.
Περιφέρεια : Κεντρική Μακεδονία
Νομός : Πιερίας
Δήμος Πέτρας
Η Κάτω Μηλιά αποτελεί την έδρα του Δήμου Πέτρας. Είναι χωριό (997 κάτοικοι με βάση την απογραφή πληθυσμού του 2001) με σημαντική ιστορική κληρονομιά καθώς στην περιοχή έζησε και έδρασε η γνωστή κλεφταρματολική οικογένεια των Λαζαίων κατά τον 19ο αιώνα. Οι κάτοικοι της Κάτω Μηλιάς ασχολούνται κυρίως με την γεωργία και ειδικότερα με την καλλιέργεια καπνού. Ανάμεσα στα άλλα, στο χωριό υπάρχει Δημοτικό και Γυμνάσιο, φαρμακείο και κτηνιατρείο.
Το χωριό βρίσκεται ανάμεσα σε δύο ποτάμια, το Μαυρονέρι και τον Γκορτσόλακα, ενώ είναι χτισμένο στους πρόποδες των Πιερίων απέχοντας μόλις 15 χιλιόμετρα από την Γραφική Άνω Μηλιά και 25 χιλιόμετρα από το χιονοδρομικό κέντρο του Ελατοχωρίου. Εδώ και αρκετές δεκαετίες έχει αναπτυχθεί σημαντική πολιτιστική δραστηριότητα με μπροστάρη τον Πολιτιστικό Και Μορφωτικό Σύλλογο Κάτω Μηλιάς "Οι Λαζαίοι". Αξίζει να σημειωθεί η αδελφοποίηση της Κάτω Μηλιάς με την πόλη της Αταλάντης. Υπάρχει επίσης ο Ποδοσφαιρικός και Αθλητικός Όμιλος Κάτω Μηλέας, όπως ονομαζόταν παλαιότερα το χωριό.
Ιστορικά στοιχεία
Στην περιοχή βορειοανατολικά της Κάτω Μηλιάς, έχουν βρεθεί σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα (θέση Βροντισμένη), ανάμεσα στα οποία και μιας αρχαιότατης ρωμαϊκής πόλης (πιθανόν της Πουδαίας, σύμφωνα με το Χάμοντ). Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η τρίκλιτη βασιλική του 5ου αιώνα .
Έπειτα από την κατάκτηση των Τούρκων, οι κάτοικοι της περιοχής εγκατέλειψαν τις πεδινές τοποθεσίες και εγκαταστάθηκαν στα βουνά. Στα μέσα του 16ου αιώνα οι κάτοικοι της Βροντισμένης μαζί με ξυλοκόπους από την Ήπειρο και τη Θεσσαλία, μετακινήθηκαν στα ορεινά και ίδρυσαν τη Μηλιά, στη θέση της σημερινής Άνω Μηλιάς, όπου κτίστηκε και ο πρώτος ναός, η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Μεταξύ των ιδρυτών της Μηλιάς ήταν και οι Λαζαίοι. Στα μέσα του 17ου αιώνα με επικεφαλής τους τελευταίους, οι κάτοικοι της Μηλιάς απέκρουσαν επιδρομή των Τούρκων. Όμως, ο γιος του Αλή Πασά, ο Βελή Πασάς, εξεστράτευσε εναντίον των Λαζαίων και έπειτα από πολιορκία κατέλαβε με προδοσία τον Πύργο τους, όπου φυλάγονταν πολεμοφόδια και τρόφιμα. Με έφοδο διέφυγαν οι καπεταναίοι από τον Πύργο και συνέχισαν τον αγώνα τους στη Νότια Ελλάδα. Ανάμεσα σε αυτούς που βρίσκονταν μέσα στον Πύργο ήταν και ο Νικόλαος Κασομούλης. Η χειρότερη στιγμή για το χωριό ήρθε στις 2 Απριλίου 1822 όταν οι Τούρκοι το πυρπόλησαν και κατέστρεψαν εντελώς και το ναό της Αγίας Παρασκευής, ο οποίος οικοδομήθηκε ξανά αργότερα. Εκτός από τη δράση των Λαζαίων, οι Μηλιώτες συμμετείχαν και στα επαναστατικά κινήματα του 1854 και 1878.
Στη διάρκεια του Πολέμου με τους Ιταλούς, το 1940, βρήκαν το θάνατο, σύμφωνα με επίσημο απολογισμό 4 Μηλιώτες και 2 ήταν αγνοούμενοι. Η κορυφαία αντιστασιακή πράξη έγινε στις 18 Απριλίου 1943 με τη μάχη στα Τάχνιστα, όπου σκοτώθηκαν 5 Μηλιώτες, σε έναν άνισο αγώνα με τους Ναζί.
