Καστοριά

Περιφέρεια : Δυτική Μακεδονία
Νομός : Καστοριάς

Καστοριά , λίμνη Ορεστίδος

Η Καστοριά είναι πόλη της Ελλάδας που βρίσκεται στο δυτικό άκρο της Δυτικής Μακεδονίας. Ο ομώνυμος νομός που υπάγεται η πόλη της Καστοριάς συνορεύει βόρεια με το νομό Φλώρινας, νότια ανατολικά και νοτιοανατολικά με τους νομούς Γρεβενών και Κοζάνης, νοτιοδυτικά με το νομό Ιωαννίνων και δυτικά με την Αλβανία. Ο πληθυσμός της πόλης ανέρχεται περίπου στους 20.000 κατ. Είναι χτισμένη πάνω σε μία χερσόνησο στα δυτικά της λίμνης Ορεστίδος.

Ιστορία

Η πόλη της Καστοριάς, που είναι έδρα και του ομώνυμου νομού, ταυτίζεται με τη ρωμαϊκή πόλη Κέλετρο. Κατά τη Βυζαντινή εποχή μετονομάστηκε σε Ιουστινιανούπολη.

Η Καστοριά αναδυόμενη από νερά της Λίμνης Ορεστίδος βρίσκεται σε υψόμετρο 600 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Η πόλη δείχνει να αγκαλιάζεται από την λίμνη της καθώς και από τα γύρω βουνά Βίτσι και Γράμμο δημιουργώντας μια εικόνα φυσικής ομορφιάς . Στη νότια πλευρά της λίμνης εκεί που σήμερα βρίσκεται το χωριό Δισπηλιό, το 1932 ο καθηγητής Αντώνης Κεραμόπουλος επωφελούμενος από τη χαμηλή στάθμη του νερού της λίμνης κάνει τις πρώτες έρευνες. Τα ευρήματα πιστοποιούν ότι εδώ αναπτύχθηκε ένας Λιμναίος προϊστορικός οικισμός. Μετά από ανασκαφές που πραγματοποίησε ο καθηγητής της προϊστορικής αρχαιολογίας του ΑΠΘ Χ. Χουρμουζιαδη επιβεβαιώνεται η ύπαρξη του προϊστορικού οικισμού στο Δισπηλιό. Στη θέση της σημερινής Καστοριάς, βρίσκουμε χτισμένη μια αρχαία πόλη των κλασικών χρόνων. Ο Ρωμαίος ιστορικός Τίτος Λιβιος αναφέρει για μία οχυρωμένη πόλη της Ορεστίδας με το όνομα Κηλητρόν, όνομα το οποίο προέρχεται από το ρήμα "κηλώ" το οποίο σημσίνει "θέλγω" γιατί ίσως από τότε η περιοχή ήταν εντυπωσιακή. Ο δε Προκόπιος ο Καίσαρες στο έργο του "Περί κτισμάτων" που συνέγραψε το 558 μ.χ αναφέρει λίμνη Καστοριάς στη Μακεδονία . Αναφέρει μάλιστα ότι επί της χερσονήσου της λίμνης Καστοριάς υπήρχε από παλιά πόλη "ευδαίμων" που ονομαζόταν Διοκλητιανούπολη. Όταν όμως δέχτηκε επιδρομές βαρβάρων, καταστράφηκε και έμεινε έρημη. Στη συνέχεια ο Ιουστινιανός Α' πάνω στα ερείπια της Διοκλητιανούπολης έκτισε την τωρινή πόλη. Την περιτείχισε με διπλό κάστρο, από το οποίο σήμερα μόνον σπαράγματα σώζονται. Το κάστρο αποτελούσαν δύο γραμμές τειχών που άρχιζαν από ένα μέρος της όχθης του λαιμού στα νότια, προχωρούσαν προς τη βόρεια όχθη της λίμνης και κατέληγαν στο ανατολικό μέρος της λίμνης. Εκεί το κάστρο γινόταν πιο φαρδύ και σχημάτιζε το ογκωδέστερο μέρος του νησιού καταμεσής της λίμνης. Για το όνομα "Καστοριά" υπάρχουν δύο εκδοχές. Η μία εκδοχή λέει ότι η πόλη το πήρε από τους κάστορες, οι οποίοι παλαιοτέρα διατρέφονταν στη λίμνη της. Η δεύτερη εκδοχή λέει ότι το πήρε από τον μυθικό Μακεδόνα ήρωα Κάστορα, ο οποίος ήταν γιος του Δία.

