.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Κρήτης
Νομός : Ηρακλείου

Νομός Ηρακλείου

-- Δήμος Αρχανών --

Οι Επάνω Αρχάνες (και Απάνω Αρχάνες, συχνά αναφέρονται και απλά ως Αρχάνες) είναι κωμόπολη της επαρχίας Τεμένους με 5.409 κατοίκους το 2011 [1], σε υψόμετρο 400 μ. Βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο της κοιλάδας που σχηματίζεται από το όρος Γιούχτας, που έχει υψόμετρο 811 μ. Συνδέεται με το Ηράκλειο με δρόμο γύρω στα 16 χλμ. Οι Αρχάνες είναι δημοτικό διαμέρισμα του δήμου Αρχανών - Αστερουσίων, του οποίου και αποτελούν την ιστορική έδρα.

Στην περιοχή των Αρχανών, αξιόλογες είναι οι πηγές Ασωμάτου, Ξερής Καράς και Βαθυπέτρου. Η κοιλάδα και όλη η περιοχή των Αρχανών είναι ένας απέραντος αμπελώνας από κρεβατίνες, που παράγουν τα φημισμένα σταφύλια ροζακί, τα οποία καταναλίσκονται κυρίως από τις αγορές της Ευρώπης. Τα κυριότερα προϊόντα των Αρχανών είναι σταφίδα, κρασί και ελαιόλαδο. Επίσης, καλλιεργείται δίκταμος. Πρόσφατα, περάστηκε υπόγεια καλωδίωση της ΔΕΗ και καλωδιακή τηλεόραση σε 500 κτήρια. [2]

Στα δυτικά των Αρχανών βρίσκεται το όρος Γιούχτας.

Υποδομή

Στις Αρχάνες βρίσκονται δύο Δημοτικά σχολεία και ισάριθμα νηπιαγωγεία, Γυμνάσιο, Λύκειο, ΚΕΠ, ειρηνοδικείο, περιφερειακό ιατρείο, μορφωτικός σύλλογος με αξιόλογη δράση και με βιβλιοθήκη, φυσιολατρικός σύλλογος με το όνομα «Χαραυγή», αθλητικός σύλλογος με το όνομα «Γιούχτας», Περιηγητική Λέσχη και Γεωργικός Συνεταιρισμός.
Δ.δ. Αρχανών
Αρχάνες

Το Δημοτικό διαμέρισμα των Αρχανών αποτελείται από 3 συνολικά οικισμούς και έχει κατοίκους.

Οι οικισμοί αυτοί, συνοδευόμενοι από τον πληθυσμό τους, είναι:

Δημοτική Ενότητα Αρχανών
Δημοτική Κοινότητα Αρχανών
Βαθύπετρο, το
Επάνω Αρχάναι, αι
Καρνάρι, το
Τοπική Κοινότητα Κάτω Αρχανών
Αμπελά, τα
Κάτω Αρχάναι, αι
Κερά Ελαιούσα, η
Πατσίδες, αι

Επάνω Αρχάνες (Πληροφορία για την φωτογραφία)

Ιστορικά στοιχεία

To τοπωνύμιο Αρχάνες φαίνεται ότι είναι νεότερος τύπος της αρχαίας πόλης Αχάρνα, όπου βρισκόταν τέμενος προς τιμήν του θεού Άρχου (ή ήρωα), τον οποίο τιμούσαν οι Κνώσιοι και οι Τυλίσιοι , σύμφωνα με επιγραφή που βρέθηκε στο Άργος και χρονολογείται στα 450 π.Χ. Η ύπαρξη αρχαίας πόλης στη θέση των σημερινών Αχαρνών επιβεβαιώνεται και από τις ανασκαφές που έγιναν το 1957, το 1964 και τα επόμενα χρόνια. Μέσα στην κωμόπολη ανακαλύφθηκε ανάκτορο της Υστερομινωικής Εποχής με βωμούς αμφίκοιλους και τοιχογραφικό διάκοσμο (Κρητ. Χρον. ΙΑ΄, 329, ΙΗ΄, 282). Επίσης, στη θέση Φουρνί βρέθηκε εκτεταμένη μινωική νεκρόπολη και σε τάφο βασιλέα βρέθηκαν πολύτιμα κτερίσματα, δακτυλίδια, σφραγίδες και άλλα. Όλα αυτά πιστοποιούν την ύπαρξη σπουδαίας μινωικής πόλης στο χώρο των σημερινών Αρχανών.

