.
Περιφέρεια : Βορείου Αιγαίου
Νομός : Σάμου
-- Δήμος Καρλοβασίων --
Η Λέκκα (ή Λέκα) είναι χωριό της Σάμου, χτισμένη στους βορειοανατολικούς πρόποδες του βουνού Κέρκης, κοντά στην πόλη του Καρλοβάσου. Διοικητικά αποτελεί την Τοπική Κοινότητα Λέκκας, η οποία ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Καρλοβασίου του Δήμου Δυτικής Σάμου, της Περιφερειακής Ενότητας Σάμου και είναι ένα από τα παλαιότερα και μεγαλύτερα χωριά του νησιού. Είναι κτισμένο ανάμεσα σε ένα καταπράσινο τοπίο με εξαιρετική θέα βόρεια, προ την πόλη του Καρλοβάσου, και στα απέναντι μικρασιατικά παράλια, καθώς και προς το νησί της Χίου.
Ο μόνιμος πληθυσμός της Λέκκας ανέρχεται σε 408 κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011[3]
Το χωριό Λέκκα διατηρεί σημαντικά στοιχεία της τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και έχει χαρακτηριστεί ως οικισμός ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, με πολλούς περιορισμούς στην κατασκευή νέων κατοικιών. Η όμορφη πλατεία με τον μεγάλο πλάτανο, τα παραδοσιακά καφενεία, η υπέροχη θέα, τα όμορφα παραδοσιακά σπίτια και τα πολλά αρχοντικά, σε συνδυασμό με τους φιλόξενους ανθρώπους σίγουρα δεν περνούν απαρατήρητα στους επισκέπτες.[4]
Ονομασία
Το χωριό πιθανότατα δημιουργήθηκε το 1715, από τον Ιωάννη Λέκκα[5][6] που ήρθε από την Πελοπόννησο, από τον οποίο πήρε και το όνομά του. Πιθανόν ήρθε στη Σάμο για να ξεφύγει από τον διωγμό των Τούρκων. Πιστεύεται ότι ο Λέκκας δεν εγκαστάθηκε σε μέρος που ήταν έρημο, αλλά σε μέρος, το οποίο του υπέδειξαν, και που υπήρχε ήδη κάποιος οικισμός, που όμως ήταν «αόρατος» από τη θάλασσα. Αναφορές στον οικισμό υπάρχουν από το 1581, σε έγγραφο του ίδιου έτους.
Κατά μια άλλη εκδοχή το χωριό πήρε το όνομά του από τους αρβανίτες που ήρθαν στη Σάμο, μετά από την πρόσκληση του Κιλίτζ Αλή, προκειμένου να εποικίσουν ξανά το νησί μετά την ερήμωσή του. Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή Λέκκα σημαίνει το χωριό του Αλέξανδρου[7].
Ιστορία
Οι πρώτοι κάτοικοι
Η Σάμος στους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας, λόγω των πειρατών είχε σχεδόν ερημωθεί. Το 1475 οι λίγοι κάτοικοι που είχαν απομείνει στη Σάμο, μεταφέρθηκαν από τους Γενουάτες στη Χίο[5].
Δεν είναι δυνατόν όμως, να πούμε με βεβαιότητα, ότι τους βρήκαν όλους, γυρίζοντας από σπηλιά σε σπηλιά και τους έβαλαν σε καΐκια. Από τη θάλασσα για τους πειρατές φαίνονταν ακατοίκητο. Όσοι έμειναν φρόντισαν να ζουν μακριά από τη θάλασσα, σε μέρη δύσβατα και απόκρυφα. Το νησί είχε πάντα αφθονία από φρούτα, βλάστηση και άγρια γίδια, που μπορούσαν να συντηρήσουν κάποιο αριθμό κατοίκων. Με τη συνθήκη του 1501 μεταξύ Βενετίας και Τουρκίας, τη Σάμο την εξουσίαζαν οριστικά οι Τούρκοι. Ο Κιλίτζ Αλή ή Πασά Οχιαλή κατέβηκε στο νησί, είδε πως ήταν πολύ εύφορο και σκέφτηκε ότι είναι κρίμα να μένει σχεδόν εντελώς ακατοίκητο. Για τις ομορφιές και την ιστορία του νησιού του μίλησε και έναν λοστρόμος που είχε μαζί του, ο Νικόλαος Σαρακίνης, Κρητικός στην καταγωγή, αλλά γεννημένος στην Πάτμο.
Όταν έφτασε στην Πόλη ο Κιλίτζ Αλή ζήτησε από το Σουλτάνο Σουλεϊμάν το Νομοθέτη να του δώσει την άδεια να εποικίσει ξανά τη Σάμο. Έτσι το 1562 ο Σουλτάνος, όχι μόνο του επέτρεψε να εποικίσει το νησί, αλλά του το χάρισε, με αυτοκρατορικό έγγραφο. Με καινούργιο φιρμάνι μάλιστα, έδινε σε αυτούς που θα το κατοικούσαν μοναδικά προνόμια:
Έδινε σε όποιον ήθελε να εγκατασταθεί εκεί το δικαίωμα να πάρει στην ιδιοκτησία το όση καλλιεργήσιμη γη ήθελε.
Τους παραχωρούσε πλήρη ελευθερία για επτά χρόνια
Την εσωτερική διοίκηση του νησιού θα την ασκούσε Χριστιανός, εκλεγμένους από τους κατοίκους του νησιού.
Και το πιο σημαντικό:
Απαγορεύονταν να εγκατασταθεί μόνιμα Τούρκος στο νησί.
Με το φιρμάνι αυτό στα χέρια του ο Κιλίτζ Αλή έστειλε το Νικόλαο Σαρακίνη, κατ’ αρχάς στη Χίο, να ζητήσει από τους Σαμιώτες που είχαν καταφύγει εκεί το 1475 να επιστρέψουν στο νησί. Επέστρεψαν οι περισσότεροι Σαμιώτες. Μετά τον έστειλε στα γύρω νησιά, καθώς και στην απέναντι στεριά της Μικράς Ασίας, όπου ζούσαν πολλοί Έλληνες. Άρχισαν, λοιπόν, να καταφτάνουν και να εγκαθίστανται στη Σάμο κάτοικοι αυτών των περιοχών, δίνοντας στους οικισμούς τους το όνομα των περιοχών από τις οποίες προέρχονταν. Έτσι έχουμε τα χωρία Μυτιληνιοί, Βουρλιώτες και άλλα. Σύντομα το νέο διαδόθηκε και στην ηπειρωτική Ελλάδα και άρχισαν να καταφθάνουν έποικοι από όλες τις περιοχές της. Για παράδειγμα, αυτοί που ήρθαν από την περιοχή του Πύργου Πελοποννήσου, ονόμασαν το χωριό τους Πύργο.
Ανάμεσα σε αυτούς που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του Κιλίτζ Αλή ήταν και πολλοί αλβανόφωνοι Έλληνες, που εγκαταστάθηκαν στα χωρία Άνω και Κάτω Αρβανίτες, και στη Λέκκα.
