.
Ο Συμβολισμός αποτελεί καλλιτεχνικό ρεύμα που αναπτύχθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, γαλλικής και βελγικής προέλευσης. Ο όρος προέρχεται από τη λέξη -σύμβολο. Αναπτύχθηκε κυρίως στην ποίηση, ωστόσο συναντάται και στις εικαστικές τέχνες.
Πρόδρομοι και προέλευση
Ο γαλλικός συμβολισμός γεννήθηκε σε μεγάλο βαθμό ως μια αντίδραση απέναντι στον Νατουραλισμό και τον Ρεαλισμό, ρεύματα που προηγήθηκαν χρονικά και που προσπάθησαν να συλλάβουν την πραγματικότητα με πιστό τρόπο. Ο συμβολισμός από την πλευρά του αντιπαρέβαλε την πνευματικότητα, τη φαντασία και το όνειρο ως αναπόσπαστο μέρος της καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Το κίνημα του συμβολισμού στη λογοτεχνία έχει τις ρίζες του στα "Άνθη του Κακού" του Κάρολου Μπωντλαίρ. Τα αισθητικά του χαρακτηριστικά εξελίχθηκαν και αποσαφηνίστηκαν κυρίως από τους Στεφάν Μαλλαρμέ και Πωλ Βερλαίν κατά την δεκαετία του 1870. Το 1880 μια σειρά από μανιφέστα των συμβολιστών εμφανίστηκαν δημόσια και ενέπνευσαν περισσότερους καλλιτέχνες.
Ο συμβολισμός στις υπόλοιπες μορφές της τέχνης, θα λέγαμε πως εμφανίζεται με ελαφρά διαφορετική μορφή, κυρίως ως ένα κίνημα που αντιπροσωπεύει την πιο σκοτεινή (μεσαιωνικής επίδρασης) πλευρά του Ρομαντισμού. Σε αντίθεση όμως με τη ρομαντική τέχνη, ήταν λιγότερο επαναστατικός.
Τα έργα του Έντγκαρ Άλαν Πόε θεωρούνται μία από τις σημαντικότερες επιρροές της συμβολικής τέχνης.
Το κίνημα του συμβολισμού
Μανιφέστο
Οι συμβολιστές πίστευαν πως σκοπός της τέχνης είναι να συλλάβει και να εκφράσει περισσότερο απόλυτες αλήθειες, τις οποίες μπορεί να προσεγγίσει με έμμεσους τρόπους. Για αυτό το λόγο, έγραφαν με μεταφορικό τρόπο και χρησιμοποιώντας εικόνες και αντικείμενα με συμβολική έννοια. Έντονο ήταν και το μεταφυσικό ή μυστικιστικό στοιχείο. Ο θάνατος, μυθολογικά αλλά και δραματικά στοιχεία ήταν έντονα στη θεματολογία των συμβολιστών.
Σημαντική συνεισφορά στον ιδεολογικό καθορισμό του κινήματος του συμβολισμού είχε ο ποιητής Πωλ Βερλαίν. Το μανιφέστο του συμβολισμού εκδόθηκε το 1886 από τον ελληνικής καταγωγής ποιητή Ζαν Μορεάς. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο συμβολισμός ήταν εχθρικός απέναντι στις σαφείς διακυρήξεις, τις ρητορείες και τον ψεύτικο συναισθηματισμό, ενώ στόχος του ήταν "να ντύσει το ιδεατό σε μια αντιληπτή μορφή", μέσω των συμβόλων. Για τους συμβολιστές, καθημερινά θέματα ή φυσικά τοπία αντιμετωπίζονται ως επιφανειακές αναπαραστάσεις αρχέγονων και βαθύτερων ιδανικών.
Μπορούμε να πούμε πως οι φιλοσοφικές ιδέες του Σοπενάουερ περιέχουν κοινές ανησυχίες με το κίνημα του συμβολισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι και οι δύο πλευρές πίστευαν στο ρόλο της τέχνης ως ένα καταφύγιο απέναντι στην σκληρότητα του κόσμου. Με βάση αυτή την επιθυμία ήταν που οι συμβολιστές δανείστηκαν και θέματα του μυστικισμού.
