Χρυσούπολη Καβάλας

Περιφέρεια : Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης
Νομός : Καβάλας

-- Δήμος Χρυσούπολης--

Η Χρυσούπολη είναι κωμόπολη στο κέντρο τής πεδιάδας τού Νέστου, περιπου 5 χιλ. απο την εθνική οδό Καβάλας-Ξάνθης, 25 χιλ. από τήν Ξάνθη, 10 χιλ. από τό αεροδρόμιο Μέγας Αλέξανδρος, καί 16 χιλιόμετρα από τό θέρετρο τής Κεραμωτής. Ο νέος δήμος Χρυσούπολης περιλαμβάνει 13 δημοτικά διαμερίσματα, μέ εδρα τού δήμου τήν Χρυσούπολη.

Στό παρελθόν, η Χρυσούπολη υπήρξε μεγάλος οδικός σταθμός και τα περισσότερα από τα κτίριά της ήταν χάνια, φούρνοι, παντοπωλεία και καροποιεία, που εξυπηρετούσαν τους ταξιδιώτες. Σήμερα, είναι κέντρο της γεωργικής παραγωγής της δυτικής πλευράς του Δέλτα τού Νέστου, λόγω τών μεγάλων αρδευτικών έργων πού έχουν γίνει γύρω της. Τα γεωργικά προϊόντα που παράγονται στις εκτάσεις γύρω από την πόλη είναι ποικίλα, οπως τα καλαμπόκια, τα φασόλια, ζαχαρότευτλα, σπαράγγια, ακτινίδια, κ.τ.λ. Στήν Χρυσούπολη εδρεύει μια απο τις μεγαλύτερες μονάδες κεραμοποιίας της χώρας, και υπάρχουν ακόμα μικρές ποτοποιίες, καί βιοτεχνίες ενδυμάτων και νημάτων.

Η περιοχή της σημερινής Χρυσούπολης καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς το 1375–1376 και είχε την ονομασία "Σαρή Σαμπάν" (επίσης παλαιότερα εφερε καί το όνομα "Σαπαίοι"). Η σημερινή πόλη χτίστηκε περίπου το 17ο αιώνα. υπήρχε πόλη με το όνομα Εσκί-Σαρίσαμπάν,στην περιοχή Ερατεινού, που δηλώνει ότι έγινε μετακίνηση πληθυσμού λόγω αλλαγής των δρόμων ή απο άλλο γεγονός που δεν το γνωρίζουμε. Απελευθερώθηκε στις 11 Ιουλίου 1913. Το 1919 αναγνωρίστηκε σάν κοινότητα, καί το 1946 έγινε δήμος. Αν καί μικρή, έχει μιά πλούσια συλλογή από πανέμορφα διατηρητέα κτίρια, οπως το καμπαναριό του Αγίου Δημητρίου (1884), το παλαιό διοικητήριο (1880), και το κτίριο της Αγροτικής Τράπεζας (1924).

Ο πληθυσμός της αποτελείται από πρόσφυγες, Μικρασιάτες, Πόντιους και Θρακιώτες και από Σαρακατσάνους, καί πολές από τίς συνοικίες διατηρούν τα παλιά τούς ονόματα πού θυμίζουν τήν προέλευση τών κατοίκων της.Κατά 40%αποτελείται απο Θρακιώτες 40% απο Πόντιους, Το υπόλοιπο αποτελείται απο Μικρασιάτες και Ηπειρώτες. Οι τελευταίοι ήταν οι πρώτοι ελληνικής καταγωγής που εγκατασταθάθηκαν γύρω στα 1820.

Παλαιότερα, και μεχρι περίπου τήν δεκαετία του 60, τό κορυφαίο εβδομαδιαίο γεγονός στήν Χρυσούπολη ήταν το "παζάρι", κάθε Τετάρτη, όπου οι γεωργοί απ' όλα τά γειτονικά χωριά θά πηγαιναν να πουλήσουν τήν παραγωγή τους.

Ο πληθυσμός τής Χρυσούπολης είναι περίπου 8.000, αλλα το καλοκαίρι αυξάνεται σχεδόν σε 9.500, λογω τών παραθεριστών.