Στα Ν. Ανατολικά του σημερινού χωριού Λέκκα, εγκαταστάθηκαν, κατά πάσα πιθανότητα, Πελοποννήσιοι που ο οικισμός ονομάστηκε «Μωριάς», όπως ήταν γνωστή η σημερινή Πελοπόννησος. Το χωριουδάκι-οικισμός δεν είχε θέα προς τη θάλασσα που ίσως γι’ αυτό να προτιμήθηκε από τους πρώτος αποίκους. Πριν από το 1950 στον οικισμό αυτόν υπήρχαν ακόμα αρκετά καλύβια, το ένα κοντά στο άλλο, σε καλή κατάσταση που τα χρησιμοποιούσαν ως αποθήκες, πατητήρια ή και κατοικίες κατά τους θερινούς μήνες. Σήμερα σώζονται μόνο τα ερείπιά τους και 4 μικρά εκκλησάκια. Το χωρίο Μουριά ερημώθηκε, όταν οι κάτοικοι του άρχισαν να το εγκαταλείπουν, για να εγκατασταθούν στο νέο χωριό, τη σημερινή Λέκκα, το όποιο αναπτύσσονταν γρήγορα, βρίσκονταν σε καλύτερη τοποθεσία, τόσο γεωλογικά – στη Μουριά γίνονταν συχνά κατολισθήσεις λόγω του σαθρού εδάφους, αλλά και κοινωνικό-οικονομικά, υπήρχαν καλύτερες προοπτικές για τα παιδιά και τους νέους.
Η ζωή στο χωρίο και οι ασχολίες των κατοίκων
Με τη γεωργία ασχολούνταν κυρίως οι κάτοικοι του χωριού, με κυριότερα προϊόντα που παράγουν μέχρι σήμερα, να είναι το Λάδι, το Κρασί, τα Εσπεριδοειδή και τα κηπευτικά, ενώ παλιότερα καλλιεργούνταν και δημητριακά[4].
Παράλληλα με τη γεωργία και μελισσοκομία, πολλοί κάτοικοι έκαναν και άλλες δουλείες είτε ως κύριο, είτε ως 2ο επάγγελμα. Κάποιες από τις εργασίες, ήταν: Οικοδόμοι, Πελεκάνοι, Τζακάδες, Μαραγκοί, Ξυλουργοί – Υλοτόμοι, Σιδηρουργοί, αλλά και επαγγέλματα που πλέον δεν υπάρχουν, όπως: Πηγαδάδες, Νεροκράτες, Κοφινάδες, Τσαγκάρηδες, Ράφτες, Υφάντρες[5],
Ο τύφος του '45[5]
Στα τέλη του 1945, στη Λέκκα ξέσπασε μια επιδημία τύφου στο χωριό, με αρκετά θύματα κυρίως ηλικιωμένους. Οι φαντάροι που είχαν επιστρέψει από τον πόλεμο, καθάρισαν και πέρασαν με ασβέστη όλο το χωριό. Επειδή φοβήθηκαν μήπως είναι μολυσμένη και η δεξαμενή που τροφοδοτούσε με νερό το χωριό, καθαρίστηκε και ασβεστώθηκε και αυτή. Ο μεγάλος αριθμός των άρρωστων, ανάγκασε τους κατοίκους να μετατρέψουν το σχολείο του χωριού, προσωρινά σε νοσοκομείο, ενώ από τη νομαρχία δόθηκαν κουβέρτες και υγειονομικό υλικό. Προκειμένου να μην διακοπούν τα μαθήματα, το σχολείο μεταφέρθηκε στην κεντρική εκκλησία του χωριού.
Οι ανάγκες για γιατρούς ήταν μεγάλες, έτσι οι κάτοικοι ζήτησαν επιπλέον υγειονομικό προσωπικό πέρα των δυο γιατρών που διέθετε ήδη ο οικισμός. Ο γιατρός, που διέθεσε η νομαρχία, συγκάλεσε συγκέντρωση στην πλατεία του χωριού και ενημέρωσε τους πολίτες για βασικούς κανόνες υγιεινής. Δηλ. όσοι περιποιούνται αρρώστους να πλένουν προσεκτικά με σαπούνι και νερό τα χέρια του. Τα τρόφιμα και ιδιαίτερα τα φρούτα και λαχανικά να πλένονται σχολαστικά, ενώ τα χόρτα να βράζονται πολύ. Ιδιαίτερα τονίστηκε ότι θα πρέπει οι ακαθαρσίες των αρρώστων να θάβονται εκτός χωριού. Τέλος, ενημέρωσε τους κατοίκους ότι ο τύφος είναι μεταδοτική ασθένεια και πρέπει για το καλό του χωριού, όλοι να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικοί.
Το επόμενο διάστημα οι άρρωστοι μεταφέρθηκαν στον σχολείο, όπου τους περιποιούνταν οι γυναίκες του χωριού σύμφωνα με τις οδηγίες των γιατρών και νοσηλευτών. Δεν γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό των νεκρών από την επιδημία του τύφου, αλλά ήταν σχετικά μικρός σε σχέση με τον πληθυσμό και τη μεταδοτικότητα της νόσου.
Παραδοσιακά Εδέσματα και προϊόντα[5]
Οι κάτοικοι της Λέκκας ήταν κατά κύριο λόγο αγρότες, έτσι πολλά παραδοσιακά φαγητά έχουν να κάνουν με τα προϊόντα που παράγονται στο χωρίο. Στο χωρίο παραδοσιακά καλλιεργούνταν αμπέλια, ελιές και λαχανικά.
Φαγητά με προϊόντα από το Αμπέλι, εκτός από το σταφύλι ως φρούτο, τις σταφίδες και το κρασί οι κάτοικοι μέχρι και σήμερα φτιάχνουν τα παρακάτω εδέσματα:
Μετά το πάτημα των σταφυλιών, τον μούστο που δεν θέλουν να τον κάνουν κρασί, τον «κόβουν», δηλ. σε ένα μεγάλο καζάνι βάζουν μούστο και καθαρή στάχτη και το βράζουν μέχρι να καθίσει κάτω η στάχτη, στη συνέχεια και όταν κρυώσει το σουρώνουν με ένα τουλπάνι για να καθαρίσει ο μούστος από τη στάχτη. Αυτός ο μούστος δεν μπορεί πλέον να γίνει κρασί, αλλά σε αυτή την κατάσταση μπορεί να διατηρηθεί για μεγάλο διάστημα και οι νοικοκυρά μπορεί να φτιάξει διάφορα τρόφιμα.
Πετιμέζι – τον κομμένο μούστο τον βάζουν σε μια κατσαρόλα και τον βράζουν μέχρι να αρχίσει να μελώνει, στη συνέχεια τον αδειάζουν σε ρηχά σκεύη και τον βάζουν σε μέρος που να το βλέπει ο ήλιος, μακριά από ζώα, τον σκεπάζουν με τούλι για να μην πάνε έντομα και τον άφηναν μερικές μέρες. Το συγκεκριμένο προϊόν το χρησιμοποιούν ως ζάχαρη ή αντί για μέλι.