Συμβολισμός στη λογοτεχνία
Ο συμβολισμός αποτέλεσε κυρίως καλλιτεχνικό ρεύμα στην ποίηση, όπου ήταν και ευκολότερο να υϊοθετηθούν τα ιδεολογικά χαρακτηριστικά του. Πρόδρομοι του των συμβολικών ποιητών αποτελούν οι Μπωντλαίρ, Λωτρεαμόν και Ζεράρ ντε Νερβάλ. Βασικότεροι ποιητές, εκπρόσωποι του κινήματος του συμβολισμού είναι ο Πώλ Βερλαίν, ο Αρθούρος Ρεμπώ, ο Αλμπέρ Ζιρώ και ο Στεφάν Μαλλαρμέ. Στο μυθιστόρημα, ξεχωρίζει το έργο του Joris-Karl Huysmans, "A rebours" (1884), το οποίο θεωρείται ότι μιμήθηκε αργότερα ο Όσκαρ Ουάιλντ στο "Πορτρέτο του Ντόραν Γκρέυ". Σημαντικός και αντιπροσωπευτικός συγγραφέας του συμβολισμού είναι και ο Πωλ Άνταμ, με κυριότερο ίσως έργο του το "Les Demoiselles Goubert", γραμμένο σε συνεργασία με τον Μορεάς το 1886.
Συμβολισμός στις εικαστικές τέχνες
Ο συμβολισμός στις εικαστικές τέχνες δεν χαρακτηρίζεται απαραίτητα από ένα ομοιογενές ύφος ή συγκεκριμένες τεχνικές. Υπήρξαν αρκετές ομάδες συμβολιστικών ζωγράφων και εικαστικών καλλιτεχνών, συχνά ετερόκλητων, μεταξύ των οποίων ο Γκουστάβ Μορώ, και ο Έντβαρτ Μουνκ. Ο συμβολισμός στη ζωγραφική είχε μεγαλύτερη απήχηση και εξάπλωση σε άλλες χώρες της Ευρώπης σε αντίθεση με το συμβολισμό στην ποίηση. Έτσι, έχουμε δείγματα συμβολισμού από Ρώσους καλλιτέχνες, καθώς επίσης και από μορφές της αμερικανικής τέχνης, όπως τον Elihu Vedder. Στη γλυπτική, πολλές φορές ο Ροντέν θεωρείται συμβολιστικός.
Συμβολισμός στη μουσική
Ο συμβολισμός είχε κάποια επιρροή στη μουσική επίσης. Πολλοί συμβολιστικοί συγγραφείς και κριτικοί ήταν ενθουσιώδεις για τη μουσική του Ρίχαρντ Βάγκνερ. Η αισθητική του Συμβολισμού θεωρείται πως άσκησε βαθιά επίδραση στα έργα του Κλωντ Ντεμπυσύ. Ένα από τα γνωστότερα έργα του (Prelude a l'apres-midi d'un faune) είναι εμπνευσμένο από το ομώνυμο ποίημα του Μαλλαρμέ (L'apres-midi d'un faune). Ακόμα ένας συνθέτης, ο Arnold Schoenberg, δανείστηκε στοιχεία από συμβολικά ποιήματα του Αλμπέρ Ζιρώ.
Επίδραση του συμβολισμού
Ο συμβολισμός είχε μια σημαντική επιρροή σε μεταγενέστερα καλλιτεχνικά κινήματα και τα ίχνη του είναι εμφανή σε διάφορους νεωτεριστικούς καλλιτέχνες. Στους ποιητές ή λογοτέχνες που επηρεάστηκαν από τον συμβολισμό συγκαταλέγονται συχνά οι Πώλ Βαλερύ, Μαρσέλ Προύστ και Γκιγιώμ Απολλιναίρ (Γαλλία), Τ. Σ. Έλιοτ, Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς και Τζέημς Τζόυς (αγγλόφωνη λογοτεχνία).
Οι συμβολιστικοί ζωγράφοι ήταν επίσης μια σημαντική επιρροή για το κίνημα του Εξπρεσιονισμού αλλά και για τον Υπερρεαλσιμό. Ακόμα, οι αρλεκίνοι, οι άποροι και οι κλόουν της "μπλε περιόδου" του Πάμπλο Πικάσο παρουσιάζουν την επιρροή του συμβολισμού. Στον κινηματογράφο, αρκετές ταινίες της περιόδου του γερμανικού εξπρεσιονισμού στηρίχθηκαν σε μεγάλο βαθμό στην αισθητική του συμβολισμού.
Δείτε επίσης
* Μοντέρνα τέχνη
* Ρεαλισμός
* Κυβισμός
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
* Το Μανιφέστο του Συμβολισμού, από τον Jean Moréas (στα γαλλικά).
Πηγές
* Balakian, Anna, The Symbolist Movement: a critical appraisal. Random House, 1967
* Delvaille, Bernard, La poésie symboliste: anthologie. ISBN 2221501616
* Houston, John Porter and Houston, Mona Tobin, French Symbolist Poetry: an anthology. ISBN 0253202507
* Jullian, Philippe, The Symbolists. ISBN 0714817392
* Praz, Mario, The Romantic Agony. ISBN 0192810618
* Wilson, Edmond, Axel's Castle: A Study in the Imaginative Literature of 1870-1930. ISBN 0020128711
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
