.
Περιφέρεια : Κρήτη
Νομός : Ρεθύμνης
-- Δήμος Λαππαίων --
Βόρεια όψη από τη θάλασσα.
Χωριό που βρίσκεται στο νομό Ρεθύμνης στην Κρήτη σε υψόμετρο 175μ και ανήκει διοικητικά στον Δήμο Λαππαίων. Σύμφωνα με την απογραφή πληθυσμού του 2001 εμφανίζονται 144 άτομα ως μόνιμοι κάτοικοι του χωριού.
Ονομασία του χωριού
Οσον αφορά την ονομασία του χωριού υπάρχουν δύο εκδοχές εξίσου ενδιαφέρουσες. Η πρώτη είναι ότι το χωριό έχει κτιστεί πάνω σε μία πλάκα και απο κάτω είναι κούφιο και έτσι ονομάστηκε Κούφη. Ισως όμως το χωριό, κατά μία δεύτερη άποψη, να πήρε το όνομα του απο μία γριά που ζούσε στο χωριό, μάλλον στα πρώτα χρόνια της δημιουργίας του. Τότε στο χωριό λέγεται ότι ζούσαν επτά οικογένειες και σε μία απο αυτές άνηκε και η γριά η οποία προμήθευε τον κόσμο βότανα και διάφορα γιατρικά. Ολοι λοιπόν έλεγαν "θα πάμε στην κουφή" όταν ήθελαν να ζητήσουν ένα γιατροσόφι. Πιθανόν το όνομα του χωριού να έμεινε και με αυτόν τον τρόπο, με μικρή μετακίνηση του τόνου απο την λήγουσα στην παραλήγουσα.
Ενα στοιχείο που ενισχύει την πρώτη εκδοχή είναι η ύπαρξη μιας τρύπας περίπου 30εκ μέσα σε ένα αμπέλι στην βόρεια προέκταση της λογογραμμής που βρίσκεται το χωριό, απο την οποία βγαίνει τον χειμώνα θερμός αέρας και υδρατμοί, ενώ το καλοκαίρι είναι αισθητή η παρουσία ενός ρεύματος αέρα. Επίσης γίνεται αναφορά και σε μια σπηλιά με το όνομα "Πέζουλος" η οποία βρίσκεται κοντά στο εξωκλήσι των Αγίων Αποστόλων. Αυτό σημαίνει ότι ο σχηματισμός των πετρωμάτων στην συγκεριμένη λοφογραμμή είναι τέτοιος που κάνει την ύπαρξη ενός υπόγειου σπηλαίου μια λογική εκδοχή.
Ιστορία
Στα μινωικά χρόνια η περιοχή της Κούφης άνηκε πιθανά στην ευρύτερη περιοχή της Αρχαίας Λάππας αν κρίνουμε απο ένα εύρημα που βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο Ρεθύμνης και το οποίο προέρχεται απο την περιοχή της Κούφης.
Τα πρώτα στοιχεία για την ύπαρξη του χωριού αναφέρονται τον 14ο αιώνα απο τον Fr. Barozzi, τον Καστροφύλακα. Σύμφωνα με τις αναφορές του, το 1577 στο χωριό υπήρχαν 64 κάτοικοι. Το χωριό γνώρισε την ενετοκρατία και αυτό αποδεικνύεται και απο τα θολωτά κτίσματα και τις καμάρες που υπάρχουν σε αρκετές οικίες του χωριού. Το 1583 οι κάτοικοι όφειλαν 126 αγγαρίες σύμφωνα με τα στοιχεία που βρέθηκαν στην βιβλιοθήκη του Ρεθύμνου. Το 1630 το χωριό υπάγεται στο διαμέρισμα του Ρεθύμνου και τρία χρόνια αργότερα υπήρξε σκοπιά Ενετών κατά την προσπάθεια τους να φρουρήσουν το Β.Δ. Ρέθυμνο. Τις πληροφορίες αυτές μας τις δίνει μία αναφορά του Ενετού στρατηγού Βασιλακάτα προς τον διοικητή του.