Μουσταλευριά – βράζουν κομμένο μούστο με αλεύρι και το ανακατεύουν πολύ καλά να μην σβολιάσει. Όταν ήταν έτοιμο το βάζουν σε μπολάκια, με τριμμένο καρύδι, κανέλα και σουσάμι.
Μουστόπιτα – όμοια με τη μουσταλευριά το έφτιαχναν, μόνο που το έκοβαν κομμάτια και τα άφηναν να στεγνώσουν, στη συνέχεια τα τοποθετούσαν σε σανίδια καθαρά και τα έβαζαν στον ήλιο. Τα γύριζαν και από τις δυο πλευρές να στεγνώσουν καλά για να μην μουχλιάσουν και τέλος τα φούρνιζαν με λίγα δαφνόφυλλα μέσα στον φούρνο για μυρωδιά. Το φαγητό αυτό μπορούσε να διατηρηθεί αρκετό διάστημα.
Σούμα – είναι προϊόν πρώτης απόσταξης των στέμφυλων (τσίπουρα), η δεύτερη απόσταξη λέγεται τσίπουρο και πολλές φορές έβαζαν μέσα γλυκάνισο για να βγει ούζο.
Γλυκό του κουταλιού από σταφύλι – από σταφύλια χωρίς κουκούτσια φτιάχνετε το συγκεκριμένο γλυκό.
Από τις ελιές που μαζεύουν, εκτός από λάδι, αλλά και τις παραδοσιακές επιτραπέζιες ποικιλίες, στη Λέκκα, όπως και σε άλλες περιοχές της Σάμου έχουμε τις:
Χαμάδες (παλαιότερη ονομασία τους ήταν «κουρμάδις») – οι χαμάδες είναι ελιές που τις μαζεύουν από κάτω και χωρίς καμιά προεργασία είναι έτοιμες για φάγωμα. Παλιότερα η τιμή τους ήταν αρκετά υψηλή, λόγω τις ιδιαίτερης γεύσης τους και της δυσκολίας τους να μαζευτούν.
Τσακιστές – μαζεύαν ελιές όσο ήταν πράσινες ακόμα, τις «τσάκιζαν» με μια πέτρα, δηλ. τις χτυπούσαν μια φόρα να ανοίξουν και τις έβαζαν σε λεκάνη με νερό που το άλλαζαν τακτικά και το είχαν σε μέρος να το βλέπει ο ήλιος για να ξε-πικρύσουν. Μέσα στο νερό έβαζαν σκίνο για να πάρει ωραία γεύση. Τις σέρβιραν με αλάτι και ρίγανη.
Γεωγραφικά και οικονομικά στοιχεία
Το χωριό Λέκκα βρίσκεται περίπου στα 217m υψόμετρο, έχει έκταση 0,07km2, ενώ η έκταση ανά άτομο είναι 170m2. Η οικονομία του βασίζεται κυρίως στη γεωργία (αμπελουργία, ελιές, κηπευτικά και παλαιότερα χαρούπια ως ζωοτροφή). Η θέση του χωριού είναι πανοραματική: Ανατολικά είναι η κοιλάδα του Καρλοβάσου, Προς το όρος Καρβούνη φαίνονται τα χωριά Πλάτανος, Υδρούσα, και Κοντακέϊκά, Βόρεια βλέπει προς το Αιγαίο.[4]
Οι αποστάσεις από τις κυριότερες πόλεις και χωριά είναι:
4km από την πόλη Καρλόβασι,
9km από το χωριό Μαραθόκαμπος,
35km από την πόλη της Σάμου,
38km από την πόλη Πυθαγόρειο.
Το χωριό και οι συνοικισμοί του
Η κοινότητα της Λέκκας αναγνωρίστηκε επίσημα το 1918 (ΦΕΚ Α 204), οι αρχικοί συνοικισμοί που απαρτίζανε τη κοινότητα ήταν οι: Λέκκα, Τσουρλαίοι, Πλάκα και Καπώλιδες. Πλέον στην τοπική κοινότητα της Λέκκας ανήκει μόνο το χωριό του Αγίου Παντελεήμονα με 7 κατοίκους, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση 1,5 χλμ. βορειοδυτικά του χωριού, και έχει πάρει το όνομά του από την εκκλησία, μέχρι το 1940 ονομάζονταν Τσουρλαίοι, από το όνομα του πρώτου οικιστή, που ήταν ο Σταμούλος Σουρλής.
Πληθυσμός της κοινότητας Λέκκας[8]
Έτος χωριό πληθυσμός
1920 Λέκκα 1017
Τσουρλαίοι 84
1928 Λέκκα 1103
Πλάκα 20
Τσουρλαίοι 104
1940 Λέκκα 1169
‘Αγιος Παντελεήμων (Τσουρλαίοι) 89
1951 Λέκκα 1085
‘Αγιος Παντελεήμων (Τσουρλαίοι) 56
1961 Λέκκα 927
‘Αγιος Παντελεήμων (Τσουρλαίοι) 54
1991 Λέκκα 534
‘Αγιος Παντελεήμων (Τσουρλαίοι) 26
2001 Λέκκα 510
‘Αγιος Παντελεήμων (Τσουρλαίοι) 18
2011 Λέκκα 408
‘Αγιος Παντελεήμων (Τσουρλαίοι) 7
Κλίμα
Το κλίμα της περιοχής της Λέκκας, έχει τα χαρακτηριστικά του μεσογειακού κλίματος των νησιών του Αιγαίου Πελάγους. Πολύ περιορισμένες είναι οι μεταβολές της θερμοκρασίας και οι ελάχιστες θερμοκρασίες σπάνια πέφτουν κάτω από το μηδέν. Κατά τους θερινούς μήνες επικρατούν κυρίως βόρειοι άνεμοι, έτσι το χωριό που είναι κτισμένο στους βορειοανατολικούς πρόποδες του Κέρκι το καλοκαίρι είναι δροσερό και ευχάριστο[4].
Οι Πρόεδροι του χωριού
Ο πρώτος Δήμαρχος του χωριού Λέκκα είναι ο Πέτρος Τζάκονας το έτος 1848, από έγγραφο που έστειλε ο ίδιος τον Αύγουστο του ίδιου έτους, προς το Ηγεμονικό Γραφείο, που δηλώνει ότι εισέπραξε από το Γενικό Ταμία Σάμου 300 γρόσια για την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Πρόδρομου Λέκκας, όπως είχε αποφασιστεί από την ΙΤΣ' Γενική Συνέλευση.