Η παλαιότερη μνεία του ονόματος του οικισμού βρίσκεται σε συμβόλαιο του 1271: Leonardus Blanco habitator in casali Pano Archani, Albertus de vito habitator in Pano Archanne (A. Lombardo, Docymenti della colonia Veneziana di Creta, Torino, p. 120-162). Την εποχή εκείνη αποτελούνται από μεμονωμένες συνοικίες: Arcanes Petrea με 151 κατ. και Arcanes Abramochori με 361 κατ. το 1583 (Καστροφύλακας, Κ 101).

Η κωμόπολη έχει ωραίες οικοδομές από την εποχή της Τουρκοκρατίας, των οποίων η ωραιότερη ήταν του Μουσταφά Ναΐλη πασά, με σιντριβάνια και κήπους. Στη βόρεια πλευρά της κοιλάδας είναι το φαράγγι Παραδείσι. Οι Τούρκοι την ονόμαζαν Ακάρ Σουλάρ Νταγ (βουνό των τρεχάμενων νερών).Εντός του ιδίου φαραγγιού βρίσκεται και πηγή της οποίας τα νερά διοχέτευσε το 1628 ο Μοροζίνι στο Ηράκλειο. Η πηγή σήμερα αποξηράνθηκε εξαιτίας γεωτρήσεων που έγινε στην περιοχή.

Στην τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας, η κωμόπολη των Αρχανών έγινε στόχος των Τούρκων, επειδή ήταν προμαχώνας και στρατόπεδο των Χριστιανών. Το 1897 έγινε στις Αρχάνες παγκρήτια συνέλευση. Στην περιοχή διεξήχθησαν αιματηρές μάχες. Το τάγμα επιλέκτων Κρητών με αρχηγό τον Ιωάννη Νταφώτη με τη βοήθεια των κατοίκων απέκρουσε τις ορδές των Τούρκων, σώζοντας την κωμόπολη.
Αρχαιολογικά ευρήματα

Στην περιοχή των Αρχανών υπάρχουν παλιοί ναοί, όπως η Αγία Τριάδα, καμαροσκέπαστη των αρχών του 14ου αιώνα με ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες της Αναλήψεως, της Γεννήσεως της Θεοτόκου και της επίσης καμαροσκέπαστης Αγίας Παρασκευής της ίδιας περιόδου. Υπάρχει επίσης η καμαροσκέπαστη εκκλησία του Ασωμάτου με τοιχογραφίες του 1315, μεταξύ των οποίων και η προσωπογραφία του κτήτορα Μιχαήλ Πατσιδιώτη με τη σύζυγό του. Στην περιοχή της εκκλησίας σώζονται τα ερείπια του συνοικισμού, ο οποίος αναφέρεται το 1583 με 26 κατοίκους.

Τέσσερα χιλιόμετρα νότια των Αρχανών βρίσκεται ο εγκατελειμένος οικισμός του Βαθυπέτρου. Σε ανασκαφές που έγιναν το 1949 από τον Αρχαιολόγο Σπυρίδων Μαρινάτο έχουν βρεθεί εγκαταστάσεις παρασκευής κρασιού και κεραμικών που αποτελούσαν μέρος Μινωικού οικισμού.[3] Το πατητήρι κρασιού στο Βαθύπετρο είναι ένα από τα αρχαιότερα παγκοσμίως.
Πηγές

Το Ηράκλειον και ο Νομός του, έκδοση Νομαρχία Ηρακλείου.

Παραπομπές

↑ Απογραφή Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 , Αρχάνες
↑ Hit360.com , Αρχάνες
↑ http://www.minoancrete.com/vathypetro.htm

Δείτε επίσης

Κάτω Αρχάνες Ηρακλείου
Δήμος Αρχανών - Αστερουσίων

Εξωτερικές συνδέσεις

Άρθρο στην "Καθημερινή" για το χωριό
Φωτογραφικό άλμπουμ
Αρχάνες (Αρχείο ντοκιμαντέρ της Ε.Ρ.Τ. - προς το παρόν μη διαθέσιμο)

Δείτε επίσης: Δήμος Αρχανών - Αστερουσίων (Πρόγραμμα Καλλικράτης)

Νομός Ηρακλείου : Δήμος

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης Διοικητική διαίρεση νομού Ηρακλείου.

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License