Αρδηττός ή Λόφος Αρδηττού ονομάζεται ο λόφος της Αθήνας που βρίσκεται ανατολικά του Ιλισού και είναι υπερκείμενος του Παναθηναϊκού Σταδίου.

Ο Λόφος Αρδηττού. Αθήνα (*)

Έλαβε το όνομά του από τον αρχαίο επώνυμο ήρωα της Αττικής Αρδήττη όταν σ' αυτό το χώρο συμφιλίωσε τους κατοίκους της Αττικής με όρκο. Ο λόφος αυτός έχει ύψος περίπου 235 μέτρα και στην αρχαιότητα περιλαμβανόταν στο δήμο «Άγραι» όπως έτσι ονομάζονταν όλη η πέραν του Ιλισού περιοχή και ίσως να πρόκειται για τον παλαιότερα λεγόμενο Ελικώνα.

Κάτω από τον πευκόφυτο αυτό λόφο οι αρχαίοι Αθηναίοι δικαστές, μετά την εκλογή τους, και σε ανάμνηση του παλαιού γεγονότος, ορκίζονταν δημόσια, στο όνομα του Δία, του Απόλλωνα και της Δήμητρας, τον «ηλιαστικόν» λεγόμενο όρκο, κατά τον οποίο θα έκριναν σύμφωνα με το νόμο και «εν πάση δικαιοσύνη». Σ΄ αυτόν δε το χώρο τελούνταν επίσης και τα λεγόμενα Μικρά Ελευσίνια μυστήρια.

Πολύ αργότερα ο Ηρώδης ο Αττικός μετά την αποπεράτωση του Παναθηναϊκού Σταδίου ανήγειρε στη κορυφή του εν λόγω λόφου μικρό ναό προς τιμή της θεάς Τύχης, του οποίου τα λείψανα διακρίνονται ακόμη και σήμερα, ενώ επιπρόσθετα έστησε εκεί και χρυσελαφάντινο άγαλμά της. Ο ναός αυτός αναφέρεται από τον Ντόνγουελ και σημειώνεται και στο σχέδιο του Βέελερ.

Με μέριμνα της Επιτροπής των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 έγινε περίφραξη με κιγκλίδωμα του τάφου του Ηρώδη του Αττικού που πέθανε το 179 μ.Χ. και ο οποίος βρίσκεται επί της κορυφής του Αρδηττού ακριβώς πίσω από το στάδιο. Επί του τάφου του μεγάλου αυτού ευεργέτη της Αθήνας οι Αθηναίοι των χρόνων εκείνων ενέγραψαν το βραχύ πλην όμως περιεκτικό επίγραμμα:

Ηρώδης Αττικός, Μαραθώνιος, ου τάδε πάντα, κείται τώδε τάφο πάντοθεν ευδοκίμως

Πηγές

Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου τ. 3ος, σ. 478.