Οι πρόεδροι του χωρίου από τις αρχές τους 1900 σύμφωνα με το ημερολόγιο του Συλλόγου «Η Ανθεμούσα»
Όνομα Προέδρου Χρονολογία προεδρίας
1 Θαλασσινός Παν. Θαλασσινός 1905
2 Ανδρέας κ. Διακανδρέου 1906
3 Δημήτριος Αντ. Παπαδημητρίου 1907
4 Ποθητός Κ. Ποθητός 1908
5 Θωμάς Χατζηγεωργίου 1909-1911
6 Θαλασσινός Παν. Θαλασσινός 1911-1917
7 Λεωνίδας Ανδρέου 1917-1918
8 Νικόλαος Αντ. Παπαδημητρίου 1919-1920
9 Κων. Δημοσθ. Καπώλης 1921
10 Σπύρος Γ. Καλογήρου Ιαν – Ιουν. 1922
11 Ιωαν. Δημοσθ. Καπώλης Ιουν – Νοεμ. 1922
12 Κων. Δημοσθ. Καπώλης Νοέμβριος 1922
13 Νικόλαος Αντ. Παπαδημητρίου Δεκ. 1922- Ιαν.1923
14 Τιμολέων Βαλής Φεβρ – Μάιος 1923
15 Εμμ. Γ. Αναγνώστου Ιουν 1923 – Σεπτ 1925
16 Ιωάν. Δημοσθ. Καπώλης Οκτ 1925 – Οκτ 1928
17 Θεόπεμπτος Εμμ. Κρητικού Δεκ. 1929 – Οκτ 1930
18 Πέτρος Ν. Κυριακού Νοεμ 1930 – Οκτ 1932
19 Θεόπεμπτος Εμμ Κρητικού Νοεμ 1932 – Μάρτιο 1934
20 Αθαν. Ι. Βασιλάκης Απριλ – Δεκ. 1934
21 Κων. Γ. Βοϊκλής 1935-1936
22 Νικ. Εμμ. Κρητικού 1937 – 1939
23 Ιωάν. Αλεξάνδρου 1940 – 1944
24 Δημήτριος Ι. Δεσκές 1945 – Μάιος 1946
25 Θωμάς Θαλ. Θαλασσινός Μάιος 1946 – 1954
26 Σταύρος Δ. Φωτεινός 1955 – 1961
27 Σταμάτιος Ι. Βασιλάκης 1962 – Αυγ. 1974
28 Μαρικούλα Κρασομούρη (Δασκάλα) Σεπτ 1974 – Μαρτ 1975
29 Γεωρ. Αντ. Παπαδημητρίου Μαρτ 1975 – Απρ 1985
30 Εμμαν. Ν. Καλογήρου Μάιος 1985 – 1994
31 Γεώργιος Κ. Κρητικός 1995 – 1998
Η κεντρική εκκλησία του χωριού και τα ξωκλήσια της Λέκκας
Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος[9]
Ο ιερός ναός του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου, είναι αφιερωμένος στην αποτομή της τιμίας κεφαλής του Προδρόμου και εορτάζει στις 29 Αυγούστου. Αποτελεί τον ενοριακό ναό του χωρίου. Βρίσκεται στην κορυφή του χωρίου, ενώ από μακριά φαίνεται πως είναι στη μέση, στην πραγματικότητα είναι χτισμένη πάνω σε ένα λόφο.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών ανέγερσής της, ο θρύλος λέει ότι μια γυναίκα με το όνομα Χαρίκλεια καταπλακώθηκε από χώματα ή βράχους.
Η εκκλησία άρχισε να χτίζεται περίπου το 1845, με σημαντικές οικονομικές ενισχύσεις των απόδημων και εθελοντική εργασία των κατοίκων του χωριού, τους οποίους καλούσαν κάθε Κυριακή για εργασία. Οι μάστορες είχαν το ελεύθερο να παίρνουν οικοδομικά υλικά (πέτρες, ξυλεία κτλ) για την ανέγερση του ναού, απ’ όλη την περιφέρεια του χωριού, χωρίς να πρέπει να ζητήσουν την άδεια από τον ιδιοκτήτη. Το 1848, ο τότε δήμαρχος Λέκκας εισέπραξε από τον Γενικό Ταμία Σάμου, 300 γρόσια για την εκκλησία, όπως είχε αποφασιστεί από την 16η Γενική συνέλευση.
Ο ναός ολοκληρώθηκε το 1863, επί ηγεμονίας Μιλτιάδη Αρίσταρχου, όπως αναφέρεται στην επιγραφή στην είσοδο του ναού.
Το 1871 τοποθετήθηκαν τα μαρμάρινα σκαλοπάτια εμπρός από το Ιερό, από τον Γαβριήλ Λυρίτη από την Τήνο. Στο εσωτερικό της κάθε κολώνας υπάρχει κορμός από κυπαρίσσι, όλα τα κυπαρίσσια ήλθαν από την περιοχή των Τσουρλαίων.
Η εκκλησία είναι χτισμένη με τη Χριστιανική Βασιλική τεχνοτροπία, με δίριχτη κεραμοσκεπή χωρίς τρούλο, είναι οικοδόμημα επιμήκους σχήματος, χωρισμένη εσωτερικά με κολώνες σε 3 κλίτη. Το κεντρικό κλίτος είναι ο κύριος ναός του Άγιου Ιωάννη, Το νότιο κλίτος είναι αφιερωμένο στους Αγ. Ταξιάρχες, η οποία πιθανόν να ήταν εκκλησία στον πρώην οικισμό «Μωριά». Το βόρειο κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Δημήτριο, ίσως για να θυμούνται την παλιά τους εκκλησία, που εγκαταλείφθηκε το 1863, λόγω μη καταλληλόλητας του εδάφους που ήταν χτισμένη.
Το μέγεθος του ναού είναι 36μ μήκος και 16μ πλάτος, ενώ ο στεγαζόμενος χώρος είναι 600τ.μ. περίπου. Η σκεπή του ναού είναι φτιαγμένη από άγρια κυπαρίσσια και πεύκα τα οποία προέρχονται από την περιοχή του οικισμού του Αγίου Παντελεήμονα (Τσουρλαίοι). Το περίτεχνο μαρμάρινο καμπαναριό του ναού, δεν διαθέτει καμιά επιγραφή, αλλά το πιθανότερο είναι να κατασκευάστηκε στο εργαστήριο μαρμαρογλυπτικής στη Σμύρνη, του Τηνιακού μαρμαροτεχνίτη, Νικόλαου Περάκη.
Στο καμπαναριό σήμερα βρίσκονται 4 από τις 6 Ρωσικές καμπάνες που είχε, ο ήχος τους είναι γλυκός και δυνατός, τόσο δυνατός που ακούγεται μέχρι το Καρλόβασι και τα απέναντι χωριά, γι’ αυτό και τα άλλα χωριά της Σάμου έδωσαν το παρατσούκλι στους κατοίκους της Λέκκας «Καμπανάριδες».