Το φυσικό περιβάλλoν στην περιοχή του Δήμου Χρυσούπολης

Stefan J. Donth

Παρατηρώντας το φυσικό περιβάλλον της περιοχής, εύκολα ο καθένας ξεχωρίζει τέσσερις μεγάλες ενότητες. Αυτές είναι η ξηρή ορεινή περιοχή, ο ποταμός Νέστος, οι λίμνες της Χρυσούπολης και οι ακτές με τις παραλίες, τις λιμνοθάλασσες και τα αλμυρά λιβάδια τους. Όσο διαφορετικά και αν είναι αυτά τα τέσσερα τοπία, έχουν πολλά κοινά. Το πιο σημαντικό είναι η παρουσία του Νέστου, το κεντρικό στοιχείο του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Ο Νέστος πηγάζει στην Βουλγαρία, στην οροσειρά Ρίλα, 70 χλμ. περίπου νότια της Σόφιας σε υψόμετρο 2546μ. πάνω από την θάλασσα, όπου ονομάζεται «Μέστα». Βόρεια της Θάσου δημιούργησε το ποτάμι το δέλτα του Νέστου, όπου εκβάλει στο Αιγαίο στο θρακικό πέλαγος. Από τα 234 χλμ. του συνολικού μήκους του, βρίσκονται 135 χλμ. σε ελληνικό έδαφος. Η λεκάνη απορροής του έχει μέγεθος 6178 χλμ.2, 40% από αυτά είναι στην Ελλάδα. Το κάτω μέρος του Νέστου σχηματίζει το σύνορο ανάμεσα στη Μακεδονία και τη Θράκη. Το δέλτα, 27 χλμ. της ροής του περίπου, έχει μια επιφάνεια 550χλμ.2 , εκ των οποίων 250 χλμ.2 περιλαμβάνει το δυτικό μέρος. Η Χρυσούπολη, ένα δορυφορικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής, με πληθυσμό 13000 κατοίκους περίπου, είναι ο μεγαλύτερος οικισμός στο δέλτα του Νέστου. Η πόλη, η έδρα του Δήμου Χρυσούπολης, βρίσκεται 25 χλμ. ανατολικά της Καβάλας.

Το δέλτα του Νέστου είναι μια ποταμογενής πεδιάδα. Το πιο ζωντανό ανάγλυφο στο δέλτα βρίσκεται στην περιοχή των λιμνών της Χρυσούπολης. Βόρεια της πεδιάδας ακολουθεί η οροσειρά της Λεκάνης, που περιλαμβάνει στην περιοχή του Δήμου τους πρόποδες, τα 550 υψομετρικά μέτρα περίπου.