Πολλές είναι οι περιπέτειες που πέρασε η πόλη μέσα στη μακραίωνη ιστορία της. Από το 927 μέχρι το 969 ήταν υπό την κατοχή των βουλγάρων , που εκδιώχθηκαν απο τους Πετσενέγγους με προτροπή των Βυζαντινών. Το 990, ο Τσάρος των Βουλγάρων Σαμουήλ κατά την επιδρομή του στον ελλαδικό χώρο κατέλαβε και την Καστοριά, ξεπερνώντας τη φυσική αλλά και την τεχνική της οχύρωση. Όταν απελευθερώθηκε το 1018 από τον Βασίλειο Β' τον Βουλγαροκτόνο, η πόλη έγινε ορμητήριο για τις επόμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις του αυτοκράτορα. Από το 1082 μέχρι την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1024, άλλοτε βρίσκεται υπό τους Νορμανδούς και άλλοτε στα χέρια των Βυζαντινών. Στη συνέχεια, Βούλγαροι, Αλβανοί, Έλληνες Δεσπόται της Ηπείρου, Βυζαντινοί, Σέρβοι και τέλος Τούρκοι γίνονται κυρίαρχοί της. Στην κατοχή των τελευταίων, όπως και τόσες άλλες ελληνικές πόλεις, έμεινε επί περίπου πέντε αιώνες. Η κατάληψη της Καστοριάς από τους Τούρκους τοποθετείται περίπου το 1385. Η Καστοριά απελευθερώθηκε κατά τον Α' Βαλκανικό πόλεμο τον Νοέμβριο του 1912. Είχαν προηγηθεί οι αγώνες των Μακεδονομάχων, με πρωταγωνιστή τον Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη. Ο Άγιος Μηνάς τιμάται σαν ελευθερωτής της πόλης.

Τα ίχνη της ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή της Καστοριάς χάνονται στα βάθη της προϊστορίας. Η συστηματική αρχαιολογική έρευνα έφερε στο φως τον πρώτο λιμναίο οικισμό που χρονολογείται περί το 5000 π.χ. καθώς και το Απολιθωμένο Δάσος στο χωριό Νόστιμο.

Παλαιοντολογία

Σημαντικό εύρημα της εποχής εκείνης είναι το Απολιθωμένο Δάσος ηλικίας τουλάχιστον 20 εκατομμυρίων χρόνων με τροπικά και υποτροπικά φυτά.

Προϊστορικοί χρόνοι

Η προϊστορική έρευνα εντόπισε στην λίμνη της Καστοριάς λείψανα εκτεταμένου νεολιθικού λιμναίου οικισμού στο Δισπηλιό.

Ιστορικοί χρόνοι

Ο ευρύτερος γεωγραφικός χώρος ταυτίζεται με την περιοχή της αρχαίας Ορεστιάδας όπου κατοικούσαν οι Ορέστες, Μακεδνοί όπως τους αποκαλεί ο Ηρόδοτος. Από εδώ άρχισαν οι Μακεδόνες Βασιλείς να συνενώνουν τα υπόλοιπα κρατίδια για να δημιουργήσουν το μεγάλο Μακεδονικό κράτος. Κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας η περιοχή υποτάσσεται στους Ρωμαίους 197 π.χ. οι οποίοι επιτρέπουν την διαμόρφωση μιας ιδιότυπης τοπικής αυτονομίας.

Ναός Παναγίας Κουμπελίδικης ή Καστριώτισσας , Καστοριά

Βυζαντινή περίοδος

Το 395 μ.χ. όταν το Ρωμαϊκό κράτος διαιρέθηκε, η περιοχή της Καστοριάς αποτέλεσε τμήμα του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους που μετέπειτα εξελίχθηκε σε ελληνικό Βυζάντιο. Η φυσική ομορφιά της περιοχής προσέλκυσε το ενδιαφέρον των αυτοκρατόρων του Βυζαντίου, ενώ η στρατηγική θέση της περιοχής αποτέλεσε ορμητήριο ενάντια στις προσπάθειες επέκτασης του έθνους των Βουλγάρων που εμφανίστηκε μετά τον 10ο αιώνα μ.χ. Την περιοχή καταλαμβάνουν κατά καιρούς οι Βούλγαροι, οι Πετσενέγγοι, οι Νορμανδοί, οι Σταυροφόροι, οι Σέρβοι για μικρό διάστημα οι Αλβανοί και τελικά το 1385 οι Τούρκοι.