Το εσωτερικό του ναού, είναι πλούσια διακοσμημένο, με ωραίο μαρμάρινο, καλοδουλεμένο τέμπλο, το οποίο κατασκευάστηκε το 1914, από τον Τηνιακό καλλιτέχνη Ν. Περάκη, στο εργαστήριο μαρμαρογλυπτικής στη Σμύρνη. Το παλιό ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, ήταν έργο του 1871, του γνωστού ως «Μαστροσοφοκλή», παραδοσιακού ξυλογλύπτη της περιοχής, το οποίο αντικαταστάθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα και μεταφέρθηκε στο παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου Λέκκας και υπάρχει ως σήμερα. Το ίδιο έτος κατασκευής του ξυλόγλυπτου τέμπλου, κατασκευάστηκε από τον επίσης Τηνιακό μαρμαροτεχνίτη, Γαβριήλ Λυρίτη, και ο μαρμάρινος σολέας, όπου στηρίζονταν το παλαιό ξυλόγλυπτο τέμπλο. Οι δύο σειρές από κολώνες που στηρίζουν τη σκεπή, εσωτερικά αποτελούνται από κορμούς κυπαρισσιών με επίχρισμα εξωτερικά, προκειμένου να δίνουν την εντύπωση μαρμάρινης κολώνας. Η οροφή το ναού αποτελείται από ξυλοκατασκευή, σοβατισμένη εξωτερικά, με εξαιρετικές γύψινες διακοσμητικές κορνίζες και μερικές παραστάσεις ζωγραφισμένες.
Υπάρχει πλούσια συλλογή εικόνων, αφού περιλαμβάνει όλες τις εικόνες και των μικρών εκκλησιών του χωριού, οι οποίες μεταφέρονται στα ξωκλήσια όταν γιορτάζουν. Επίσης στη συλλογή της εκκλησίας περιλαμβάνονται και πλήθος από αφιερώματα των πιστών. Το πιο σημαντικό όμως όλων είναι το κομμάτι από την Αγία Κάρα του Αγίου Ιωάννη, που προμηθεύτηκαν οι κάτοικοι της Λέκκας, από τους Αγίους Τόπους και το αντάλλαξαν «με πολλά γομάρια λάδι» (γομάρι = φόρτωμα ενός γαϊδάρου). Ο ξυλόγλυπτος Δεσποτικός θρόνος κατασκευάστηκε το 1811, ενώ ο εξαιρετικής τέχνης επιτάφιος τον 19ο αιώνα.
Ο ναός διαθέτει βιβλιοθήκη, στην οποία φυλάσσονται 47 έντυπα βιβλία από το 1749 έως το 1900, κυρίως λειτουργικά και μουσικά, ένα εξ αυτών του ιεροδιάκονου Αθανασίου, του 1882, ένα βιβλίο σπάνιο για τα βιβλιογραφικά δεδομένα.
Η πρόσβαση στον ναό είναι εύκολη, είτε από την πλατεία του χωριού με τα ποδιά, είτε με αυτοκίνητο ακολουθώντας τον δρόμο προς το χωριό Καστανιά και στρίβοντας αριστερά, μετά από 450μ από το πάρκινγκ του χωριού.
Τα ξωκλήσια της Λέκκας[10]
Άγιος Νικόλαος
Το εκκλησάκι βρίσκεται στο δρόμο προς Καστανιά ανήκει στα αδέρφια Παναγιώτη, Δημητρίου και Σπύρου Νικ. Κούκουρα. Χτίστηκε το 1978 με δαπάνη κυρίως του Παν. Κούκουρα, και του αδερφού του Σπύρου. Τη συντήρηση την έχει η οικογένεια του Παν. Κούκουρα.
Ευαγγελίστρια
Η εκκλησία αυτή βρίσκεται βοριοδυτικά των Τσουρλαίων, πάνω σε απότομη πλαγιά. Την έχτισε κάποιος κάτοικός της Λέκκας, ονόματι Χατζηγιώργης. Σύμφωνα με την ιστορία, έβλεπε τις σκοτεινές νύχτες προς το μέρος εκείνο φως και στον ύπνο του μια γυναίκα να τον παρακινεί να πάει εκεί. Πήγε κάποια στιγμή και αφού έψαξε βρήκε σε κάποια σχισμή των βράχων την εικόνα της παναγίας. Στο μέρος που βρέθηκε η εικόνα χτίστηκε ένα μικρό προσκυνητάρι και λίγο πιο κάτω διαμορφώθηκε κατάλληλα ο χώρος προκειμένου να χτιστεί το εκκλησάκι. Τα τελευταία χρόνια έχουν τη φροντίδα της εκκλησίας τα αδέρφια Θαλασσινός και Δέσποινα Θ. Θαλασσινού.
Πριν λίγα χρόνια καταστράφηκε η πρωτότυπη αγιογράφηση της εικόνας από αναμμένο κερί. Η αποκατάσταση έγινε πάνω στην παλιά εικόνα με δαπάνη των κατοίκων του χωριού.
Άγιος Κωνσταντίνος και Αγία Ελένη
Βρίσκεται στην τοποθεσία «Περιβόλι» της Λέκκας. Χτίστηκε το 1970 από τον Κων. Πλ. Παπουτσή μέσα σε ιδιόκτητο κτήμα με δικά του έξοδα. Μέχρι σήμερα τη φροντίδα του την έχει ο ίδιος.
Άγιος Δημήτριος
Βρίσκεται στην περιοχή της Μουριάς. Αριστερά της εισόδου υπάρχει τάφος με όνομα: Χριστόδουλος Γεωργιάδης 1807-1885, τον Απρίλιο του 2000 ξεκίνησε η συντήρηση και επισκευή, διότι βρίσκονταν σε πολύ άσχημη κατάσταση.
Άγιος Ανδρέας
Βρίσκεται στην περιοχή «Νικολαίοι» μια δύσβατη περιοχή, χτίστηκε το 1810, ανακαινίσθηκε το 1927. Μέχρι το 1960 και πριν εγκαταλειφθεί η περιοχή, υπήρχαν τριγύρω πολλοί κήποι και το επισκέπτονταν αρκετός κόσμος. Το 1996 κατασκευάστηκε δασικός δρόμος, οποίος περνάει σχεδόν δίπλα από το εκκλησάκι, έτσι η πρόσβαση έγινε εύκολη, με αποτέλεσμα πρόσφατα να γίνει εκ νέου συντήρησή του ναού
Άγιος Νικόλαος (ο φτωχός)
Ο άγιος Νικόλαος, ο φτωχός, βρίσκεται στην τοποθεσία «Μύλοι», λίγο πιο πάνω από το ρέμα, το οποίο παλιότερα λέγοντας Κερκήτιος ποταμός. Φημολογείται ότι έχει χτιστεί πριν από 800 – 1200 χρόνια! Ανακαινίστηκε γύρο στο 1880, από τον μεγαλοκτηματία Νικόλαο Ματθαίου. Με τα χρόνια δημιουργήθηκε αγροτικός δρόμος που περνάει δίπλα από το εκκλησάκια και το φθινόπωρο του 1999, με πρωτοβουλία του Ηρακλή Χριστοδ. Κρητικού ανακαινίστηκε εξωτερικά και εσωτερικά.
Άγιος Γεώργιος (στο νεκροταφείο)
Το εκκλησάκι άρχισε να χτίζεται το 1972, μετά τη δημιουργία νέου νεκροταφείου, σε κτήμα που παραχωρήθηκε. Η ηλεκτροδότησή του έγινε το 1999 με έξοδα του πολιτιστικού συλλόγου «Ανθεμούσα».