Ο ορεινός όγκος

Ο ορεινός όγκος στο δήμο Χρυσούπολης περιλαμβάνει τις νότιες πλαγιές της οροσειράς Λεκάνης, από το Ποντολίβαδο δυτικά μέχρι τον Παράδεισο ανατολικά. Η χαμηλή / κάτω περιοχή με μικρή κλίση αποτελείται από κοκκινόχωμα πάχους άνω των 30μ., η ψηλή περιοχή είναι βραχώδης και αποτελείται περισσότερο από ασβεστολιθικά πετρώματα και λιγότερο από γνεύσιο. Σε αυτές τις θέσεις η δυναμική φυσική βλάστηση θα αποτελούνταν από δρυοδάση του είδους της χνοώδους δρυός (Quercus pubescens), ένα δάσος φυλλοβόλων πλατύφυλλων. Λόγω όμως των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, την χωρίς έλεγχο υλοτομία και κυρίως την υπερβόσκηση από κατσίκια, με την πάροδο των χρόνων προέκυψε ένας τύπος βλάστησης τυπικός για την βόρεια Ελλάδα σε παρόμοιες θέσεις. Παρατηρούμε συνήθως έναν πυκνό θαμνώνα ύψους ενός έως δύο μέτρων. Το είδος που κυριαρχεί είναι το Πουρνάρι (Quercus coccifera), ένα αειθαλές δέντρο, το οποίο εξ΄αιτίας της μακροχρόνιας βοσκής εμφανίζεται σε μορφή θάμνου. Μαζί με άλλους θάμνους και μικρά δέντρα όπως είναι το Παλιούρι (Paliarus spina christi), η Γκορτσιά (Pyrus amygdaliformis) ο Γαύρος (Carpinus orientalis ) το άγριο Σπαράγγι (Asparugus acutifolius) η άγρια Ελαιά (Olea europaea var. sylvestris) δημιουργεί το πουρνάρι μια μορφή βλάστησης, τη λεγόμενη ψευδομακκία βλάστηση. Ενδιαφέρον είναι, ότι σε αυτήν την θέση ανθίζουν την Άνοιξη πολλά είδη, πολύχρωμων λουλουδιών όπως ο πανέμορφος Αγριόκρινος (Iris reichenbachii) σε κίτρινο και μοβ χρώμα και η Ανεμώνα (Anemone coronaria), που σε ανοιχτά σημεία σχηματίζει εντυπωσιακά κόκκινα χαλιά. Με την ομορφιά τους καταπλήττουν οι ορχιδέες όπως για παράδειγμα Hematoglossum caprinum, Orchis mascula και Anacamptis pyramidalis. Το πιο μεγάλο θηλαστικό ζώο που ζει εδώ είναι ο ασβός (Meles meles).Άλλα είναι η αλεπού (Vulpes vulpes), η νυφίτσα (Mustela nivalis) και ο λαγός (Lepus europaeus), πιθανόν και η αγριόγατα (Felis silvestris). Η ψευδομακκί είναι και σημαντικός βιότοπος για πολλά ωδικά πτηνά. Εντυπωσιακή είναι η μεγάλη πυκνότητα των αηδονιών (Luscinia megarhynchos). Άλλα τυπικά είδη πουλιών είναι ο Αετομάχος (Lanius collurio), ο Καστανολαίμης (Saxicola rubetra), ο Μαυροτσιροβάκος (Sylvia melanocephala), ο Σταχτοπετροκλής (Oenanthe oenanthe) και πολλά άλλα. Χαρακτηριστικοί αντιπρόσωποι των ερπετών είναι οι χελώνες (Testudo graeca, T. hermanni) η πράσινη σαύρα (Lacerta viridis) και ο λαφιάτης (Coluber caspius). Τα Αμφίβια σπανίζουν σε αυτόν τον ξερό βιότοπο. Το πιο συνηθισμένο είναι ο μεγάλος φρύνος (Bufo bufo spinosus).

