Ο Κουρνάς Χανίων είναι ορεινό χωριό του Δήμου Αποκορώνου με πληθυσμό 500 κατοίκων. Bρίσκεται στα 200 μέτρα υψόμετρο και βορειοανατολικά του όρους Δαφνομαδάρα (1680 μέτρα).

Ιστορία

Το χωριό Κουρνάς αποτέλεσε έδρα της επαναστατικής κυβέρνησης στην Κρητική Επανάσταση του 1866, ενώ το 1897 είχε ορισθεί έδρα της Γενικής συνέλευσης των Κρητών [1].

Το 1834, στο χωριό υπήρχαν 80 χριστιανικές οικογένειες και 5 μουσουλμανικές [2].
Γεωργικά Προιόντα

Έως πριν το τέλος του 20 αιώνα, στο χωριό καλλιεργούνταν όσπρια, όπως φακές, ρεβίθια και φασόλες, σιτάρι, καλαμπόκι, κριθάρι, μπάμιες σουσάμι και φυστίκια [3].

Γεωγραφία
Το σπήλαιο Κουρνά

Το σπήλαιο βρίσκεται στο 1ο χιλιόμετρο από το χωριό του Κουρνά προς την Λίμνη του Κουρνά, στην πανοραμική θέση Κερατιδέ και ανακαλύφτηκε το 1961. Έχει μήκος 35 μέτρα, πλάτος 24 μέτρα και ύψος από 3 έως 4,20 μέτρα, ενώ είναι πλούσια διακοσμημένο με σταλακτίτες, σταλαγμίτες και κολώνες [4].
Το σπήλαιο του Κουρνά
Το σπήλαιο του Κουρνά
Η λίμνη του Κουρνά

Η Λίμνη του Κουρνά, βρίσκεται 2,5 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του χωριού, και είναι η μοναδική φυσική λίμνη της Κρήτης. Είναι πιθανότερο το χωριό να πήρε την ονομασία του από την λίμνη, της οποίας το αρχαίο όνομα ήταν Κορήσια. Ωστόσο, υπάρχει και η άποψη ότι το τοπωνύμιο προέρχεται από αραβική λέξη, που σημαίνει λουτήρας / λίμνη.

Η στράτα του Αζίλακα

Πρόκειται για μια κυκλική διαδρομή στους πρόποδες του όρους Δαφνομαδάρα, βόρειοανατολικά του χωριού, μεταξύ του Κουρνά και του Κάστελλου. Είναι ένα εκπληκτικής φυσικής ομορφιάς μονοπάτι ανάμεσα σε πλούσια βλάστηση, ενώ υπάρχει και τρεχούμενο νερό, σχεδόν όλο το χρόνο. Το όνομά του μονοπατιού, οφείλεται στην παρουσία του δέντρου Quercus ilex , που στο Κρητικό ιδίωμα λέγεται Αζίλακας, ενώ στην υπόλοιπη Ελλάδα Άριος Δρύς.

Ποτάμια

Τρία είναι τα ποτάμια που αδρεύουν την περιοχή της παραλίας του Κουρνά, πεδινή περιοχή γνωστή ως Καβρός (ή κάμπος). Αυτά είναι ο Καβρός, ο Δέλφινας και ο Μουσέλλας. Ο Μουσέλλας, που πιθανώς ταυτίζεται με τον αρχαίο Μέσαπο, αποτελεί φυσικό βόρειο σύνορο μεταξύ των νομών Χανίων και Ρεθύμνου, ενώ πηγάζει από τις πηγές της Αργυρούπολης, την αρχαία Λάππα. Φαίνεται ότι κατά την αρχαιότητα ήτο πλωτός, καθώς στις όχθες του ποταμού βρίσκονται ίχνη σιδηρών πασσάλων και κρίκοι, οι οποίοι πιθανώς χρησιμοποιούνταν για την πρόσδεση πλοιαρίων[5].