Στην συνέχεια η Κούφη γνώρισε τον τούρκικο ζυγό. Απο μία γραπτή μαρτυρία των αρχείων του ειρηνοδικείου Ρεθύμνου, το 1774 φαίνεται ότι ένας ενός κουφιανός, ο Μάρκος Νταλέτζας του Μιχελή μυνήθηκε απο τον γιό του αγά του Αμαρίου, Αζίζ για κτηματικές διαφορές. Το 1822 όταν έιχε ξεσπάσει η επανάσταση στην υπόλοιπη Ελλάδα, στα χωριά Κούφη, Αρχοντική και Επισκοπή ορίζεται καθολικός προεστώτας ο Μάρκος Παπαδάκης απο την Επισκοπή. Κατά την διάρκεια της κρητικής επανάστασης στην περιοχή της Επισκοπής φτάνουν 4 τάγματα τούρκικου στρατού (1868) με στόχο την κατάληψη του κάτω Μυλοπόταμου. Ενώ κάποιο μέρος της δύναμης στήνει τις σκηνές του κοντά στην Κούφη, αναγκάζεται μετά απο επέμβαση των επαναστατών του Ρεθύμνου να φύγει απο το χωριό και να ενωθεί με το κύριο σώμα που βρισκόταν στο χωριό Επισκοπή.
Το 1881 το χωριό εντάσσεται στο δήμο Αργυρούπολης με 139 χριστιανούς κατοίκους. Αξιοσημείωτο είναι ότι το χωριό δεν κατοικήθηκε ποτέ απο Τούρκους - ο πλυθησμός του διατηρήθηκε αμιγώς ελληνικός. Το 1900 το χωριό έχει 188 κατοίκους και υπάγεται στο δήμο Λαππαίων. Το 1928 αποτελεί μία ενιαία κοινότητα με το χωριό Αρκούδαινα (σήμερα Αρχοντική) και έχει συνολικά 230 κατοίκους. Το 1930 γίνεται αυτόνομη κοινότητα με πρώτο πρόεδρο τον Νικόλαο Αναστασάκη. Την ίδια χρονιά λειτουργεί και το νέο δημοτικό σχολείο του χωριού που χτίστηκε δίπλα στην εκκλησία της Αγίας Μαρίνας σε οικόπεδο δωρεά του Γεωργίου Τριπολιτάκη. Πρώτη δασκάλα του νέου σχολείου ήταν η κυρία Επισκοπάκη. Το 1933 εγκαθίσταται η πρώτη τηλεφωνική κοινοτική εγκατάσταση στο χωριό.
Στον πόλεμο του 1940, όταν οι Γερμανοί κατακτητές εισέβαλαν στο χωριό και σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων που βίωσαν την κατοχή επικράτησε αναταραχή και οι κάτοικοι αναζήτησαν τη σωτηρία τους σε κρησφύγετα μέσα και έξω απο το χωριό, ενώ κάποιοι άλλοι κατέφυγαν στην κοντινή σπηλιά "Πέζουλος". Κατά μία μαρτυρία, οι κάτοικοι φεύγοντας άφησαν τις πόρτες των σπιτιών ανοικτές και για αυτό οι γερμανοί πέρασαν μέσα απο το χωριό χωρίς να δώσουν ιδιαίτερη σημασία. Στα χρόνια της αντίστασης που ακολούθησαν δεν ήταν λίγοι οι Κουφιανοί που συμμετείχαν ενεργά στον αγώνα. Γύρω στο 1944 αντιστασιακές ομάδες φαίνεται να σκότωσαν δε ένα Γερμανό στην περιοχή της Κούφης. Οι Γερμανοί ως αντίποινα βομβάρδισαν την επόμενη μέρα το χωριό απο την περιοχή του Αποκωρόνου, χωρίς όμως να καταφέρουν σημαντικές ζημιές στα κτήρια. Οι χωριανοί το απέδωσαν σε θαύμα της Αγίας Μαρίνας, προστάτιδας του χωριού.
