Α.). Τόμος και Χρόνος 4ος.
Παπαναγιώτου. Δ. Τριαντάφυλλος. – «Λοκρικό Εικοσιένα – Η μάχη του Μαρτίνου και η σημασία της». Εκδ. Φθιωτικά Γράμματα. Αθήνα 1979.
Περιοδικό «Απόπλους». Τεύχος 6. 2002. Έκδοση: Μουσικός Πολιτιστικός Σύλλογος «Χορωδία Αταλάντης». σελ. 6.
Πρωτόπαπας Ζήσης. 1952. «Λοκρίδα». Αθήνα 1952.
Χριστοφόρου Μάνθος Κ. 1991. «Η Οπουντία Λοκρίδα και η Αταλάντη – Μνήμες και μαρτυρίες». Μέρος 1ο. Αθήνα: Εταιρεία Ιστορικών και Λαογραφικών Ερευνών Αταλάντης (Ε.Ι.Λ.Ε.Α.).
Χριστοφόρου Μάνθος Κ. 1993. «Η Οπουντία Λοκρίδα και η Αταλάντη – Μνήμες και μαρτυρίες». Μέρος 2ο. Αθήνα: Εταιρεία Ιστορικών και Λαογραφικών Ερευνών Αταλάντης (Ε.Ι.Λ.Ε.Α.).
Χριστοφόρου Μάνθος Κ. 1995. «Η Οπουντία Λοκρίδα και η Αταλάντη – Μνήμες και μαρτυρίες». Μέρος 3ο. Αθήνα: Εταιρεία Ιστορικών και Λαογραφικών Ερευνών Αταλάντης (Ε.Ι.Λ.Ε.Α.).
Χριστοφόρου Μάνθος Κ. 2001. «Χρονολόγιο Οπούντος και Αταλάντης 4000 χρόνια – εν τάχει». Έκδοση Δήμου Αταλάντης.