Εκκλησίες
Ναός Αγίου Γεωργίου
Ναός Αγίου Γεωργίου στον Κουρνά Χανίων
Ναός Αγίου Γεωργίου στον Κουρνά

O ναός βρίσκεται κοντά στην πλατεία του χωριού. Κτίστηκε στα τέλη του 12ου αιώνα, περίπου στα 1190, και επισκευάστηκε 2 φορές, η τελευταία εκ των οποίων ήταν το 1887. Αρχιτεκτονικά, πρόκειται για μια τρίκλιτη εκκλησία, ενώ το 1230-1240 προστέθηκε ένα κλίτος ακόμη το οποίο ήταν το κλίτος του Χριστού. Η εκκλησία αποτελούσε το κέντρο της ζωής του χωριού από το 12ο αιώνα. Επομένως όλες οι σπουδαίες στιγμές της ιστορίας του διαδραματίστηκαν εδώ [6][7].
Βυζαντινός Ναΐσκος Αγίας Ειρήνης

Ο ναός βρίσκεται κάτω από την κεντρική πλατεία του χωριού. Δίπλα στην εκκλησία υπάρχει πηγή από την οποία σε παλιότερους καιρούς έπαιρνε όλο το χωριό νερό. Δεξιά της εισόδου του ναού σώζεται γραπτή κτιτορική επιγραφή η οποία δύσκολα διαβάζεται σήμερα και γράφει τα εξής:

(Ανα)κενήσθι και ηστωρίθυ ο θείος και (πάνσεπ)τος…

… (αγίας) Ειρήνης δει ’εξώδου και κόπου κυρ

(Αλεξά)νδρου μοναχού του Μελαχριν(ού)…

…τει εν ςωο΄, Ινδικτιώνος ΙΕ΄, εν μηνί ι…..

Η επιγραφή δείχνει ότι η εκκλησία κτίστηκε από κάποιο μοναχό Αλέξανδρο Μελαχρινό το έτος 1362 μ.Χ. Οι τοιχογραφίες του Ναού είχαν καλυφτεί παλιότερα από ασβέστη προφανώς όχι μόνο για καλλωπιστικούς λόγους αλλά και για να προστατευτούν από πιθανή καταστροφή εκ μέρους των Τούρκων κατακτητών. Η καλύτερα διατηρημένη σήμερα τοιχογραφία είναι η Θυσία του Αβραάμ η οποία βρίσκεται μέσα στο ιερό. Άλλες τοιχογραφίες είναι η Ανάληψη του Χριστού, ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, η Ψηλάφηση του Θωμά και άλλες.

Στα τελευταία χρόνια στο ναό έχουν γίνει δυο σημαντικές παρεμαβάσεις. Η πρώτη έγινε το 1980 και αφορούσε τη διαμόρφωση του αύλειου χώρου και η δεύτερη, που ήταν πολύ πιο σημαντική και έγινε το 2001 αφορούσε την τοποθέτηση κεραμιδιών στη στέγη, τον καθαρισμό και προσπάθεια αποκατάστασης των τοιχογραφιών από ειδικό αρχαιολόγο και η επιδιόρθωση των εξωτερικών επιφανειών ώστε να μην υπάρχουν ίχνη υγρασίας.

Ναός Αγίας Βαρβάρας

Βρίσκεται στην πίσω πλευρά του χωριού και είναι άγνωστο πότε χτίστηκε. Ο Ναός ήταν αρχικά αφιερωμένος στη Ζωοδόχο Πηγή και αργότερα, στις αρχές του περασμένου αιώνα, αφιερώθηκε και στην Αγία Βαρβάρα. Αυτό έγινε όταν οι χωριανοί έφεραν την εικόνα της Αγίας, επικαλούμενοι τη Χάρη της για να λυτρωθούν από κάποια θανατηφόρα ασθένεια (χολέρα ή πανούκλα) που είχε πέσει στο χωριό. Το θαύμα έγινε και οι κάτοικοι σε ένδειξη ευγνωμοσύνης αφιέρωσαν το Ναό και στην Αγία Βαρβάρα την οποία τιμούν εξαιρετικά μέχρι σήμερα στις 4 Δεκεμβρίου. Το υπόστεγο κατασκευάστηκε πολύ αργότερα στα μέσα της δεκαετίας του 1980 για πρακτικούς λόγους.

