.

Ελλάδα

Περιφέρεια : Βορείου Αιγαίου
Νομός : Χίου

Νομός Χίου

-- Δήμος Ομηρούπολης --

Τα Αυγώνυμα είναι μικρό χωριό της Περιφερειακής Ενότητας Χίου στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, επάνω στη νήσο Χίο, στο δυτικό της τμήμα, με πληθυσμό 14 κατοίκων (απογραφή 2011)[1]. Είναι κτισμένα σε υψόμετρο 475 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας (μεσοσταθμικό της τοπικής κοινότητας 460 μέτρα), σε οδική απόσταση 16 ή 17 χιλιομέτρων δυτικά από την πόλη της Χίου.

Αυγώνυμα Χίου

Γεωγραφία-δημογραφία

Οι γεωγραφικές συντεταγμένες των Αυγωνύμων είναι πλάτος 38°23΄ Βόρειο και μήκος 26°01΄ Ανατολικό. Κοντινότεροι οικισμοί είναι ο Ανάβατος στα βόρεια (2,8 χιλιόμετρα σε ευθεία γραμμή) και το Λιθί στα νότια. Από τη θάλασσα τα Αυγώνυμα απέχουν 2,3 χιλιόμετρα σε ευθεία γραμμή, αλλά 8 οδικώς (μεγάλη κατηφοριά) και ο βαθύτατος όρμος Ελίντα, που παραδοσιακά υπαγόταν στο χωριό, λίγο περισσότερο. Ανατολικά του χωριού βρίσκονται το μοναστήρι των Αγίων Πατέρων και το σημαντικότερο μοναστήρι της Χίου, η Νέα Μονή (3,1 χιλιόμετρα σε ευθεία, αλλά πάνω από 8,5 οδικώς). Τα Αυγώνυμα είναι ορεινό χωριό, με μικρή γεωργική παραγωγή και μελισσοκομία. Μέχρι τις καταστροφικές πυρκαγιές των αρχών του 21ου αιώνα περιβαλλόταν από πυκνό πευκοδάσος. Στον επισκέπτη η δυτική πλευρά του χωριού, όπως και η Ελάτα, προσφέρει ένα μαγευτικό ηλιοβασίλεμα. Σήμερα υπάρχουν αρκετά καταλύματα για τους τουρίστες.

Διοικητικά τα Αυγώνυμα υπάγονται σήμερα στην ομώνυμη τοπική κοινότητα (της οποίας αποτελούν τον μοναδικό οικισμό) της Δημοτικής Ενότητας Ομηρούπολης του Δήμου Χίου, στην Περιφερειακή Ενότητα Χίου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Παλαιότερα, εντελώς αντίστοιχα, ήταν έδρα ομώνυμης κοινότητας, της Επαρχίας και του Νομού Χίου. Μια κοινότητα με έκταση 17 τετραγωνικά χιλιόμετρα (km²), από τα οποία μόνο το 0,9 km² καλλιεργήσιμη γη και 6 km² δάσους. Ο ταχυδρομικός κώδικας του χωριού είναι 82100.

Η εξέλιξη του πληθυσμού των Αυγωνύμων στις επίσημες απογραφές φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.
Πληθυσμός των Αυγωνύμων

Έτος απογραφής	Κάτοικοι
1951	178
1961	144
1971	64
1981	21
1991	110
2001	83
2011	14