Εισόδια της Θεοτόκου
Βρίσκεται στην πάνω Μουριά. Λέγεται ότι την έχτισε ο Οσίος Χριστόδουλος. Το εκκλησάκια ανακαινίστηκε γύρω στο 1936, με χρήματα που έστειλε από την Αμερική ο Δημ. Διακανδρέου, γιος του Παναγιώτη Διακανδρέου, που ήταν ιδιοκτήτης του για πολλά χρόνια.
Αγία Ειρήνη Χρυσοβαλάντου
Είναι το νεότερο εκκλησάκι του χωριού Λέκκα. Άρχισε να χτίζεται το 1995 και ολοκληρώθηκε το 1997. Βρίσκεται στην περιοχή Όχτο, λίγο πιο κάτω από την κεντρική εκκλησία του χωριού, στον δρόμο προς την Καστανιά.
Άγιος Φανούριος
Ο άγιος Φανούριος βρίσκεται στην τοποθεσία Κούκο, είναι ιδιόκτητο εκκλησάκι της οικ. Παπαθεοδώρου.
Μοναστήρι Άγιας Αικατερίνης
Στο μοναστήρι της Αγίας Αικατερινής ζει ο ιερομόναχος π. Τιμόθεος Κων. Χαλέπης, κτήτορας και ιδιοκτήτης του μοναστηριού και της εκκλησίας του.
Γενέθλια της Θεοτόκου
Το εκκλησάκι αυτό βρίσκεται στην περιοχή της Μουριάς. Είναι χτισμένο σε δύσβατη περιοχή. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για το πότε και από ποιον χτίστηκε.
Αγία Άννα
Βρίσκεται στον δρόμο Λέκκας-Τσουρλαίων, πριν το 1922 ήταν ένα πολύ μικρό Εκκλησάκι. Σύμφωνα με την ιστορία στη Μικρασιατική Καταστροφή μια γυναίκα παρακαλούσε την Αγία Άννα για να βρεθεί κάποιος συγγενείς αγνοούμενός. Κάποια στιγμή παρουσιάστηκε στον ύπνο της η Αγία Άννα και της είπε: « Με παρακαλείς, αλλά δεν ήρθες να με δεις στο συγκεκριμένο μέρος». Η γυναίκα πήγε και είδε το εκκλησάκι, αγόρασε το κτήμα και η οικογένειά της έχτισε τη μεγάλη εκκλησία εκεί. Ο Στρατιώτης γύρισε σώος από τη Μ. Ασία και μέχρι σήμερα η οικογένειά της (Οικ. Ανδριανόπουλου) έχει τη φροντίδα την εκκλησίας.
Παναγιά του Σαμαρά (Ρόδο το Αμάραντο στα Λιβάδια)
Βρίσκεται στη θέση Λιβάδια. Δεν είναι εξακριβωμένο πότε χτίστηκε, ανακαινίστηκε γύρω στο 1850. Τελευταία ανακαίνιση έγινε το 1990, η εκκλησία γιορτάζει την τελευταία Παρασκευή των Χαιρετισμών.
Κοίμηση της Θεοτόκου
Βρίσκεται στο δρόμο προς το χωριό Κοσμαδαίους, είναι ένα πολύ παλιό ξωκλήσι, που ανακαινίστηκε από κάποιον Χατζηγεωργίου, στο μέρος αυτό παλιά υπήρχε ένα χωρίο με την ονομασία «Αρβανίτες». Πριν τη συντήρησή της ήταν διώροφη. Από το 1915 περίπου και μετά άλλαξαν την είσοδό της από το βόρειο μέρος, στο νότιο, για να είναι πιο εύκολη η πρόσβαση των πιστών.
Άγιος Δημήτριος
Βρίσκεται στη νότια άκρη του χωριού, χτίστηκε το 1928 πάνω σε ερείπια του παλιού εξωκλησιού με την ίδια ονομασία.
Αγία Παρασκευή
Το εκκλησάκι αυτό χτίστηκε τον 19ο αιώνα και πριν την ανακαίνισή του ήταν πολύ μικρό και φτωχικό. Βρίσκεται κάτω από τον οικισμό Νικολούδες, αλλά ανήκει στην ενορία της Λέκκας. Στη γύρο περιοχή υπάρχουν πολλοί κήποι, αμπέλια και πυκνή βλάστηση, λόγω της πηγής που υπάρχει λίγο πιο πάνω. Τη σημερινή της μορφή την πήρε το 1936.
Άγιοι Ανάργυροι
Είναι ένα από τα πιο παλιά ξωκλήσια, βρίσκεται στην περιοχή ενός παλαιού χωρίου με το όνομα «Μουριά», στην είσοδό του έχει επιγραφή με τη χρονολογία 1784.
Πολιτιστικοί σύλλογοι του χωριού
Πολιτιστικός Εξωραϊστικός Σύλλογος Λέκας "Η Ανθεμούσα"[11]
Ο σύλλογος της Λέκκας «Η Ανθεμούσα» κάνει προσπάθειες για τον εξωραϊσμό και της διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του χωριού. Οι ιδρυτικοί στόχοι του συλλόγου είναι κυρίως η αναβίωση και διατήρηση των τοπικών παραδόσεων και εθίμων του χωρίου και η ψυχαγωγία των κατοίκων του.
Ο σύλλογος εκδίδει το περιοδικό «Ο Άνεμος της Λέκκας» με περιεχόμενο που αναβιώνει τοπικά έθιμα, καθώς και θέματα γενικού περιεχομένου, απευθύνεται κυρίως στους ομογενείς που βρίσκονται στον Καναδά και την Αμερική.
Οι σημαντικότερες παρεμβάσεις του συλλόγου μέχρι σήμερα:
Αγορά ενός παλιού σπιτιού χτισμένο από πέτρα, το οποίο ανακαινίζεται προκειμένου να εδρεύει και να δραστηριοποιείται ο σύλλογος σε αυτό.
Κάθε χρόνο γίνεται αναβίωση κάποιων εθίμων όπως: α) το «Σουμπέτ», το βράδυ της δεύτερης Αποκριάς, οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στην αίθουσα του χωριού με τα φαγητά τους και με οργανοπαίχτες για να γλεντήσουν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. β) Το βράδυ της 23ης Ιουνίου, παραμονή του «Αη Γιαννιού του Κλήδωνα» ανάβουν φωτιές στην πλατεία για να την «περάσουν» μικροί και μεγάλοι, ενώ οι γυναίκες του συλλόγου φτιάχνουν παραδοσιακούς λουκουμάδες και τηγανίτες.
Κάθε χρόνο κυκλοφορεί ημερολόγιο με διάφορες θεματικές σχετικά με το χωριό, όπως πχ παραδοσιακά σπίτια, πρόεδροι του χωρίου κτλ
Για τα παιδιά του χωριού προσφέρονται μαθήματα μουσικής, ενώ για τις γυναίκες μαθήματα ραπτικής, κοπτικής και παραδοσιακών χορών.
