.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Πελοποννήσου
Νομός : Μεσσηνίας

Νομός Μεσσηνίας Δήμος Χιλιοχωρίων

-- Δήμος Χιλιοχωρίων --

Ο Χανδρινός Πυλίας ή Χανδρινός Χιλιοχωρίων, είναι ημιορεινό χωριό της Μεσσηνίας που μαζί με το χωριό Πλατανόβρυση συναποτελούσε την Κοινότητα Χανδρινού μέχρι το έτος 2000, οπότε έγινε η έδρα στον Καποδιστριακό Δήμο Χιλιοχωρίων και που από το έτος 2012 σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας, όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης” ανήκει στο Δήμο Πύλου-Νέστορος με έδρα την Πύλο. Η επίσημη ονομασία του είναι “ο Χανδρινός”,[4] αλλά κατά το παρελθόν λεγόταν και Αϊ Λιας. Το χωριό βρίσκεται στην περιοχή της Πυλίας σε απόσταση 12 χιλιομέτρων από την Πύλο και 40 χιλιομέτρων νοτιοδυτικά από την Καλαμάτα, σε υψόμετρο 309 μέτρων.[5] και έχει 636 κατοίκους (σύμφωνα με την απογραφή του 2011). Ο Χανδρινός συνδέεται οδικά με την Εθνική Οδό 82.

Ιστορία

Εντός των γεωγραφικών ορίων του σημερινού Χανδρινού υπάρχουν ευρήματα της Νεολιθικής περιόδου (στη θέση “Κοτρωνάκια”), Μυκηναϊκής περιόδου (στον οικισμό της Πλατανόβρυσης, στη θέση “Τουρλιδίτσα” και στη θέση “Χίλια Χωριά”), καθώς και της Αρχαϊκής περιόδου, (στη θέση “Πλατάνια”).[6]
Το 1423 γίνεται η πρώτη αναφορά στο κωνικό βουναλάκι του Αϊ Λια (Sancte Elie), την κορυφή του οποίου χρησιμοποιούν οι Ενετοί της Μεθώνης περιστασιακά ως παρατηρητήριο.
Το 1505 δημιουργείται ο μικρός οικισμός της Χανδρινόβρυσης, στο σημερινό “Πέρα κάμπο” του χωριού, από συγγενείς και ακολούθους του Βυζαντινού αξιωματούχου Θεοδόσιου Χανδρινού.
Το 1573 επί των ημερών του σουλτάνου Μουράτ Γ΄, οι Οθωμανοί χτίζουν το καινούργιο φρούριο (Νιόκαστρο ή Ναβαρίνο, Navarino) στην είσοδο του σημερινού λιμανιού της Πύλου. Μαζί ξεκινάει και η κατασκευή του λιθόκτιστου υδραγωγείου, μήκους 15 χλμ., από την πηγή του Γκουμπέ - Χανδρινού που έφερνε δια φυσικής ροής το νερό στο φρούριο.
To 1700 ολοκληρώνεται η αναγκαστική, λόγω ελονοσίας, μετακίνηση των κατοίκων της Χανδρινόβρυσης προς τους πρόποδες του Αϊ Λια. Στην Ενετική απογραφή της χρονιάς αυτής, το χωριό του Αϊ Λια έχει μόλις 13 οικογένειες και 52 κατοίκους.
Στα τέλη του 18ου αιώνα, στις πλαγιές του Λυκοδήμου κυριαρχεί, στήνοντας ενέδρες στους Οθωμανούς στρατιώτες, ο αγωνιστής της προεπαναστατικής περιόδου Μαντάς (Νικόλαος είναι η επικρατέστερη άποψη για το μικρό του όνομα). Στούς πρόποδες του Αϊ Λια έγινε η συνάντηση του με την όμορφη τσελιγκοπούλα Βλαχοθανάσω.[7] Το όνομά του Μαντά έγινε θρύλος και γνωστό δημοτικό τραγούδι.[8][9]
Στις 23 Μαρτίου του 1821 ο τοπικός οπλαρχηγός του Χανδρινού, Γεώργιος Χανδρινός πέφτει μαχόμενος εναντίον των Οθωμανών που στρατοπέδευαν στην περιοχή του Καντίλ(ι)ασκερίου[6] (σημερινή Πλατανόβρυση). Πρόκειται για την πρώτη μάχη της Επανάστασης του 1821 στην περιοχή αυτή.
Το 1821, πλέον το όνομα Χανδρινού για τον οικισμό, αντί του μέχρι τότε Αϊ Λια, οριστικοποιείται.
Τον Σεπτέμβριο του 1828 ο Γάλλος στρατηγός Νικόλαος - Ιωσήφ Μαιζόν στρατοπεδεύει στον Γκουμπέ του Χανδρινού.[10]
Το 1835 ο Χανδρινός, κατοικούμενος πλέον από μετανάστες Αρκάδες, γίνεται για 4 χρόνια, από τις 21/04/1835,[11] έδρα του βραχύβιου Δήμου Αιγαλαίου (Δήμος Αιγάλεω Πυλίας).
Το 1840 ο Χανδρινός αποσπάται από το δήμο Αιγαλαίου και προσαρτάται στο δήμο Πύλου,[12] ενώ το 1912 αποσπάται από το δήμο Πύλου και ορίζεται έδρα της κοινότητας Χανδρινού.[13]
Πολλοί Χανδριναίοι πολέμησαν και έπεσαν ηρωικά κατά την διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων και στο Βαλκανικό μέρωπο του Α' Παγκοσμίου πολέμου, ενώ κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου και της Ιταλογερμανικής Κατοχής ανέπτυξαν έντονη αντιστασιακή δράση.
Το 1997 τυπικά[14] και ουσιαστικά από το 1999 το Χανδρινού θα αποτελέσει, σύμφωνα με το σχέδιο Καποδίστριας, έδρα του Δήμου Χιλιοχωρίων Πυλίας, μέχρι τυπικά και το 2010,[15] που με βάση το Πρόγραμμα Καλλικράτης αποσπάται από το δήμο Χιλιοχωρίων και προσαρτάται ουσιαστικά από το 2012 στο Δήμο Πύλου-Νέστορος.
Σήμερα "το Χανδρινού", όπως αρέσκονται να το αποκαλούν οι κάτοικοί του, αποτελεί ένα γραφικό ημιορεινό οικισμό με μόνιμο πληθυσμό 600 περίπου κατοίκων.[6]