Μεταβυζαντινή περίοδος

Μεταβυζαντινός Ναός Αγίου Νικολάου Μεγαλειού

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η περιοχή της Καστοριάς αναδείχτηκε σε κέντρο ελληνισμού διατηρώντας, αλώβητη την εθνική συνείδηση, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τα ήθη και τα έθιμα. Στην δύσκολή αυτή περίοδο του Ελληνικού Γένους είναι σημαντικός ο ρόλος της Εκκλησίας στη διατήρηση του εθνικού στοιχείου. Την εποχή αυτή η περιοχή ανέπτυξε έντονη οικονομική και εμπορική δραστηριότητα και γνώρισε άνθηση στις τέχνες και τα γράμματα. Η ανάπτυξη κατέστησε την περιοχή κέντρο υλικής και ηθικής στήριξης των προεπαναστατικών κινημάτων που οδήγησαν στην ελληνική επανάσταση του 1821 καθώς και των απελευθερωτικών κινημάτων του 19ου αιώνα.

Μακεδονικός αγώνας

Η περιοχή της Καστοριάς αποτέλεσε τον πυρήνα προετοιμασίας και δράσης του ένοπλου απελευθερωτικού Μακεδονικού Αγώνα. Στην περιοχή οργανώνεται η αντίσταση κατά των Βουλγάρων και αναδεικνύονται σημαντικές ιστορικές μορφές όπως ο Παύλος Μελάς, ο Γερμανός Καραβαγγέλης και ο Ίωνας Δραγούμης που με τη σθεναρή τους στάση καθοδηγούν τον Αγώνα μέχρι την απελευθέρωση της περιοχής στις 11 Νοεμβρίου του 1912.

Σύγχρονη ιστορία

Κατά τις περιόδους των Βαλκανικών πολέμων (1912-13), του Α' Παγκοσμίου πολέμου (1914-18), και του Β' Παγκοσμίου Πολέμου (1940 - 45) ήταν σημαντική η συμβολή των κατοίκων της περιοχής στον αγώνα κατά των Ιταλών, Σλάβων και Γερμανών κατακτητών. Στη μαύρη για την Ελληνική Ιστορία σελίδα της περιόδου του εμφυλίου πολέμου (1946 - 49) η περιοχή της Καστοριάς αποτέλεσε το θέατρο εξέλιξης της ένοπλης αιματοχυσίας και των θλιβερών κοινωνικών συνεπειών που ακολούθησαν.

Οικονομία

Η οικονομία της περιοχής βασίζεται στο εμπόριο της Γούνας και τον Τουρισμό.

Περιοχές ενδιαφέροντος

Η Καστοριά έχει πολλές βυζαντινές και μεσαιωνικές εκκλησίες, Αρχοντικά αλλα και πολλές Φυσικές Ομορφιές.

Η Καστοριά βρίσκεται στο ΒΔ τμήμα της Ελλάδας και κατέχει το δυτικό άκρο της Δυτικής Μακεδονίας. Πρωτεύουσα του ομώνυμου Νομού που συνορεύει βόρεια με τον Νομό Φλώρινας νοτιοανατολικά με τους νομούς Γρεβενών και Κοζάνης, νοτιοδυτικά με το Νομό Ιωαννίνων και δυτικά με τα Αλβανικά σύνορα.

Έχει πρόσβαση οδικώς από όλη την Ελλάδα και αεροπορικώς από την Αθήνα. Η πόλη είναι κτισμένη στη χερσόνησο που εισχωρεί στη Λίμνη της Ορεστιάδας με υψόμετρο 623μ. από την επιφάνεια της Λίμνης, ανάμεσα στους μεγάλους ορεινούς όγκους Βίτσι και Γράμμο, με πολύ καλό κλίμα θεωρείται μία από τις όμορφες, παραδοσιακές και μαγευτικές πόλεις της Ελλάδας με πλούσια ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων.

Πλούσια στοιχεία του Βυζαντινού Πολιτισμού σώζονται σήμερα στην Καστοριά. Βυζαντινά τείχη, Βυζαντινές εκκλησίες, μοναδικά στην αρχιτεκτονική παραδοσιακά αρχοντικά, δεμένα άρρηκτα με τη σύγχρονή πόλη η οποία αποτελεί Παγκόσμιο Κέντρο παραγωγής και εμπορίας Γουναρικών.

Το πανέμορφο φυσικό περιβάλλον με δεσπόζουσα θέση τη μοναδική Λίμνη της Καστοριάς, συνθέτουν την ταυτοτητά της.

Τον χειμώνα οι θερμοκρασία πέφτει στους πολλούς βαθμούς κάτω απο το 0, παρόλα αυτά η περιοχή δεν χάνει ποτέ την Ομορφιά της.

