-- Δήμος Σταυρούπολης --

Το Κάτω Καρυόφυτο είναι ορεινό χωριό της Θράκης στην Περιφερειακή Ενότητα Ξάνθης[1], το οποίο το 1976 ανακηρύχθηκε παραδοσιακός οικισμός.[2]

Γεωγραφία - Ιστορία

Το Κάτω Καρυόφυτο βρίσκεται στις νότιες πλαγιές της Δυτικής Ροδόπης σε υψόμετρο 501 μέτρα[3], στα νοτιοανατολικά της κορυφής "Ερμάριο" ή "Βράχια του Αμπάρ Καγιά" (υψόμετρο 1.441 μέτρα)[4] και απέχει 40 χλμ. βορειοδυτικά της Ξάνθης. Το χωριό θεωρείται προσφυγικό γιατί, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923, οι μουσουλμάνοι κάτοικοί του μετακινήθηκαν στην Τουρκία ενώ πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη και την Τραπεζούντα (10 οικογένειες) ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή.[5][6] Μαζί με το γειτονικό Άνω Καρυόφυτο και την ευρύτερη περιοχή (Λειβαδίτη, Καλύβα, Δάσος Χαϊντούς) αποτελούν τουριστικό προορισμό γι΄ αυτό και διαθέτουν αρκετά ξενοδοχειακά καταλύματα, ξενώνα και καταστήματα εστίασης.
Αξιοθέατα

Το μονότοξο πέτρινο γεφύρι στο νότιο μέρος του χωριού έχει χαρακτηριστεί νεότερο μνημείο "διότι πρόκειται για ιδιόμορφες λαϊκές κατασκευές που είναι τόσο αρμονικά δεμένες με το επιβλητικό τοπίο ώστε μοιάζουν προέκτασή του και αποτελούν ζωντανή μαρτυρία για την εμπορική κίνηση και την οικονομική ανάπτυξη στην περιοχή αυτή των Βαλκανίων".[7] Το ύψος του τόξου του είναι 7 μέτρα και το μήκος του 9.50 μέτρα, χρονολογείται το 1813 και διατηρείται σε καλή κατάσταση.[5]
Ο παλιός νερόμυλος, ιδιοκτησίας του Δήμου Σταυρούπολης, που βρίσκεται στο χείμαρρο νοτιοανατολικά του χωριού (τοποθεσία "Πλατάνια"), που "αποτελεί αξιόλογο δείγμα προβιομηχανικού κτιρίου που χρονολογείται στις αρχές του 19ου αιώνα και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής" μαζί με
τη διπλανή αγροτική κατοικία, που "πρόκειται για ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα κατοικίας, όπως αυτή διαμορφώθηκε στην ορεινή περιοχή του Ν. Ξάνθης και συνθέτει, μαζί με τον ανεμόμυλο, μία αξιόλογη και λειτουργική ενότητα". Τα δύο κτίρια έχουν χαρακτηριστεί ιστορικά διατηρητέα μνημεία.[8]
η παραδοσιακή βρύση στο βόρειο μέρος του χωριού ανάμεσα σε κατάφυτη από δένδρα περιοχή.

Διοικητικά

Την περίοδο της τουρκοκρατίας, οι δύο συνοικισμοί (οι σημερινοί Άνω και Κάτω) αναφέρονται με την ονομασία Κοζλούτσα, η οποία ανήκε από το 1878 ως το 1912 στο βιλαέτι Aδριανούπολης, στο σαντζάκι Γκιουμουλτζίνας (Κομοτηνής) και στον καζά Ξάνθης.[9] Με την ίδια ονομασία αναφέρεται και μετά την απελευθέρωση της Θράκης το 1919 στο ΦΕΚ 251Α - 20/11/1919 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης κοινότητας ενώ το 1928 με το ΦΕΚ 193Α - 20/09/1928 μετονομάστηκε σε Καρυόφυτον. Το 1940 ο οικισμός καταργείται[10] και διαχωρίζεται σε Άνω Καρυόφυτο και Κάτω Καρυόφυτο.[11] Σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» μαζί με το Άνω Καρυόφυτο, τον Καστανίτη και τον Λειβαδίτη αποτελούν την τοπική κοινότητα Καρυοφύτου που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Σταυρούπολης του Δήμου Ξάνθης και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 απογράφησαν 48 κάτοικοι.[12]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Το Κάτω Καρυόφυτο Ξάνθης στο https://www.youtube.com/
Φωτογραφίες από το Κάτω Καρυόφυτο στο https://www.greece.com/
Η πεζοπορική διαδρομή: Λειβαδίτης - Κ.Καρυόφυτο - Α.Καρυόφυτο από τον ιστότοπο https://el.wikiloc.com/

Παραπομπές

Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 271, τομ. 16.
Περιφερειακή Ενότητα Ξάνθης. «Ορεινή Ξάνθη». www.pexanthis.eu. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2021.
«Κάτω Καρυόφυτο ΞΑΝΘΗΣ, Δήμος ΞΑΝΘΗΣ | buk.gr». buk.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2021.
«Κάτω Καρυόφυτο – Λειβαδίτης | ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ». Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2021.
«Οδηγός Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης». www.xanthi.ilsp.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2021.
Ποντίων διαδρομές. Σύλλογος Ποντίων Νομού Ξάνθης, σελ. 18 - 21.
«ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2021.
«ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2021.
«Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός - Ιστορία». www.xanthi.ilsp.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2021.
«ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2021.
«ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2021.
«ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10500 (σελ. 26 του pdf)