Κοινότητα Χανδρινού

Η Κοινότητα Χανδρινού Ν. Μεσσηνίας[16] συστάθηκε το 1912 με την απόσπαση των οικισμών: Καμπάσι από το δήμο Βουφράδος, Μπαλοδημέϊκα από το δήμο Πύλου, Καντηλιοκέρι από το δήμο Πύλου, Αβαρινίτσα από το δήμο Πύλου και το χωριό Χανδρινός από το δήμο Πύλου με παράλληλο ορισμό του ως έδρα της κοινότητας.[13] Το 1913 το όνομα του οικισμού Καντηλιοκέρι της κοινότητας μετατρέπεται σε Καντηλισκέρι,[17] ενώ το 1919 ο οικισμός Μπαλοδημέϊκα αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στην κοινότητα Πύλου.[18] Το 1920 ο οικισμός Αβαρινίτσα της κοινότητας καταργείται.[19] Το 1940 το όνομα του οικισμού Καντηλισκέρι της κοινότητας μετατρέπεται σε Καλισκίριον[20] και στη συνέχεια, το 1956, μετονομάζεται σε Πλατανόβρυση, ενώ ο οικισμός Καμπάσι μετονομάζεται σε Κάλαμος.[21] Το 1961 ο οικισμός Κάλαμος καταργείται.[22] Δέκα χρόνια αργότερα το 1971 αναγνωρίζεται ο οικισμός Καλαμάκιον και προσαρτάται στην κοινότητα Χανδρινού,[23] ενώ το 1973 ο ίδιος οικισμός αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στην κοινότητα Σουληναρίου.[24] Τέλος το 1997 τα δύο χωριά που αποτελούσαν πλέον την Κοινότητα, ο μεν Χανδρινός αποσπάται από την κοινότητα και ορίζεται έδρα του δήμου Χιλιοχωρίων, η δε Πλατανόβρυση αποσπάται επίσης από την κοινότητα και προσαρτάται στο δήμο Χιλιοχωρίων. Η Κοινότητα Χανδρινού Μεσσηνίας πλέον και τυπικά καταργείται.[14]
Κάτοικοι

Οι κάτοικοι του χωριού[25] που σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ήταν 789 και με την απογραφή του 2011 ήταν 636,[4] ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και το εμπόριο.
Εκκλησίες - ξωκλήσια

Πολιούχος του χωριού είναι ο Άγιος Γεώργιος. Επίσης στο Χανδρινού κάθε χρόνο γίνεται το παραδοσιακό πανηγύρι του Προφήτη Ηλία.
Πολιτιστικός Σύλλογος Χανδρινού «Ο Μαντάς»