Η Καστοριά έχει 20.000 κατοίκους και διαθέτει αξιόλογη τουριστική υποδομή που καλύπτει τις ανάγκες και του πιο απαιτητικού επισκέπτη. Παράλληλα γίνονται μεγάλες προσπάθειες από το Δήμο Καστοριάς για την τουριστική ανάδειξη και αξιοποίηση του Μνημειακού πλούτου της και του Φυσικού Περιβάλλοντος της περιοχής προωθώντας τον πολιτιστικό, οικολογικό, φυσιολατρικό και συνεδριακό τουρισμό. Τέλος η Καστοριά κατέχει επίζηλη θέση μεταξύ των τουριστικών ελληνικών περιοχών και μπορεί επάξια να ανταγωνισθεί πολλά τουριστικά ευρωπαϊκά κέντρα λόγω του ιστορικού, αρχαιολογικού, βιομηχανικά και φυσιολατρικού της ενδιαφέροντος.

Το μοναστήρι της Μαυριώτισσας, του 12ου αιώνα είναι τοιχογραφημένο και στην εξωτερική όψη, όπως συνηθίζεται στη βόρεια Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Αξίζει να αναφερθεί ότι στις τοιχογραφίες του ναού οι Τούρκοι έχουν βγάλει τα μάτια απο όλους τους αγίους(Τουρκικος Πολιτισμός).

Μοναδική εκκλησία της Καστοριάς με τρούλο , η κουμπελίδικη , χρονολογείται από το μέσο του 9ου αιώνα. Το όνομα της το οφείλει στον χαρακτηριστικό ψηλό και κυλινδρικό τρούλο, τον κουμπέ.

Σήμερα στη Καστοριά σώζονται αμέτρητες βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες. Από αυτές αξίζει να επισκεφθείτε: Ιερά Μονή της Παναγίας της Μαυριώτισσας του (12ου) Ιερό Ναό Παναγίας Τσόντου Βάρδα του (19ου) Ιερό Ναό Ταξιάρχη Μητροπόλεως του (13ου) Ιερό Ναό Αγίων Τριών του (14ου) Ιερό Ναό Αγ. Νικολάου Μαγαλειού του (16ου)

Η επίσκεψη στη Μαυριώτισσα δίνει αφορμή για ένα ειδυλλιακό περίπατο στις όχθες της λίμνης .Ο Παραλίμνιος δρόμος είναι ασφαλτοστρωμένος , αλλά τόσο στενός που επιτρέπεται η διέλευση των αυτοκίνητων προς μια κατεύθυνση. Η βλάστηση είναι οργιώδης και σκαρφαλώνει μέχρι την κορυφή του λόφου. Ο ωραιότερος τρόπος για να απολαύσει τη βόλτα του κάποιος είναι με τά πόδια η με ποδήλατο.

Τα κλαδιά από τα πλατάνια και τις ιτιές κρέμονται πάνω από το νερό. Κάπου κάπου, εμφανίζονται ψαρόβαρκες τα λεγόμενα ¨καράβια¨ όπως ονομάζονται στη Καστοριά οι πλάβες . Στον παραλίμνιο δρόμο θα συναντήσετε ένα από τα πολλά εκκλησάκια, τον Αϊ Νικόλα .

Τεράστιες αυλές, συνηθισμένες στα αρχοντικά και σε όλο το μήκος του παραλίμνιου δρόμου, τελείωναν στην ¨αβγατή¨ όπου ήταν δεμένο το καράβι.

Ραβίνος	Ζευγάρι Εβραίων	Ο Μουφτής με την κόρη του
Ο ιερέας Κωνσταντίνος Σγουρής	Ο τάφος του Παύλου Μελά	Ο τάφος του Ευστάθιου Λιχαδιώτη
	Ο δάσκαλος Βασίλειος Μαλεγάνος , θύμα των Βουλγάρων

Επίλογος

Καστοριά: Μοναχική και όμορφη, μοναδική και συναρπαστική, αυτάρεσκα καθισμένη στο θρόνο της, με την όψη της να καθρεφτίζεται στα ήρεμα νερά της λίμνης της, ντυμένη με τα βυζαντινά της ενδύματα, στολισμένη με τις τοιχογραφίες των ναών της, φερμένη από τα πανάρχαια χρόνια, τούτη η πόλη, η Καστοριά, αποτελεί σπάνιο ιστορικό μνημείο για όλη την Ελλάδα.

Καστοριά (Ταξιδιωτικό) , (Γ. Σφακιανάκη: "Ελληνική Γη, Οδοιπορικά")

Η πόλη της Καστοριάς τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή εποχή

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• [http://www.kastoras.info/ Καστοριά, Kastoria, Map, Rentals, Yellow Pages and Information
• [http://www.gokastoria.gr/ Τουριστικός Οδηγός της Καστοριάς
• [http://www.kastoriacity.gr/ Η σελίδα του δήμου Καστοριάς

Τ.δ. Καστοριάς [ 16.218 ]

η Καστοριά [ 14.813 ]
ο Απόσκεπος [ 135 ]
το Κεφαλάριον [ 451 ]
η Χλόη [ 819 ]