Ο Νέστος και το παραποτάμιο δάσος

Ο Νέστος είναι το πέμπτο κατά σειρά σε μέγεθος ποτάμι της Ελλάδας. Με την πάροδο των χιλιετιών δημιούργησε την πεδιάδα του Δέλτα του Νέστου μεταφέροντας ιζήματα από τα βουνά της Βουλγαρίας και της Ελλάδας. Η κύρια κοίτη είχε αλλάξει συχνά την πορεία της. Με τις πολλές δευτερεύουσες κοίτες δημιουργήθηκε ένα δύσβατο τοπίο, διασχισμένο από το διακλαδωμένο σύστημα κοιτών του Νέστου. Αυτό το τοπίο ήταν καλυμμένο από ένα από τα πιο μεγάλα παραποτάμια δάση της Ευρώπης, το φημισμένο «Κοτζά Ορμάν» που σημαίνει μεγάλο δάσος. Τα δένδρα έφταναν σε ύψος πάνω από 40 μέτρα και διάμετρο μεγαλύτερη από 1,5 μέτρο. Τα πολλά αναρριχώμενα, που κρεμόταν από τα δέντρα σαν πυκνές κουρτίνες έδιναν στο δάσος την αίσθηση της ζούγκλας. Στις αρχές του 20ου αιώνα κάλυπτε το δάσος Κοτζά Ορμάν μια έκταση 127.000 στρεμμάτων περίπου. Με την Μικρασιατική καταστροφή το 1922 άρχισαν οι ανθρώπινες επεμβάσεις, ώστε μέχρι το 1946 να μειωθεί η έκταση στα 72.000 στρέμματα. Το 1952 υπήρχαν ακόμα 27.000 στρέμματα φυσικό παραποτάμιο δάσος. Το ποτάμι ευθυγραμμίσθηκε και τα δύο αναχώματα περιορίζουν από τότε την κοίτη του Νέστου. Τις επόμενες δεκαετίες μετατράπηκαν μεγάλα δασικά τμήματα σε γεωργικές καλλιέργειες και λευκοκαλλιέργειες των δασικών υπηρεσιών. Η σημερινή κατάσταση έχει ως εξής : έχουν απομείνει περίπου 7800 στρέμματα (δηλ. το 6%) του παλιού «Κοτζά Ορμάν» σε ημιφυσική κατάσταση. Διακρίνουμε στο παραποτάμιο δάσος δυο κατηγορίες, το μαλακόξυλο δάσος, που βρίσκετε δίπλα στην κοίτη του ποταμού, με αποτέλεσμα να δέχεται μεγάλη υγρασία εδάφους και τακτικές πλημμύρες. Τα είδη δέντρων που κυριαρχούν εδώ είναι η Ιτιά η λευκή (Salix alba), η Κλήθρα η κολλώδης (Alnus glutinosa) και η Λεύκη η λευκή (Populus alba). Τα δέντρα που αποτελούν το σκληρόξυλο παρόχθιο δάσος είναι η Δρυς η ποδισκοφόρος (Quercus robur ssp. pendunculiflora), η Πτελιά η πεδινή (Ulmus minor) και ο Φράξος (Fraxinus angustifolius). Πρόκειται για έναν δασικό τύπο πιο μακριά από την κοίτη, με χαμηλή στάθμη νερού και μόνο σπάνιες πλημμύρες. Τα αναρριχόμενα είδη φυτών Κισσός (Hedera helix), Αγράμπελη (Vitis vinifera sylvestris), Λυκίσκος ο κοινός (Humulus lupulus), Κληματίδα (Clematis vitalba) είναι τα πιο χαρακτηριστικά από τα 15 είδη του Παραποτάμιου δάσους του Νέστου, που δημιουργούν την αίσθηση της ζούγκλας. Άλλα εντυπωσιακά φυτά στον όροφο των ποών είναι ο Νερόκρινος (Iris pseudacorus), το Φιδόχορτο (Arum italicum) και το Πολυκόμπι (Equisetum telmateia) Όσο πλούσια είναι η χλωρίδα, εξίσου πλούσια είναι και η πανίδα της περιοχής. Αν και με την μεγάλη καταστροφή του «Κοτζά Ορμάν» εξαφανίσθηκαν τα μεγαλύτερα θηλαστικά όπως η Καφέ Αρκούδα, ο Λύκος , το Ελάφι και το Πλατόνι, η βιοποικιλία είναι ακόμη μεγάλη. Σήμερα μπορούμε να συναντήσουμε εδώ την Βίδρα (Lutra lutra) έναν εξαιρετικό κολυμβητή και δύτη, που ζει πάντα κοντά σε νερά, στάσιμα ή τρέχοντα, και τρέφεται με ζώα (μύδια, σαλιγκάρια, έντομα, ψάρια, αμφίβια, πουλιά, θηλάστηκα) μέχρι το μέγεθος κουνελιού. Ακόμη συναντάμε το Τσακάλι (Canis aureus), την Αγριόγατα (Felis silvestris) το Αγριογούρουνο (Sus scrofa) κ.α. Εξαιρετικά πλούσια είναι η ορνιθοπανίδα. Στο παραποτάμιο δάσος επιβιώνει ο πιο δυτικός πληθυσμός του Κόλχικου Φασιανού (Phasianus colchicus colchicus)στην αρχική μορφή του, ένα πολύ σπάνιο είδος πουλιών που προστατεύεται αυστηρά. Οι Φασιανοί στο Νέστο δεν έχουν το άσπρο δαχτυλίδι στο λαιμό. Χαρακτηριστικό που φέρει ο Ασιατικός Φασιανός ο οποίος διασταυρώθηκε με αυτόν της Κεντρικής και δυτικής Ευρώπης. Ένα άλλο είδος που χαρακτηρίζει αυτόν τον βιότοπο είναι ο Συκοφάγος (Oriolus oriolus). Με την εξαιρετική φωνή του συμβάλλει αυτό το κιτρινόμαυρο πουλί στην αίσθηση της ζούγκλας. Μέσα στα ρηχά νερά του ποταμού παρακολουθούμε πολλές φορές διάφορα παρυδάτια και καλοβατικά πουλιά όπως είναι ο Ποταμοσφυρίχτης (Charadrius dubius), ο Δασότρυγγας (Tringa ochropus), και ο Λευκοτσικνιάς (Egretta garzetta), ο Σταχτοτσικνιάς (Ardea cinerea) και πολλά άλλα. Στην περιοχή αυτή ζουν και πολλά είδη αρπακτικών. Έτσι παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια το φώλιασμα ενός ζεύγους Θαλασσαετών (Haliaeetus albicilla), ένα από τα πιο σπάνια πουλιά της Ελλάδας. Κάνοντας έναν περίπατο στο ανάχωμα δίπλα στο Νέστο μπορούμε να συναντήσουμε και αντιπροσωπευτικά είδη αμφίβιων και των ερπετών. Ένα ωραίο θέαμα είναι πάντα οι Νεροχελώνες (Emys orbicularis, Mauremys caspica), που απολαμβάνουν την ηλιοθεραπεία ακίνητες πάνω σε πεσμένους κορμούς ή κλαδιά μέσα στις παλιές κοίτες του Νέστου. Πολύ κοινός είναι και ο Βάτραχος των παραποτάμιων δασών (Rana dalmatina) που τα άλματά του ξεπερνούν τα δύο μέτρα.