Το 1964 η Κούφη είναι ένα απο τα πρώτα χωριά της Κρήτης που αποκτά αποχετευτικό δίκτυο και ηλεκτροδότηση. Το 1978 ιδρύεται ο Πολιτιστικός Σύλλογος η "Αγία Μαρίνα" με πρόεδρο τον Μαρίνο Τσουκνάκη από τους κουφιανούς της Αθήνας. Το 1991 η κοινότητα Κούφης πρωτοστάτησε μαζί με τις τότε κοινότητες Καρωτή, Αρχοντική και Επισκοπή σε εθελούσια συνένωση για την ίδρυση του δήμου Επισκοπής με συνολικό πλυθησμό 1533 κατοίκων. Το 1993 είναι η τελευταία χρονιά που λειτουργεί το δημοτικό σχολείο και απο εκεί και μετά τα λιγοστά παιδιά της Κούφης πηγαίνουν με σχολικό στο κοντινό σχολείο που λειτουργεί στην Επισκοπή. Το 1997 σύμφωνα με το εθνικό πρόγραμμα Ιωάννης Καποδίστριας ο δήμος Επισκοπής μετονομάζεται σε δήμο Λαππαίων και προσέρχονται σε αυτόν και άλλες γειτονικές κοινότητες. Το 2001 ιδρύεται ο πολιτιστικός εξωραιστικός σύλλογος Κούφης με έδρα το Δημοτικό σχολείο, στο οποίο στεγάζεται επίσης δανειστική βιβλιοθήκη δωρεάς του Ηρακλή Βουρεξάκη.
Πλησιάζοντας το χωριό απο το δρόμο.
Αξιοθέατα
έχει ανεμπόδιστη θέα απο τις Μαδάρες μέχρι το Ακρωτήρι και απο την παραλία της επισκοπής έως τον Κρυονερίτη. Καθώς βρίσκεται στην ενδοχώρα και όχι πάνω σε βασικό οδικό άξονα, διατηρεί τον αυθεντικό χαρακτήρα του, χωρίς να έχει υποστεί την έντονη αλλοίωση που προκαλεί ο τουρισμός. Ετσι το βασικό "αξιοθέατο" είναι η εμπειρία της ζωής στο ίδιο το χωριό και η συναναστροφή με τους κατοίκους του.
Στο χωριό υπάρχουν αρκετά αναπαλαιωμένα πετρόκτιστα σπίτια με καμάρες, τα οποία χρονολογούνται απο την εποχή των ενετών και των Τούρκων, λιγοστά χαλάσματα και μερικά νεότερης κατασκευής. Οι εκκλησίες που υπάρχουν φαίνεται ότι είναι κτισμένες μετά το 1800. Πιο παλιό φαίνεται να είναι το εξωκλήσι των Αγίων Αποστόλων αν βασιστούμε στο κτίσμα που υπάρχει πάνω απο το εκκλησάκι και το οποίο χρονολογείται απο το 1863. Επίσης εκεί υπάρχει μία δεξαμενή και συγκεντρώνει το νερό της πηγής που αναβλύζει σχεδόν μέσα απο την εκκλησία και το οποίο παλαιότερα χρησιμοποιούνταν απο τους κατοίκους για το πότισμα των περιβολιών. Στο εκκλησάκι αυτό φτάνει κανείς εάν ακολουθήσει ένα όμορφο μονοπάτι που ξεκινάει απο το χωριό. Στο κέντρο του χωριού, δίπλα στο παλιό σχολείο βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, η οποία είναι και η πολιούχος του χωριού. Κτίστηκε το 1902-07 με πρωτομάστορα τον Δεληγιώργη στο χώρο που πρωυπήρχε μικρότερη εκκλησία της Αγίας Μαρίνας μαζί με κοιμητήριο. Στο εσωτερικό του ναού υπάρχει αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο που κατασκευάστηκε απο τον Γεώργιο Παπαδογιάννη. Η εικονα της Αγίας Μαρίνας είναι έργο του του αγιογράφου Βιβυλάκη, χρονολογείται απο το 1876 και θεωρείται θαυματουργή. Πρόσφατα αναπαλαιώθηκε εξωτερικά με πρωτοβουλία του ιερέα της ενορίας Εμμανουήλ Σουχλάκη.
Το εξωκλήσι του Αγίου Πνεύματος βρίσκεται στην τοποθεσία Ζούρβα και βλέπει προς το χωριό Καρωτή. Αρχικά το εκκλησάκι αυτό ήταν κοιμητήριο και ο χώρος άνοικε στην Χρυσώ Σταυρουλάκη που ήταν και η μαμή του χωριού. Στην συνέχεια παραχωρήθηκε για την ανέγερση του ναού απο την οικογένεια του Ευάγγελου Τσουκνάκη στον οποίο είχε δοθεί ως προίκα. Το κοιμητήριο του χωριού βρίσκεται λίγο έξω απο το χωριό στην Βόρεια είσοδο του και εκεί βρίσκεται η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής. Ο συγκεριμένος χώρος, καθώς και η παρακείμενη παιδική χαρά με το μεγάλο πατητήρι προσφέρθηκε προς την Κοινότητα απο τον Νικόλαο Κιμιωνή ή Νταμουλή.
