Γεωγραφία - Ιστορία

Το Δίπορο βρίσκεται προς στα ανατολικά όρια με την περιφερειακή ενότητα Κοζάνης. Είναι κτισμένο στις νότιες πλαγιές του όρους Γάστρα (υψ. 810μ.) και στα νότια του περνάει ο ποταμός Αλιάκμονας. Απέχει 35 χλμ. ΝΑ. από τα Γρεβενά. Η γύρω περιοχή πλούσια βλάστηση με τρεχούμενα νερά και το χωριό ωραία αρχιτεκτονική, πολλές βρύσες, υδραγωγείο και νερόμυλο. Στις τοποθεσίες "Παναγιά" και "Κτιό" υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα που χρονολογούνται στην νεότερη νεολιθική εποχή καθώς και την ύστερη εποχή του χαλκού.(6ος - 4ος π.Χ αι.) και τα οποία παραπέμπουν σε οικισμό με χαρακτηριστικά παραποτάμιας πόλης. Η παλιά του ονομασία είναι Χωλένιστα[2] και έτσι αναφέρεται το 1564 και 1579 σε 2 οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα τα οποία το χαρακτηρίζουν ως ελεύθερο με καθαρά χριστιανικό πληθυσμό. Στον Κώδικα της Ζάβορδας αναφέρονται κάτοικοι του χωριού ως αφιερωτές της Ιεράς Μονής Αγίου Νικάνορος ή Ζάβορδας τόσο την περίοδο 1534 έως 1692 (Α΄ Γραφή) όσο και 1692 και μετά (Β΄Γραφή)[3]. Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου έχει ανακηρυχθεί από το 1996 ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Πρόκειται για μονόχωρο μεταβυζαντινό ναό του 16ου αιώνα, με τοιχογραφίες του 19ου αιώνα[4].

Ονομασία - Διοικητικά

Ως Χωλένιστα αναφέρεται επίσημα το 1918 στο ΦΕΚ 260Α - 31/12/1918 να προσαρτάται στην τότε κοινότητα Σαρακίνας που ανήκε στο νομό Κοζάνης. Μετονομάστηκε σε Δίπορον το 1927 με το ΦΕΚ 18Α - 01/02/1927. Το 1964 με το ΦΕΚ 185Α - 30/10/1964 αποσπάστηκε στο νομό Γρεβενών[5]. Η ονομασία Δίπορο προέρχεται από τη λέξη "πόρος" = πέρασμα και σηματοδοτεί τα 2 περάσματα που υπήρχαν από την πλευρά του ποταμού Αλιάκμονα προς την περιοχή των Βεντζίων. Το χωριό σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, μαζί με το Νεοχώρι και τη Σαρακήνα αποτελούν την τοπική κοινότητα Σαρακήνας που ανήκει στη δημοτική ενότητα Βεντζίου του Δήμου Γρεβενών και σύμφωνα με την απογραφή 2011 έχει πληθυσμό 85 κατοίκους.[6]

Σημείωση

Στη Λακωνία υπάρχει ο παλιός παραδοσιακός οικισμός Δίπορο Μάνης, κτισμένος αμφιθεατρικά στους πρόποδες του Άη Λιά (Οξουβουνί) που έχει καταργηθεί[7][8].

Παραπομπές

Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 192, τομ. 10.
«Πανδέκτης: Cholenista -- Diporon». pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2019.
Θεόδωρος Κ.Π. Σαράντης. «Τα Γρεβενά (Συμβολή στην ιστορία τους)». Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης - Μακεδονικά: σελ.10 του pdf.
«ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2019.
«Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών». ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2019.
«ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού Αρχειοθετήθηκε 2021-10-04 στο Wayback Machine.», σελ. 10549 (σελ. 75 του pdf)
«Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών». ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2019.
«ΜΕΣΑ ΜΑΝΗ : ΜΑΝΗ: Κάτω Μπουλαριοί - Δίπορο - Πάνω Μπουλαριοί, ΑΗ ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ». ΜΕΣΑ ΜΑΝΗ. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2019.