Ελληνική ονομασία της βουλγαρικής πόλης Πομόρια. Βρίσκεται στην Ανατολική Ρωμυλία, στις ακτές του Εύξεινου Πόντου. Είναι γνωστή και ως Αγχειάλεια ή Αγχιάλη. Οι Βυζαντινοί την έλεγαν Αχελώ και οι Τούρκοι Αχιολού.

View Larger Map

Η Αγχίαλος ήταν αρχαία αποικία των Μιλησίων, που είχαν ιδρύσει την Απολλωνία, και αποικίστηκε γύρω στα μέσα του 5ου αι. από κατοίκους της γειτονικής αυτής πόλης. Η αρχαία πόλη δε βρισκόταν στην ίδια θέση με τη σημερινή Αγχίαλο, αλλά μισή ώρα ΒΔ και έφτανε μέχρι την παραλία. Κοντά στη θέση Λιμνιό στα ΝΑ βρίσκονται λείψανα από λιμενικά έργα της βυζαντινής εποχής. Από την παλαιοχριστιανική εποχή δε σώθηκε τίποτε άλλο, εκτός από νομίσματα με την επιγραφή "Αγχιαλέων".

Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους η Αγχίαλος κατακτήθηκε από τον Τραϊανό, ενώ νωρίτερα είχε καταστραφεί από τους Γότθους. Στη βυζαντινή εποχή, η πόλη, λόγω της επίκαιρης θέσης της, έγινε σπουδαίο κέντρο για το πολεμικό ναυτικό του κράτους. Κοντά στην Αγχίαλο έγινε το 811 μ.Χ. μάχη εναντίον των Βουλγάρων, στην οποία σκοτώθηκε ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Νικηφόρος Α΄ και νικήθηκαν οι Έλληνες. Μετά από εκατό περίπου χρόνια (917 μ.Χ.) ο ελληνικός στρατός, με αρχηγό το στρατηγό Λέοντα Φωκά, ξανανικήθηκε από τους Βουλγάρους του Συμεών. Ποτέ όμως οι αυτοκράτορες του Βυζαντίου δεν άφησαν για πολύ την πόλη στα χέρια των Βουλγάρων. Το 1019 δόθηκε οριστικό τέρμα στις βουλγαρικές επιδρομές από το Βασίλειο Βουλγαροκτόνο. Στα χρόνια των Σταυροφοριών και των ανωμαλιών του 13ου και 14ου αι. η πόλη πέρασε διαδοχικά στα χέρια των Φράγκων, των Βουλγάρων, του Βυζαντίου (επί Παλαιολόγων) και τελικά των Τούρκων.

Μετά την άλωση της Πόλης εγκαταστάθηκαν στην Αγχίαλο πολλοί Κωνσταντινουπολίτες, που έδωσαν κάποια ώθηση στη βιοτεχνία και το εμπόριο. Μέχρι τα τέλη του 19ου αι. η Αγχίαλος ήταν ζωηρό κέντρο. Οι κάτοικοί της, όλοι Έλληνες, ασχολήθηκαν με την παραγωγή αλατιού, με την αμπελουργία, την οινοποιία και την αλιεία και ανέπτυξαν σημαντική εμπορική δραστηριότητα. Διατηρούσαν ελληνικά σχολεία και μέχρι την καταστροφή της πόλης μιλούσαν την ελληνική γλώσσα.

Το 1885 η Ανατολική Ρωμυλία έγινε βουλγαρική και η Αγχίαλος δέχτηκε πολλές πιέσεις για να αλλάξει τον ελληνικό της χαρακτήρα. Αντέδρασε πεισματικά, αλλά αυτό προκάλεσε εντονότερη την οργή των Βουλγάρων, που τη νύχτα στις 30 Ιουλίου του 1906 πυρπόλησαν το μεγαλύτερο μέρος της πόλης και σκότωσαν τους περισσότερους από τους κατοίκους της. Πολλοί Έλληνες, κάτω από την πίεση των γεγονότων, κατέφυγαν στη μητέρα Ελλάδα, όπου η κυβέρνηση τους έδωσε γη να εγκατασταθούν, κοντά στη Νέα Μιζέλα, όπου ιδρύθηκε η Νέα Αγχίαλος.