Τοπωνυμικά-ιστορικά

Η ετυμολόγηση του ονόματος είναι αβέβαιη, δύο όμως είναι οι πιθανότερες ερμηνείες. Η πρώτη από το ευώνυμα (πρβλ. τον αρχαίο δήμο Ευώνυμον ή «τα Ευωνύμεια» της Αττικής). Η δεύτερη, του Άμαντου, ο οποίος στηρίζεται στον τύπο Αυγωνύματα (τοποθεσία μεταξύ Αυγωνύμων και Ανάβατου), για να δώσει την ετυμολόγηση από τα ευώνητα, τα ευώνητα κτήματα, δηλαδή τα κτήματα που πωλούνται εύκολα, και συνεκδοχικώς τα φθηνά κτήματα. Ο Ζολώτας προτιμά μια τρίτη ετυμολόγηση, από το φυτό ευώνυμο (Euonymus) και τον πληθυντικό του κατά το χιακό ιδίωμα: «ευωνύματα». Οτιδήποτε εκ των ανωτέρω και αν αληθεύει, το βέβαιο είναι ότι η ονομασία δεν προέρχεται από το αβγό, και επομένως γράφεται με «αυ» ακόμα και αν το αβγό πρέπει να γράφεται με «β». Οι κάτοικοι των Αυγωνύμων ονομάζονται Αυγωνυμούσοι στο τοπικό γλωσσικό ιδίωμα, ενώ κατά τον Ζολώτα οι κάτοικοι του χωριού Πιτυός τους αποκαλούσαν Μερούσους, από το δια-μερίζω = σχίζω ξύλα με πριόνι, κάτι για το οποίο όμως ήταν κυρίως γνωστοί οι κάτοικοι του Ανάβατου.

Το χωριό, όπως και ο γειτονικός Ανάβατος, είναι παλαιότατο, προμεσαιωνικό καστροχώρι, ενώ σύμφωνα με τοπικό θρύλο δημιουργήθηκε από τους εργάτες που έκτισαν τη μεγαλόπρεπη Νέα Μονή τον 11ο αιώνα μ.Χ. και μετά παρέμειναν στη Χίο. Τα σπίτια είναι χτισμένα από πέτρα και με μικρά παράθυρα, για να προστατεύονται από τις πειρατικές επιδρομές κατά τον Μεσαίωνα. Κατά την παράδοση, το χωριό καταστράφηκε κάποτε από πειρατές, όπως και ο Ανάβατος. Συνοικίες του χωριού είναι κατά βάση τα Κάτω και τα Επάνω Αυγώνυμα, και επιμέρους ο Πύργος, ο Παλιόπυργος, η Εξώπορτα, το Χοροστάσι, του Πουλιά και τα Βλαβάικα. Τοποθεσίες στην περιοχή του χωριού είναι οι Κεφάλες, ο Δαυλόμυτος, το Φαράγγι, η Λαγουγιά, το Καμπί, οι `Αχχουσες, η Χωρή, το Πρινάρι, το Ξεροκάμπι, η Πλάκα, ο Χαλάσωντας, το Στενοχώνι, το Ρο(δ)οφύλλι, οι Σέλλες, του Κασταμονίτη, οι Βολάκοι, η Κριθαρίστρα, τα Λείμματα, η Πανωκκλησιά και ο Λίβδος.

Τα Αυγώνυμα υπάγονται εκκλησιαστικώς στην αρχιερατική επιτροπεία Βροντάδου της Ιεράς Μητροπόλεως Χίου, Ψαρών και Οινουσσών. Ο ενοριακός ναός (η «χωριοεκκλησιά») των Αυγωνύμων τιμάται στο όνομα του Αγίου Γεωργίου. Παλαιοί χριστιανικοί ναοί-εξωκκλήσια στην περιοχή των Αυγωνύμων είναι η Παναγία και ο Άγιος Ισίδωρος στην τοποθεσία Αυγωνύματα).

Παραπομπές

Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. ΜΟΝΙΜΟΣ Πληθυσμός. Ελληνική Στατιστική Αρχή.

Πηγές

Ελλάς: οδικοί-τουριστικοί χάρτες, έκδ. Ν. & Ι. Φώτης, 33η έκδοση, Αθήνα 2005/6
Το αντίστοιχο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 7, σελ. 334
Γεωργίου Ι. Ζολώτα: Ιστορία της Χίου, τόμος Α΄ («Ιστορική Τοπογραφία και Γενεαλογία»). Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου, Αθήναι 1921, σσ. 577-578.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Τα Αυγώνυμα στο explorechios.gr με φωτογραφίες
Σύντομη περιγραφή με εικόνα
Περιήγηση στα Αυγώνυμα

T.δ. Αυγώνυμων -- τα Αυγώνυμα [ 83 ]

Νομός Χίου : Δήμος

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης Διοικητική διαίρεση νομού Χίου

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License