Η περιοχή των Λιμνών της Χρυσούπολης

Βορειοανατολικά της Χρυσούπολης βρίσκεται μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από 20 μικρούς ως μέτριους υγρότοπους. Από αυτούς οι 7 μεγαλύτεροι θεωρούνται λίμνες και λιμνούλες. Συνολικά καλύπτει μια έκταση περίπου 20 τετρ. χμ. Αυτή την περιοχή διαμορφώνουν δύο αποφασιστικοί παράγοντες: πρώτον οι δεδομένες φυσικές συνθήκες όπως π.χ. το λοφώδες ανάγλυφο, η ποικιλία εδαφών (αμμώδη στα κοιλώματα, κοκκινόχωμα στα υψώματα) και κυρίως οι μικροί διάσπαρτοι υγρότοποι και δεύτερον η ανθρώπινη δραστηριότητα (κυρίως γεωργία και κτηνοτροφία). Η συγκεκριμένη περιοχή συνδέει οικολογικά και γεωγραφικά το Δέλτα του Νέστου, το παραποτάμιο δάσος και την κοντινή βόρεια ορεινή περιοχή. Κάτι που αντικατοπτρίζεται στο ευρύ φάσμα των βιοτόπων και την ποικιλία των ζωικών και φυτικών ειδών. Αυτή η μοναδικότητα στο Δέλτα του Νέστου σε συνδυασμό με τον δεύτερο σημαντικό παράγοντα, δηλαδή την γεωργία και την κτηνοτροφία, που ασκούνται στην περιοχή, δημιούργησαν έναν οικολογικά πολύτιμο χώρο. Λόγω των δεδομένων φυσικών συνθηκών και υπό την επίδραση της γεωργίας και της βόσκησης δημιουργήθηκε εδώ ένα πλουσιότατο μωσαϊκό που το συνθέτουν ξερολίβαδα, θαμνώνες, λόχμες δασικής βλάστησης, οπωρώνες, ελαιώνες, άλλες καλλιέργειες, καλαμιώνες, περιοδικά κατακλυζόμενες εκτάσεις και μόνιμες υδάτινες επιφάνειες γλυκού νερού Τα στάσιμα γλυκά νερά με τους καλαμιώνες και τις βαλτώδεις εκτάσεις που τα περιβάλλουν προσδίδουν στην περιοχή τεράστια οικολογική αξία, η οποία μεγιστοποιείται λόγω της γειτνίασής τους με ποικίλους ξηρότοπους (καρστικοί σχηματισμοί, ξηρά λιβάδια, πρίνωνες, βοσκότοποι κλπ.).