Παραπομπές

↑ Σύμφωνα με τον Χριστοφόρου Μ. «η Βουμελιταία βρισκόταν «...κοντά στο σημερινό Μαρτίνο ή Προσκυνά». - Χριστοφόρου Μάνθος Κ. 1991. «Η Οπουντία Λοκρίδα και η Αταλάντη – Μνήμες και μαρτυρίες». Μέρος 1ο. Αθήνα: Εταιρεία Ιστορικών και Λαογραφικών Ερευνών Αταλάντης (Ε.Ι.Λ.Ε.Α.). σελ. 59.
↑ Με την άποψη αυτή συμφωνεί και η Δακορώνια Φ.: «…πιθανότατα κοντά στο Μαρτίνο ή το Προσκυνά». - Δακορώνια Φ., Κωτούλας Δ., Μπαλτά Ε. Συθιακάκη Β. Τόλιας Β. «Λοκρίδα – Ιστορία & Πολιτισμός». Εκδόσεις: Κτήμα Χατζημιχάλη. σελ. 115.
↑ Ο Καραστάθης Κ. αναφέρει τις μελέτες των Oldfather, που τοποθετεί την Βουμελιταία στην περιοχή Παλαιοχωριού Μαρτίνου, την μελέτη του Klaffenbach που θεωρεί ως πιθανότερη τοποθεσία της του Παλιού Χωριού Μαλεσίνας. Ο ίδιος τάσσεται με την άποψη του Klaffenbach και αναφέρει επίσης ότι κάποιοι άλλοι μελετητές (Etienne R., Knoepfrer) τοποθετούν την πόλη στην Χιλιαδού.
↑ Χριστοφόρου Μάνθος Κ. 2001. «Χρονολόγιο Οπούντος και Αταλάντης 4000 χρόνια – εν τάχει». Έκδοση Δήμου Αταλάντης. σελ. 14.
↑ Καραστάθης Κώστας Β. 1999. «Μαλεσίνα – Ιστορία – Μνημεία – Αρχαιολογικοί Χώροι». Αθήνα. Έκδοση του Ομίλου για τη διάσωση του Βυζαντινού ναού Αγίου Γεωργίου Μαλεσίνας. σελ. 88-92.
↑ Δακορώνια Φ., Κωτούλας Δ., Μπαλτά Ε. Συθιακάκη Β. Τόλιας Β. «Λοκρίδα – Ιστορία & Πολιτισμός». Εκδόσεις: Κτήμα Χατζημιχάλη. σελ. 147
↑ Καραστάθης Κώστας Β. 1999. «Μαλεσίνα – Ιστορία – Μνημεία – Αρχαιολογικοί Χώροι». Αθήνα. Έκδοση του Ομίλου για τη διάσωση του Βυζαντινού ναού Αγίου Γεωργίου Μαλεσίνας. σελ. 93.
↑ «Λοκρικά Χρονικά». 1997. Αθήνα: Ετήσια Έκδοση Εταιρείας Ιστορικών και Λαογραφικών Ερευνών Αταλάντης (Ε.Ι.Λ.Ε.Α.). Τόμος και Χρόνος 3ος. σελ. 115.
↑ «Λοκρικά Χρονικά». 1997. Αθήνα: Ετήσια Έκδοση Εταιρείας Ιστορικών και Λαογραφικών Ερευνών Αταλάντης (Ε.Ι.Λ.Ε.Α.). Τόμος και Χρόνος 3ος. σελ. 115.
↑ Χριστοφόρου Μάνθος Κ. 1991. «Η Οπουντία Λοκρίδα και η Αταλάντη – Μνήμες και μαρτυρίες». Μέρος 1ο. Αθήνα: Εταιρεία Ιστορικών και Λαογραφικών Ερευνών Αταλάντης (Ε.Ι.Λ.Ε.Α.). σελ. 271.
↑ «Λοκρικά Χρονικά». 1998. Αθήνα: Ετήσια Έκδοση Εταιρείας Ιστορικών και Λαογραφικών Ερευνών Αταλάντης (Ε.Ι.Λ.Ε.Α.). Τόμος και Χρόνος 4ος. σελ. 35.
↑ Ο K. Καραστάθης αναφέρει: «ο εχθρός αριθμούσε 6000 πεζούς, 1000 καβαλαραίους και βαρύ πυροβολικό...Ο Βάσος Μαυροβουνιώτης τοποθέτησε το σώμα του Τριαντάφυλλου Τζουρά στο σπίτι που ήταν στην είσοδο του χωριού...και το σώμα του Ιωάννη κλίμακα στο κέντρο του χωριού...Οι Τούρκοι στρατοπέδευσαν μακριά από το Μαρτίνο...την επόμενη μέρα ξεκίνησαν πανστρατιά...Ο ίδιος ο Μαχμούτ ήταν επικεφαλής του ιππικού...οι Τούρκοι μπήκαν στο χωριό και προχώρησαν προς την άλλη άκρη του...Γενική σύγχυση... οι Έλληνες καταδιώκουν και εξοντώνουν τους Τούρκους...Σκότωσαν περισσότερους από 500 Τούρκους, ενώ έπεσαν στα χέρια τους πολλά όπλα, φορτηγά ζώα, χρήματα και τρεις τουρκικές σημαίες». - Καραστάθης Κώστας Β. 1999. «Μαλεσίνα – Ιστορία – Μνημεία – Αρχαιολογικοί Χώροι». Αθήνα. Έκδοση του Ομίλου για τη διάσωση του Βυζαντινού ναού Αγίου Γεωργίου Μαλεσίνας. σελ. 131.
↑ Ο Μπάτσος Ν. συμφωνεί με τους αριθμούς που παραθέτουν οι Χριστοφόρου και Παπαναγιώτου για τον τουρκικό στρατό. Επίσης προσθέτει ότι τους Έλληνες υπερασπιστές του Μαρτίνου ενίσχυσαν και 100 ακόμα Θηβαίοι στρατιώτες, με επικεφαλής τον εκατόνταρχο Γ. Σκουρτανιώτη, που παρά τις διαταγές του χιλίαρχου Ευμορφόπουλου, εγκατέλειψε το Γαϊδουρονήσι και έσπευσε προς βοήθεια στο Μαρτίνο. - Εφημερίδα, «Αίας ο Λοκρός», Έτος 7ο, Αρ.Φ. 27, Οκτ.-Νοε.-Δεκ. 2011. – Μπάτσος Αθ. Νίκος : «Η μάχη του Μαρτίνου – 29 Ιανουαρίου 1829 και η συμμετοχή των Μαρτιναίων στον αγώνα για την Ελευθερία». σελ. 3, 8.
↑ Καραστάθης Κώστας Β. 1999. «Μαλεσίνα – Ιστορία – Μνημεία – Αρχαιολογικοί Χώροι». Αθήνα. Έκδοση του Ομίλου για τη διάσωση του Βυζαντινού ναού Αγίου Γεωργίου Μαλεσίνας. σελ. 145.
↑ http://www.martino.gr/martino3
↑ http://www.martino.gr/syllogos
↑ http://www.opountia.gov

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Οπουντίων
Σύλλογος των εν Αθήναις και Απανταχού Μαρτιναίων Αίας ο Λοκρός

Δήμος Λοκρών (Πρόγραμμα Καλλικράτης )

Δημοτική Ενότητα Μαλεσίνης
Δημοτική Κοινότητα Μαλεσίνης
Θεολόγος, ο
Λεκούνα, η
Μάζι, το
Μαλεσίνα, η
Μονή Αγίου Γεωργίου, η
Τοπική Κοινότητα Προσκυνά
Προσκυνάς, ο
Δημοτική Ενότητα Οπουντίων
Δημοτική Κοινότητα Μαρτίνου
Μαρτίνο, το
Μεταλλείο Τσούκκας, το
Τοπική Κοινότητα Λαρύμνης
Λαγονήσι, το
Λάρυμνα, η
Μεταλλεία, τα

Νομός Φθιώτιδας: Δήμος, Κοινότητα

Παύλιανης | Τυμφρηστού

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης Διοικητική διαίρεση νομού Φθιώτιδας

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License