Διοργάνωση εκδρομών εντός και εκτός νησιού
Σωματείο Εθελοντών πολιτικής προστασίας Λέκκας
Σε όλο το νησί δραστηριοποιούνται σύλλογοι εθελοντών πυροσβεστών, οι οποίοι βοηθούν σημαντικά το έργο της πυροσβεστικής. Έτσι και το χωριό της Λέκκας έχει τον δικό του σύλλογο, με εθελοντές που είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν σε οποιαδήποτε κρίση συμβεί όχι μόνο στη Λέκκα αλλά σε όλη τη Σάμο, με ιδιωτικά οχήματα διαμορφωμένα κατάλληλα για πυρόσβεση και διάσωση.
Ήθη και έθιμα
Τα περισσότερα έθιμα της Λέκκας (όπως και σχεδόν όλης της Σάμου), περιστρέφονται γύρω από τις Χριστιανικές εορτές[5]. Τα κυριότερα έθιμα είναι:
«Μπουλιστρίνα», την πρωτοχρονιά στη Λέκκα, όπως και σχεδόν σε όλη τη Σάμο, οι παππούδες δεν έπαιρναν δώρα παιχνίδια στα παιδιά, αλλά έδιναν ένα χρηματικό ποσό στους γονείς τους να τους το φυλάξουν ή να αγοράσουν κάτι απαραίτητο.
Την 1η Φεβρουαρίου (Αγίου Τρύφωνα) κανείς δεν έμπαινε στο αμπέλι του και γενικότερα δεν γίνονται αγροτικές εργασίες, γιατί «ο Άγιος Τρύφωνας, κρατάει κλαδευτήρι και έχει φόβο να κόψει τη μύτη του όποιος κλαδεύει κείνη την ημέρα».
Την 10η Φεβρουαρίου (Αγίου Χαράλαμπου) δεν έβαζαν σαμάρι στα μεγάλα ζώα (άλογα, γαϊδούρια κτλ)
«Σουμπετ», την περίοδο των αποκρεών στα καφενεία πήγαινε όποιος ήθελε για γλέντι και χορό μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες, ενώ διοργανωνόταν και συγκεντρώσεις στα σπίτια, μόνο για συγγενικά πρόσωπα και στενούς φίλους. Αυτά ήταν τα λεγόμενα «σουμπέτια». Στα καφενεία είχαν ορχήστρες και ζωντανή μουσική, ενώ στα σπίτια γραμμόφωνο ή τσαμπούνα. Στις οικογενειακές συγκεντρώσεις κάθε οικογένεια έφερνε μαζί της κρασί και φαγητό.
«Λαζαρος», το Σάββατο του Λαζάρου, ζυμώνουν ψωμί σε ανθρώπινο σχήμα, για μάτια και μύτη βάζουν από ένα στραγάλι, και το ονομάζουν «λαζαράκι», προκειμένου να τιμήσουν την ανάσταση το Λαζάρου.
«Ανάσταση», είναι ένα έθιμο που γίνεται μόνο στη Λέκκα. Έξω από τον περίβολο της εκκλησίας του χωριού, στο βορινό μέρος της εκκλησίας, υπάρχει αρκετός ελεύθερος χώρος. Σε αυτό το μέρος στήνεται, στερεωμένος καλά στο έδαφος, πεύκος από τον οποίο έχουν αφαιρεθεί τα κάτω κλαδιά, εκτός αυτών της κορυφής του. Γύρω από τον πεύκο στοιβάζονταν από τα παιδιά του δημοτικού, από την Καθαρή Δευτέρα μέχρι και το Μ. Σάββατο κλαδιά, θάμνους κ.α. έτσι δημιουργείτε ένας πολύ μεγάλος σωρός από ξερά κλαδιά.[10]
Η τελετή της ανάστασης που γίνεται από την εσωτερική μεριά του περιβόλου της Εκκλησίας – κάτω από το καμπαναριό, απέχει αρκετά μέτρα από τον σωρό των ξερών κλαδιών. Μόλις ο ιερέας πει το «Χριστός Ανέστη» βάζουν φωτιά στον σωρό και σε λίγα λεπτά οι φλόγες από τα ξύλα και τους θάμνους φτάνει σε αρκετά μεγάλο ύψος προσφέροντας έτσι ένα καταπληκτικό και μοναδικό θέαμα στους παραβρισκόμενους.
Την Κυριακή του Πάσχα, το Ευαγγέλιο, αν και στο χωριό δεν υπήρχαν ξένοι, από το 1920-1930 περίπου, το διάβαζαν σε 3-4 γλώσσες, διότι «πρέπει να μαθευτεί σε όλα τα έθνη» η Ανάσταση του Ιησού. Στέκονταν οι παπάδες και οι ψάλτες σε απόσταση περίπου 3 μέτρων ο ένας από τον άλλον για να ξεκινήσουν διαδοχικά την ανάγνωση.
Την Τρίτη του Πάσχα τη Λέκκα και στην ευρύτερη περιοχή του Καρλοβάσου είναι ακόμα και σήμερα αργία. Μετά την εκκλησία, γίνεται η περιφορά της εικόνας της Ανάστασης, συνοδευόμενη από τον Σταυρό, τα εξαπτέρυγα, τα λάβαρα τους ιερείς και όλο το εκκλησίασμα, σε όλο το χωριό. Ειδικότερα στο χωριό την Τρίτη του Πάσχα υπήρχε το έθιμο να κάνουν κούνιες οι πιστοί στο προαύλιο της εκκλησίας. Πιο φρόμινο ήταν να μπαίνουν οι άντρες στις άκρες και στη μέση ένα άτομο με δυνατή φωνή που να ξέρει το τραγούδι. το πρώτο τραγούδι ήταν: "Σίδερο να 'ναι το σχοινί κι ατσάλι το κλωνάρι και κείνος που την έκαμε να ζει να κάνει κι άλλη".
Την 25η Μαΐου είναι η 3η εύρεση της Αγίας Κάρας, της κεφαλής του Αγ. Ιωάννου Προδόμου. Στη Λέκκα που είναι ο προστάτης άγιος οι αγρότες δεν έμπαιναν μέσα στα αμπέλια για τις εποχιακές εργασίες.
Την 29η Αυγούστου (Αγίου Ιωάννη Θερμαστή), γίνεται το μεγάλο πανηγύρι στη Λέκκα. Όλοι οι κάτοικοι του χωριού καθαρίζανε τις αυλές τους, ασπρίζανε και πλένανε, έτσι ώστε όλοι οι επισκέπτες από τα γύρω χωριά που θα έρχονταν για το πανηγύρι να βρουν το χωριό καθαρό και ασπρισμένο. Την παραμονή της εορτής έρχονταν από το Καρλόβασι και τα γύρω χωριά (Καστανιά, Κοσμαδαίοι, Νικολούδες, Τσουρλαίοι) αρκετοί πιστοί ξυπόλητοι γιατί τον είχαν «τάμα». Στη συνέχεια και μετά τη λειτουργία ξεκινούσε το γλέντι μέχρι να βγει ο ήλιος.