Στην τοποθεσία "Πήγαδος" υπάρχει ένα ιδιόμορφο υδραγωγείο, λαξευμένο στο βράχο που γεμίζει απο βρόχινο νερό ενώ στην περιοχή "Τράβας" υπάρχει ένας αλευρόμυλος. Και τα δύο αυτά κτίσματα χρονολογούνται την εποχή της ενετοκρατείας. Αξιολόγη είναι και η όμορφα διαμορφωμένη πλατεία του χωριού δίπλα στον ναό της Αγίας Μαρίνας την οποία σκεπάζουν μια σειρά απο μουριές με εξαιρετική θέα προς την πλευρά της Αρχοντικής. Τέλος θα πρέπει να γίνει και αναφορά στην παλιά κοινοτική βρύση που υπάρχει στο χωριό, η οποία χωρίς να είναι γνωστό το πότε κατασκευάστηκε, γνωρίζουμε ότι αναπαλαιώθηκε το 1952 και η οποία εξυπηρέτησε τις ανάγκες του χωριού σε νερό για πολλά χρόνια.
Οικονομία
Η οικονομία της περιοχής βασίζεται στην ελαιοπαραγωγή και στην κτηνοτροφία (γιδοπρόβατα & χοίροι). Υπάρχει καφενείο που προσφέρει και φαγητό καθώς και μικρό παντοπωλείο. Στην είσοδο του χωριού λειτουργεί βιοτεχνική μονάδα ζωοτροφών. Επίσης λόγω της μικρής απόστασης απο το την πόλη του Ρεθύμνου (περίπου 20 χιλιόμετρα) και την έδρα του Δήμου (Επισκοπή), κάποιοι απο τους κατοίκους επιλέγουν να διατηρήσουν την κατοικία τους στο χωριό, ενώ παράλληλα ασκούν την επαγγελματική τους δραστηριότητα αλλού.
Οικογένειες
Απο την Κούφη έχουν την καταγωγή τους οι παρακάτω οικογένειες (σε αλφαβητική σειρά με βάση το επίθετο τους):
- Αναστασάκης: Ξεχωρίζει ο πρώην βουλευτής Νικόλαος Αναστασάκης
- Βουρεξάκης: Γνωστοί για τους δύο σημαντικούς γιατρούς (Ηρακλή & Αλέξανδρο). Επίσης στην ίδια οικογένεια ανήκει και η μητέρα του γνωστού σκηνοθέτη Σπύρου Ευαγγελάτου, μέλους της Ακαδημίας Αθηνών
- Κανακάκης: Με κλίση στις τέχνες (γνωστός γλύπτης ο Ιωάννης και ζωγράφος ο Λευτέρης)
- Πατεράκης
- Πετράκης
- Τριπολιτάκης: Ξεχωρίζει ο οπλαρχηγός Μανώλης Τριπολιτάκης που έλαβε μέρος στους Απελευθερωτικούς πολέμους του 1912-13
- Τσουκνάκης: Ξεχωρίζει ο Μαρίνος, πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Κούφης
| Δημοτική Ενότητα Λαππαίων |
|---|
| Τοπική Κοινότητα Αργυρουπόλεως |
| Αργυρούπολις, η |
| Τοπική Κοινότητα Αρχοντικής |
| Αρχοντική, η |
| Τοπική Κοινότητα Βιλανδρέδου |
| Αλώναι, αι |
| Αρολίθιον, το |
| Βιλανδρέδον, το |
| Ρουμπάδον, το |
| Τοπική Κοινότητα Επισκοπής |
| Επισκοπή, η |
| Πύργος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Καρωτής |
| Καρωτή, η |
| Τοπική Κοινότητα Κάτω Πόρου |
| Κάτω Πόρος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Κούφης |
| Κούφη, η |
| Τοπική Κοινότητα Μυριοκεφάλων |
| Μαρουλού, η |
| Μυριοκέφαλα, τα |
|
Νομός Ρεθύμνης : Δήμος, Κοινότητα Ρεθύμνου | Ανωγείων | Αρκαδίου | Γεροποτάμου | Κουλούκωνα | Κουρήτων | Λάμπης | Λαππαίων | Νικηφόρου Φωκά | Σιβρίτου | Φοίνικα | Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε: Διοικητική διαίρεση νομού Ρεθύμνης |
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