Όπως ήδη τονίσθηκε, ένας ουσιώδης παράγοντας διαμόρφωσης της περιοχής είναι η γεωργία. Λόγω της μάλλον ήπιας μορφής χρήσης γης συνέβαλλε αποφασιστικά στην ποικιλότητα των βιοτόπων και των ειδών. Εδώ λοιπόν ο επισκέπτης δεν πλησιάζει απλά τη φύση αλλά προβάλλεται ένα αγροτικό τοπίο μεγάλης οικολογικής αξίας, που μαρτυράει την αρμονική συνύπαρξη φύσης και ανθρώπου. Το ότι στα πλαίσια μίας και μόνο έρευνας βρέθηκαν πάνω από 400 είδη φυτών, επιβεβαιώνει την πλούσια χλωρίδα της περιοχής των Λιμνών της Χρυσούπολης. Οι λίμνες με τους καλαμώνες τους είναι εν μέρη καλυμμένες με εντυπωσιακά χαλιά από Νούφαρα (Nymphea alba).15 είδη ορχιδέων καταγράφηκαν στην περιοχή. Αυτός ο αριθμός αντιστοιχεί στο 43% των ειδών της ευρύτερης περιοχής. Π. χ. Limodorum abortivum και τα υβρίδια Orchis morio x papilionacea και Serapias vomeracea ssp. longipetala x bergonii. Ο συνδυασμός των δέντρων και θάμνων της περιοχής μοιάζει στις ψηλές θέσεις με αυτόν του ορεινού όγκου, χαρακτηριστικά είναι το Πουρνάρι, το Παλιούρι, η Γκορτσιά, ο Γαύρος και η Δρυς η χνουδωτή (Quercus pubescens) κ.α.. ενώ στις χαμηλές θέσεις βλέπει κανείς το παραποτάμιο δάσος, Ιτιές, Λεύκες κ.α.

13 είδη ψαριών του γλυκού νερού παρουσιάζονται στα νερά των λιμνών. Η παρουσία των ειδών όπως Leucaspius delineatus, Rhodeus sericeus amarus και Cobitis stroumicae αποδεικνύει την ακόμη καλή ποιότητα νερού στην περιοχή και υποδηλώνει οικολογικά αμόλυντα νερά. Όπως η πανίδα των αμφιβίων έτσι και το μεγαλύτερο μέρος της πανίδας των ερπετών της συνολικής περιοχής ενδημεί και στην περιοχή των Λιμνών της Χρυσούπολης, ή κυρίως σ΄αυτήν. 8 είδη αμφιβίων και 12 είδη ερπετών παρατηρήθηκαν στην περιοχή της Αλατζάγκιολας. Την χρονική περίοδο 1981 έως 1995 έχουν καταγραφεί στις λίμνες της Χρυσούπολης συνολικά 211 είδη πουλιών. Από τα αναπαραγόμενα είδη ξεχωρίζουν ο Μικροτσικνιάς (Ixobrychus minutus), ο Πορφυροτσικνιάς (Ardea purpurea), η Πετροτριλίδα (Burhinus oedicnemus), το Ορτύκι (Coturnix coturnix), ο Καλαμόκιρκος (Circus aeruginosus) και η Χαλκοκουρούνα (Coracias garrulus), ενώ η περιοχή είναι σημαντικός χώρος διατροφής για τους πελαργούς. Τον χειμώνα συγκεντρώνονται εδώ μερικές δεκάδες Λαγγόνες (Phalacrocorax pygmeus) για διατροφή, ενώ έχουν παρατηρηθεί να κυνηγούν σε τακτική βάση ο Χρυσαετός (Aquila chrysaetos), το Διπλοσάινο (Accipiter gentilis), ο Πετρίτης (Falco peregrinus) και Όρνια (Gyps fulvus). Παραδείγματα από την πανίδα των θηλαστικών που βρίσκουν εδώ τον κατάλληλο βιότοπο είναι το Τσακάλι, ο Ασβός, η Αλεπού, η Νυφίτσα, το Κουνάβι κ.α.

