.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Θεσσαλίας
Νομός : Τρικάλων

Νομός Τρικάλων -

-- Δήμος Φαλωρείας --

Το Κεφαλόβρυσο είναι ένα χωριό του Δήμου Φαλωρείας, στον Νομό Τρικάλων. Είχε πληθυσμό 945 κατοίκων το 2001 και είναι το μεγαλύτερο χωριό και έδρα του δήμου. Το Κεφαλόβρυσο βρίσκεται 7 χιλιόμετρα βορειοδυτικά των Τρικάλων σε υψόμετρο 125 μέτρων και καταλαμβάνει έκταση 12.249 στρεμμάτων.

Ονομασία

Η παλιά ονομασία του χωριού ήταν «Μέρτζιον», «Μέρτζι», «Μικρό Μέρτζι», «Μικρό Μέρτσι». Η λέξη Μέρτσι προέρχεται από την παλαιοσλαβική "μερτς" (mrc) που με τη σειρά της ανάγεται στην -πάλι- παλαιοσλάβικη λέξη "μρκ" (mrk) και σημαίνει "σκοτεινός", "μαύρος", "μαυριδερός". Άλλωστε στο Κεφαλοβρυσο υπάρχει τοπωνύμιο "μαυρόεια" δηλωτικό των χωμάτων της περιοχής. Για τη σημερινή ονομασία του χωριού υπάρχουν διάφορες προφορικές παραδόσεις. Σύμφωνα με τη γραπτή παράδοση, ένας ληστής προγενέστερης εποχής που δρούσε στην περιοχή του Μετσόβου είχε βρει ένα σπουδαίο τρόπο να κατεβάζει τα κλοπιμαία στον θεσσαλικό κάμπο αποφεύγοντας τους ελέγχους της χωροφυλακής. Έριχνε τα φλουριά και τις λίρες στο ρέμα που ξεκινούσε από το Μέτσοβο και αυτό τα κατέβαζε στη λίμνη του χωριού Μέρτσι. Εκεί το πρωτοπαλίκαρο του ληστή έκανε δήθεν ότι έπαιρνε νερό από την πηγή μαζεύοντας με τρόπο τα κλοπιμαία. Το σχέδιο λειτουργούσε για τους ληστές μέχρι τη μέρα που ένας χωρικός είδε το πρωτοπαλίκαρο να επιστρέφει από την πηγή με δυο βαριά σακιά και ενημέρωσε τη χωροφυλακή. Τότε οι χωροφύλακες ανέβηκαν στο Μέτσοβο, έπιασαν τον ληστή, τον αποκεφάλισαν και πέταξαν το κεφάλι του στο ρέμα. Έτσι την επόμενη μέρα που το πρωτοπαλίκαρο πήγε στη λίμνη να πάρει τα κλοπιμαία βρήκε αντί αυτών το κομμένο κεφάλι του καπετάνιου του. Από εκείνη τη μέρα δόθηκε στο χωριό το όνομα Κεφαλόβρυσο.

Ιστορία

Το Δημαρχείο Φαλωρείας στην κεντρική πλατεία του Κεφαλοβρύσου (Πληροφορία για την φωτογραφία)

Η πρώτη επίσημη αναφορά στο «χωρίον Μέρτζι» είναι σε ένα έγγραφο του 1163 για την Επισκοπή Σταγών. Ως «Μέρτζι» αναφέρεται στις επικυρώσεις της περιουσίας της Επισκοπής των ετών 1336 και 1393, και σε μια άλλη επικύρωση του μοναστηριού Πόρτα Παναγιά του 1382. Με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το χωριό, όπως και η υπόλοιπη Θεσσαλία, περιήλθε στην κατοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σε καταγραφή του 1820 για το Βιλαέτι Τρίκκης και Σταγών το «Μέρτζι Μικρόν» είχε 19 σπίτια. Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας από τους Τούρκους το 1881, το χωριό καταγράφεται ως συνοικισμός του Δήμου Τρικκαίων με 450 κατοίκους. Το 1912 αναγνωρίζεται ως αυτόνομη κοινίτητα με την ονομασία «Κοινότης Μέρτζι-Μικρό». Στη νέα κοινότητα υπάγονται και οι συνοικισμοί Λέστενο(σημερινός Διπόταμος) και Ρόγκια. Το 1919 το Λέστενο και τα Ρόγκια αποσπώνται από την κοινότητα Μικρού Μερτσίου και συνθέτουν την κοινότητα Λεστένου. Το 1924 η κοινότητα μετονομάζεται σε «Κοινότητα Κεφαλοβρύσου Τρικάλων». Από το 1999 έως σήμερα είναι τοπκό διαμέρισμα του Δήμου Φαλωρείας και έδρα του Δήμου.
Τοποθεσία
Άποψη της λίμνης του Κεφαλοβρύσου.

