Με τον όρο Μοντέρνα τέχνη αναφερόμαστε κυρίως στην καλλιτεχνική παραγωγή που παρατηρήθηκε από τα τέλη του 19ου αιώνα έως περίπου το 1970. Πολλές φορές χρησιμοποιείται και ο όρος σύγχρονη τέχνη, ωστόσο δηλώνει περισσότερο την πλέον πρόσφατη καλλιτεχνική παραγωγή. Η Μοντέρνα τέχνη χαρακτηρίζεται από μια νέα προσέγγιση στις τέχνες, τέτοια ώστε πλέον να μην έχει πρωτεύουσα σημασία η ακριβής αναπαράσταση των αντικειμένων (π.χ στη ζωγραφική ή γλυπτική) όσο ο πειραματισμός με νέους και πρωτότυπους τρόπους απεικόνισης τους, συχνά αποδομώντας το αντικείμενο ή προβάλλοντας το αφαιρετικά. Η έννοια της μοντέρνας τέχνης ταυτίζεται συχνά και με τον όρο Μοντερνισμός.

Ιστορία

19ος αιώνας

Η Μοντέρνα τέχνη ξεκίνησε ως ένα καλλιτεχνικό κίνημα της Δύσης, ειδικότερα στο χώρο της ζωγραφικής και κατόπιν στη γλυπτική και την αρχιτεκτονική. Στα τέλη του 19ου αιώνα, αρκετές τάσεις στις τέχνες άρχισαν να ξεπροβάλλουν, όπως ο Ιμπρεσιονισμός που αναπτύχθηκε στο Παρίσι και ο Εξπρεσιονισμός που γεννήθηκε αργότερα στη Γερμανία.

Οι επιρροές τους ήταν ποικίλες και συχνά ετερόκλητες, από τις ανατολικές διακοσμητικές τέχνες μέχρι τις καινοτομίες του Τζόζεφ Τέρνερ και του Ντελακρουά. Την εποχή εκείνη, η επικρατούσα αντίληψη για την τέχνη ήταν πως θα έπρεπε να είναι ακριβής στην απεικόνιση των αντικειμένων της και να στοχεύει στην έκφραση του ιδανικού. Οι τάσεις της μοντέρνας τέχνης δεν στόχευαν απαραίτητα σε κάποιου είδους πρωτοπορία ή πρόοδο της τέχνης. Οι Ιμπρεσιονιστές πρέσβευαν για παράδειγμα πως οι άνθρωποι στην πραγματικότητα δεν παρατηρούν τα υλικά αντικείμενα αλλά το φώς που ανακλάται σε αυτά. Για αυτό το λόγο ζωγράφιζαν και σε ανοιχτούς χώρους προσπαθώντας να αποτυπώσουν όσο το δυνατό καλύτερα τα ιδαίτερα χαρακτηριστικά του φωτός.

Οι Ιμπρεσιονιστές καλλιτέχνες σχημάτισαν σταδιακά μια ομάδα, προκειμένου να προωθήσουν το έργο τους. Το ύφος τους υϊοθετήθηκε σύντομα και από άλλους καλλιτέχνες σε διαφορετικές χώρες γεγονός που οδήγησε τελικά στο χαρακτηρισμό του Ιμπρεσιονισμού ως κίνημα.

20ος αιώνας

Ανάμεσα στα κινήματα μοντέρνας τέχνης που άνθισαν στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν ο Φωβισμός, ο Κυβισμός, ο Εξπρεσιονισμός και ο Φουτουρισμός. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος έθεσε ένα τέλος σε αυτά τα καλλιτεχνικά ρεύματα, οδήγησε ωστόσο παράλληλα στη δημιουργία αρκετών νεότερων κινημάτων (ή αντι-κινημάτων), όπως ο Ντανταϊσμός και ο Υπερρεαλισμός. Άλλα ρεύματα όπως το Μπαουχάους (Bauhaus) ή το κίνημα του Νεοπλαστικισμού (κίνημα de Stijl) βοήθησαν επίσης σημαντικά στον ερχομό νέων ιδεών στην τέχνη και ειδικότερα σε ότι αφορά τη σύνδεση της με την αρχιτεκτονική και το σχέδιο.