Οι ακτές

Η περιοχή των ακτών του Δήμου Χρυσούπολης καθώς και όλου του Δέλτα του Νέστου είναι ποικίλη σε βιότοπους. Την πρώτη γραμμή μετά από την θάλασσα δημιουργούν οι αμμοθίνες. Μεγάλο ρόλο στην δημιουργία τους παίζουν τα δυο φυτά η Αμμόφιλα (Ammophila arenaria) και η Έλυμος (Elymus farctus) Οι δυο πόες αυτές κρατούν με το μεγάλο ριζικό σύστημά τους την άμμο, ώστε μόνο σε λίγα σημεία να δημιουργηθούν μικροί λόφοι. Ίσως το ωραιότερο λουλούδι όλης της περιοχής να είναι ο Κρίνος της Θάλασσας (Pancratium maritimum), ένα είδος που προστατεύεται διεθνώς λόγω της σπανιότητας του. Εδώ φωλιάζει η Aγκαθοκαλημάνα (Hoplopterus spinosus), ένα πολύ σπάνιο πουλί στην Ευρώπη. Εντύπωση κάνουν τα αμέτρητα ίχνη που αφήνουν πάνω στην άμμο κάθε πρωί οι χελώνες (Testudo hermanni, T. graeca). Στον βιότοπο αυτό και στα γειτονικά αλμυρά λιβάδια αναπαράγονται και τρέφονται πολλά είδη παρυδάτιων και καλοβατικών πουλιών. Ανάλογα με τη στάθμη του νερού και την βαθμίδα της αλμύρας εμφανίζεται η βλάστηση είτε σαν χαμηλό πυκνό χαλί από σχεδόν αποκλειστικά δυο είδη φυτών, το Athrocnemetum fructicosum και το Halimione portulacoide, είτε ως πολυειδή ψηλά λιβάδια κυρίως από τα Βούρλα (Juncus acutus, J. Maritima), Cynodon dactylon, Aster tripolium, Suaeda maritima, Plantago coronopus, Puccinellia distans, Scirpus holoschoenus, Artemisia campestris, το Σιδερόχορτο (Sanguisorba minor), Conyza canadensis, Arenaria leptoclados και πολλά άλλα.

Οι εκτάσεις αυτές είναι σημαντικές για την τροφοληψία αλλά και σαν τόπος εκκόλαψης πολλών ειδών της ορνιθοπανίδας. Οι επιφάνειες αφ΄ενός μεν διατηρούνται με την βόσκηση σε μορφή λιβαδιών, αφ΄ετέρου δε απειλείται η χλωρίδα και η πανίδα του οικοτόπου από την υπερβόσκηση και τις πυρκαγιές που προκαλούν οι ίδιοι οι βοσκοί.

Ο τελευταίος βιότοπος που παρουσιάζεται εδώ είναι οι λιμνοθάλασσες. Αυτές δημιουργήθηκαν από τη συνύπαρξη των δυνάμεων της θάλασσας, των ανέμων και του ποταμού. Τα ιζήματα του ποτάμου και τα ρεύματα της θάλασσας δημιούργησαν αυτούς τους υφάλμυρους ρηχούς υγρότοπους. Οι λιμνοθάλασσες έχουν τουλάχιστον έναν σύνδεσμο με την θάλασσα και τροφοδοτούνται συγχρόνως από την στεριά με γλυκό νερό (ρυάκια, υπόγεια νερά). Λόγω αυτών των συνθηκών οι λιμνοθάλασσες είναι πολύ πλούσιες σε θρεπτικές ουσίες και αποτελούν ένα πολύ σημαντικό υγρότοπο για την αναπαραγωγή πολλών ειδών ψαριών. Σήμερα εκμεταλλεύονται οι υγρότοποι αυτοί για χάρη της ιχθυοκαλλιέργειας. Οι λιμνοθάλασσες που βρίσκονται στην περιοχή του Δήμου Χρυσούπολης είναι: η Λιμνοθάλασσα Αγιάσματος (Κούμπουρνου), η Λιμνοθάλασσα Ερατεινού (Μαύρο Νερό) και η Λιμνοθάλασσα Βάσσοβα. Με δίχτυα και ιχθυοπαγίδες πιάνουν κυρίως διάφορα είδη κεφαλιών. Το Λαβράκι, η Τσιπούρα, η Γλώσσα κ.α. αποτελούν μόνο ένα ποσοστό γύρω στα 10 % της συνολικής ιχθυοπαραγωγής. Η ιχθυοκαλλιέργεια είναι όμως μόνο μια λειτουργία αυτών των θαυμάσιων υγροτόπων. Οι λιμνοθάλασσες, και ειδικά οι λιμνοθάλασσες του Δέλτα του Νέστου είναι ένας πάρα πολύ σημαντικός βιότοπος για την ορνιθοπανίδα. Στις ακτές και στις μικρές νησίδες φωλιάζουν πολλά είδη όπως ο Κοκκινοσκέλης (Tringa tonatus), η Αβοκέτα (Recurvirostra avosetta), το Νανογλάρονο (Sterna albifrons), το Ποταμογλάρονο (Sterna hirundo), το Γελογλάρονο (Gelochelidon nilotica), η Βαρβάρα (Tadorna tadorna) κ.α.. Ο Ψαραετός (Pandion haliaetus)και το Φοινικόπτερο (Phoenicopterus ruber), σε μικρό πληθυσμό, για παράδειγμα τρέφονται εδώ. Για πολλά μεταναστευτικά είδη οι λιμνοθάλασσες είναι ένας σημαντικός σταθμός ανάπαυσης και τροφής π.χ. για την Χαλκόκοτα (Plegadis falcinellus), τη Χουλιαρομύτα (Platalea leucorodia), το Γερανό (Grus grus). Για άλλα είδη πάλι, όπως τον Αργυροτσικνιά (Egretta alba) τη Λαγγόνα (Phalacrocorax pygmeus) και πολλά είδη πάπιας είναι τόπος διαχείμασης . Ένα άλλο εντυπωσιακό είδος είναι ο Ροδοπελεκάνος (Pelekanus onocrotalus), που με την παρουσία του δίνει μια τροπική αίσθηση στο τοπίο.