Το χωριό λίγο πριν τα μέσα του 16ου αιώνα βρισκόταν βορειότερα στη θέση "Λάκα". Διάφορες αρρώστιες(ελονοσία, χολέρα, τύφος) καθώς και η έλλειψη νερού ανάγκασε 13 από τις 24 τότε οικογένειες να μετακινηθούν ανατολικά προς τη σιδηροδρομική γραμμή Τρικάλων-Καλαμπάκας και να εγκατασταθούν στη θέση "Μαγούλα". Το νέο χωριό ονομάστηκε «Μεγάλο Μέρτζι» (σημερινό Μεγάλο Κεφαλόβρυσο) και το άλλο «Μικρό Μέρτζι» ή «Λάκα Μέρτζι» λόγω αυτής της κατανομής των οικογενειών. Στη σημερινή θέση του χωριού υπήρχε ένα παρθένο δάσος από βελανιδιές, λεύκες και ιτιές. Οι Μικρομερτσιώτες είχαν ως κύρια ασχολία την κτηνοτροφία, βοσκώντας τα κοπάδια τόσο στο αρχικό χωριό όσο και στο συγκεκριμένο δάσος. Κάποια μέρα ένα γουρούνι ξέφυγε από την επιτήρηση του βοσκού και μπήκε στο δάσος. Όταν το βρήκε ο ιδιοκτήτης ήταν γεμάτο λάσπες, το παρακολούθησε και βρήκε την πηγή νερού καθώς και μια μεγάλη λίμνη. Έτσι με τους υπόλοιπους Μικρομερσιώτες έκοψαν τα δέντρα, καθάρισαν την πηγή και εγκαταστάθηκαν εκεί, δημιουργώντας το σημερινό οικισμό. Η έκταση της λίμνης παλιότερα ανερχόταν στα 20 στρέμματα αλλά σήμερα έχει περιοριστεί. Το βάθος της έφτανε τα τρία μέτρα και η νεολαία του χωριού κολυμπούσε και ψάρευε σε αυτή. Από το νότιο άκρο της λίμνης αρχίζει σταδιακά να οριοθετείται η αφετηρία του Κουμέρκη ή Γκιντζή η Μερτσιώτικου ποταμού, του οποίου παλιότερα σε μεγάλα τμήματα της διαδρομής το πλάτος έφθανε μέχρι τα 40 μέτρα.

Πληθυσμός
Χιονισμένη άποψη της πλατείας του Κεφαλοβρύσου με φόντο το δημοτικό σχολείο του χωριού.
Έτος Πληθυσμός Μεταβολή
1889 555 -
1920 679 124
1928 796 117
1940 932 136
1951 1053 121
1961 1150 103
1971 928 -222
1981 905 -23
1991 907 2
2001 945 38
Οικονομία

Οι κάτοικοι του Κεφαλοβρύσου ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, παράγοντας σιτάρι, κριθάρι και καλαμπόκι. Επίσης ένας μεγάλος αριθμός κατοίκων ασχολείται με τα κηπευτικά και ιδίως με τα θερμοκήπια και μια μικρή μερίδα ανθρώπων ασχολείται με τη βιολογική καλλιέργεια. Πολλοί είναι και οι κάτοικοι που εργάζονται στην κοντινή πόλη των Τρικάλων σε διάφορες ιδιωτικές επιχειρήσεις και δημόσιες υπηρεσίες. Στο Κεφαλόβρυσο εδρεύουν και εργοστάσια ξυλείας, επίπλων και σιδήρου απασχολώντας μερικούς κατοίκους του χωριού. Τέλος, ένα πλήθος Κεφαλοβρυσιωτών ζει και εργάζεται σε χώρες της Ευρώπης και κυρίως στη Γερμανία, αλλά και στην Αμερική και την Αυστραλία.