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Μαντάς» ιδρύθηκε το 1927 και πρώτος πρόεδρός του ήταν ο Στέλιος Σπυρόπουλος.[26] Ο πολιτιστικός σύλλογος δημιούργησε αρχικά θεατρική ομάδα, αλλά και ανεξάρτητη ποδοσφαιρική ομάδα με την επωνυμία «Ο Μαντάς». Τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, υπερίσχυσε ο αθλητικός φορέας του παραπάνω συλλόγου με πρωταγωνιστές τους Νίκο Καραμπάτσο, Φώτη Καραμπάτσο και τον ιατρό Ηλία Καραμπάτσο.[26] Τη διοίκηση του Συλλόγου συνέχισαν οι Λεωνίδας Κότσιρας, Ηλίας Ζόμπολας, Βασίλης Γκούρος κ.α., ως τα μέσα της δεκαετίας του ’80 που ξαναλειτούργησε ο πολιτιστικός-εξωραϊστικός πλέον σύλλογος με επικεφαλής τον Τάκη Χριστόπουλο. Κατά τη διάρκεια των στη δεκαετιών του ’90 και του ’00 ο Σύλλογος πορεύτηκε με πρόεδρο τον Γιάννη Παγάνη.[26] Από το 2007 μέχρι και το 2012, που δημοσιεύθηκε το σημερινό καταστατικό του πολιτιστικού συλλόγου, ο αποκλειστικός πολιτιστικός φορέας του χωριού ήταν ο «Χανδριναϊκός Ποδοσφαιρικός Σύλλογος».[26] Σκοπός του σημερινού Δ.Σ.του Πολιτιστικού Συλλόγου «Μαντά» και των μελών του είναι, σε συνεργασία με τους υπόλοιπους φορείς του χωριού, η «προβολή και ανάδειξη του Χανδρινού και των Χιλιοχωρίων της Πυλίας, συμπεριλαμβανομένων των οικισμών, Πλατανόβρυση και Καλαμάκι, καθώς και η προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων τους».[27]
Αθλητικός Όμιλος «Μαντάς»

Το 1970 η ποδοσφαιρική ομάδα του χωριού «Α.Ο. ΜΑΝΤΑΣ» ανεξαρτητοποιείται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Χανδρινού και αποκτά το δικό της καταστατικό.[26]
«Χανδριναϊκός Ποδοσφαιρικός Σύλλογος»

Ο «Χανδριναϊκός Ποδοσφαιρικός Σύλλογος» ή «Χανδριναϊκός Π.Σ.» ιδρύθηκε το 1982 και ήταν η φυσική συνέχεια του αθλητικού ομίλου «Α.Ο. ΜΑΝΤΑΣ».[26]
«Σύλλογος Απανταχού Χανδριναίων»

Ο πολιτιστικός φορέας του χωριού, ο «Πολιτιστικός Σύλλογος Χανδρινού», στις δύσκολες εποχές των μεταναστεύσεων πολλών κατοίκων του χωριού προς το εξωτερικό έδρασε με κύριο πολιτιστικό μοχλό τον «Σύλλογο των Απανταχού Χανδριναίων» με πρωτεργάτες τους Νίκο Δαρσακλή, Νίκο Σωτηρόπουλο, Γιάννη Τζιάκα, το στρατηγό Νίκο Στασινόπουλο, κ.α.[26]
Παραπομπές

Χανδρινός Μεσσηνίας
Ταχυδρομικός Κώδικας - Χανδρινός Μεσσηνίας
Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Πύλος: 2723.
Χανδρινός Δήμου Πύλου - Νέστορος
Χανδρινός Μεσσηνίας
Πολιτιστικός Σύλλογος Χανδρινού "Ο Μαντάς" - Σύντομη ιστορική Αναδρομή του Χανδρινού
[...]"Η Βλαχοθανάσω που συνέδεσε τ’ όνομά της με τη γόνιμη πατριωτική δράση του Καπετάν - Μαντά, μεγάλου Κλέφτη στα μέσα του 18ου αιώνα".[...] Από το άρθρο «Η Μωραΐτισσα γυναίκα στον αγώνα του 21», της Δήμητρας Θ. Κατριβάνου, Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά 1957, «Ιστορία – Λαογραφία – Τέχνη – Επιστήμη», Αθήνα, 1957.
Τραγούδια με τα οποία Χορεύοται ο Τσακωνικός Χορός - Τραγούδι 4 - Η Βλαχοθανάσω
Δημόδη Άσματα - Συλλογή του Πρωτοπρεσβύτερου Εμμανουήλ Β. Κροκίδη: Βλαχοθανάσω...
Η στρατοπέδευση του Γάλλου στρατηγού Νικόλαου - Ιωσήφ Μαιζόν αποτελεί και το θέμα της γκραβούρας του Bory de Saint Vincent στο ”Expedition Scientifique de MoreeAtlas-Sciences Physiques”, στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη.
Διοικητικές μεταβολές Χανδρινού Νομού Μεσσηνίας
ΦΕΚ 22Α - 18/12/1840
ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912
ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997
ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010
Διοικητικές μεταβολές της Κοινότητας Χανδρινού Νομού Μεσσηνίας
ΦΕΚ 200Α - 09/10/1913
ΦΕΚ 195Α - 04/09/1919
18/12/1920
16/10/1940
ΦΕΚ 125Α - 21/05/1956
19/03/1961
14/03/1971
ΦΕΚ 150Α - 19/07/1973
Φωτογραφίες από το Χανδρινό Πυλίας - πρώην Δήμου Χιλιοχωρίων
Πολιτιστικός Σύλλογος Χανδρινού "Ο Μαντάς" - Σύντομο ιστορικό
Πολιτιστικός Σύλλογος Χανδρινού "Ο Μαντάς" - Σκοπός του συλλόγου

Τ.δ. Χανδρινού [ 871 ]

ο Χανδρινός [ 789 ]
η Πλατανόβρυση [ 82 ]

Νομός Μεσσηνίας : Δήμος, Κοινότητα

Τρικόρφου | Τριπύλας

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας.

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License