Η μοντέρνα τέχνη παρουσιάστηκε και στην Αμερική κατά τη διάρκεια του Α' παγκοσμίου πολέμου, όταν ένας σημαντικός αριθμός καλλιτεχνών αναγκάστηκε να βρεί καταφύγιο στις Η.Π.Α. Ο Φράνσις Πικαμπιά είχε ιδιαίτερα σημαντική συνεισφορά στην είσοδο της μοντέρνας τέχνης στη Νέα Υόρκη. Μετά και τον Β' παγκόσμιο πόλεμο η Αμερική έγινε το επίκεντρο της μοντέρνας τέχνης και ο τόπος όπου αναπτύχθηκαν πολλές νέες τάσεις, όπως χαρακτηριστικά ο Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός και η Ποπ Αρτ (Pop Art) στις δεκαετίες 50', 60' αντίστοιχα καθώς και ο Φωτορεαλισμός στη δεκαετία του '70. Αυτή η περίοδος συνδέεται και με την αποκαλούμενη μετα-μοντέρνα τέχνη.

Χρονολογικός κατάλογος των κινημάτων Μοντέρνας Τέχνης και βασικοί εκπρόσωποι

Τέλη 19ου αιώνα

* Ρομαντισμός - Φρανσίσκο Γκόγια, Σατωμπριάν, Ευγένιος Ντελακρουά, Φρήντριχ Χέλντερλιν

* Ρεαλισμός - Γκουστάβ Κουρμπέ, Έντγκαρ Ντεγκά, Εντουάρ Μανέ

* Ιμπρεσιονισμός - Έντγκαρ Ντεγκά, Εντουάρ Μανέ, Κλωντ Μονέ

* Μετα-ιμπρεσιονισμός - Ζώρζ Σορά (Georges Seurat), Πωλ Γκωγκέν, Πωλ Σεζάν

* Συμβολισμός - Γκουστάβ Μορώ, Αρθούρος Ρεμπώ, Πωλ Βερλαίν

Αρχές 20ου αιώνα

* Αρ Νουβό (Art Nouveau, ελλ. μφ. Νέα Τέχνη) - Γκούσταφ Κλιμτ

* Εξπρεσιονισμός - Τζέιμς Ένσορ, Έντβαρτ Μουνκ, Εμίλ Νόλντε

* Βορτισισμός - Έζρα Πάουντ, Wyndham Lewis

* Φωβισμός - Αντρέ Ντεραίν, Ανρί Ματίς

* Κυβισμός - Ζωρζ Μπρακ, Πάμπλο Πικάσο

* Ορφισμός - Ρομπέρ Ντελωνέ (Robert Delaunay), Μαρσέλ Ντυσάν

* Φουτουρισμός - Τζιάκομο Μπάλα, Ουμπέρτο Μποτσιόνι, Κάρλο Καρά, Φίλιππο Τομάσο Μαρινέτι

* Αφηρημένη τέχνη (Ρωσική Σχολή) - Βασίλι Καντίνσκυ, Αλεξάντερ Ροτσένκο

* Νεοπλαστικισμός (κίνημα de Stijl) - Πιέ Μοντριάν

Μεσοπολεμική περίοδος

* Pittura Metafisica - Τζόρτζιο ντε Κίρικο, Κάρλο Καρά

* Ντανταϊσμός - Ζαν Αρπ, Μαρσέλ Ντυσάν, Μαξ Ερνστ, Φράνσις Πικαμπιά, Τριστάν Τζαρά

* Υπερρεαλισμός - Σαλβαντόρ Νταλί, Ρενέ Μαγκρίτ, Χουάν Μιρό

* Κονστρουκτιβισμός - Λάζλο Μοχόγκυ-Νάγκυ (László Moholy-Nagy)

* Μπαουχάους (Bauhaus) - Βασίλι Καντίνσκυ, Πάουλ Κλέε

* στη γλυπτική: Χένρυ Μούρ

Μεταπολεμική περίοδος

* Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός - Βίλεμ ντε Κούνινγκ, Τζάκσον Πόλοκ

* Color field painting - Μάρκ Ρόθκο

* Ποπ Αρτ (Pop art) - Ρίτσαρντ Χάμιλτον, Ντέηβιντ Χόκνευ, Ρόυ Λίχτενσταϊν, Άντυ Γουώρχολ

* Νεορεαλισμός - Ύβ Κλάιν

* Οπ Αρτ (Op Art)

* Arte Povera

* Minimal art

* Land art

* Φωτορεαλισμός - Τσάκ Κλόουζ

* Σοβιετική τέχνη - Αλεξάντερ Γερασίμοφ, Ίλια Καμπάκοφ

Σημαντικά μουσεία και εκθέσεις

* Κέντρο Ζορζ Πομπιντού, Παρίσι

* Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MoMA), Νέα Υόρκη

* Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης

* Μπιενάλε της Βενετίας

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Μουσεία μοντέρνας τέχνης

* Κρατικο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Θεσσαλονίκη
* Κέντρο Georges Pompidou στο Παρίσι
* Μουσείο Guggenheim
* Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MoMA), Νέα Υόρκη
* Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MoMA), Σαν Φρανσίσκο
* Μουσείο Tate, Λονδίνο

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library