Θεσμικό πλαίσιο προστασίας

Στην περιοχή του Δήμου Χρυσούπολης προτείνεται ένα σύστημα ζωνοποίησης σύμφωνα με το οποίο διακρίνονται οι εξής ζώνες: η ζώνη Α (το ποτάμι Νέστος, το παραποτάμιο δάσος), η ζώνη Β (ζώνη γύρω από την ζώνη Α, ακτές, λιμνοθάλασσες και αλίπεδα) και η ζώνη Γ1 (υπόλοιπη περιοχή εκτός τον ορεινό όγκο) του ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ (Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, Αρ. Φύλλου 854, 16-09-1996). Μεγάλο τμήμα του Δήμου ανήκει στην περιοχή GR 1150010 «Δέλτα Νέστου και λιμνοθάλασσες της Κεραμωτής» του προγράμματος ΦΥΣΗ 2000. Παρακάτω ισχύουν για την περιοχή και άλλα πλαίσια της Εθνικής Νομοθεσίας, Διεθνών Συμβάσεων και Συμφωνιών λόγω της παρουσίας πολλών προστατευόμενων ειδών, όπως είναι: · Συνθήκη RAMSAR · Οδηγία 92/43 EEC · RDB -Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας · Παράρτημα Ι της Οδηγίας 79/409 για τα άγρια πουλιά · Σύμβαση της Βόννης · Σύμβαση της Βέρνης · Πρόγραμμα για τον Άνθρωπο και την Βιόσφαιρα (UNESCO) · Σύμβαση για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς · Ευρωπαϊκό Δίκτυο Βιογενετικών Αποθεμάτων · Σύμβαση της Βαρκελώνης · Σύμβαση CITIES · Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα

S.J.Donth, Περιβαλλοντολόγος (Dipl. Geograhp/Landschaftsökologe), Ζακαρδιά (Zakardia), Τ.Θ. Po-box 88, GR-64 200 Χρυσούπολη (Chrysoupoli), Τηλ./Fax: +30 2591 042484, Ε-MAIL: donthstefan@hotmail.com

 

Δημοτική Ενότητα Χρυσούπολης
Δημοτική Κοινότητα Χρυσούπολης
Χρυσούπολις, η
Τοπική Κοινότητα Αβραμυλιάς
Αβραμυλιά, η
Δαμασκηνιά, η
Τοπική Κοινότητα Γέροντα
Γέροντας, ο
Τοπική Κοινότητα Γραβούνης
Γραβούνα, η
Τοπική Κοινότητα Διαλεκτού
Διαλεκτόν, το
Εκλεκτόν, το
Κρήνη, η
Τοπική Κοινότητα Ερατεινού
Ερατεινόν, το
Τοπική Κοινότητα Ζαρκαδιάς
Εκάλη, η
Ζαρκαδιά, η
Τοπική Κοινότητα Ξεριά
Νέος Ξεριάς, ο
Τοπική Κοινότητα Παραδείσου
Παράδεισος, ο
Τοπική Κοινότητα Πέρνης
Πέρνη, η
Τοπική Κοινότητα Πετροπηγής
Πετροπηγή, η
Τοπική Κοινότητα Ποντολιβάδου
Άνω Ποντολίβαδο, το
Νέα Κώμη, η
Ποντολίβαδο, το
Τοπική Κοινότητα Χρυσοχωρίου
Χρυσοχώρι, το