Παλαιός & Νέος Ναός Εισοδίων

Μονόκλιτη Βασιλική που κτίστηκε την περίοδο της Ενετοκρατίας. Το κτίσιμο φαίνεται ότι έγινε σε δυο τουλάχιστο διαφορετικές χρονικές περιόδους όπως μαρτυρούν οι κορνίζες των ανοιγμάτων. Το δυτικό μέρος του Ναού φαίνεται να προϋπήρχε του ανατολικού. Το τέμπλο είναι κυπαρισσένιο, ξυλόγλυπτο των αρχών του 19ου αιώνα. Δεν υπάρχουν τοιχογραφίες στο εσωτερικού του Ναού, μόνο φορητές εικόνες και μάλιστα δυο πολύ μεγάλες, των τριών Ιεραρχών και της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας. Ο Ναός βρίσκεται εκεί όπου παλιότερα ήταν η αυλή του σχολείου ενώ στη θέση του σχολείου έχει σήμερα κτιστεί ο νέος Ναός των Εισοδίων.

Ο νέος Ναός των Εισοδίων κτίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 με πρωτοβουλία του τότε εφημερίου Κωνσταντίνου Ορφανουδάκη για να καλύψει τις αυξανόμενες ανάγκες της ενορίας. Είναι ρυθμού Βασιλικής με τρούλο γιορτάζει κάθε χρόνο στις 21 Νοεμβρίου και αποτελεί τον κεντρικό ι. Ναό της ενορίας μας.
Ναός Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου

Βρίσκεται νότια του χωριού σε περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, όπου κάθε χρόνο στις 29 του Αυγούστου γίνεται το πανηγύρι του χωριού.

Άγιος Γεώργιος (*)

Παραπομπές

Σπανάκη, Στέργιου (1990). ΚΡΗΤΗ Τουρισμός Ιστορία Αρχαιολογία, Β' Τόμος. Ηράκλειο Κρήτης: Ηράκλειο Κρήτης, σελ. 222.
Pashley, Robert (1834). Travels in Crete, Volume 1. Read Books, σελ. 71. ISBN 144605862X, 9781446058626.
Τσαπάκης, Γεώργιος. Μια εποχή όπως την έζησα. Χανιά: Ανέκδοτο, σελ. 10.
Ιωάννου, Ιωάννης (1963). Το σπήλαιο του Κουρνά, Περιηγητική. Χανιά Κρήτης, σελ. 26.
Αντουράκης, Γεώργιος (1974). Ο Βυζαντινός Ναίσκος της Αγίας Ειρήνης. Αθήναι, σελ. 11.
Αντουράκης, Γεώργιος (1976). Ο Βυζαντινός Ναός Αγ. Γεωργίου – Χριστού εις Κουρνά Χανίων. Αθήνα, σελ. 5-6.
Αδριανάκης, Μιχαήλ (1981). Ναός του Αγ. Γεωργίου στον Κουρνά και οι τοιχογραφίες του, 1ο Συμπόσιο Βυζαντινής και Χριστιανικής αρχαιολογίας και τέχνης. Αθήνα, σελ. 5-6.

Δημοτική Ενότητα Γεωργιουπόλεως
Τοπική Κοινότητα Γεωργιουπόλεως
Ασπρουλιάνοι, οι
Γεωργιούπολις, η
Κάβαλλος, ο
Μαθές, ο
Μουρίον, το
Τοπική Κοινότητα Καλαμιτσίου Αμυγδαλίου
Εξώπολις, η
Καλαμίτσιον Αμυγδάλιον, το
Τοπική Κοινότητα Καστέλλου
Κάστελλος, ο
Μεταμόρφωση, η
Πάτημα, το
Τοπική Κοινότητα Κουρνά
Κουρνά, η
Παραλία Κουρνά, η
Τοπική Κοινότητα Φυλακής
Δράμια, τα
Φυλακή, η

Νομός Χανίων : Δήμος, Κοινότητα Χανίων | Ακρωτηρίου | Ανατολικού Σελίνου | Αρμένων | Βάμου | Βουκολίων | Γεωργιουπόλεως | Ελευθερίου Βενιζέλου | Θερίσου | Ινναχωρίου | Καντάνου | Κεραμιών | Κισσάμου | Κολυμβαρίου | Κρυονερίδας | Μουσούρων | Μυθήμνης | Νέας Κυδωνίας | Πελεκάνου | Πλατανιά | Σούδας | Σφακίων | Φρε Ασή Γωνιάς | Γαύδου