Πολιτισμός

Στο Κεφαλόβρυσο η διατήρηση των παραδοσιακών αξιών, ηθών και εθίμων ανέκαθεν αποτελούσε σημαντικό μέλημα των κατοίκων. Το ρόλο της οργάνωσης πολιτιστικών εκδηλώσεων έχουν αναλάβει ο Εκπολιτιστικός Σύλλογος Κεφαλοβρύσου και ο Λαογραφικός-Χορευτικός Όμιλος Κεφαλοβρύσου με τη μαζική συμμετοχή των Κεφαλοβρυσιωτών και την πολύτιμη αρωγή του Δήμου Φαλωρείας. Το χωριό διαθέτει επίσης Κέντρο Λαογραφίας και Πολιτισμού με διάφορα εκθέματα χαρακτηριστικά του τρόπου ζωής των κατοίκων σε προγενέστερες εποχές. Μουσικές εκδηλώσεις με αθρόα προσέλευση των κατοίκων διοργανώνει η Μουσική Σχολή 'Χρυσάνθης Τσέργα-Γρηγορίου'.
Αθλητισμός
Το έμβλημα του Α.Ο. Κεφαλοβρύσου.

Στο χωριό εδρεύει ο Α.Ο.Κεφαλοβρύσου, η ερασιτεχνική ποδοσφαιρική ομάδα του χωριού, με έτος ίδρυσης το 1974. Ο ΑΟΚ μετέχει στα τοπικά πρωταθλήματα της ΕΠΣ Τρικάλων χρησιμοποιώντας ως έδρα του το γήπεδο "Βασίλης Ντιντής". Σήμερα αγωνίζεται στη Γ` Ερασιτενική Κατηγορία Τρικάλων, ενώ μεγαλύτερη επιτυχία του είναι η συμμετοχή του στο πρωτάθλημα της Α` Ερασιτεχνικής Κατηγορίας. Στο χωριό υπάρχει και παιδική ποδοσφαιρική ακαδημία με την επωνυμία "Φαλώρεια". Το Κεφαλόβρυσο είναι επίσης έδρα της ομάδας καλαθοσφαίρισης Α.Σ.Κ. Φαλώρεια, η οποία αγωνίζεται στη Β` Ερασιτεχνική Κατηγορία Τρικάλων.
Πηγές

Τα περισσότερα στοιχεία ελήφθησαν από το βιβλίο "Το Κεφαλόβρυσο Τρικάλων - Κοντά στις ρίζες" του καθηγητή φυσικής αγωγής κ. Θεόδωρου Καλογράνα, έκδοση Δήμου Φαλώρειας, Κεφαλόβρυσο 2010.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΑΛΩΡΕΙΑΣ
Τοπική Κοινότητα Διαλεκτού
Διαλεκτόν, το
Τοπική Κοινότητα Διποτάμου
Διπόταμος, ο
Ρόγκια, τα
Τοπική Κοινότητα Κεφαλοβρύσου
Κεφαλόβρυσον, το
Τοπική Κοινότητα Μεγάλου Κεφαλοβρύσου
Μέγα Κεφαλόβρυσον, το
Τοπική Κοινότητα Μεγάρχης
Καλονέριον, το
Μεγάρχη, η
Ουρανός, ο

Νομός Τρικάλων : Δήμος, Κοινότητα

Ασπροποτάμου | Μυροφύλλου | Νεράιδας

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Τρικάλων

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License