.
Περιφέρεια : Κεντρική Μακεδονία
Νομός : Πέλλας
-- Δήμος Εξαπλατάνου --
Ο Αρχάγγελος (μέχρι το 1925 Όσσιανη[1]) είναι χωριό του δήμου Αλμωπίας, της περιφερειακής ενότητας (πρώην νομού) Πέλλας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο Αρχάγγελος έχει 623 κατοίκους. Με το πρόγραμμα Καποδίστριας ανήκε στο δήμο Εξαπλάτανου. Το χωριό ανήκει στα βλαχομογλενίτικα χωριά και είναι το μεγαλύτερο από αυτά. Οι κάτοικοί του ασχολούνται με τη γεωργία, και ιδίως με την παραγωγή κερασιών, κάστανου και πατάτας[2] αλλά και κτηνοτροφία.
Γεωγραφία
Το χωριό είναι κτισμένο σε ύψος 820 μέτρων, στις βορειοδυτικές πλαγιές του όρους Πάικο[2] και αποτελεί το ορεινότερο χωριό του δήμου Αλμωπίας. Το χωριό είναι το πιο απομακρυσμένο του δήμου, βρισκόμενο στα βόρεια σύνορά του. Απέχει 35 χιλιόμετρα από την Αριδαία[2] και 5 χιλιόμετρα από την Περίκλεια. Το χωριό έχει θέα προς την πεδιάδα της Άνω Αλμωπίας.[3]
Ιστορία
Όπως βρέθηκε σε ανασκαφές που έλαβαν χώρα το 1973, στην περιοχή υπήρχε νεκροταφείο των ύστερων ρωμαϊκών χρόνων. Ο οικισμός μέσω του παλαιού του ονόματος ταυτίστηκε με το βυζαντινό οικισμό Χώστιανη ή Χώστιανες, ο οποίος αναφέρεται σε έγγραφα που φυλάσσονται στη βιβλιοθήκη της Μονής Μεγίστης Λαύρας. Η μονή ίδρυσε στην περιοχή ένα μετόχι το 11ο αιώνα αφιερωμένο στο Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Το μοναστήρι είχε έντονη ζωή μέχρι το τέλους του 18ου αιώνα, όταν το μοναστήρι μαζί με τις εγκαταστάσεις του πυρπολήθηκε από εξισλαμισμένους κατοίκους της Νότιας.[2] Ο σημερινός οικισμός δημιουργήθηκε από την συνοίκηση των κατοίκων της γύρω περιοχής. Το χωριό γνώρισε έντονη κίνηση και συμμετείχε στις εξεγέρσεις εναντίον των Τούρκων. Το 1920 είχε 826 κατοίκους.[3]
Το κέντρο του Αρχαγγέλου με το καμπαναριό του Αγ. Νικολάου
Πορεία πληθυσμού σύμφωνα με τις απογραφές:[4]
Απογραφή 1920 1928 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011
Πληθυσμός 826 786 980 840 879 764 709 666 686 623
Το 1926 προσαρτήθηκε στον Αρχάγγελο το χωριό Τρία Έλατα (Λέσκοβο μέχρι το 1925).[5] Το χωριό ήταν κτισμένο σε ένα οροπέδιο στο Πάικο σε υψόμετρο 1050. Η πρώτη αναφορά του γίνεται σε οθωμανικό έγγραφο του 1481.[3]
Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ
Τρία χιλιόμετρα βόρεια από το χωριό βρίσκεται η μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ, σε ένα ύψωμα ανάμεσα στο Πάικο και τη Τζένα. Η μονή ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα ως μετόχι της Μονής Μεγίστης Λαύρας αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Το μοναστήρι είχε έντονη ζωή μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνα, όταν το μοναστήρι μαζί με τις εγκαταστάσεις του πυρπολήθηκε από μουσουλμάνους. Η λειτουργία του άρχισε ξανά το 1858 μετά από φιρμάνι του Σουλτάνου. Η μονή αφιερώθηκε στο Αρχάγγελο Μιχαήλ.[2]
Η μονή είναι τρίκλιτη βασιλική με υπερυψωμένο φωταγωγό, νάρθηκα, υπερώο και τρίπλευρο προστώο. Οι τοίχοι του έχουν πάχος ένα μέτρο. Το εσωτερικό της αγιογραφήθηκε σύμφωνα με τις επιγραφές το 1888, από Κρουσοβίτες αγιογράφους, ενώ στο περίστωο βρίσκονται αγιογραφίες του 1858 και 1896. Ο νάος έχει ζωγραφισμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1860.[6]
Η μονή έχει ανακηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το 1995.[6]
Παραπομπές
«Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας. Όσσιανη -- Αρχάγγελος». Εθνικό Τυπογραφείο. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2014.
«Τοπική Κοινότητα Αρχαγγέλου». Δήμος Αλμωπίας. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2014.
«Ο Αρχάγγελος». Δήμος Εξαπλατάνου. Γενικό Λύκειο Εξαπλατάνου. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2014.
Μιχαήλ Σταματελάτος και Φωτεινή Βαμβά-Σταματελάτου (2001). Επίτομο Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδος. Ερμής, σελ. 102. ISBN 960-320-133-2.
«Τρία Έλατα Ν. Πέλλης». Διοικητικές μεταβολές Οικισμών των ΟΤΑ. EETAA. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2014.
«ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ36/15591/339/2-6-1995 - ΦΕΚ 579/Β/30-6-1995». Διαρκής κατάλογος αναγνωρισμένων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της Ελλάδας. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2014.
| ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΞΑΠΛΑΤΑΝΟΥ |
|---|
| Τοπική Κοινότητα Αρχαγγέλου |
| Αρχάγγελος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Εξαπλατάνου |
| Εξαπλάτανος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Θεοδωρακείου |
| Θεοδωράκει, το |
| Τοπική Κοινότητα Θηριοπέτρας |
| Θηριόπετρα, η |
| Τοπική Κοινότητα Ίδας |
| Ίδα, η |
| Τοπική Κοινότητα Κωνσταντίας |
| Κωνσταντία, η |
| Τοπική Κοινότητα Μηλέας |
| Μηλέα, η |
| Ριζοχώρι, το |
| Τοπική Κοινότητα Νερομύλων |
| Νερόμυλοι, οι |
| Πρόδρομος, ο |
| Τοπική Κοινότητα Νοτίας |
| Αετοχώρι, το |
| Νότια, η |
| Τοπική Κοινότητα Περικλείας |
| Λαγκαδιά, η |
| Περίκλεια, η |
| Τοπική Κοινότητα Φιλωτείας |
| Φιλώτεια, η |
| Τοπική Κοινότητα Φούστανης |
| Φούστανη, η |
| Τοπική Κοινότητα Χρυσής |
| Χρυσή, η |
----
Αρχάγγελος Ημαθίας
Αρχάγγελος Ηρακλείου
Αρχάγγελος Λακωνίας
Αρχάγγελος Πέλλας
Αρχάγγελος Πρέβεζας
Αρχάγγελος Ρόδου
Αρχάγγελος (νησίδα) Λέρου
|
Νομός Πέλλας: Δήμος Έδεσσας | Αριδαίας | Βεγορίτιδας | Γιαννιτσών | Εξαπλατάνου | Κρύας Βρύσης | Κύρρου | Μεγάλου Αλεξάνδρου | Μενηίδος | Πέλλας | Σκύδρας Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης: Διοικητική διαίρεση νομού Πέλλας |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