Έθιμο Γάμου: Κλεμμένες - Πριν το γάμο φτιάχνονται οι «κλεμμένες», είναι ένα κομμάτι ψωμί με διάφορα μυρωδικά μέσα, κουφέτο και μέλη. Το ψωμί αυτό το μοιράζανε σε όλους τους ανύπαντρους και ανύπαντρες. Το συγκεκριμένο έθιμο είναι καθαρά «Λεκκάτικο».
Παραδοσιακά Κάλαντα
Κάτω στα Ιεροσόλυμα και στου Χριστού τον Τάφο[5][10]
Εκεί δεντρί δεν ήτανε, δεντρί ξεφανερώθη.
Κι ανάμεσα στους κλώνους του Αγγέλοι κι Αρχαγγέλοι
Κι ο Μιχαήλ Αρχάγγελος ξεφτερωτά και λέει
Χριστέ για δως μου τα κλειδιά και τα χρυσά κλειδάκια,
Ν ανοίξω τον παράδεισο, να μπω σε περιβόλι,
Να φάω μήλο δροσερό, να πιω νερό δροσάτο,
Να πέσω ν αποκοιμηθώ στη λεμονιά από κάτω,
Και σας καλονυχτίζουμε, πέστε κοιμηθείτε,
Ολίγον ύπνο πάρετε κι ευθύς να σηκωθείτε,
Στην εκκλησία τρέξετε, με όλη την προθυμία,
Και του Θεού ν ακούσετε την Θείαν Λειτουργίαν,
Του Ιησου΄μας του Χριστού Γέννηση την Αγία,
Δώστε και μας τον κόπο μας, οτ’ είναι ορισμός σας
Και ο Χριστός μας πάντοτε, να είανι βοηθός σας,
Και εις έτη πολλά.
Σεισμός 2020
Στις 31 Οκτώβριου του 2020, στις 13.51 ώρα Ελλάδος σημειώθηκε σεισμός μεταξύ Σμύρνης και Σάμου, το μέγεθος του σεισμού ήταν 6,7 βαθμών της κλίμακας ρίχτερ. Στη Σάμο και στη Λέκκα προκλήθηκαν ζημιές σε παλιά κτίρια και στις εκκλησίες. Ειδικά για τη Λέκκα καταγράφηκαν ζημίες στην κεντρική εκκλησία του χωριού, σε αρκετές οικίες, ενώ μόνο δυο κρίθηκαν κατεδαφιστέες.
Βιβλιογραφικές πηγές
Ιστορία και Λαογραφία της Λέκκας Σάμου, έθιμα – συνήθειες – τρόπος ζωής και ασχολίες των κατοίκων [περίοδος 1935-1953], Γιάννης Δ. Κόκκας, Ιούνιος 2015
Λεκκάτικα, Σπύρου Νικ. Κούκουρα, Ιανουάριος 2007, Α’ Έκδοση
Στοιχεία Συστάσεως και Εξελίξεως των Δήμων και Κοινοτήτων, 42 Νομός Σάμου, Αθήνα, Μάιος 1962
ΧΩΡΙΑ του ΦΤΕΡΙΑ, ΛΕΚΚΑ, Εκδοτικός Οίκος Εμμαν. Κωνστ.Τροβά - Καρλόβασι, Παγώνδας Ιούλιος 1966
Η Σάμος (από γεωγραφική και ιστορική άποψη), Εν Αθήναις, τύποιος Π. Χαλκιοπούλου, οδός Γερανίου 11β - 1929
Παραπομπές
(Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
Geonames.org
«Ελληνική Απογραφή 2011 - Μόνιμος Πληθυσμός, ΕΛΣΤΑΤ» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2022.CS1 maint: Unfit url (link)
Μαργαρώνη, Μανόλη Ι. (1966). Γεωγραφία Νομού Σάμου. Παγώνδας: Εμμαν. Κωνστ. Τροβά-Καρλόβασι. σελ. 98.
Κόκκας, Ιωάννης (2015). Ιστορία και Λαογραφία της Λέκκας Σάμου. Αθήνα. σελ. 1,58,120,129,189,296.
Δημητρίου, Νικολάου (1929). Η Σάμος. Αθήνα: Π. Χαλκιοπούλου, οδός Γερανιού 11β. σελ. 81.
Βοϊκλής, Γιώργος. Σάμος: Σελίδες Ιστορίας. Σάμος. σελ. 47.
Αθήνα, 42 Νομός Σάμου (1962). Στοιχεία Συστάσεως και Εξελίξεως των Δήμων και Κοινοτήτων. αθηνα: Έκδοση της Κεντρικής Ενώσεως δήμων και κοινοτήτων της Ελλάδος. σελ. 79.
«Ναός Αγίου Ιωάννη Πρόδρομου στη Λέκα».
Κούκουρας, Σπύρος (2020). Λεκκάτικα. Θεσσαλονίκη. σελ. 561,857,629.
«Πολιτιστικός Εξωραϊστικός Σύλλογος Λέκας "Η Ανθεμούσα"».
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
https://www.samosin.gr/el/item/λεκκα
https://www.isamos.gr/lekka/
https://www.samosin.gr/el/item/άγιος-ιωάννης-πρόδρομος
https://www.topoikaitropoi.gr/syllogoi/politistikos-exoraistikos-sullogos-lekas-i-anthemousa/
| Δημοτική Ενότητα Καρλοβασίων |
|---|
| Δημοτική Κοινότητα Καρλοβασίων |
| Μονή Προφήτου Ηλιού, η |
| Νέον Καρλοβάσιον, το |
| Ποτάμι, το |
| Σακκουλαίικα, τα |
| Σουρήδες, οι |
| Τοπική Κοινότητα Αγίων Θεοδώρων |
| Άγιοι Θεόδωροι, οι |
| Τοπική Κοινότητα Δρακαίων |
| Δρακαίοι, οι |
| Όρμος Αγίου Ισιδώρου, ο |
| Τοπική Κοινότητα Καστανέας |
| Καστανέα, η |
| Τοπική Κοινότητα Κονταιίκων |
| Κονταίικα, τα |
| Τοπική Κοινότητα Κοντακαιίκων |
| Άγιος Δημήτριος, ο |
| Άγιος Ηλίας, ο |
| Άγιος Νικόλαος, ο |
| Βρύσαι, αι |
| Κοντακαίικα, τα |
| Χατζησταμούληδες, οι |
| Τοπική Κοινότητα Κοσμαδαίων |
| Κοσμαδαίοι, οι |
| Νικολούδες, οι |
| Τοπική Κοινότητα Λέκας |
| Άγιος Παντελεήμων, ο |
| Λέκα, η |
| Τοπική Κοινότητα Πλατάνου |
| Πλάτανος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Υδρούσσης |
| Υδρούσσα, η |
|
Νομός Σάμου : Δήμος Βαθέος | Αγίου Κηρύκου | Ευδήλου | Καρλοβασίων | Μαραθοκάμπου | Πυθαγορείου | Ραχών | Φούρνων Κορσεών Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Σάμου |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