Από τα μέσα του 19ου αιώνα, οι Μηλιώτες άρχισαν να εγκαθίστανται σταδιακά σε χαμηλότερες θέσεις, όπως τις Καλύβες και την Μπάρα, η οποία είναι η σημερινή Μεσαία Μηλιά. Το 1898 σε χαμηλές περιοχές ιδρύθηκε ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Άλλοι από τους κατοίκους εγκαταστάθηκαν στα Τάχνιστα, τη σημερινή Κάτω Μηλιά, όπου και ίδρυσαν το ναό του Αγίου Δημητρίου.
Ονομασία
Το όνομα του χωριού (Μηλιά) οφείλεται στην ευδοκίμηση της αγριομηλιάς στην απάνεμη πλαγιά των Πιερίων. Το όνομα Μηλιά αναφέρεται για πρώτη φορά σε τουρκικό έγγραφο της εποχής του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (1529-1565), όταν Μέγας Βεζίρης ήταν ο Ιμπραήμ Πασάς. Στο χωριό ιδρύθηκε πρωτάτο (καπετανάτο) και είχαν εκεί την έδρα τους οι αρματολοί. Το 18ο αιώνα επισκέφθηκε τη Μηλιά ο Γάλλος περιηγητής Τουρνεφό, ο οποίος περιέγραψε τις πεδινές περιοχές της (τα αχνιστά μανδρία), από όπου προήλθε και η μετέπειτα ονομασία, Τάχνιστα.
Διοικητική ιστορία
Με Βασιλικό Διάταγμα, στις 28 Ιουνίου 1918 ιδρύθηκε η Κοινότητα Μηλιάς, με έδρα τον ομώνυμο συνοικισμό. Μαζί με αυτήν την κοινότητα ενώθηκαν και οι συνοικισμοί Βρυάζα (ο οποίος το 1926 αποσπάστηκε και εντάχθηκε στην Κοινότητα Ρητίνης), Καρυαί, Μόρνα (το 1926 μετονομάστηκε σε Σκοτεινά) και Φτέρη. Τον Ιανουάριο του 1965 με Β.Δ. η έδρα μεταφέρθηκε στην Κάτω Μηλιά, η οποία από τότε μέχρι και το 1984 ονομαζόταν Κοινότητα Κάτω Μηλέας. Το 1986 η Κοινότητα Κάτω Μηλιάς μετονομάσθηκε σε κοινότητα Μηλιάς.
Σήμερα η πρώην Κοινότητα και νυν Δημοτικό Διαμέρισμα Μηλιάς του Δήμου Πέτρας αποτελείται από την καθ' αυτό Μηλιά, την παλιά μητρόπολη των χωριών της περιοχής, τη σημερινή Άνω Μηλιά, το νέο χωριό, τη Μεσαία Μηλιά και την Κάτω Μηλιά, όπως μετεξελίχθηκαν τα Τάχνιστα, τα χειμαδιά των Μηλιωτών. Στην πρώην κοινότητα ανήκε και ανήκει και σήμερα ο συνοικισμός των Καρυών, όπως και οι οικισμός της Φτέρης.
Η Μηλιά είχε 545 κατοίκους το 1920, 612 το 1928, 852 το 1940, 608 το 1951, 765 το 1961 , 508 το 1971 , 442 το 1981 και 423 το 1991, με βάση τις αντίστοιχες απογραφές.
Η Τάχνιστα (Κάτω Μηλέα) είχε 233 κατοίκους το 1920, 329 το 1940, 617 το 1951, 840 το 1961 , 1.083 το 1971 , 1.053 το 1981 και 994 το 1991, με βάση τις αντίστοιχες απογραφές.
Οι κάτοικοι της Μεσαίας Μηλιάς ήταν 852 το 1940 και 608 το 1951.
Η Άνω Μηλιά είχε 62 κατοίκους το 1940 και 43 το 1991, με βάση τις αντίστοιχες απογραφές.
Οι Καρυές είχαν 69 κατοίκους το 1920, 86 το 1928, 99 το 1940, 127 το 1951, 172 το 1961, 194 το 1971, 192 το 1981, 183 το 1991.
Η Φτέρη είχε 214 κατοίκους το 1928 και μόλις 12 το 1991.
Βιβλιογραφία
- Η Μηλιά στη διαδρομή των αιώνων, πρακτικά Συνεδρίου του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Κάτω Μηλιάς "Οι Λαζαίοι", 7-8 Απριλίου 2001, εκδ. ΜΑΤΙ.
Βλέπε επίσης
| ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΤΡΑΣ |
|---|
| Δημοτική Κοινότητα Λόφου |
| Λόφος, ο |
| Ράχη, η |
| Τοπική Κοινότητα Αγίου Δημητρίου |
| Άγιος Δημήτριος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Μηλιάς |
| Άνω Μηλέα, η |
| Καρυές, οι |
| Κάτω Μηλιά, η |
| Μεσαία Μηλιά, η |
| Φτέρη, η |
| Τοπική Κοινότητα Μοσχοχωρίου |
| Μοσχοχώρι, το |
| Τοπική Κοινότητα Φωτεινών |
| Πέτρα, η |
| Σκοτεινά, τα |
| Φωτεινά, τα |
| Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Πέτρας Ολύμπου, το |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
